Ka Makaainana, Volume VII, Number 14, 5 April 1897 — Page 6

Page PDF (896.28 KB)

6 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, APE RILA 5, 1897.

IO SEPINE
KA—
EMEPE RESE PUUWAI OLU O FARANI.

MOKUNA I X.
[Mai ka Helu 13.]

NO LUI NAPOLIONA.

                Ua piha na makahiki o Ho tenese i ka umikumamawalu, a o Lui Napoliona hoi, ke kaikaina o ke kanikela mua, i ka iwakaluakumamaha. Ua hoolala malu o Napoliona me Iosepine e hoomare ia laua. He kanaka kuoo, a he akahai nae o Lui. Aohe ona hoihoi i na kinohinohi a me na hoohehelo ana o ke aloalii a me na hui hoolaulea; a nolaila, aole i ike kona naau ia mea o ka haakei. He makemake loa oia i ka noho hookahi oia wale iho no, e kuka ana me kona mau noonoo iho, a e nanea ana i ka nana ana i na lau helelei, a e walea ana hoi i ka nehe mai a ka makani mawaena o na lau laau; a ma ke ahiahi e noho mau ana oia me kana mau buke ma ka malamalama o na kapuahi.
                Oiai o Napoliona e holo ana maluna o kona lio kaua me ka haaheo maluna o na pualikoa Auseturia ma Italia, e ahai ana i na lanakila he lehulehu na lakou i kipapa kona alanui e hiki aku ai i ka nohoalii o Farani, ua halawai iho la o Lui, nona na makahiki he umikumamaiwa ia wa, me ke kaikamahine a kekahi kanaka kuewa, ma Parisa, a ua lilo kona uhane i pio na na lou umii a ke aloha.

                Ua hoikeia aku keia launa pilipaa o kona kaikaina ia Napoliona, a noonoo iho la oia, e lilo ana paha auanei ke komo ana aku o kona kaikaina iloko o kekahi o na ohana Roiali sa i mea e hoopahua ai i kona mau manao nanakoi, ua hoouna aku la oia ia Lui ma ke ano he elele koa, a ma kona lima kakauha a me ka manaopaa ua hoopohalaia kela pili. Aole nae i poina o Lui i ka mea nana i kaomi mua ka pana welenia o kona puuwai, no ka mea, mahope iho o kona kaawale ana aku mai Parisa aku, ua mare iho la ka lede opio me kekahi keonimana okoa, a na ia mea i kiola aku ia Lui iloko o na hoomailo ana a ke aloha i haaleleia, he haawina hoi i kaawale ole mai iaia aku no ke koena o kona mau la, a hiki wale i kona iho ana i ka luakupapau me ke kaumaha.
                No ko Napoliona ike ana i ka ehaeha ana i hooili aku ai maluna o kona hoahanau, ua hoao ae la ia e hoopohala i kona kaumaha ma na ano he lehulehu. A he wa loihi o ko Napoliona hooikaika ana mamua o ko Lui haawi ana aku i kona ae e mare me Hotenese. Ua pipili mau kona manao no ka mea mua, a o ka mea wale no hoi nana i ahai ae i ke aloha o kona puuwai, a hiki ole ai iaia ke manao ae e mare me kekahi mea okoa aku.
                He kaikamahine ui o Hotenese, piha hauoli, a he hooponopono ole nae ma kana mau hana. Ma na hale hulahula, na hale keaka a me na hale ahaaina kona hauoli loa. Mawaho ae o keia ua haule mua oia iloko o ke aloha ia Duroka, ka ukali punahele o Napoliona.

                No keia mau kumu, ua like no ko Ho tenese makemake ole me ko Lui hoihoi ole no ko laua hoohuiia ana he kane a he wahine; aka, mamuli o ko Iosepine manaopaa i kakooia e ko Napoliona, ua waeleia na kumu akeakea a pau ma ke ala a laua e kuikui lima pu ai imua o ke kuahu. Mamuli o ko Napoliona hooia ana ia Hotenese, ina oia e haawi i kona ae laelae e mare ia Lui, e loaa iaia ke kulana e hookoia ai kona mau makemake a pau, nolaila, ua haawi pau mai la o Hotenese i kona ae; a no ka mea hoi, ua hoomaopopo o Lui, ua hala aku la ka puulena o kona hauoli, a aohe ana mea e ae e kali hou ai, nolaila, ua haawi pio aku la ia i kona ae e alakaiia imua o ke kuahu.
                Ma ka ahaaina ma re, ua ike hou ia na hoohiwahiwa ana i maa i na 'lii kahiko. Aka, ua hiki i na mea a pau ke hoomaopopo i ko Hotenese mau nanaina hailepo malalo o na daimana me na pua ana e papahi ana. O Lui Napoliona, ka Peresidena o Farani i keia wa (M. H. 1801), ke keiki hookahi o keia paa mare. Mahope koke iho ua mare ae la o Duroka i kekaki kaikamahine waiwai, ka mea nana ia i hapai ae ma ke kulana hookano a hookiekie.
                Mahope iho o kona mare ana, a me ke koena o kona mau la, ua noho o Hotenese me ka hookiekie, a ua hoike mai hoi kona noho'na ma ia hope mai aole ma o ka nui o ka hanohano o ke kanaka e nui ae ai kona hauoli. Mamuli o ka lokahi ole o ko laua noho ana, ua lilo ia i mea kaumaha i ko Iosepine manao, a he mea ehaeha no kona puuwai kona hoomaopopo ana aku e akea mau ae ana ka pili'na mawaena o Hotenese a me Lui; aole nae ia he mea nana e hoihoi hou ae ai ia laua iloko e ka noho'na lokahi, no ka mea, ua mau no ka wehe'na o ka pili a hiki wale i ka mokala ana o ka hipuu kaakolu o ka berita mare mawaena o laua. Ina no la paha i hoolohe o Hotenese i na olelo ao a kona makuahine, aole no la hoi laua e kaawale.
Aole i pau.

NUI KE PAHAOHAO.
Huai ka Po i Kona Ouli no ko ke Ao Poe.

                Ma ka po o ka la 1 o Maraki i hala, ua loaa iho la ia'u keia moeuhane, a o ia keia: Aia ko'u uhane a me Pookela a me kekahi poe e ae maluna o kekahi puu; aole nae i maopopo ka inoa o ka aina ia'u. Aia mauka aku o keia wahi a makou e ku nei he aina palahalaha akea. O ka makou hana i noho ai he kalua puaa no ka hoomanao ana i na "Poaha Hoopololi," a ua makaukau ka imu puaa. O ke ano nae o na puaa e kaluaia ana e makou, he ekolu puaa pukoa; ua pau ka hulu i ka unuunuia, a ua makaukau no ke kalua aku. I keia wa i alawa ae ai ko'u maka i kai a nana aku la au maluna o ka ululaau, a ike aku la au i ka pii mai o ke kai. Olelo aku la au ia Pookela, "Aole paha e mo'a ana ka puaa a kakou, no ka mea, ke ike nei au ke kokoke mai nei ke kai i kahi o ka imu." Pane mai la ko Pookela uhane ia'u: "E wa-hi na puaa a kakou i ka welu, a o ka pohaku no ke hookomo a nui iloko, ke puka no ka wela mawaho o ka welu, o ka mo'a no ia o na puaa." Ua hana iho la ko'u mau hoa pela; a owau hoi, ua kii aku la au i ka ha-maia, a hookomo iho la au i ka'u puaa mawaena o na ha-maia a wa-hi mai la ka welu me ke komo pu iho la o ka pohaku wela maloko. Ia makou no e hana nei, lohe aku la au i ka uwa mai o na kanaka i ka pii mai o ke kai. Ia wa no i alawa ae ai ko'u mau maka iluna, a ike ae la au i kekahi mea nui e iho ana mai ka lewa mai, aole nae i maopopo ke ano o keia mea nui ia'u, ua piha loa mai la au i ka maka'u. Ia'u no e ike nei i keia mea, lohe aku la au i ka uuina mai o na laau, a ninau ae la au, "Heaha la hoi keia?" Pane mai la o Pookela: "He Kuhonua keia." Aole i liuliu iho mahope o ia manawa, ua ike aku la makou i ka ulaaia mai o na kumulaau nunui, hakihaki liilii mai la na lala, a lele liilii mai la ka lau o na laau, a o ka mea nui hoi a'u i ike ai e iho iho ana, ua nahaha ae la a lele liilii ae la i o a ianei a helelei iho la ilalo; a ike iho la au he ili laau koa ka keia mea nui a'u i ike ai a manao koke ae la au, he laau koa ka keia mea nui a'u i ike ai e iho iho ana. O ke kai hoi, ua hiki mai la ia i kahi o ka imu puaa a makou i hana ai. Mahope iho, nana aku la au i ka lani, a ike aku la au i ka uliuli mai o ke aouli e like me ka moana kai o Alenuihaha, a ninau ae la au: "Heaha la hoi ke ano o keia uliuli o ka lani, ano e maoli no ka hoi?" Pane mai la ko Pookela uhane ia'u: "Ae, he wa ano e hoi paha keia he hauoki, he anu mai ka hope." Mahope o keia manawa, ua alawa aku la ko'u nana ana maluna o kekahi mau puu kulua me he mahoe la, a ike aku la au me he kapa kihei la, ua kauia mai kahi puu a kahi puu, a ua kauia me kekahi mau huaolelo nunui "Kahoalii."
                Ninau aku la au ia Pookela: "Heaha ke ano o kela mau huaolelo?" Pane mai la o Pookela, "He himeni kela a o ka himeni mai koe." Aole no hoi i liuliu iho, ua himeni mai la, aole nae he ikeia aku o na poe na lakou e himeni mai, o na leo wale no ke loheia aku. A eia na olelo o ka himeni a'u i lohe aku ai e himeniia mai ana, a i paanaau ia'u a hiki i ko'u puoho ana; a o ia iho keia:
                                "E ke Akua, kiai mai i ka lahui Hawaii!
                                E ola Kou Inoa,
                                Nau no e hoomalu mai ke Aupuni Hawaii,
                                E ola Kou inoa."
KAHOIWAILANI.

Na Wehewehe Hooheno.

                1—"Ka noho ana iluna o ka puu," he hoike ia no ka pomaikai o ka mea nana ka moe ma ka hana a mea e ae paha, e like no me ia e hana la i ka puaa he unuunu pomaikai.
                2—Ka imu puaa me na puaa ekolu, he hana ia i pili no kekahi ahaaina mahope aku, o ia hoi ka olelo ana ae, ke kalua no ka puaa, o ka ahaaina no ka hope me ka hauoli. Ke hoike nei ka moe he imu puaa keia no ka "hoomanao ana i na Poaha hoopololi," ua hiki no ke manaoio aku he imu puaa io keia no ka ahaaina hauoli no na poe i noho i ka hune, i ka nele a me ka pololi, a ke kokoke mai nei ka wa o ka hauoli ana. Aka nae, aole nae i ikeia ka ai ana, a me he la aia ka ai ana mahope aku o ka ulaaia ana o na laau e ke Kuhonua.
                3— "Na puaa ekolu i pau i ka unuunuia." He nui no na hoakaka no keia mahele, a e lawe mai ana au i kekahi mau hoakaka no kekahi mau mahele; a ina nae ua ku ilaila ka hana a ka moe, o ia keia: Puaa 1, ka aina; Puaa 2, ka lahui; Puaa 3, ka nohoalii, loaa ka haina pili iloko o Ahupuaa, he aina mai ka uka a ke kai i nohoia e na kanaka me na Alii; o na Alii no na haku a o na kanaka no malalo.

Aole i pau.

                Ua hoikeia mai ia makou kekahi hua alani o ke ano Kaleponi e kuaiia nei ma na halekuai i kanu a i hoouluia e Kimo Holo ilalo o Makaha, Waianae. He nui a he maikai ma ka nana aku.