Ka Makaainana, Volume XI, Number 7, 13 February 1899 — HON. H. A. WIDEMANA Niau a Hala Loa ma ke Ala Hoi Hou Ole Mai. [ARTICLE]

HON. H. A. WIDEMANA

Niau a Hala Loa ma ke Ala Hoi Hou Ole Mai.

Aole oo i boea mai ka hopenli 0 keia loaui haole o Hawaii nei me ka upu uaua ole ia, no ka mea hoi, uo kahi wa loihi i hala ae i waiho ai oia mawaeaa o ke ola a me ka make a hiki wale uo 1 ka wa a ka make i kikoo mai ai i kana, o ka uhane, a lawe loa aku la ma ke al« hoi hou ole mai 110 hope n'ei. Iloko o koua mau la c ka waiho kupilikiiaua.ua makaukau loa ua aoo hapauea la no ka hopeua, a 4 ka hiki ana mai o kauoha i ka bora 9:30 o kakahiaka Poalua īho la, i hoopuuiia e kona ohaua nui, ua loaa he maha iaia mai ua inea a nae na ehaeha o keia ao a ua kaalo aku la hoi i ke kahawai kawahawaha kuhoho poeleele me ka ehaeha a anwe ole.

O kahi olelo biia hoi noaa, ua hiamoe loa nku la oia inahope iho o kahi noho a ola loihi a waiwai ana ma keia ao mauleule. Āe, ua hala aku ia oia me ka mahaloia ena poe a pau ma o kakou nei, a ea hookauia aku hoi maluna ona na hoohanohauo ana a keia wahi aina uuku, aoa hoi i hooHlo h) i aiiiH hookama nona

a baaai ai. hoi i kaaa ohaaa keiki i hoohuaia" mai kabi oiwi pouoi mai o k«kou nei. He eoea •oiaio loa ao hoi, oa hooikaika oia ma ka haaa uoka poao o kona ohanā uui, a o ia pono 110 hov kana i waiho ibo la mahope aei no !akou e ol» ai me £o maikai a me ke kuonooho. 1

Ua kemaaina uui loa ia oia iwaena o kakou oiwi,, a oiai hoi, he aao mau iāia ke okalakala a pa&kiki.ma koua mauao iho t eja nae, he huaMoha uiaio a he makamaka puuwai hamama hoL Mamuli hoi o koua auo okalakala a me ka olelo—"Aohe ilewalewa iho i kuulaua ai ao hoi oia i ka heaia e ko kakou poe ponoi o u Lewalewa > ~ eia nae hoi, aole loa ia i manaoia he mea hoinoioo aku iaia. Ma na wahi a p&u aua i uoho ai ma o kakou nei t ua nui uo koua alohaia e ko kakou poe. A iaia hoi i haalele aku ai i ka uoho ana ka mahiko o Waihee, Maui, a hoi mai no lalo o Waianae, ua hakuia'he inele uoua e hoomaka aua me na olelo—"Aia. aku uei o Wilimana i Waiauae." No Hilideseima f Hauovaj ko Hermanu A. Widemanu hauauia ana i Dekeuaaba 24 4 1b22. He ttups&! kuokoA lu ia wa a hoopio § Uoahuiia ē Perosia iloko o

1866- ,Ua bele kona luaui i ke kaua i ke au o H&polioua iloko o■■1&12-13, non Rnsis a roa Farani Maliope o kona haalele ' ana i ke kula, kahi oua i hoonaauao meikai ia si, ua :nauaoia oia no ka pualikaua e like no me kona iuaui. ' No ka hiki ole hoi iaia ke pii ae maiunao kona mau hoa me na inoa koikoi i ikeia, ua h&aleie akuoia i ka aio» a no ke kaimaluna o kekahi lepa ma ke «no "kapena poe" iioko o 1840 Elua uiakahiki oka holoholo ana ma ua Kai Balatica me Waenahonua, ua.kepa oia c»o luna 5 kekahi moka o-kohola e

holo mai ana k» Phkipika nēi. Ma keia huakai i pae mua ai oia ms Hono!u!u uei iloko o 1843 Holo do ka Alika aia ia moku 8 huii hoi mai i 1844, a ua hnli hoi hou aku ao Europa e ao ai i ka ifce hooholo a hookele mokn. Iloieo o 1846 mai oia i huli hoi hon inai ai »o nei a hooholo ai oia e hoolilo ia Hawaii nei i bome a i aina hookama nona.

Ua hooioaka oi» i ke ola aua maanei ma ke auo kumuao peooi no kf*f*hi ohana Pelekaae.'* Ma ia hope īhn uo lioi, ua loohia oia ka fiViigula o 1848 a liolo nn a oia hoi o na poe mua Joa i hiki malaila

110 ia uaea. Ua uoho bnna tua ko laiia huie dute a aie k»Li tnau aoo haua e ae, a uo ka ike no hoi i ke auo ponopouo ole, ua huli iioi hon mai la oia no uei iloko o lune, 1849, » uiai ia wa mai hoi oia i hoohlo ai ia nei i hooie nohopaa loa uoua h hiki iho la i koua pauahn aua mai la i keia ola aua.

, Ua mt»re oia i kuuH Wahiue e oia uei, oia o Mary Knumana Ka«ai r i Mei o, 1850, a ua uoho laua uie ka pili alohn mau me ka hiipoiia o fea aeiike iaahia. Ina oia i nU » haia ae he makahiki a oi i koe, ina ia ua piha ko laua wa e hoomauao ai i ko iaua mare gnia. Na iaua uiai he eiwa mau keiki e ola nei, ehiku kaiJkamahiue a oie elua keikikuue, 0 Misasa H H. Maknpoiena, Misasa F. W. Mak*po<eua l Misasa C, 0. Bega, e uoho wnhiue-kaue-make uei, Misasa J. M. Misasa W L&ua, Mvsasa 0. 06uarada 9 Misi Aua Wilimana, a me Caia me iiemaua Wiimuua. Mai keia uiau keiki mai uie kaua wahine, ūu haalele iho ke "AUr 1 na moopuua lehuiehu. ,_Ke uoiio nei kauu wuhine-kauemake me koua ohaua iloko o k» 14 iiuoua» ka ana hoi uaua

lakou a paa i uaala oa iue ka hiipoi a me ka puUma ii hiki r j ka !oaa ana o 'ka lakou tne koiia hoopoiua ole aku uo aa« hoi. I hora 3:30 o kn auwina la 0 ka Poaha iho.la i malamaia ai kona pule hoolewa ma ka luakini o Malieokamalo, o ka hiki pono ann no ia wa mai kauhale mai mawaho o Puuahou. Ua tawelaweia ua hana haipuie e ka Bihopa o PaQopolisa, i ukaliia e ka Rev Maku« \£alekino, a 1 kokuaia hoi e ka Rev. Makua Makia maloko o ka luakiui. Aohe iio he auoano a he eehia aku a koe mai Ua hnopooo ponoia ka houh wa o ke alakai aiia a E. A. Wiiiamn. Maīuoli hoi o ia ana o kaoa paiapaia i ka Poakolu iho !a ma ke keeua o F. M. Haki, koua. loio, uaikeia ua kauoha oia e malamaia koua hooiewa me ke akahai, aoie boi me ua haua hookeiakela wale aku no, a pela uo i hookoia ai, a no ia mai paha hoi i koii?o uui ole aku ai ka lahoi oiwi ma o L?a AU&hui Aloha Aina a nae K»i&uin» i». Eia nae hoi, ua pih« kui aku ka !r,akid} ma ia wa'hi i ka lehuiehu

o lih snuu a p-h u, mai na oiwi a na haole, a iia'ai ua hna'ioha a ua eaemi, Iwaeua .o. ih aaaiaa ka Percsidena a rae ca KiihiaH, na Laoa Kuwiho Kiekie a. uie u«l Kanikela, aa LnoakaoHwai a uae ka Papa :in p'M» ua poe ktil«pa elakai a mtt na Hawnii a ka mpn 1 m>»ke ? nobo olaolu ai„ Ua hookip»Ms aku bnj ka iehulehu e Eii Kai'o, Keoki Kamila» Ede Laukeke . a me LaU onela Hata.

U& hoomaha k& ALu ia nuwiqh !», aua hoouuaia l.oi be tuahele o n« tnaksi i poe hele maoaua o ka a 1 poe hapai pahu maoii, o k* ke Anpuni hoi ia, a uia ko na e k«lepa boi t raa o kekahi o\p\q hooholo a ka Ahahui Kalepn i hooholo ai i Po&4c(Ju, ua paa ua hauako a me na hale kalepA i ke p«uiia ia auwiua ia, a h© kohu auoano o ka La Pule ka hiona, Eia iho na poe iiauai pahu ''heiohauohano: M. Dar moua, A. Areua, Kope BaUiuuu, W, A Waiiina, B. F. IMlinahama, J. F. Hakellla, F. A. Sefa« Kauka E. Mnkipiue, Kāuka Maina, S. G. Alaai, \Viii<ok; a uie H Foke. He nui okoa aku uo hoi ka'iHna, kahi ' oua 1 «ku ai "e hoomaha ih ( ko o . maluhi&' 1 Malaila uo hoi ka bana Aupuui kahi i puhi ai i aa ko melo kupap u kupouo. (Ua koe kabi..jliftu Uoukaka auo uui e raakou ujmi koia Lela uo k«hi wa okoa aku.) Awakea Poaono »ei i waihoia aku ai kaua paiapaia kauoha hope iea ioiua o ka Aha,