Ka Makaainana, Volume IX, Number 15, 11 April 1898 — Page 4

Page PDF (797.89 KB)

This text was transcribed by:  James Kirkendall
This work is dedicated to:  www.mohalahou.org.

Ka Makaainana.

 

KA MAKAAINANA

HE NUPEPA OILI PULE.

 

F. J. TESTA (Hoke),

Ona, Luna Nui a Lunahooponopono

Wahi Noho, ma Honolulu.

KEENA: Helu 327, Alanui Moi, ma Waialeale, kokoke i Alanui Konia.

 

POAKAHI, APERILA 11, 1898.

 

            HAUOLI mau no hoi makou i ka hooia aku aia no ke Aliiaimoku ke noho mai la i ka pikowaena hoi o ka hana me ke ola kino piha oluolu maikai. E mau no oia pela a hoea hou i ka aina nei, o ka makou pule mau no ia nona.

 

KAKOO ikaika loa ke Kuhina Waiwai i ka hoopau loa ia ae o ka auhau kino a heaha la hoi ka hewa o ia. Ma ko makou manao nae hoi, mamuli o kona ike a maopopo lea i ke kulana o ka Waihona, he mea pono loa io no ke kapae ae a hoopau loa ia aku. He loina a he hiona ia no ke au ua hala kahiko, oiai, ua haalele loa ia hoi ia ano hookau auhau ana maluna o ka lahui e na aupuni e ae, koe ma na loaa o ke kanaka, na aina a me na waiwai e ae. O ka mea pono io maoli, e nee aku ko kakou naauao a malamalama imua. E hewa anei hoi ia ke hoaoia?

 

            AOLE loa o makou manao he mea pono iki kahi e hoopilikia wale ia ka pono a me ka waiwai o kahi makai iaia i lawelawe ai i ka hana ma ko ke Aupuni aoao, e like me ia ma kekahi hihia koi poho i hanaia iho nei imua o ke kiure a e hoikeia aku nei no hoi ma kahi wahi e ae o deia helu. Ina he poino kahi, e pono e kauia aku ia ma kahi i kupono, oiai, o ka hooko ana a kela makai, he hooko wale ana no ia i ke kauoha i loaa aku iaia. Aia ke koikoi o keia poino maluna o ka mea nana i kauoh i ka makai a maluna oku hoi o koua poo ae a kau pono loa ae hoi iluna o na kipoohiwi o ke Aupuni. Oiai hoi ka Ahaolelo eia ke noho nei, aole anei hoi he @ea pono ke hoomaopopo a ke hooponoponoia mai keia wahi kina hoohihia wale aku no i kahi kauwa hoolohe a hooko kauoha?

 

            MAOPOPO loa ko Peresidena Kole hoohokaia e kona Hope a me kona mau Kuhina, iaia aku nei ma ka huakai kokua i ka pepehi i ke Kuikahi Hoohui. Ua lohe wale ia naua ponoi no i kakau ma o i kana palapala wehe Ahaolelo a hoouna mai ianei no ka heluheluia ae kona Hope. Eia nae hoi kahi mea lea, i ka hiki ana mai, ua like ole ka manao e ka i hapa o kona Mau Kuhina me kona, ua pai a p@@na, nolaila, ua kapae @ haku okoa ka @@ala nana ponoi i h@ o ia no hoi ka @a i hana @. Ua olelo wale ia ua koi ikaika ka oia no ka haawiia ae o kahi uku mahuahua kupono no Kama'lii Kaiulani, a ua pono ole hoi ia i na noonoo ana o Kupa laua me Kamika a pono nae hoi ia Kaimana me Kini Wahawaha no ka @ou ia lakou iho, a ao@ hai ae, aka, na lakou @

 

KE EA HOHONO@UA.

 

             O  na lono a hohoao kaua no ka mea nui ma na nupepa Amerika, a me he la, aohe no he alo ana ae no ka hoea io mai o ia hopena awahua weliweli mawaena o Sepania a me Amerika Huipuia. E puhili ana paha hoi na hooikaika ana ma na aoao a elua no ka maluhia i ka oi loa aku o ka hahana o na olelo a na poe ake kaua a punikoko hoi o na aoao a elua, a he ma'i aai loa paha hoi nei e hiki ole ai ia Makinile a me Sagasta ke hoola a ke hoomalani ae paha hoi.

            Ua loheia mai nei aohe i kaua, eia nae hoi, ua upuia maanei i kaua mai ana. oiai, ua maopopo loa ko Sepania hewa ia Amerika, a ke hoole la no hoi o Sepania i kona hewa ole. Aia ka ikaika loa o ke kaua i keia wa ma ka makapeni, aole hoi ma ka pahi puhaka, a ke koi okoa la kahi mau nupepa alakai no ia mea i loaa ai he na no ka inaina a e hoomauia ai hoi ka hanohano o o ka aina a me ka inoa maikai. Oiai hoi, ua like ole no na hoike a na papa nieniele o na aoao a i elua ma ka mea e pili ana i ko ka Maine poino, ma ko makou wahi manao haahaa nae hoi e hoolohe ole ia mai ai paha hoi, he mea pono loa ke haawiia ae a na kahi papa nieniele okoa aku e hoomaopopo pono, a i ole hoi ia, imua o kekahi aha uwao, e like no hoi me ka Sepania e koi la.

            E hoouna palapala ae ana @ hoi o Peresidena @ ka oleloia im@ me ka manao e @ koikoi no ka k@ aha, a oiai hoi, a@ ae ana e hele kino @ hakaka, e lawe ma@ kou ia kumuhana me ke ino kuoo a noonoo nui iloko @ka oluolu a me ka maliu nui aku. He mea maopopo loa aia ka Peresidena ke hoao la i pale ae i @ noua hoi ua hopena @i hiki pono ole i nei wa @opopo aku.

            @ ae hoi o keia mau @iona a pau, ua hoomaopopo @le na nupepa a me ka lehulehu e walaau la no k@@na hopena e hoea @ hana la no hoi lak@ i like me ka Farani @oko o 1870. Oiai nae @ no na poe noonoo akahele ke hoao la e pale ae i ke koma aku iloko o ke okooko en@ o ke ahi, aia no ke Aupuni @uliu la a ua lilo hoi ia manao ake maluhia ma ko Amerika Huipuia aoao i @ilinai ole ia mai ai e Se@ Ua palena ole ko na @inai ia lakou iho a @popo lea ole aku @ o ka enemi. Pela @o me na Farani i ko lakou wa, ke hoea aku na hoike no ka hoauhee mau ia o na puali. Farani i Parisa, aohe i hilinai iki ia e ka lahui, a aoa wale no ka hilinai ana a hoe na pualikaua Geremania i Vesaile, akahi no a hoomaopopo iho na poe Farani puni kaua ua hana lakou i kahi hoonee ana iluna o ka papa ko@nane i ku i ka hoohoka loa a kau ai hoi ka hilahila maluna o ia lahui a me ia aupuni kaulana kahiko i ka lanakila mau ma na kahua kaua lehulehu mamua aku i ka wa makamua o nei keneturia.

            Aohe i akaka heaha mai ana la ka puana o keia mau la mai la, eia nae, ke noho nei makou iloko o ka manaolana e paleia ae ana ke kaua a me kona mau hopena weliweli. Ke hilinai nei nae hoi makou maluna o ka ikaika oi ae o ko ka Peresidena alakai naanao ia ma ka aoao o ka maluhia, aka, ina o ke kaua aku ana ka hopena, he mea maopopo lea aia no mahope aku ona na kakoo ana a kona lahui a he hana hoi nei i hookauia aku maluna ona me ka hiki ole ke alo ae. A pela pu no hoi paha mahope aku o ko Sepania Kuhina Nui. O ka maluhia ka mea nui ma na ano a pau a o ka makou hoi ia e anoi nei e loaa mai ana.

 

KE KULANA HOOHUIAINA.

 

            Poalua iho la na hoopukaia ae e @ Ahiahi, ke@ he hoike @ oia ma @ nei hoi o @ohui aku @ ai hoi ka wa ku@ ai pela ma ka huki @ Amerika iluna. @ ia hoi, o kela @ono, e ia paha hoi @auaia ae ai o ke k@@ns o America @nia.

            No ia @kou o loli io @ai ai a puhili @ aua. A o kekahi no hoi, malia e kakali ana ka hookoia ae o ia ano hana limanui mai aia a hoopanee ka Ahaolelo e noho mai la a k@kala io ia ae paha hoi ke kaua, alaila, me ko ka Ahaolelo keakea ole aku, e kikoo mai ana o Makinile a kaili aku i ke aho o ko kakou aina kulaiwi nei malalo o ka manao ana he hana pono ia no ko Amerika Huipuia pono, i loaa ai hoi he mau wahi hoahu lanahu a hoolulu hoi no na mokukaua ma na awa, ua kuone a me na kipoho ma ko kakou nei mau aekai. Ke noho mai hoi ka Ahaolelo, hoike aku i ka mea i hanaia no ke Amerika pono a palekana, alaila, aohe no hoi paha he waiwai o kahi kue ana mai, ua hanaia a ua hookoia a pau, he ae a he apono wale mai no ka mea pono, a aole hoi he hoao ana e mawehe hou ae i kela hana hewa limanui.

            Nolaila, eia he mau h@a niu me kukui i kupono na na "lolo" e wawahi iho a aole hoi o ka hele auwana ma kekahi huakai uhaiaholo i ka uaua. E hewa ia, ikea ka ikaika o "ka lolo i ka lolo."

            Mai ka puka ana ae nae hoi o kela hoike a kela ohua palemo, aole no makou i hilinai iki, a ua hala ole no hoi ia noho ana iho me ka hilinai ole. Poaha iho la, ua hoike ae Ke Kuokoa namu aohe kahuaiki no ka oiaio o kela hoike, no ka mea, aole no paha hoi ka Adimerala e ae e kamailio ae i kahi mea huna i waihoia mai iaia. Ina ua kauohaia mai oiai e "hoohui" i keia mau paemoku, aole paha hoi ia he mea nana e pakaukau hele ai, a ina no hoi aohe mau kauoha iaia e hana mai pela—a makou nae hoi e ake nei e maopopo owai la ka i kuleana e haawi i na kauoha o ia ano me ko ka Ahaolelo apono ole—aole no paha hoi oia e hoike wale ae ana e like me kela i keia manawa a nei ohua palemo i wini koke ae la i ke kikaho, a lilo paha hoi i mea e koho lalau ia mai ai o ka manao e na nupepa Amerika i kamaaina ole i na hana pono hapuku opala a ko nei mau nupepa namu puka la. Ia la, na loaa ia makou ka maha, a o ia ano maha no hoi ka makou e pahola like aku nei imua o ka lahui.

            Nolaila, ea, mai no kakou a pulalelale a komo iho ka hopohopo, aka, e noho mau no kakou iloko o ka hilinai no ka hookoia mai o ka pono i ka aoao hoomanawanui a aholoa. E hele no "ka lolo" e huai aku i kona a me ko laua mau "lolo," eia no he mau hoa'loha e kiai nei no kakou, i hui pu ia no hoi me ke aloha mai o ka Mes Mana-loa i kahi lahui i hoopoino, hoopili@