Ka Makaainana, Volume IV, Number 16, 14 October 1895 — "MALOO NA IWI I KA LA." [ARTICLE]

"MALOO NA IWI I KA LA."

Ano, eia ko Honolulu nei poe kf» ai wahi i'a hou nei, o na ano a pau, no ka mea, ua hoopau ae ka Papa Ola i kana rula papa no ia mea. E ole nne hoi nei, hoi pono iho kani aho a ka houpo, a ike hou no i ka mea i kuluma mai mua m; i. 0 ka pono loa no hoi paha nei, ahe ole loa hoi ka lawaia ame ka ai inp'u mni o kf!n poe, ine he \oe aihue la ka hoi

E like no hoi me ka makou i hoike mua ;i, pela no hoi ia e anai hou in >iku nei o 'ia poe koo no oks Aupuni k-\ oi loa aku ma ka hakihaki ona i keia | rula hookaumaha a ka Papa j Ola. He ike ole ia paha, n i ole j ia, he loaa oīe paha hoi, o keaha jia ka mea pololei. Iko makou | manao—ina no i ikeia, ua i>e | ole ia no ia; a ina n6 hoi i loaa, j aole no ia i loaa aku, Ua like i nae wale no.

Hewa hou i)Q lakou nei ma.ae. la i ka liaawi laulalia los i ua pu ruifela i.kela a me keia lapuwale. L T a kiko ka hua a kahi ika

wanaao o ueLiuei, a e ikeia uo ma kahi okoa ae o keia helu. Oiai, he oiwi 110 ka mea naua 1 ki ka pu 3 aolie 0 makou kokua iaia a i kana hana, no ka mea, oia kekhhi 0 ua koo oolea loa o keia au oehaa me ka makawelawela mai i kona mau h; a o ka pupuu hookahi. He wahi pikanaaa maopopo no oia. 0 na akaku o ka po i puiwa a i puoho o Oilinna Makai» a pau pu a me ka Oihana Koi, a makou no hoi i hoike aku ai ;na ka helu i hala, aohe i hoea uui mai. Ua kuu ka luhi aua loaa hoi ka maha ia lakou nei ma ae, aua loaa hou hoi ho mea hoomakēaka 110 ka lahui. Leleioua maopopo 110 paha hoi lakou uei ma ae, e hoike mai aua no iko lakou makau nui wale iho no 1 ko lakou mau aka ponoi iho. Ahea no la hoi pau nei ano haua ! .

I pane hoi no ka niuau ma- | luna ae. aia 110 ka pau a kapae I "loa ae i na koa o lakou a pau I loa. Ka i 110 palia iioi ua lawa | ka Inlinai ana i ua koa| maka* : >inana o lakou, eia ka auauei ! aole, aia no ka pouo a o,ka Loo nni akn i n- lilo uiai ka Waihona mimiuo aku, 1 ,hde a kaumaha 1 ka haaAve o ka aio kaa ole. la lakou iho |uo ka lakon n haule aku. L * lla piiu i ka Poaouo u*pi ko ka | Ahahui Mauawalea liawpi ha* : uai aua i na ohaua huue a uele j iwaena oka Tahui. Aole uo i I pau loa ke dala i luiuia, ai e ua

poo puuw&i liauiauiu, no ke pale iki aua ue Uoi i k&u wabi| piUkia

i <>ku koke ae me ka ike mu a ole ia, a ua ke koena i koe iho. Ua hoikeia inai ia makbu e hooliloia ae aua ia hui kuikawa i ku ae ai i hui māu ioa aku, a o ke koeua daia no hoi ke kumuhaua no ka hoonaauao ana aku ka i na keiki makua ole i ulupaia iho nei eko koiera. Eia hou no ua hana maikai a na wuhiue oiwi i ike i ke aloha lahui.

Ke hana io ae hoi na wahine i keia hana maisaihou a lakou, e hoomanao lakou ua makaukau mau Ka. Makaaixaxa nei e has-wi aku i na kokua ana ma na ano a pau, e like hoi īae ka mea e hiki ana ia makou ke hana. Aohe maikai eku a koe mai o keia haua hou a lakou ia makou, a i o!a honua, ke kaiokalo e a<? nei ao makou e uhei muu ia ia hana me na pomaikai a pau, a na ke Akua no euanei e nininl mai 1 Koua maluna o kela a me keia pakahi o lakou. 0 ka panai -wale aku no hoi ka makou a me ka ka lahui.

Po Poaliaia nei i maiaiuaia ai lie halawai aua o ka Ligi no ka hoolohe aua i na olelo hoolanalana pili hoohuiaina a ia huuona a kekahi o na Hikikoki, kahi ana aina wawae ka o Hilo, imua o kekahi anaina mailuilu. Aohe no ana mau mea hou i hoike ae, a aiai oi loa aku no ka pono ina oia~ i noho nialie aku i kauhale. Ole loa iho hoi o Wile Hole. He poe e ae no kahi ī kalekale ae, aole nae he palahihu i loaa tasi.

lloko o ua kalekaie aua a keia poe okakulai uo ka niuau lioohuiaina, aolie o lakou hoike.ae i ke alauui e loau uiai ai o ja pouiaikai ia lakou, koe wale no ma ona poe niahiai liilii la. Pehea la lokou uei e puniia mai ai ? Heaha Li ka lakou nei mau pomaikai e haawi aku ai 0 ko Ukou nei ma ae hewa ia, aohe kaulai poiio ae ika lakou maunn e haunaia luai ai. A inahinn o ia mau mea a pau, ke niau nei r.o ko lakou keehi m;u 1 ka lohui kuuiu. E loaa ana no ia ia lakou ! w

O keia Uaole nana kela waMne o Luisa Fisa i make ai 1 ka aia'i koiera» a haalele iho iaia uiahope mi me ka lawa mau keiki lulii ekolu, \ia >oe& mai i o makou aei e hoike ai no ua haua raīikaia a kā Papa'Ola iaia makai o Kakaako Ua haawiia ka oia hc elua no waki u\vala kaliiki uuku, me ka manaoia ua lawa ia noi^A

a me kela kuki uuku t a uo ka hoi mc kekahi mau moaai o at\ Ma kona mauao ua iuo* iuo loa koua hauaia aua V*

n ilihonp »-i», ui he n; e bo hnawi hana i•; iumn, i pouo ai hoi oia a iue ua keiki mukua hine_ole, ibgu mea e pe r,o kahi mia i hoike tiiai, ua niauao nae hoi makou na na poe no o.koua ili e hana aku nono loa lioi ua oiaio kana mau meu i hoike uiai ai, alaiia ; aohe io nku no he makaia a koe mai. Oiai hoi, na pau' aku na pono i ke puhi ahi ia, aohe loau iuai he pp.!*ai knpono līo ia niau n f ;i \ Apiki i o Lio ?

Ua hookohuia ae oL. D R'eliipīo, kekī»hi luk <•» y"Juna aaaa iV- uo ka makeke hou, no $1.5 ka uku o ka pule. O kekahi keia o n& i mih kup&ianaha o ke ano bou n keia au, o ka hoonoho aiia aku o kekahi oihana, oiai ia mea i hoonohoia aku, e noho ana he 1 f 1 a no ia oihana. Me koua h: linui ole ia mawaho ae 0 ia poai, hookohuia aku no nae i mea e hoa ai o 11 a hoa oiwi ma ka oih pakau kau Eia nae, ua hilinaiia ia ponoi iho a me lakou ma iho, psu ae la.no, a aole loa hoi mawaho aku.

Like loa keia hiki ole ona ke hilinaiia., : me ka hilinai ole ia o na palapala ,ae e heie ma o a maanei o na wahi i hoomaluia a i kiaiia, ana hoi i k:ikaiiinoa ai ma ke ano he agena ao k?i Papa Ola no ia hana. Na na poe koa no a lakoa i hoole i;, mau palapala ana, aale nahai ae, a hoolahā okoa ai ka Papa Ola 'ma ia hope ina poe 1 ktil4āna e hoopuka ia ano palapala. 0 kolakou nei mo ae mau do ia, aia no a halawai jne kf ku'is, wikiwiki e hooponopono ae. Ame he la, pela aku aiaa no paiin hoi me uei, oiai, aole oia ha kamaaina uo ke kai.

Mai na huina daln njai aka Ahakuka Malu Repubalika i hooholo ai 110 ka Pāpa Ola, no ka uku ana hoi ioa lilo mamuli o ke kolera, ua pau akv; ma kahi o $27,500. I kakahiaka nei i noi bou aku ai ke Kulnna Waiwai i $25,000 hou a ua hooholo lokahi ia me kc kunukiinu ole. Ma ko makou manao nae hoi be mau hoolilo ctala kupono loa keia ke pau pu aku hoi na poho e ae i ka ukuia, e laa na hale i puhi ahi ia a me na loi k \lo i hoopoiaoia, maniua aē o mx dalr» e HIo nei n6 na koa*

Auwiua la Poaono noi i hnuwiia mai ai i ko makou "puuka he palapala noi dala na ko Ko īiiiie Kukulu Ilale o ka lnakini o Kawaiahao no keia ĪM Pnle m, la 20, Minamina loa makou i ka loaa mm ole ana 'mai o īa palapala i ka wr pono mamna m }

iiiii i>i i,LiO haiki, alai i"i, Uu lawa aka no hoi pptlia ike Kapkoa iioekahi, ahe hoi ia ke pakui aku, Rifi i)-e h:,i, e neiua a:<u ana makon i ia uw»,io uoi rlaH 3a. La \}> ae,— u Ua paa a u* kmkila ka li3ny a'onkou, ii'^ko 0 keia mnk; iV āki pih;< i hai;i ae nei me ka aie ole." lor, ue, p/*a a 1:8 aie ole. uo keah f t mr,i la hoi kei'» noi hou Iko ka lehulehu kokua aku, A ina 110 hoi U ua 01 akn ka ( paa, k!3 ikaik», ka maik»i a me- ka nani i kona iou-»," uo mai hoi kei«A uwalo 'Hou &-m\. No kr. s oica, wahi no a ua. ko mite iui» "no ke Akua ka Hale Auhea oukou,. like ole hou no ka'kou utai,aila. I k* makou

hoomnopopo iho, me 'he la ka hoi do ke kanaka uo ua hale. Ina paha hoi no ke A.kur, aole ioa € hanaia na haiia a ka.iaka malaila, a hooliloia hoi na wahi la i hale hoahu no na raea ma ke a i wahi i.humu lioi no n?. powa. ' 0 ka mnkou hoomaopepo ana kei*\ no ia hsjie, a pololei ole ai hoi ka olc4o hale no ke Akua.

Aka, eia makou ke kaha loa aku nei -.nawaho ae o ka uiaiao nui o ua paliipala I*l. 0 "ua wani hipao mu ohv& nke aloha" ka i makemakeia ; a e pupu like me ka Lokahi, i iiookahi puuwai, i liookahi umauma, i hookahi pana aun, a i hookahi ka manao ma kei& haua maikai." Ke wai•ho aku oei, no makou no ia i ko ku leUulehu maaao, ina paha he haua ■ maikai ■ io, kokua *&ku,a iaa aole, n:ai no a kokua iki aku.

s: Ke liuliu nei na hoohana ana ake Aupuni no ka hoohohonu ae ika nuku o kahawai aenei ma ka nwapo a Haaliliamanu, a ma ke kahua akulikuli mauka ,'iho o ke *la!iui.a ina ke alo iho o na hale iioloi lole e luia ai ka lepo pilopilo, He keu n(ff: ko ke Aupuni apiki, \w weli hoi i ka ma'i, eia .uo u» 1 I*o' ke hana j aku nei, ika mea ( is]. Aia i a pa iho ka la i kela lepo e omo ! ia ai a lu aku malaila, alaila,' pii | ae m ei o ka ina'i, a e noke wale uo na laau hoovu.ie:nae, aole loa ii i p'ui Ina oke o!a aka lehulohu ka i.maKeeia, .aole o ia j hana k mea e pono ai, akn, e hooki k )kt

Ua pii ae ke kai o kokaM ō ua aupopu Tf.pumi, o m ka \ r olokano, no k\v hoololoin ana

mai o elua ohua mai ka «no'ku» mahn Kina, i nei ku ana noi Ho mau ohua holu f*kahi laun, h? haole a ho K"pauii, a mai lokr>hama m:.i } < if. ni.o t ua

hoiko ae ka Pfir ddona o ' ka

Pap!.. Ola aoh*. ia oioka i ku i 1 aw« o Lipana. L<>»a ' l pono paha hoi nei kolohe. 0 ke-aha lu m<= a pololei ? Aole , kela, mf.li ohiia i hoomaluia, ' akō ? ua hoomaemae mua ia laua ' me ko laua mau pono, a aeia | ivjai id u e hoi e pae mai ike ' fi*iiiioe ioa Kopoiaoaha .jo na ' hs»ia l;i. P.ino ioa no koia ! pieHii :ji\ii o ia nnpspa, a o :nakon pu sku )ioi kahi me ia He kuiiihi kapak&lii «.īaopopo loa keia i ku nma ano keaha la. ? No keaha 110 la hoi i hoohalike ole ia ai e like Ime kahi poe ae. A pela 110 hui me kaln poe o kakou n.3i_ aohe a n?.;ia ? ii<* ara a ua pali'pah' ? lokoii e hiwein e keia mokn, a l*:a e lawe ole ia, ale-ila, aole e neia na eeaioku Pake e hoolele ae i Kahakaaulaua, Ua han»i*f i*i m-iu mea, ua hala na p:.lnpak, a ua olu nui hoi, liio ka lioi ke ola 0 fca hapanui' i mea ole. Pela mau iu) kakou ē hanaia ai, a o kakou ana qo ka hapanui e poino «na.

Ke Mki no ia hoi i kahi o na W . ■■ ■ - . ■ ■ ekeeke, ilailH ī.o la, pokole ko lakou nei eoa ae aho. Aka, iua i manao na ona o kela moku e in naai i ka lakoil poe uiin lanei, e pono uo hoi lakou eae mai e lawe aku i kahi mea mai nēi aku. A ur„ Imiain e like uie in, nol&ila, aohe olelo ana i koe, na p°bua'ka a ua ko kr? roanao o ko nei poe kalepa. Pai a pai ! ; .

01© loa Da E3ca i hanaie ae no kela poe hapala ka o keia au oehaa. Ano na pio kalaiaina

hoi uei, o ka uiakou uo ia e kauuui aku uei o ko lakou hui■kalaia'mai.' Wahi uiai hae hoi aka loii*'», i keia malama ae ka, i ka La Hooiuoikai Akuf*, o ia paha ka la 28 o Novemaha ae. īna no hoi hn peia. pono loa. Aka, aohe no he wa oi aku oka muikai mamua ae o keiji xva ano.

Ua hoopa hou mai ka Peresijleiia i ko makou pnuku ika Poaono nei e kaki?u i nianao a m&u uianao puha e iioakaka aua i ke kanawai aina i hoohoioia iho nei oke «vau E loua ana no iu. ' lua no hei paha e hoolaha inai iua kauawai la, a i ole i.i, uku ae no |ia hoounnuna aua i Ka M.vk:aain.vna nei, aiaila, kamailio aku!makou t aole ma ke ano hoopUi wale 4 aka, uia ke uno ukta a v ahewA aiui if v ana paha, o like hoi n\o ka moa |c nlu ae aua ma ko kilohi ana ta kanawai a niea helulielu pam|ah>.