Ka Makaainana, Volume VII, Number 10, 8 March 1897 — "KE ALEALE NEI KA WAI." [ARTICLE]

"KE ALEALE NEI KA WAI."

E hoohala iki ae p£. hh hoi ke kamailio ana 110 ka luh.iao hoohuiaina me lapana v.sa nei he 1 u a no kahi wa okoa aku boi ia, oi3ij aohe e kala i pan si ka manu i k-a haehaeia a weluwelu, a eia ae hoi M ke aleale mai nei ka wai." No nei manao hooauiaina nae ho: 0 makou me īapana, loaa ka ke Kuokoa mea e hoomaoe mai ai no ko makou no ka hoi 1 ka hoohuiaina. Ae, pela no hoi paha, eia nae, aole loa 0 ka ke hoa ano 1 makemake ai, he kinai loa no ia kakoo a pau loa i ka lilo i poe nfgero a ku i ka hoowuhawahaia iloko 0 kokakou aina pouoi iho. Hele pela I - O ka ke hon hoohuiaina e ake nei e loaa rdsi f< ke ola a me ka palekana i ka lahui Hawaii,'/ ke hoik<? maopopo loa akn nei aaakou. e like 110 hoi me ia i aa wa i hala ae, aole loa ia e loaa mai aua, no ka raea } he moeuhane palaualeio ia a he kumuhana polopolona loa hoi. He kupapau ka olelo aiia 110 ia mea ma WssinetOQa. E nana ae i na wahi olelo iki a ko ke Alii kanaka ma,k»hi okoa 0 nei helu maJalo 0 ke p©o <c Huakai a ke Alii." „ Ina pela io ka make kanu loa 0 ia kumuhana, alaila, V holo pahua aha pah a hOl kahi waa a kahi leauna'ohakulai i kau ai, a e j>ae aku pah® hoi auanei iluna 0 kekahi lae papali kuhoho me ke akaka ole' o'īeahi e pakele ni. Aīoha no kahoi, wale, a e helelei paha anei hoi ko makou mau kulu pueo' m« ka "paūihakp no ko lakou hopena ku i kau wahi 0 ka awahua loa. 0 ka hoohuiaina nae hoi a makou i anoi loa ai, 6 ia " ho ka hoohuiaina imua poSo n ke alo, 1 ka aina kamahao no a kupuna 0 kakou i pulama ai, a ke kuhi hewa ole makou, 0 kakou no a pau ia e makemake nei ia an#. Ma ia ano uo hoi makon e noke nei, Pehea ia, ua hewa anei hoi ia la? Aohe paha hoi ia ho ku muhana hewa, ke hololike k» 16kahi o na manao, a i 013 ia, ke ae oluolu ia mai no ho ; paha me ka laelae loa. 0 ko njakou mau luina no ka lehia loa ma ia kumuhana, ua lilo ka po i ao, a 0 ke ao hoi i po. Malia uo ka alua no o kahi kauaka, ua lena a ua uiu na niho 1 ka noke a i ike mau, a ua paiupalu loa hoi kahi manao, us pio ka hoihoi. Eia nae t aole pela na hapaha ekolu e iho o kela kauua, he piha hoihoi mau i ka oi i loloa ai ua niho 0 kupuna

u ono mau no ko lakou m*»'i puu irjoni-ai. Ēia irae, i ka hoohuiaina 110 kahi poe a poino a pilikis. a i ke alualu no hoi a apakan ana i ka haka kau a ka manu, he mea leawaie ia no hoi ia, A i kekahi poe hoi, aa oleloia he o'i loa aku kri ka ono o ka aina i aihueia uaai ; a me, he la pela no hpl na poe huohuiaiaa $nalihiui i ®$o loa ai e aihue aku ia Hawaii nei, Hilahiia ole no hoi la. Ma ko makoumanao, o ka oi loa, aku no ia ano poe a me jia kaoiaaina pu i ike ole iog iho ja mea a he hilahila, o k» hoi nui e ,moe! Mai ke Kuokoa namu mai o ka Poaha n«i keia mau telegarama i keak&a hou ia no ma ko laua ala -moana» $ h'e kupaianaha no ke ano o ka loaa ana mai. Peneia iho neia mau telegaramfi hope: Haki ia Kole—Ke oi loa aku nei ke ino okeia. Aol§ i konoia i ka aha-ike aloha hope loa a ka Peresidena i na lun a o na ainn e a me na luna oihana kiekie mā ka la 9 o Feberuari. Aole o Palani i noiia mai. Ua makaukau ka aahu oihana a me ko ka wahine lole. Aole na bila aie i ukuia. Ua hoihoi ole ia anei au? E teiegarapa awiwi mai i na ao ana a e hoouna mai ia Damona me ona eke. Kolk ia Haki—Pela no hoi paha ua hoihoi ole ia oe. A pela iho h no hoi me W. 0. Kamika maanei. Aole ehikike hoonna aku ia Bamona me ona eke. Ina aole i konoia i ka Hale Keokeo, mai no a hele akn. E paa malie i kou palule a komo ae o Makinile, alaila, hookahi ka hele pualu hke ana aku me Palani, Hakawela, Kakina, Moreno, Makanalese, a rae kahi f poe Hawaii e ae. Aole anei hoi e hiki īa oe ke pepehi powa aku ia Pama? E hoao no « hoouna koke aku ia Kauka ao Wasinetona. E akaheie loa oe no ka wa uhi halii pu o ka ohu. Lohe mai makou 1 ka iiui o ko Kaulukou kaena i kena laki i ka hana a nui no me ke dala. Wahi mai no a ia lohe liko, n© kekahi hAna ka ana i lawelawe ai no kekahi kanst:a no Hamakun, Hawaii. 0 ka makou nae hoi ia e haohao nei, aohe ona hoao iki ae e hookaa i kona mau a?© kahiko, c ? ai, ke nui nei hōi kona ohi i ke dala a ms ka paihi naau me na paa lole hou, A ke ik« la, pololei loa e likt m© ka makou i olele ai ma ka hMu i hala, i ola oia a me na hoa e ae o kela kauna ohakūlai i na kanaka Hawaii, aole loa hoi i n& haol<» hoohniaina, O ka makou no ia e h&oheo nei i ke kumu 0

ko lākou iini ana i ka hoohui aina, he hewa iho ka i na aina ioaua ona aio i puu ai ona inaka iwaho. Wahi mai no aka lono, ua haohao ga u«* 0 l£aulukou no kO Ka Makaainana nei kumu 0 ke kue loa iāia, a o na nnpepa oiwi e ae hoi, aolie. 0 ka matou psfne ma i» w«hi, owai no oia ia makou. A o kekahi kumu maopopr> loa no hoi, ua nēle na h"oa e ae me na manao e oane ai iaia, a ua like ole ka ike 1 loaa ia makou nonā me ka ike i loaa ole ia lakou ae. Ina he manao hoopono kona, e hana oia me ka ewaewa ole, alaila hoi paha, loaa kau wahi o kahilinaiia aku. Eit\ hou no neia mau telegarama i keakeaia ma ke ala t mai ke Kuakoa namu mai o ka auwina la Poaononei: Kolk ia Kakina—Ua ike auei oe ia Kalausa Sepekela? Heaha hoi keia uae ia? Aole oia e hiki ke lomiia aku?_ Ke ano hoopihoihoiia nei hoiko Pi Ki Keoni nanaina a ke emi aku nei kona nui. Ua ao i ka Adavataisa e pai ia Platt a e koino aku hoi ia Choate. E hoike aku ia Platt i kekahi kope a e hinau aka heaha la kona lilo mai. Imi aku i -ke kumukuai o Kalausa. Kakina. ia Kolk—Aohe i lawa me ke dala e kuai ai la Pfatt. Makemake o Sepekela e uln ka mauu ma Honolulp. AoheKuikahi P&nailike. Aohe hoohuiaina. Kahiohio 0 Moke ame W. 0. Kamika. Aohe kke Alii i hanai laaumake ia. Ke hoi aku uei au no Hawaii. Aole au i konoia mai no kekahi noho ilc.ko 0 ko Makinile Aha Kuhina. Aohe mau telegarama i ko§ ke ole e ki\ikeia aka ke dala. Hoouna hou mai 1 dala a me ona mau luua oihana. £ia ka hoi ihea o Kauka Lokeke a me Limaikaika?

Mai kekahi haole mai 1 !ohe ' poāo, a tsa hilluai hoi makon, na I oleloia aohe ka e aa ka Wilikoki ! unpepa <5 kaoiaiho kue ae ikeia ! Aupuai, a i ole i« 4 ma na uint»u ] kalaiaiua auo aui < ka mauawa, ] No kekahi halepai uiai uo keia iono, a he la» io uo ka uauaiua o iuakamak« % Pehea, pela io »o auei? « Lohe mai raakou \ia noonoo iho aei ka kan ekmakule o ual Ahahni Kakiaina a Aloha | Aioa * hoouna i elek oiwi i Wasifc6td&f( * wale nb ka i ka waihoua o!e,, Ina o ka pilikia ia, powa aka i kahi waihoua e ae, O ka lohkou uo ia 5 olelo ka. hiko ai i ke knpaianaha o ke ku at\a o keia tv.au ahahui e mauao nei e alaka! i ka lahui me k>i

hope a wni'ioaa oie. E ka.a no maikou i »o ai, a ?aa ke kūiu l&l f i hook»heia ka makou, me neia ual'oaa he wfiihono,B i ulu ae no ka maiiao e hoala hana aku, ua Uaa he hope a he koo maopopo oialo loa, aole h >i o ka haoiiau waha wale iho no. Molowa o!e uo hoi ia i ka hauopi wale iho no o na kae. Ua alua aenei phaa anahuiu o ka peepōli ana o kela lono naalu me makon, aohe nae hoi he puana i oili-a- - maka ae. Aole waīe no hoi 0 keia ae la, aka, me ka maopopo no ia makou o kt mea i manaoia ai e hoouna aku. Ko ka mea i manaoia, aohe a makou " olelo ana i nei wa elo kona kuponp a kupono ole paha, koe wale no e aho ua mea la i ke kauaa e niakee nei i "ke ola a, me ka palekana p ka lahui Hawaii. M E kala no hoi makou i olelo ai—aohe hana nui e hiki ke hapaua ke nele me ke kumu mai o ua hewa a pau, oia hoi, me ke dala. Ke hiki ole ia hana ke hoomakaia, e pono kakou e noho mumule me ka paa loa o na nuku. Me keia hiki ole nae hoi o nei haua ke hapaiia, ua makeaiāke kekahi oaakamaka o Hilo e lului* no ona kia hoomanao. N# makoa iho, he haaa ia no ka wa ♦mahope aku; aka, o ka hana nui no ka pono o ka aina nei ka mea 01 aku, a o īa hana hoi ka pono mamua o na ano hana liilii e ae a pau e waiwai a e poinaikai ole ai kakou. He mee makemake no hoi paha ka hoomanao, hoohiwahiwa a hookelokela ana no kekahi mea i make, eia nae, h« hana ia no mahope atu. Auhea ko ka Moi Kalakaaa kia hoomau&o; ka mea naaa i hoopomaikai i na poe waiw&i & me kona aina, a i molia ai koi

iaia iho m&hope inai no d& poe aua i hoowaiwai mua ai am« koua aiaa no? Ua hunaia Ika poopoo, aobek«ciia ae i ke akea. Malia na hiloliila paha na poe oa kkou ia apana hana. lioowak««ka ao hoi paha ua oi<*lo & k«k*bi luua o ka Wilikoki uup«pa» K<* AioUa Aioa oka lawsia aua m&i oka iouo i o oaakou uei ua oldo ae ka oia ao ka booktiaoi& aia ia iiapepa o kekaM kii hoolaha Imlekual knmsa, ola hoi, he ka mika « ku an» maluua o ke kii o ka a 6 peku aku I keknh! eaea okoa mai ka honua akn, Wahi aua mea hoomakeaka la, o ke kii ka ia i enake at o ka Ailuene Buki aiau a e hahai oxai an'a ao hoi ka uiako o kda i uti wa» ! *J* hoakaka ae ka ua laua U,

he kii ano hoowahawaha' ka kela i ka lahui oiwi; aae ha la.-.e olelo mai ana ka-mea peku, he kanaka paha o ke kulana Amerika s e ki paku loa i ka lahui kumu mai ka honua aku. Ina pela, ea, he kii no kela o ke ano hoohuiaina. Pehea la, e hahai io mai no anei hoi na olelo ku i ka hoomaoe a kela luna mahope o neia wahaolelo hou? Na ke au akn paha hoi ia o. ka eaanawa e hoik« mai. Ua loheia m®i eia kahi elemakulft o na ahahui k&laiaina a elua ke kaena hele nei oia ka kekahi i palapala aku nei ike Aliiaimoku no ko Kakina holo aka e powa iaia. No makou iho hoi, e pt)no oia e paa maliei kona palule i ka ili a e punuku iho i kona nuKu. Mai ao ike kaena knhihewa wale. "Ēia ka ke makemake hou nei, wahi naai e ka louoia, o kela inea i noho Kaaik«!a-Kenerala mua ai iio Amerika Huipaia maanei a kahulihia ai ke Aupuui Moi, a ke hooikaika la ka ma o, no ka mea, ua oi aku ka koua ike no Hawaii nei. Ae,pela no hoi paha. Oia no la hoi ka i noho Kani-kela-Kenerala no Hawaii nei mamua aku ma Kapalakiko a uku t'e ai oia no ka hookipa ana i kona Mol, ia Kalakaua. Ua kamaainn loa ia oia uiaanei, he elua ona mau halepule e htl« ai ma na 'La Pule me ka Baibala malalo o kona poaeae. Hele i kekahi no k« ao Kula Sabati, ak® pau hele i kahi no ka pule a no kā hoopalaimaka paha, me ka poina ole ao i kana Baibala, No makou iho, aohe hoikoi iaia, a ke 'inanae • lana nei aoTe oia 'e hookohuia mai ana. Ua lawa kakou me ia ano poe, oiai, oia no kekahi i kokua ma na hana oliumu e hookiolo ike Aupuni nana i Ho»ohanohano a i hanai.