Ka Makaainana, Volume VI, Number 15, 12 October 1896 — HUAKAI AU MOANA. A ko ka Hon. J. K. Nawahi Kino Wailua no ka Aina Oiwi. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

HUAKAI AU MOANA.

A ko ka Hon. J. K. Nawahi Kino Wailua no ka Aina Oiwi.

Ma ka helu i hala, ua poina • makou i kekahi mau m?a i kupouo ole e hoopo'.ini», a o ka oi loa aku hoi, o ia no ka Hapa o ka Hae Ai'puni maluoa o Halealii lolniii. ka Hal« Mana Hooko hoi o nei wa, ika wa oka hua-kai-. ho<īlt.wa i nee 81 no ka. <» k-H uwapo. K mahaloia ke A -puni no ia ike ana mai i ke kanaka a ka lahui i hilinai ai me ka paulele A o kekahi lioi a makou i poina ai i ka hoiko sku, he Ii»t» Iloko o k« P j.l u Kupapau ;;ia hr>i,iir>xo o ai»i Kapaiakiko ro&?. ]k« weheia aua m* ko' Wiiiauia h .le hano, ua ioaa ilm keia palapala malnoa iho.'a kakauia o w-wn o k--t wahi ma ka nioa o

ta niea law*j.ipapai:. ii aa manao o loko, ao!<> i :naopo)»o ia niHkou. Maoiuli .) ka'lokomaik&i o kekahi ho>; : loha i 'iolo. pu aku eoa kela ' huakai au .xioaua a ko J. K. Na wahi pō &oua aioa oiwi. i lofea inai ai ia m«kou ka hoike pi p ia buakaī a fciki v-'uie i ka waiho aila ma kahi maa o ko ka honua nei "e hoomaha ; Joko o ka malahia." Pen€i iho ia hoike : Haalelo ia Honolulu no Lahaina. lioko hoi o „ n\ ieo uwe 6: hoop»i/'ktiii a>>>* i ka -lewp, oial no hoi k'. lehnieiiu e ku kakali aua i k/i wa o* ;kx hu Hawaii e Ina&ana me kana ke kirfo wailua 0 Joseph Nawahi oaa kona oueki, lip »a hoi iri o iehulehu e ho» keke a i» na mea a pau, uo ka hele ana Rkn e iulu liuia me ka wahine kauemake, ua keiki, ka hauaii mua, ka pokii a me t;ia hoa aukai pw e ukali ana i ka huakai aumo ana no ka Ua o e Hilo Hanakahi. He wa keia o ka ehaeha, o na manao uluku hoitToko o na mea a pau, e mawehe ana i na hipuu waimaka o kela me keia, o keia ka wa o na luliMima hope, na muki papalina a:i:v, e hnawi ann 1 k© aloha '* Goo«1 I>y«> all f M a kani kapalulu ae la k- oeU* o ua neue aukai nei, nana hos e hii aku i ka ukana a k;a !ah\ti no ka Un JCanilthua, e h-w.wi ī'h» i ;>a hoohiwahiwa 1 -'ope V» a huua ibo i ua iv*i. Aloh;* walo O ai hoi k»* ui >Wo t .« v mi hope mu , lrō ns\ v <uA\* ka

aiiiH nei, i pau»i pu ii i»ku lioi e k) ka moku poe me nawaimaka. Ke huli jif)*in ae ]& ka ihu o ua [leiw iii nei ike nwa, w, oiau aku Ia i ke "kai uli, ha!a h pn &e la ka halekukui, kaalo ?n» ka pop. eepa., a uUo ae.la o Kalia, ke nee in'&i !a i M'aikiki me Kaimaoa Hila, au ana hoi o Makapuu, a au akn ia i fca moana kai uii. 0 na poe ma keia huakai hoolewa moan.i, oia na i E A, Nawahi, Aana Kekoa, L zzie A. Like, Mary Alupai, Rnsq]ia Freeman, Li!y Auld, Mary Ann Lee, Aheoaa H'auoie» me ke kaikauiahine, Kealohi* Ahm aae ke kelki, Kaawiii KaUiuii, M*.. s ia a ruo Kalau ,a nie ua lii. k. »■*w >.iii, Aiiiw]i<v Ke. kulu, Mi»ry K*-*<yju. *aoi, Anaie Kapaliu a ine Estbn- Alapai, na Alisitii Joe P;ark»i, Skd& Alapai k u)e Uuku. " Ku Aku i liahaiaa, Hora 2 A. M. He malie ruaikbi Ka moaiw» a ku wale i Lahaiu->, i ka Maln Ulu o Lele m.i ka Uoi < '1 a m. me ka ■ >!%? ia <> kf .jc-oe, a i ke ao aua ae, ua h ki bH>pa ia ae la ka hae H>iw-.«ii. e hoike aku ana i na kini luakamaka o Lele, eia ke kino waiiua o losepa ■Nawah.i-0.-K.alanio.pmi m» ka oneki o ka nene aukai Haww. O keia 4 kawa i ikeia aku ai u« waB pa i k a hol o an a ma i, a mr - luna o kekalii oi • man waapa i kau iuai ai o Willi} m Wlj.ite.-ke komiie, me ko L.īhaina )>au hoa'iohā i holo inai e huj" pn ine. ka kaneMiVr e, ?« hoi.'hou i kula e hoike i ?a poe aloha aina oiaio, e holo nm e ike iho i ke kino lepo o ko 1 k-ui nlakai e waiho puanuanu m?> i ma ka oneki o Hawaii, ilik oua uluwehi a me ua aaU o nu buo pue .like <rle a ko HauoluHi nei poe aku m h n ,; Ile. manawa oie. ua niha kui n;» waapa a moiio pololei naai la uo k» moku, ! 'ke kokoke aua mai, na hele wule a lupea ko Iskou mau hiona pakahi e na hiohiona kaomaha. luuiua i ke aloha a e iho mai ana hoi na waftnako, a no wa ia o ke aloha e haoa hup lokn t welenia ka mauao Ua p ; i mai lakou iluiui o ka oneki tv ka moku me na poke pua o kola a ;ne keia ano, a haawi ae !» i x\u leo kuwo, ; hele a manuunun j ke aloha we'enia no ka ptjkonakonn o li:*aii,ka uiea hookahi i oili a€ jrai ka lep. r Uiwaii a hoike rtku'i konn lahu; ka oiwi hookahi, i koua kupaa. tu »Ua»o pnn i Ke oxf &onAs $iu&, a iau

ak ; hoi ma ka mea hooki'h»» laii u!e imua-o koua imu h f i;.kauaka i paa itir k;t halepnfi)i'.io, hooweliweliia, a aole n«.e lul>, he oia man <>ia a hoi wak- a'<a la i ka houua. Ua loihi kt j -a hui ana a hiki i ka hora 9:30 a. u:. o ia kakahiaka i haalele aku ?.i makou ia Lahaina iloko o na iuluiima ,bope ana uie na waimaka. Ua hiki aku ika eono pa'ia piha waapa ka nui oua kioi..iiakamaka o Lahaiuai kipa lqm © iko, me. na i'a hou, i'a miko, na nhi haohao a me oo } ua ai ana lawa ika lokooiaiki-i o ko Lahaina Haalele ia Lahaiha no Hahukona. Maiie maikai k& mbi Lahainu akti i Kaa*o aku la .0;: Alennihiiha kela moaua * n& JoseDo K?ihooluhi Nawahi-o-Ka-!a i au mai ai mai Hilo uaaluna o aa waap-i hoelo-h'U, oiai hoi na aie huha oua Alenuihaha nei e paialewa ana me ke kupikipikio, he-uueaole nae ia iaia, oiai no e uoho hookele ia ana eia ponoi, ma ke kuhikuhi a ke panana a hoea poloiei f«i { Hana, Waui. Maifc»i wale -io ka moana a ku i Mahukona i ka hora 4 p, m. o ia la, a mai iaila aku ka lohe tna ka uwea ielepone i ko Hilo, i ka Ua Kanilehna, eia mai ke kino wailua o.Ji ,seph Kahooluhi Nav?ahi-o-Kalaniopuu ma ka on-ftki-o Hawaii, he ukaua luuluu nau e hiipoi iho ai a huaa iho i na iwi o kau inilimiii iloko ou. Auwe ! Lmiiuu Hilo Hauakahi, Maewa wale hoi ua lehua iilii i Hopne, Hoowali aeia hoi ka wahine Hopoe i ke kai, Ua nele, ua hala aku la ka pua, Ka miliinili a oukou o ua ]a i hala, A-10-ha ! A-10-ha ! ! Luuluu wale i ka waimaka a ke aloha. Haalelo ia Mahukona no Hilo. Hora 11 me 30 minute 0 ia po, i'a Muhukon» uo Hilo, maamaauia aku 1 .Liupahoehoe. Alo ba wale ia wahi una i luakk -*a ai. Haaleleia laila, a u aku la i-ī fc*i loa. Hora S0 va kakahiaka i ku ak«i ai i Hiio, nar«a aku ia uka ua hele a lihau i na kauaku e hqio ae ana $o Waiakea» ia \va U'> hoi i ikeia aku "na- waa kaulua ~he 4 ka nui e uoe unu aua iloko o ke kai i hoouluwehiwehiia iue n i lau n ihVie, « o L o ke.&upapau ua hoohiwi : Jiis\hia me na uhi kanikau eleele huiiuha 0 luua iho mp ua ku uo h i, ua kohu .auini, ke naua aku. Na Komvtt> *no Xu\akukA Aua Maiuua nuu ho« 0 ou waa !na ua waap.*, ai o 5 matt waapa 'i leaa mai ai ke Komite, K» l>v, L. l>e-ha me Htury no ke kuka ;ue

ka wulmae kaneni 210 na niea e taiiLi .m, ,Le l:;ips r pau ( sln hoike tvjr -- r l*e K.ei ka nti€a i liool e ka hair.wai iuakpairaaa a iij!, ke 0 Whihoia ln > ka luakini 0 a hiki ika w« e hoc-V\v.y.*>;, se iuai ka wahiiiu 113e ka c»lelo ana ; ' E haua ke Komite e :ike ka u,koa i manao ai," Hpi laloa 110 ka Aiiia, <» ke kupapauJiaa T v:nn o 1 ūtt;; wa? kaulu ■ i hoomakau irie uu p hoe waa, »0 na ok'. r, i, 0 J«. ieph Kaiaun, mai -' i'.i KVsilikane t K*'.o"jtf, F Kapuiiihi, » me Milikae. 110 R]!o us*> n Ma ka waa kauhia elaa iho, 112. Miaaaa E. A. h:. Auu» k;sj, Aoe Like, ua Aie-j A:b' 1 i iv■\bi me Aler N«7Pohi, »a Misi Eaimeliiie K. me AmeliaKekulu, ame na iv2isi(.a Hpnrv Wcsi eoe ka Rev. S. L. :inhoahele uaai ma. na kwuhi;- hope :r.e Kapena -\Wr o ka };a\v .r! f na waapa mai Mit!hopt I r a nee niHlie aku oa -w-a:s a\e ka oini hoi n& a^one Ua Kt'ie a TXlu-npL«»b-V&i9 i Kanana, na. wahi a -pjs.u, ka v;wapo, aa ohuku poh\k-n, na kaa o kela h me keie ?n.> iike ole, e oio fu ; os kn ;? i IA o u;i Joo uwe ma 0 a m,a .ēi k p&e aku la i kuhva 11h£<? mo hv w;>ri eonla ia i ka 1 ima o ryf ; kanaka. Neo Kaeono ka Luakini o Haili, Kau . c iiiu Lka p;.hu kupapau iluna o k«? kaa i hookaawūkia e huki Hma ia aaa <? ua pee he 80 a 01 akvi palia a eau n, j>i pah», a o ka nee ia uo ī.i 0 ka huakai, e ukaliia an.. e mi kaa Wi-gonete 0 ka wahiuo kanennke, uu keiki, ua li iOc l:g hon aukai, na hoaloh :i o HLilo, aua oi - v km p>iha i Ke t.*usuni na poe ma kh* huakai e :uee uei me 11 a leo >.**• puīMiuua o Jehuie.hu & h;ki wnle i ka balr| ule. Ua iiookuui.» ke auaiua e ike IAM w.Aiiiiw kaue.uiike n hoo, Ki u'.n k - »uo a koe iho U tl;l a0 wehe •«a ho; \ku pniiu hul* unha, koe loi ka pi hu o loko» U:i hootK»hv« ia .sho hoi ua leur \ «h psa» o M.vstīsa Li;y Auhi i\ui Marv KefU' o^k^u:, k* e MJS;ss. i\ U v waihoia ke kiii > kupuhi.u mai ia !a a po a hiki j S.lv.ti L > !e U hoo* wehiwehi 1 >an ia ' hm n* puu a 0 r,i». \>ue oiwi .Uri». Nt\ku t: ; ,i uoi « hiki » k» tu. hor& " p. •**. ; o ia auwiua la, i aai Koop;ooix\ r.a no W. i Ma ke alr \hi IV ;n ; v \ Ujo he u\au li n u \ . k* v ;. * ko^koi

kā iiiki aaa ilio a hiki wale j ka waaaao, a ua anopioo na nooaoo, malia paha o hoamauia.mnikeia mau kalu pakaua, a he mea hoopilikia mai hoi ia ika huakai hoolewa o-iala, aole nae, oiai hoi, ma ke kakahiaka uoa ua haawi uiai la na laui i ua hio'hiona kalae, a o ke ao polu wale. ao o ka laui ke ikeia «ku, a pe!a wale uo a po ia la. Hoohi-w-ahiwa maloko o ka Luakmi. Ma ka hcra 2p. m , na ikeia -ka lehulehu e naua ana uo ka halepule a iloko o ka wa pokole wale no ua piha kui o loko, a ua ku ka hapanui ihiha, a mawaho kekahi heluoa nuī o na kanaka, a ke nan» aku oe ia loko ua bfele ka awai, ka papa -lmuenī. na kihi, me na paia a uluwehi'i na pna like 010 o na nauaina nani, a o ka oi aku no o napua mai Honolulu aku nei, oia kelu uluna meleoaele o Uluhaimalama me ka inoa Joseph Nawahi a ke Aliiaimoka, kela lei lau uliuli i okomokomoia me ka melemele a James W. MeOuiie, a me kela lei opuu pua plum a Misasa Miles. 0 keia ua mea mahalo nui ia e ko Hilo man* lede maiau hat*a pua, ana ia mau mea i hoopuhili aka ia lakou. Anaina Halpule me Papa Kuhikuhi, Ua malamaia ke anaina haipulee ka Rev. S. L. Desha, he ku i ke eehia a me ke -auoano na lawel»we ana ahe ilihia „hoi na mele i himeniia mai eka p*pa himeni, a i ka pau ana, ua hoonohonoho koke 'ia ka huakai hoolewa ena komiie o ka la e like i»e keia papa'klihikuhiīlamuku, Puali* Puhiohe o ke Kiila Hanai o Hi|o, ' . Kula Hanai oHilo, Na Kula Aupuai a nie na Kula e ae, Papa Himeni, Na Kumu Knla Sabati, ' Klula Salj«iti o-Haili/ P«ali Puhiohe Keleawe* o Hilo» Na ■ . Kahuuapule» Lawelawe, Ka Lehulehu eHuki ana ike Kaa Kupapau.

Na Hapai Pahu

i Na Hhpai Pahu

Wahine Kanemake tn* na K«iki v ; Na H>»a'Loha me oa Makamaka, Na Luoa ona Aioa E, Na Lala o ka Papa Lolo, Poe Kakau Na Kqmite o nji Ahahui Aloha Aipa i hiki aku, NaLala o ka Ahahui Aloha Aina Kuloko, Na'Aliahui P|Ae, Ka Lehulehu loa paha i lioouoho pilaa ia ka laioa, alaiia» ua h.ki e ka uuika naua i HoMie'ani a aia uo iloko o ka l»u>kini ka hope, a uo ka o!e o kekahi .poe e hala loa i hope. e laa na Pukiki, DB krtn - k \ !t h i u-\ h'Je ;-ua u uu tij(i k- 8> « ka liUakai, n m aa aoa\« o k* pahu kupap-u ka oiloa aku, oa bniknū t»a k»'nnkfi rtt# hapai pahu» Ua heie k:> huapi mai k» b«H s

kai raa alanui H' "epule, huii »!ta slanni Front (Alo), huli .ua ahinui Waia/iuenue, i ke kokoke f»na ae ma ka halepuīe ICatoiikf», "n kanike ae la ka hele o ia hale kuahu o ke Akua, a he ku i ka'ilihia ano'auo, a© la ia a huli ma Kula a konao i Homelani, a malaila i haawi hope ia iho ai na leo mele me rm leo pule, a iioko hoi o lia leo uwe e 010 ana ka pihe, me na waimaka bop« nona, i nalo aKu ai ka holow«a e apo ana i ke kino wailua o ua Joseph Kahooluhi Nawahi-o r Kalaniopuu nei, a hoi ka lepo ika lepo, nalo aku la, nalowale' loa ke kanaka i aloha i koaa Moiwahine, kona lahui, a tne kona aina. Auwe ! Aloha !! Lnnluu wale oe e Hilo H&aak&hi ) k» Ua Kanilehua, i ka huua ana i na iwi o kau kamalei aloha. Alona wale. I#iuliu no ka Hoi Ana i Honolulu Nei. Ma ke kakahiaka IP akahi ae, jora oa. ixl. ua īiuliu ae !a ma kou no ke kau m&i tna no ka hoi mai I Honolulu nei, o aa poe m« keia huakai, o MiWaa E. Ā.NAwahi, AibertNaw«hi, Misasa L. A Like, na Misi E. K. Nawahi, me Aoaelia Kekulu, Esthpr Alapa» ame Auuie Kapahu, na slisasfi Mar}* Alapai, Elooa Al» nai, Lilv Au!d, Aheona Haumea me ke kaikamahiue, Misasa a me Misit'a Kalana, Joe 01ark a uie Uuku. Haaleleakuia Homelani, horaOa. m malnna o ka w*gonpte me ka hae» no, Waiakea, iloko o na pihe uwe o na hoa'lohe. I ka hiki ana aku i Waiakea ra hele no a piha i ua kauaka, e liko no me ka puka aua aku, ua piha o loko a >r»e waho o na hale, ka uwapo, na aeone o Ohele, Kanukuokamami, oiai ka waapa o makou e nee mālie mai aua no ka moku, ua haawiia na aui peahi, na leo alf>ha "Good bje/' a pela aku Nui no a» leo mahalo i ko LahaiōH a me ko Hilo poe i na mēa j mu ia makou, ua ai aua lawd ina mea a p iu, a ai« nui makou i lakou iokomaikhi. ■* Me ka mahalo, Ikehouikananiohilo.

He aba hoolaulea haiolelo ka i haawiia aeika po Poaono.laonei, uo Bihopa o PooQpolisa ma ke kulaoui o Saoa Lui e na hau uaana kahiko i puka. Lehulehu aa poe i hele aku, a ua nui no~ ka inahaloia, o na inele uae hoi ka oi loa aku a me ka himeai aua kuuiu, JJa haawi maka uaia aku he wati me ke kaula gula i ka Bihopa mamua oka hoomaka aua. Ma ka po Poaouo nei, ua haawi ae o Misita ine Misasa Oto Waila he papaaina hoomauao 1« hauau uo ka;pihu ana o ua kahiki ebma o\a laua inilinuli 0a hoomaka ka ai ana i ka hora 7o ke ahiahi, au4af no hoi ] t>oe i hiki aku malaila. Mahope , iho o ka pau aaa o ka ai aua, ua j iuaUaiaia he aha hulahula Eu- j ropa e na lede. a me ua keou?- \ mana i ike ia ano haua, a he ku | •naoli no hoi i kahoihoi Ua maiamaln u.m kn inaluhia, aole hoi uie ka iauunfle. ok* makou wale no m kalokalo ae aei, e o!a loihi k« | k.i i\ov*a ka la , j