Ka Makaainana, Volume VI, Number 3, 20 July 1896 — Page 3

Ka Makaainana.

 

HOIKE NO KA PO.

Ke Huaiia mai nei e ko Makou Kilokilo.

(Hoomauia mai ka helu 2)

            Haina 2—E hoea mai ana ka mohai o ka manaopaa, ka mea nana e wehe ae i na kaula hikii o ka pilikia.

            O Isaaka ka mohai o ko Aberahama manaoio; o ka Hipakane ka mohai o ko Isaaka hikiiia a weheia ae la

            Nolaila, ua lawa ka haina ke olelo ae mai ka noho pio ana a i ka lanakila, pau na mea a pau i ka hanaia a hoomaha iho la i ka hiku o ka la, Sabati. Aka, o ka mohai Hipa, he aka-ku ia no ka mohai ana aku i na ola, no kahi hana, ina no ka hanaia.

            He mea pono ke nanaia ka inoa Pueo, oia hoi, o Pueokahi.

            O Pueo, he manu maka nunui ia, he po'i iole kana hana me ka powa i na moa liilii. Owai la nei Pueo? A owai la na iole a me na moa liilii? Alia o ninau, e nana aku no kakou. Malia o ike aku kakou i ka Pueo me ka iole a me ka inoaliilii. Eia paha i kahi e ka Pueo, eia paha ianei ka moa liilii me ka iole. Ma ke po'i ana e ike ai kakou he pueo ia; ma ka alala ana e ike ai kakou he moa liilii ia, a i ole, eia no paha i ke alo iho nei Pueo; ina kapaeia o "eo," loaa ka haina "pu," ka pili o pahi.

            E nana ia Kaaialii.

            He ekolu keia mau mea, 1—Kaaialii, oia no o ai-loaa, ai-aina, ai-waiwai; 2—Pueokahi, o ia ka manu nana e ai alii nei na loaa, na waiwai, na aina aupuni, a pela aku. A o nei Pueo no ke noho kapena nei no ka moku Aupuni. Eia nae ka mea apiki, ua haalele iho la i ka moku a holopee aku la i kula e lalau ai. He oiaio anei e haalele iho ana? O ia ka hoike a ka moe, ke waha hee ole. 3—Kuwili, o kahi keia o ka moku i ku ai, a i haaleleia iho e ke Kapena. He mea pono ke imiia ka haina o ka inoa Kuwili, heaha la kana haina e hoike mai ai?

            "Kuwili," o ia no paha na kuwili olelo ana, kukakuka ana, kaana olelo ana, a pela aku. Kuwili olelo ka makua i ke keiki, ka wahine i ke kane, ka ohana i ka ohana. Auwe! o ka'u no ia e ao aku ana ia oe e ke kane, he mea ole nae ia ia oe, a laa la, pehea kaua? Ua hiki mai anei ka hopena o ke auhee, e kuoe aku ai i ke ala me ka waimaka? O ka ono o ka ai o na la i hala, ua puua mai la. Ia oe e haaheo ana, a e kaena ana me na olelo kikoola, aia no nae kou mau hoa iloko o ka hune a me ka nele! Ua ho manawanui lakou i ka pololi aole hoi i kaniuhu mai, a pehea iho la ka hopena e loaa ana ia kaua a me ka kaua mau keiki? He mau olelo oiaio loa keia a ka wahine nona ka puuwai makee kane. Nolaila, ke ike e nei ka wahine i na hiohiona o ka Hipakane, ua kokoke mai i ka puka o ka hale.

            O ka la o ka Hipakane e hoea mai ai, eia paha ia iloko o na la o Kane a me Lono, a i ole, Kaloapau, Kane, Lono. Nolaila, hoolonoia aku! O ka lono i ka hamumu a ka leo, o ka lono i ka hawanawana, o ka lono nune, lono wawa, lono nuhou, lono o na kalioaka maalo, ikea, hoea, a pela aku.

            Ua lawa ae la keia mau alapahi ana, hookahi mea i koe, o ka like o ka moku me he wahine la, a eia iho

            KA HOOMAKEAKA A KA MOEUHANE:

            E hoomanaoia, ua lilo o Kaaialii i kapena no ka Pueokahi; a ma ia lilo ana ona i Kapena @e nei moku, ua kuleana oia e ike i na mea a pau o ka moku. Ma mua o kona lilo ana i kapena, e nana mua ana oia i kahoeuli o ka moku e pono ai, a pau ia, i ke kila aku e pili la i ke kikala o ka moku, (ke maopopo la no oe la). Aia a pau keia mau mea i ka nanaia, alaila, komo aku la ka Hipakane iloko o ka Mahina (ke ike la no oe la). A i ka pau ana o keia mau mea a pau i ka nanaia, aohe pilikia i koe, alaila, o ke kau no ia o ua kapena la a holo aku iloko o ke awa o Kuwili i ka naueue. Ua maopopo aku la anei oe ia? E puiwa paha auanei o Mama Sia. Mai manao i ka hoomakeaka moe he oiaio, aole pela.

            He mea pono ke nanaia ka manao e pili ana i ko Kaaialii haalele ana iho i ka moku, i mea e ikeia ai kana hana i haalele ai ma ke ano he mahuka.

            Ka haalele ana o Kaaialii i ka moku, ua like ia me ka hoike ana mai o ka aialii ana maluna o ka aina, ka waiwai, a pela aku, e kaawale aku ana ia mau mea a pau me ke kanea o ka puu.

            Haalele moku, ua like no ia me haalele aina, haalele aupuni. A ua like no hoi ia me holo malu; ke ole he mahuka maoli, alaila, he holo malu no kahi hana malu loa ina ua pili ma ia ano. O nei hana malu ka mea nana aku, malia o ikeia ae i ke akea kana mau hana, me he la ke liuliu nei, a i nei hana e ike maoli ai kakou i ke kino o ka Pueo, Nolaila, i ka wa paha auanei e hoea ae ai nei Hipakane iloko o ka aina, o ia ko kakou wa e ike aku ai i na poe ai-loaa i ko lakou ku ae imua.

            O haalele oihana, o haalele aupuni, o luhelelei, o kiola, o nana ole iho, o holokiki, o lopaikihelewale, he hookahi wale no makua o keia ohana a pau nana ka haalele, o Kaaialii wale no. Ina he oiaio ko Kaaialii haalele ana i ka moku, alaila, o ka kakou mea nana aku ia no na pena hookele moku la, ka mea e ai-alii nei maluna o ka moku aina. Ina i Puna la, haalele io.

            KILOKILO DIMERATA.

 

NA MOKUPUNI

Mau Lonolono Like Ole a Puni ka Paeaina.

            Haalele ia Maui o Kama no Honolulu, Oahu. Haalele hope ia Honolulu no Kalaupapa, Molokai.

            Ua haalele aku au a me ka'u keiki hookama o ka olelo hoopomaikai o ka Haku, R. M. Kaaoao, ia Olowalu, ka aina nona keia hooheno a ka poe kahiko,—"Konohiki lua ka la ia Olowalu, I ka la i ka makani kahi aoao," ma ke ano ahiahi o ka Poaono, Mei 29, 1896, no Lahaina, aina kaulana i ka Malu Ulu o Lele, nona keia mau ulu kaulana, "Halau Lahaina molale malu i ka Ulu, Malu mai ka pea Halauloa a ka makani."

            O ka hora 7:30 p. m., kaalo ae ana ka mokuahi Kalaudina mawaho ae o Lahaina, aole i liuliu iho, noho ana i ke awa lulu o Hauola. Aole no i upu iho, pili ana ka waapa o ka moku i ka uwapo o Keawaiki Pau ka ukana i kula, o ka hiu iho la no ia no ka moku. Huli hope ae la au a honi aku la i ka ihu o ka mea aloha, he wahine, a me ka maua keikikane opio, a iho no lalo o ka waapa. I ka wa e holo nei no kai o ka moku, ekolu mau nalu nui o ka pii ana mai me ka weliweli, ina no ka pilikia, ua poino no, aka, aole pela, ua puka pono aku i waho a pili i ka moku.

            Hora 8:30, haalele ia Lahaina, Moku o Kama, no Honolulu, a i ka hora 5 a. m. no ka uwapo, maluna o ka moku, hui iho la me ka Rev. Sam Kapu, o na ekalesia huiia o Wailuku, Adimerala hao a me J. M. Opunui, a hoi aku la maua iuka o Waikahalulu i ka home noho o John M. Ulunahele.

            I ka pule po Sabati, Mei 30, hora 7:30, kipa hope aku la au e ike ia Kawaiahao, e hoomala malamaia ana e na kukui uwila. Maikai no hoi o loko aohe mea hoohalahala a na maka, ua piha no hoi o loko i na kanaka. Ua heluhelu mai ka Rev. J. Kalino, o Waimea, hawaii, ma 1 Kor. 9:1—10, ua haiia mai ka olelo e ka Rev. S. W. Kekuewa, kahu o ka ekalesia o Kohala Akau, o ia ka haiolelo makahiki no ka Oiha na Kuwaho, ma Roma 12:—13 hapa hope, "E haawi aku no ka nele o na haipule." Ua waihoia aku ka ipu uuku a laweia mai ka ipu nui. Maikai na mea i hoikeia mai ma kela haiolelo kuwaho. Pau ka pule po, kipa hope ae la i ka pa Kula Kahunapule e ike i ko'u mau hoapaahana o ka hana a ka Haku, ua hui pu me kekahi mau kahu me kekahi mau elele, lulu lima aloha me lakou.

            Poakahi, Iune 1, hora 1:30 p. m., hiki ma ke keena o ka Agena o ka Papa Ola, ma ke ano he mau mea maua i ku i ke kanawai hoohuoi, nana iho la i ka leta hoolauna a ka Luna Makai o ka Apana o Lahaina, L. M. Balauwina, me ka oluolu o na kuka ana me ka Agena o ka Papa Ola, ua oluolu oia ia maua e noho hou mawaho nei a Poalua, hora 10 a. m., Iune 2, alaila, hoi maua no ka pa ma'i o Kalihi, nana no e hoouna ae i ke kaa no maua. Haawi aku maua i ko maua hoomaikai a me ka mahalo i ka Agena. Iune 2, hora 10 a.m., hiki mai la ke kaa a huli hoi no Kalihi, hui pu me ka Luna Nui, Mr. Henry Pika. Iune 8, hora 2 p. m., Poakahi, noho mai la na kauka o ka Papa Ola e nana i na ma'i he 16 ka nui, he 9 ma'i o lko a he 7 mawaho, paa iho la i ka helu ma'i he 13, a hookuuia aku ekolu no ka manawa. Laki no na lakou ke henee aku na "umii ana a keia kupueu.',

            Iune 24, hora 12:30, haalele ia Honolulu no Kalaupapa, Molokai. Hora 10 p. m. palanehe malie no ka holo ana a Hawaii, malie no hoi ka moana a hiki i ka aina. Piha no hoi o uka i o'u mau hoa o keia haawina ehaeha.

            Pau na hana ma ka hale papaa, kahea ana i na inoa a me ka loaa ana mai o na medala a me ka helu e kau ana. I na o haule ana ia mea, aole e loaa mai na pono kino mai kahi haawi mea ai mai.

            Ninau iho la au i ka'u kaikamahine e ku ana ma kuu aoao, auhea o papa Iosia Haole? "Aole i hiki mai nei." Lawe aku la o Mr. S. Keanu ma ia'u i ko lakou hale ia po, mea e ka nui o ke aloha i ka hui pu ana me na kamaaina puuwai hamama o Wailuku malu i ke ao, hoa paahana pu o na ahahui o ka Mokupuni o Maui i na wa i hala ae. Hoomaikai nui aku la maua i ke Akua no ko maua halawai kino pu ana. Eia no maua ke luakaha pu nei me ka oluolu ma kona kakela keokeo.

            S. K. KAMAKAHIKI.

 

HALEKUAI LAHUI KALAHIKI.

            Helu 405, Alanui Moi, ma Waikiki aku o Alanui Nuuanu, ma ka aoao mauka, ke keena mua o ka "Hawaii Holomua."

            Ma ia halekuai o na oiwi e loaa ai na anoi a me na paihi o na ano hou loa, e laa

            Na Kalakoa, Na Keokeo, Na Makalena, Na Kinamu, Na Huluhulu, Na Lihilihi, Na Kamaa o na Kane, Wahine me Keiki, a pela aku.

            Oluolu no ke kuai ana. Aohe hewa ke kipa mai e ikemaka, a aohe no hoi he luna ku@@ia no ka hoikeike ana i na mea kuai.

            M. PALAU, Luna Nui.