Ka Nonanona, Volume I, Number 20, 29 March 1842 — Page 91

KA NONANONA.
"E ka mea hiamoe, e hele oe i ka nonanona, e nana i kona aoao a e hoonaauao iho." Solomona.
Buke 1. HONOLULU, OAHU, MARAKI 29, 1842. Pepa 20.

WA SETONA I KONA WA KANAKA MAKUA.

                Ua kohoia e Wasetona i alihikaua no ko Amerika poe i ka wa hoole lakou i ke alii o Beritania, oia hoi, o Geogi III. He kinikini loa na koa Beritania; he ikaika no hoi; lako lakou i na moku kaua, me na pu, a me na pahi, a me kela mea keia mea he nui. A he hapa wale no na koa o Amerika: hemahema no hoi lakou; aole lako i na mea kaua a pau: nolaila, pilikia loa ka puali o Wasetona i kekahi manawa; i ka hooilo ka wa pilikia loa, no ka mea, he hapa ka ai, paapu ka honua i ka hau. Hoomoana o Wasetona a me kona puali iloko o ka ululaau i kekahi manawa. No ka pololi o na koa, kolohe pinepine lakou i ka waiwai o na kamaaina; nolaila, kaumaha o Wasetona.
                I kekahi la, hookokoke ae la kekahi kanaka mahiai i kahi e hoomoana'i ka puali Amerika, iloko o ka ululaau, a lohe ia i ka leo pule ma kahi mehameha; nana aku la ia, aia ka o Wasetona ka alihikaua e kukuli ana imua o ke Akua a e pulu ana! I iho la kela kuaaina, "e lanakila auanei o Wasetona, no ka mea, ua ike aku ia ia e pule ana i ke Akua." Oiaio no, ua lanakila o Wasetona, a ua ae mai na 'lii o Beritania, e hookaawale ia Amerika i aupuni okoa. O ka pau no ia o ke kaua ana.
                I ka makahiki 1789, ua kohoia o Wasetona i moi no na aina a pau o Amerika; a he maikai kona alii ana. Malu ka aina ia ia. Holo na hana maikai a pau; mahuahua ka waiwai, a me ka naauao, a me ka oluolu o na kanaka ia ia. Hanohano ke aupuni.
                Eia kekahi mau ano maikai o Wasetona:
                1. Aole ona makee waiwai. I kona wa i lilo ai i alihikaua, ua hoakakaia kana uku no kela makahiki, a me keia makahiki; aka, hoole loa o Wasetona i ka uku. I aku la oia, 'aole o'u manao i ka waiwai, o ka pono o ke aupuni ko'u mea manao nui.' Pela no hoi i kona wa i kohoia i moi maluna o na liii a pau; aole ia i lawe i ka uku. Ma ka pono o ke aupuni wale no kona imi ana, a me kona hooikaika ana.
                2. He alii hoopono o Wasetona. Aole loa i lohea kana hana kekee. Nui kona aloha i ka poe ilihune a me kona malama ana ia lakou. Mai kona wa uuku mai, olelo ia e like me ka oiaio maoli; aole o Wasetona ike i ka olelo hoopunipuni. Aole hoi inu lama, a hana lealea lapuwale. He alii maemae ia.
                3. He alii ikaika o Wasetona i ka hana. Ala no ia i kakahiaka nui, a hoomakaukau no ka hana, uuku kona manawa hiamoe, a me ka hoomaha, a me ka launa me na makamaka ona: ma kana hana nui kona manao.
                4. Malama pono o Wasetona i ka manawa. Ina olelo ia, i ka hora 10, e hana i kekahi hana, i kela hora ponoi no i hana'i oia; aole hoopanee aku a hala ka hapa hora iho. Pela no kana ai ana; i ka hora i hoakakaia e ai ai, hele no ia e ai; aole kali iki.
                5. He manao haahaa kona. Aole haakei, aole hookano; a me ka hoo-