Ka Makaainana, Volume XI, Number 7, 13 February 1899 — Page 4

4 KA MAKAAINANA: HONOLULU, FEBERUARI 13, 1899.

KA MAKAAINANA,
HE NUPEPA OILI PULE.
-
F.J. TESTA (Hoke),
Ona, Luna Nui a Lunahooponopono
Wahi Noho, ma Honolulu.

                      KEENA: Helu 327. Alanui Moi, ma Waialeale, kokoke i Alanui Konia.

-
UKU O KA NUPEPA.

No Hookahi Kope.................$.05
No Hookahi Malama.............. .20
No Ekolu Malama................... .60
No Eono Malama.................... 1.15
Ina e hookaa mua ia, peneia ka uku:
No Ekolu Malama....................$.50
No Eono Malama....................1.00
Hookahi Makahiki..................2.00

UKU O NA LUNA NUPEPA.

5 Inoa........................................$.10
10 Inoa...................................... .15
Maluna aku o 10 Inoa................ .25
                      Aia a elima inoa a kekahi luna mawaho o kona inoa iho, alaila, loaa he pepa iaia me ka uku ole.

-
POAKAHI, FEBERUARI 13, 1899.
-

                      EIA no kakou ke noho nei ma ka maopopo ole o ke ano hooponopono e loaa mai ana la kakou a no kakou a he uku ana no paha hoi ka hooholoia mai i nei kau o ka Ahaolelo e noho mai la. Ina e loaa ole mai ana, alaila paha hoi, e waihoia mai ana no kakou na kakou iho e hoomaopopo me ka holo pahua ae no kahi manawa e hoea mai ana, aia a hookoia na hana oi loa ae o ke koikoi no ka hana koke la. Ua akaka ole ina ua oolea kupono ko kakou Kumukanawai no ke kulana huikau a lauwili a kakou e noho nei e hiki ai ke kauoha i kahi koho balota laulaha ana iloko o Sepatemaba ae, malalo o kahi hoopaa hou ana i na inoa o na poe kupono i ke koho, e waiho nae hoi kakou na ka Oihana Hookolokolo ia o ko kakou Aupuni i akaka ole ke ano e hoomaopopo ae, - ina nae hoi he oihana kahi o ia ano. Pehea mai hoi ia?

-

                      MA o ka make ana o ke "Alii" Wilimana, ia hoa'loha a makua hoi o na Alii o kakou nei, ua hala aku kahi makamaka a hoa'loha oiaio loa o ka aina nei a me ka lahui, i hiki ole hoi ke hoopiha koke ia ae ke kowa i hakahaka iho la. Oia pu kahi me kakou iloko o ka ehaeha no na hana hehiku a kinai loa mai hoi i ka noho kuokoa mau loa ana o kakou ma keia aina i ili mai ia kakou mai ka po loa mai a hoonohoia mai ai hoi iwaena moana. He mea oiaio loa he kupa hoopono a oiaio loa oia i noho kupaa mau me ka lahui. Oia hookahi iwaena o ko kakou poe haole koikoi a kuonoono i hilinai i ko ka lahui aoao a i paio hoi no ko ka lahui pono, ka lahui hoi o kana wahine a me ka laua mau keiki. Aohe no e nele ka haawi ae o kona poe enemi i na hoomaikai ana iaia no kona kupaa ma kana mea i hilinai ai o ka pono ia a i hoike ae hoi iaia iho oia kekahi o ka mahele naauao hoopono o na haole i komo mai i o kakou. E kanikau a e makena o Hawaii nei nona e pono ai, o uwe lalau auanei hoi ia hai. Aloha no oia.

-
E KOHO BALOTA PAHA?
-

                      E like hoi me na lono maopopo loa i loheia mai nei mai Wasinetona, mai kahi ala pili oihana mai hoi, aohe mea maopopo a moakaka loa e hanaia mai ana no Hawaii nei, oia hoi, aohe hana kau kanawai laulaha no ke ano o ko kakou hooponoponoia ana mai. Nolaila hoi, ua manaoia mamuli o ia hana a hoomaopopo koke ole ia mai no kakou nei, e mau aku ana no ko kakou noho ana malalo o ka Repubalika o Hawaii no kahi makahiki hou aku, a mamuli mai hoi o ia e kupono ai e malamaia he kau koho balota laulaha iloko o Sepatemaba ae. Ina pela io, aia kakou ma kekahi wahi kulana ano e loa. Me ko kakou ike maopopo no i ka make o ka Repubalika o Hawaii i Augate 12, 1898, ma ka hooko maopopo ia ana mai i ka hoohuiaina, a he wahi noho'na aka wale iho no nei, e loaa mai ana no ka paha hoi he hooloihi hou ana aku i ke ola o ke ano hooponopono i hoihoi ole loa la, no ka mea hoi, he huaelo maopopo loa. O ka makou ia e hoomaopopo nei he kulana ano e a kupaianaha loa keia a kakou e noho nei me ke akaka ole hoi o ka hopena aku e kau mai ana maluna o kakou a me ko kakou aina nei. Ina ua make io keia Aupuni, no keaha hoi ka mea e hiki ai ke hooloihi aku i kona ola ana ma ke ano kamehai a hoonauluulu mai i ka lahui?
                      Aole hoi e pono e manaoia mai ua hoihoi makou me ke Aupuni Amerika, a no ia mai hoi ka mea i hoihoi ole ai i ka Repubalika o Hawaii. E like no hoi me ko makou a me ko ka lahui hoihoi ole i ke Aupuni kamehai o ka Repubalika o Hawaii a na ewe mikanele i paepae ae ai a hookauliilii mai maluna o kakou, pela no makou i hoihoi ole ai i ke Aupuni Amerika no ka hana ole mai i ka mea pono, eia nae, ua lawe aku oia i ka waiwai i aihueia a ua like hoi ke ino a me ka hewa me ko ka mea nana i aihue iho. Eia nae hoi, mawaena o na ino elua, me ka hoomaopopo iho no hoi he nawaliwali kakou, ua ahona e koho iho i ka mea nana i lawe aku ka waiwai aihue, oiai hoi, he ikaika oia a me ka nui pu. Pehea mai ana kakou, aohe anei hoi pela e pono ai? He mea no nei i pono na kakou e noonoo a kaana iho i nei wa e nee aku nei imua.
                      Ua hilinai makou ina kakou e lokahi ana e komo like aku me lakou nei ma ae, he mea maopopo loa no e kaa mai ana no ia kakou ka lanakila. Aohe ia he mea na kakou e hoohewahewa ai. O ka makou no nae hoi i akenui loa ai, o ka loaa koke mai o ko kakou hoomaopopoia mai e ke Aupuni Amerika, ina la aohe a makou olelo ana. I nei wa hoi, e like me na kahoaka o mua mai, e loihi hou aku ana no ke aho o lakou nei ma ae e hoomalu mai ai ia kakou a o kakou mea hoi ia e noonoo aku ai no kakou iho ina paha pela iho la no kakou e noho ai me he poe kuewa la iloko o ko kakou aina oiwi nei. O ko makou ake loa, ina he mea hiki ia kakou ke hana me ka uumi iho i ka ehaeha maloko, e pono kakou e hooko aku; aka hoi, i hiki ole no, ua ahona no pela kakou e noho mau ai iloko o ka loma a me ka hoka. NO makou iho, he mea pono ia kakou ke eueu ae a nai aku, a i ole no hoi, e noho malie mau loa aku kakou iloko o ka mumule.
                      O ko makou ake iloko o nei wa, o ko kakou lawe ae i keia kumuhana a noonoo iho ina paha he mea pono ia kakou ke liuliu ae no ke koho balota aku, ke hoea io mai hoi ua kau koho balota laulaha malalo o lakou nei ma ae; a i ole no hoi ia, e hoonele mai no kakou ia kakou iho me ia pono a noho mamao mai no me he poe pio la. Aole makou e koi okoa aku ana e komo ae kakou e koho balota pu, aka hoi, e lawe mai kakou a noonoo iho ina paha hoi he mea pono ia na kakou e hana aku ai, a i pono ole no hoi, kiola ae no ma kuono. E hoomanao nae hoi kakou e liki no me ka loihi o ko kakou hoomamao ana mai ia kakou iho, pela no e mau ai ko lakou nei ma ae hoomalu ana mai ia kakou me ka nana ole ia mai ina paha ua hoihoi a hoihoi ole kakou. Ina kakou e kali aku ana no ka Amerika Huipuia hana mai, he mea ia i maopopo ole loa i ka wa hea la e hoea mai ai. Aole kakou i malihini ia Amerika Huipuia, aka, ua kamaaina loa kakou i kona hoapaapa a hoololoiahili mau, e like no paha hoi me ke ano o na poe kino nunui, he lolohi ka hoohuli ana; a o kekahi no hoi, he whai mea uuku loa kakou i kona poe kalaiaina, a he mau ninau oi ae no hoi kahi o ke koikoi a ia poe e puke la na noonoo ana mamua ae o Hawaii uuku iki nei. Eia no me kakou iho ko kakou pono, ke kikoo ae kakou a lalau pono iho; aka, i ole no hoi, aohe a kakou poe e ae e hoahewa aku ai, o kakou iho no, a o kakou iho no kakou enemi ino loa, aole o kahi ae.

-
"E NIHI KA HELE ANA."
-

                      Aohe kau kanawai laulaha e loaa mai ana ia Hawaii nei i keia kau o ka Ahaolelo. Ina pela, he hoka maopopo no ka hopena.

-

                      E aponoia aku ana hoi ke Kuikahi Maluhia, a na ia hoi e keakea aku i kahi kaheaia ae o ka Ahaolelo e noho ma kahi kau kuikawa. Ina pela, ke pau no ia, aohe o Hawaii nei e noonooia mai ana. Auwe!

-

                      Ma kekahi helu mamua aku nei i hoaiai aku ai makou aole i emi iho malalo o $500 ka lilo no ka la no ka malama ana i na Pake huli hoi mai i ae ole ia e komo mai e hoomaluia nei makai o Kahakaaulana. O ka pololei ka hoi aia ma kahi o $420 o ka pule. Eia nae, aohe no i mamao loa ka mea i koho wale ia mai ka huina pololei mai.

-

                      Pamalo a ka launa ole mai keia kau Konohi iho la o na Pake, aohe nui o ka nanakuli pahupahu, aohe no hoi he nui a laulaha loa o na hookipa ana. Nawai no hoi e hoahewa aku ia lakou no ia? He lahui lakou i hoino a i hanaino nui ia, a eia hoi ke hoaoia nei e kipaku aku i na poe me na palapala ae e huli hoi mai mai ke komo ana mai i ko lakou aina hookama nei e like la no hoi me ko na haole, malalo o ko ka Aha Kiekie manao ana mai pela.

-

                      Akahi no hoi kau i hao ai o ka haawi aha-ike a wehe hale hamama a hookipa o ka Ahahui Pake Lokahi. Ua oleloia no kekahi make iloko o ka ohanao ke Kanikela, eia nae, ua wehe hale hamama a hookipa no oia ma ka hora 10 a.m. a ka hora 12 awakea o ka Poalima nei, ka la oihana a ke Kuhina ma Wasinetona i kauoha ai e hoomanaoia. Mawaho ae hoi o ia, aohe i ikeia na loina o na kau mamua aku. He ke keu no nae hoi a ka hilahila ole o na haole a me kahi poe oiwi ma ka pinai, maau, poalo a makilo hele ma na ipuka hale o na Pake, he poe hoi i ikeia ka makee i na kanawai o ka aina nei.

-

                      Mai oi loa aku paha hoi ka piha hauoli Makahiki Hou oiaio o na Pake o kakou nei ina i loaa mai nei he kauoha ma ka