Ka Makaainana, Volume VI, Number 18, 2 November 1896 — Page 5

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, NOVEMABA 2, 1896                      5

 

Nui poo ulaula o Maui no Hawaii. Ua manaoia o Kakana la ka i kupono no ia kulana, oiai, he opiopio oia, eia ka e lilo ae ana ka "pualena" i ko Maui kaaka. Hoihoi aku la no hoi paha o Maui i ke kaawale ana o kela ino i kahi e.

 

                Ku ae la ho nei puu a na ewe mikanele, a e hoihoi hou ia ae ana ka ia keiki ohana a kela Senatoa Limakati o Maui i lilo ai i Makai Nui no Kauai ma ke kulana ma Maui i hakahaka iho le i ka lilo ana au i Hawaii. Nee papa no ka hoi ka hoopomaikai ohana a lakou nei ma ae la, a haaleleia iho hoi na poe oiwi i pau i kupeeia. Akaka no ka mana o ko Maui moi kopaa.

 

            Nui no ke naukiia o ke Aupuni i nei ano hana, aole e ko ka lahui aoao, aka, iwaena iho no o lakou. O ka noho aku no ka kakou e nana, a ia lakou mai no hoi ka lakou hana ae. No ke ake oihana no ke kumu nui o keia nauki ana.

 

                A ke haohaoia nei pehea la i loaa ai ka ke Aupuni mau mea huna i noonoo ai i kahi Kuokoa namu, a ukali aku no hoi KA MAKAAINANA nei. O ka hua mai no ia o ka hooikaika ana e huli a e noii aku i na mea huna pohihihi a lakou nei ma ae.

 

                Ke kohokoho hou nei no ke Kuokoa namu i ka mea kupono e hookohuia i Makai Nui no Kauai, He keiki oiwi kona aku, oia o Keoni Kone e noho Hope Makai Nui la no Lihue. A ina aole oia ka mea i manaoia, alaila, e pono ia R.W.T. Purvis Puvisa), ke kakauolelo o ka Aha Kaapuni o laila. Owai ana la o keia mau inoa elua ke hookohuia aku ana?

 

                Wahi o ka hoike aku nei a kekahi mea kakau mai nei aku i kekahi nupepa o Kapalakiko, mamuli ka o ka make ana o Nawahi, ua haki pu ka iwikuamoo o ka aoao kue i ke Aupuni a lilo ia aoao i mea ole. Ka hoopunipuni no hoi. O ka makou wale no e hoike ae, eia no ia aoao, ka aoao hei o ka lahui, ke mau nei no ke ola ana, aohe kau e make ai.

 

                Ina e hoomaopopo ana keia mea kakau hoopunipuni i ka nupepa Karonikala i ka mea oiaio, eia ke kakauolelo o ka Ahahui Aloha Aina ke kahea nei i ke koho elele mai o na ahahui a pau a puni ka Paeaina nei no ka akoakoa ana mai ma Honolulu nei no ka wae ana i peresidena a i alakai hou i ka la 28 ae La Kuokoa Hawaii.) He hoike keia aole i haki ka iwikuamoo o ko ka lahui aoao.

 

                He kanaka o Nawahi i alohaia o ka lahui, o na palapala hoalohaloha lehulehu na hoike o ia mea. Aole wale iloko ona a iloko paha o kahi mea e ae kahi i hoopunana ai o na kumu kupaa o ke kueia o ke Aupuni e ku nei, aka, aia no ia iloko o ka hapanui hewahewa loa o ka lahui mai o a o. E like me ka mau o ka loaa o na kanaka noonoo kaulike ma o kakou nei, pela no auanei e mau ai ke kueia o nei Aupuni e kekahi aoao kue i hiki ole ke kipeia.

 

                Ua akaka ke kumu o keia, o ia no na hana pakaha a lakou nei ma ae, a ua kukuni paa ia hoi ia mau hana me na hua palapala ahi nunui maluna o ka puuwai o kela a me keia Hawaii kupaa mau no ke aoha aina. Ua make o Nawahi a e make aku ana no kahi poe alakai e ae o kalahui no ka hele ana aku o hui pu me ka Lunakanawai Nui o ke Ao nei, aole no ia he mea e pio ai. E nalo aku ana kahi a e oili hou ae ana no hoi kahi.

 

                Aia wale no ka pau o keia a makaukau ka aoao i powa ai i ko na oiwi hooponopono ponoi ana ia lakou iho e ae e haawi mai i ka pono koho balota no ka hoomaopopo ana i ka ka lahui ano hooponopono a noho'na aupuni i ake ai. Mamua ae hoi o ia, aole loa. Ke ole no hoi ia, hoihoi hou ae no hoi paha ka pono loa i ke kulana Aupuni a lakou i pakaha iho ai.

 

                O ka ke Kuokoa namu no nae hoi ia i hoopua iki ae ai ma kona helu o ka Poaha nei ina paha he mea hiki i na aoao kalaiaina elua ke haawi aku a haawi mai i kahi mea, oia hoi, e hoihoi ae i ke Aupuni Moi malalo o Kaiulani, a o na poe alakai no hoi o nei wa ke noho mana mai. No ia mea, ke ui aku nei makou--pehea la ko ka lahui manao?

 

                Ina no e kohoia ana a lilo o Makinile i peresidena no Amerika Huipuia, aole no ia he mea e loaa koke mai ai o ka hoohuiaina. E hiki ole ana no iaia ke hana mai a kaili aku ia Hawaii nei me ko kakou ae ole aku , koe wale no kona kukala kaua ia kakou a lawe limanui aku ia kakou mamuli o kona ikaika oi ae Mawaho ae hoi o ia, aole loa e hiki iki ana.

 

                Ua oluoluia o Loio Kuhina Kamika e hoike akea ae no na lilo o kana mau huakai. Wahi ana i hoike ai i kekahi mea ka kau o ka Buletina Ahiahi o kakou nei, he $362 wale no ka lilo o na poe hookaa auhau no kona holo pu ana me Keoki Wilikoki i Nu Zilani, a mai loko ae ka o ia huina na lilo i ko laua mau uku moku he $250. A he pilu ka i loaa mai.

 

                A holo pu ai hoi me Kauka Wahie no Iapana me Kina, he $385.28 wale no ko kakou lilo ia laua a elua. Ua holo wale ka laua a elua. Ua holo wale ka laua i ka moku me ka uku ole he makana na ka hui mokumahu ma o H. Hakofila. Ma la, na agena maanei. Ina o keia ae la ka oiaio, alaila, ua kipeia paha hoi oia e akahele oia ma ka hoike ana mai, o poino auanei paha hoi ia hui. O ke kohokoho wale no nae hoi keia ae la, no ka mea, he mau kahoaka no o ke pahaohao.

 

                Nui ka pahenehene o ke au Moi i ka nui o na hookohu ukali o ia wa, a ina paha i hoao ka Ilamuku o ia au e hookohu i ukali nona, oi loa aku ka pienaia. Ua hookohu aenei o Ilamuku Balaunu ia Lunakanawai Kaapuni Kaaka i ukali none. Auwe-hehene, heaha aku ana la ko kakou hopena?

 

                He keu loa aku ka hoi keia poe a ka oi loa aku o ka paikano i kupono ole no ko lakou ano repubalika ?) ku i ka hoopahenehene. Aia o Kuhina Kupa, ua heo aku nei oia me kekahi kakauolelo ukali nona, o ka mea kakau pokole no i noho hana iho nei ma kona keena. He huakai ano hui loa ka paha hoi keia.

 

                Ua haawiia aku na ki pu aoha ana no ke Kuhina i ka hoopuka ana o ka mokumahu e holookoa. O na ano hana no nei i ke au Moi, a ke oi loa aku nei ho i nei au. No nei lawe kakauolelo ana aku nei ona, ua nui na hooulu manao ana no ke ano o kana huakai a ua lehulehu hoi na kohokoho ana me ka maopopo ole.

 

                Iwaena o na kohokoho ana, ua oleloia i holo aku nei oia i Vitoria no ka haawi ana i kekahi mau olelo ike ano nui no keia hoopii koi poho a kela mau haole i kipakuia ai a i hoopii ai hoi i ka hui mokumahu, no ka mea, ua loaa mai nei ka aeia e hookolokolo hou a i na la mua o Ianuari ae e hanaia ai. Ke pau ia, holo loa i Bosetona, a mai laila a Wasinetona, malia, e kuapo oihana ana me Haki, a huli hoi loa mai ma Sana Diego, kahi ona i hora mua mai ai i o kakou nei me ka akole, a hoohiki loa mai ka i o kakou nei i Dekemaba 24. O kekahi hoi o na mea i olelo wale ia, he huakai kii aku nei ka keia ana ia Kama'liiwahine Kaiulani e hoi mai i Moi no lakou Pela paha!

 

                Eia nae, ua poina iho nei o na o Kuhina Kupa i ka mea e pili ana i kona uku. He malihini oia o eono wale no makahiki i o kakou nei, eia oia iluna, a nona paha hoi ka olelo ana he Kuhina oia me na kulana lehulehu, oia hoi, o ko na Aina E, Kaua me Hoonaauao. Na ka lehulehu ana ho hoi e uku na lilo o nei huakai ana.

 

                Ke kuhihewa ole makou, ua lawa o D.W. Mahuahua me na olelo ao ma ka helu i hala. Hala ae la hoi ia puu a kela ino a makou i hoomanawanui ai, eia ke wawaia mai nei ke hoao nei oia iwaena o na Ahahui Aloha Aina ma na moku puni e aku e hooliloia ka kana ohakulai i nupepa na na lala o ia mau ahahui e lawe ai.

 

                O ka mea ka a na ino la i makemake ai, o kana ohakulai a me Ke Aloha Aina ka na nupepa e lawe nui ia ai, aole hoi i na nupepa e ae. Ua malamaia iho nei ka he mau halawaai ohume a ua hala aku nei ke noi aku i na ahahui like ole.

 

                Ina he oiaio nei lono, alaila, he hoao nei ano hana e kue a e kinai mai i KA MAKAAINANA nei. Ua hiki, hana aku no paha hoi, aia no i kahi e pae aku ai. O ka makou wale no, e akahele, o haule iloko o ka lua a ka oiwi i manao ai no kahi aku.

 

                Lolelole mau na la oili o ua wahi ohakulai la, mai ka Poakahi mai i kinohi a i ka La Pule o ka ona halepai, a mahope iho i ka La o ka Haku a hoi hou i nei wa i ka La Pule Poaono. Nui no ka luaiele. E like no paha auanei hoi me ia ano lolelole a luaiele mau , pela aku ana no paha ka mea i manaoia e like me na hoaiai ma na mahele mamua ae.

 

Pela no hoi i lolelole iho nei i kona mau puuku, a i nei wa, ua pau elua, he kau inoa wale iho no ko ka lua, a o na kookoo wiwileloa, ia ewe o Maui i loaa koke iho nei kahi laikini loio hana, ka mea nana e auamo nei. O na kookoo ka ia e uhauia nei i ka pohaku a puka mai ka wai, loaa ka moe oluolu ana o ka po. A o ka hopena hoi, o kela ino ke kanaaho a me ka puuhonua o ka hilinai kuhihewa ana o ka manaolana. O ka lua keia o na hoikeike no ka luaiele a lolelole mau. Heaha aku ana la ka hopena?

 

                Ua mahuiia mai o kekahi hana ka a Kuhina Kupa i holo aku nei, i kii aku nei oia i na dala hoohuihui aie lahui e loaa ole mai ana ia Pi Ki Keoni. A ke hoi mai paha, hoao mai e pelo i ka lahui no ka maliuia aku. E ula ana!

 

                Mamuli o na hana apa a limalima a ka wahine a kekahi haole waiwai o Kapalakiko, malalo o [Koena ma ka aoao 8.]