Ka Makaainana, Volume VII, Number 14, 5 April 1897 — Page 5

Page PDF (920.05 KB)

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, APERILA 5, 1897. 5

iwaho e nana aku nei no kahi pono e loaa mai ana, ke loaa io mai nae hoi.

                O ka makou ae la nae hoi ia i hana ai, a ua hauoli hoi makou e haike ae ua nui ka makemakeia ma Wasinetona. Eia iho ka hoike mai a ko ke Alii kanaka ia makou ma kekahi palapala okoa ae mai ka makou e hoopuka aku nei ma kahi okoa ae o keia helu, i kakauia hoi e ia mahope mai, i Maraki 17, penei: "O na buke a oukou o Hoke wale no ka pololei ma ia wahi) i hoounaia mai nei na Palmer, ke pai hou ia nei ianei no 600 kope na ka Aha Senate a me ke Congress (Hale), o ia ka buke e pili ana i ka hookahuli Aupuni a oukou i pai mai nei. Ua nui loa ka makemakeia e ko nei poe. Ina no oukou i hoouna mai nei a nui, ina ua pau no."
                Na makou na olelo i apoia.

                Ua puka kela mau buke i Feberuari 25, a ma ia la i hoounaia ai he mau kope kakaikahi no Wasinetona, ma ke ano he ahailono hoohikimua ma ke ala ae o ka Akau. O na buke ia i loaa aku a paneia mai ai ka palapala maluna ae. Ua ukali aku ka nui loa ma na mokumahu mahope mai, oia hoi, Zealanadia, Maraki 5, Peru, Maraki 8, a me Auseteralia, Maraki 10. Na makou hookahi nei kela hana i auamo me ke kokua ole ia mai e hai.

                E lohe mai hoi ka lahui i keia, o kuhihewa auanei hoi na hai aku. A ina hoi aole makou e pai ae no makou iho, no ka makou mea i hana ai, alaila, nawai aku auanei hoi e pai ae no makou.

                Ke ike mai la no hoi oukou o ke ano hana keia i kupono na ka Ahahui Aloha Aina, eia nae hoi, he ole ka mea i hanaia. O ka makou ano hana ia, a o kekahi ano e ae no hoi, i makem ake ai i ka hoahu a hookuonoono ana i waihona e hiki ai ke ukuia na lilo a me na luhi o ke kanaka, aole hoi paha e kiola wale ia i ka makani. Ke manaolana nei makou ua loaa pono aku la na buke a pau loa i hoounaia aku a me kekahi heluna hou aku nei no o ka la 1 nei.

                Mai laweia aku keia ma ke ano he manao kaena a haanui na makou ia makou iho no keia mea a makou i hana ai me ke kono ole ia mai, eia nae hoi, e laweia aku ia ma ke ano he ao i na poe walaau wale iho no, aole hoike ae ma ka hana. Oiai, aole makou he lala no ka Ahahui Aloha Aina, o ka makou wahi mea iki nae hoi ia i hana ai no ka aina nei a me ka lahui, me ka manaolana na ka hua o ka hana e hoopomaikai mai ia makou a ia kakou no a pau.

                Ina makou aole e kamailio ae ana, alaila, ua like ia me ka peepoli ana na ka mu e huai ae kaena ana. A ina no hoi i unuhiia ma ka olelo oiwi, ua like no ia me ka huna ana i ka waiwai a me ka pomaikai i manaoia e loaa mai ana iloko nei o ka aina, kahi no hoi i maopopo lea ai o na mea a pau i hanaia a kahulihia ai ke Aupuni kumu. Ua hauoli nae hoi makou, ua puka iwaho i na wahi a makou i ake loa ai e ike i na mea oiaio. No nei hoi la, ea, ua lawa kakou no nei wa.

                Ma ka makou unuhi ana i ka palapala a kekahi wahine Ame rika, e ikeia iho ai no ua kaa a ua lilo ka hanohano i na wahine o Wasinetona no ke ake e holoi ae i kela kiko eleele maluna o ko Amerika Huipuia inoa hanohano o ke kokua ana i na hana pakaha maanei. A e like no ka hoi me ko Kakina hoihoi ole loa ia ma o, pela no ka hoi oia i hana mai nei i kekahi hana kapulu ma Wasinetona a pii ka huhu o ke Kuhina Iapana nona.

                No ia paha hoi ke kumu i loaa mai ai o ka lono ma ka Auseteralia aia ua o Kakina i Kapalakiko. E hoomanaoia o kona wa elua keia o ka haalele honua ana ia laila me ka hoihoi ole loa ia. He palapala okoa ae no kahi i loaa mai nei, a e hoopuka mua ia aku ana ma ke Kuokoa namu o keia auwina la, e pili ana no kana mau hana keaka kuwalawala i hana mai nei ma ka ninau o na eemoku Kepani, a na makou no hoi e uwila aku.

                Pela no paha hoi i olelo mai nei ko ke Alii kanaka ma kana palapala hope loa i hoakakaia mamua ae, penei: "No na mea e pili ana i ka huakai paoa a Kamika, ua hoolewaia ua kupapau nei a lakou a kanuia me ka pule ole ia, e like no me ka'u i hai mua aku ai ia oe." Auwe no ka hoi, mokumokuahua wale. O ka naauauwa nui mai paha hoi koe o lakou nei ma ae.

                Eia nae hoi, ke nee nei ko lakou nei ma ae hauoli, a no ke kuhihewa mai no paha hoi ia. I kahi lono iki ua hooholo ke komite kalepa o ka Ahaolelo Amerika e hoomauia ka Kuikahi Panailike, olo koke ka pihe, me ke akaka ole e aponoia ana a aole paha. A no kahi mai hoi o ka lono hoohuiaina hoohauoli, aohe i akaka, koe wale no paha ka uhane koho, i mau ai hoi ke aho o ko lakou poe.

                Kupaianaha io no hoi paha ka ike kamahao i loaa ia Kakina a kupono io ai no oia i hoahui no Satana. Penei i kupaianaha ai. Ua hoikeia mai nei mai waho mai ua olelo ae ka o Kakina he 5,700 poe Kepani i hooleia aole e pae mai ianei, a ua kamailio ae hoi no na hopena weliweli e kau mai ana maluna o Hawaii nei mai na hana ekaeka poholalo a na ahahui Kepani, me kona olelo ae ka o ke Kuhina Kepani ma Wasinetona kekahi i komo iloko o ia hana e poholalo i nei Repubalika.

                Oiai hoi, he oiaio mau oia, ke haohao nei nae hoi makou pehea la i maopopo ai iaia ma Wa sinetona no ka hoihoi hou ia o na haumana Kepani no ko lakou aina o ka hele nui ana mai ma ke kipakuia ana mai keia awa aku. Malia na Satana no paha i hoike aku la.

                E hoomanaoia ua hooholo ka Aha Kiekie i Maraki 18 no na eemoku o ka mokumahu Sinisiu Maru a hooleia ko lakou pae mai, la 20 ae ka haalele nui ana mai no Iapana. O ka lono mua no ia mea e hiki ai ke hoounaia iwaho, i Maraki 26 mai ia ma ka mokumahu Warimu aku no ka Akau.

                Nolaila, pehea la i maopopo ai ia Kakina no na mea i hanaia maanei a loheia mai nei no kana mau olelo ma Wa sinetona ma ka mokumahu Auseteralia o Maraki 30. Piha pahaohao no. Ke kuhihewa ole makou, he hana no nei i hooholoia mamua o kona haalele ana mai ia nei a ua maopopo hoi iaia e hana io ia aku ana. Eleu io no ke diabolo la!

                Wahi a kekahi palapala mai Wa sinetona: "Mai oi loa ina oe i ike ia Kuhina Haki i kona lohe ana ua loaa he mau noho i ke Alii ma kahi o na luna o na aina e no ka nana ana i na hana hoohiki Peresidena. Ua hoino oia i na Kuhina Nui a me na poe a pau i lihi launa aku a loaa ai na noho. Lilo i mea hoolealea loa i na poe i lohe no ia mau olelo ana, a oi loa aku nae hoi, i na luna oihana." E akahele, e Moke, oiai, eia hou aku a lehulehu loa e hoea mai ana.

                Ua heo aku nei hoi o Alapaki me kona kokoolua. A Poakolu ae hoi o W. A. Kini, ma ke ano elele hoohuiaina mai keia Aupuni aku. Ola no na iwi o kuewa. Ke hala aku oia, wahi mai a ka makou wahi manu iiwi, e holo aku ana na elele haole-kanaka iloko o Mei aenei, no ia hana hookahi no ka. Ahu no hoi ke ahua!

                Ia W. O. Kamika aku la i o, ua loli ae kona inoa o Wiliama Owenekamika, a ua like ole hoi me ka kakou i kamaaina kahiko loa ai nona. Pela no hoi ia Kauka J. M. Kamika o ka hoounaia ana mamua, ua loli ae a o J. Mota-Kamika. Kupaianaha no hoi paha lakou nei ma ae. No ka ike ole ia paha hoi me na inoa i maa mau, loli aenei hoi i oi loa aku ai paha ka hanohano a me ka ikeia mai.

                Na ka nupepa La o Nu Ioka, kekahi o na nupepa Amerika i kipeia e lakou nei ma ae, i hoike mai nei aole ka i maikai loa kulana kalaiaina a ano e ae paha o Hawaii nei i keia wa. Pololei no. Ka i no hoi o ka makou no ia i olelo mau ai i na wa i hala ae.

                I hewa ka hoi ia wai? Nawai mai ka hoi ia ano i hooili mai? Ka i no hoi na na poe no e hanai nei i ua nupepa la i haawi mai. He mea oiaio ua pono ole na mea a pau o nei, aole nae hoi o ka hoohuiaina ka laau e ola ai. O ka hoihoi hou ia mai o ke Aupuni Kumukanawai o ka lahui, e ka lahui a no ka lahui, pela wale no e ola ai ka palapu. A e ke ano hooponopono nae hoi ia a Kakina-Owenekamika ma i makemake ole loa ai.

                Ke hoomanaoia nei no hoi no kela lono powa a hanai laaumake i ke Alii. Ua hoike aku nei ka mea kakau o ka nupepa Ekamina o Kapalakiko maanei, he mea paha e kakau nei no ka nupepa Buletina, o Misasa Kieke Kaae ka ua mea la nana i kakau i kona pokii ma o, ia Misasa Kauka Kaaka, a nana ka hoi i telepona aku i ke Alii. Ia makou nae hoi i ninau pono aku ai ia Kieke ina ua kakau io oia pela, ua hoole loa mai oia. Maalea no keia poe ae i ka uhiuhi a me ka imi epa wale ia hai, i mea e nalo ai o ka lakou hana ekaeka o ka manao ana.

                Haule mai nei ko Amerika kaeaea palukuluku kanaka, oia o "Keonimana Kimo" Ko beta o Kaleponi, a pela no hoi me ko nei Kobeta, ua haule oia mai ka lokomaikai mai o ka poai hemolele. Aia me kana wahine opio maikai a me ka ohana ko makou mau manao ehaeha welania no nei haawina hoohilahila a hookaumaha i kau aku.

                Poaono, Maraki 27, i hopuia ai o Akoni Sibare no ka loaa ana ma kahi o kekahi makai kaulio me ke kuleana ole ma ke kanawai. Imua nae hoi o ka Aha Apana i kakahiaka Poakahi i hala, ua hookuuia oia no ke ku ole i kau wahi o ka hewa.
                Hora 9:30 a. m. o ka Poalua iho la i komo a i pili mai ai ka mokumahu Auseteralia i ka uwapo Osianika iloko o 6 la, 18 hora a me 30 minute kona manawa holo mai Kapalakiko mai. Ua lawe mai oia he 1,500 tona ukana. Auwina la Poakolu iho e pelukua aku ai.