Ka Naʻi Aupuni, Volume I, Number 16, 14 December 1905 — Aluna au o Pohakea, ea ke Poo o Kamaoha KA MOOLELO O Hiiaka-i-ka-poli-o=pele KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, A O KA UI PALEKOKI UWILA O HALEMA'UMA'U [ARTICLE]

Aluna au o Pohakea, ea ke Poo o Kamaoha

KA MOOLELO O Hiiaka-i-ka-poli-o=pele

KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, A O KA UI PALEKOKI UWILA O HALEMA'UMA'U

"Eia nei, eia no kaai kupono la, Se wahi palahalaba keia." "Ua pono," wahi a Hiiaka i pane mai ai. O kona iho aku la no ia ilalo, a iho mai ia no hoi o Pahuiu me kona ikaika apau me ka maeao Uiumahie hie e ike kumaka ;ma la oia ika U'i o Halemaamau, me nct hone kupanaha ana hoi/a ka hope oni o ka Mauna Loa. Aka, iaia i paukiki iho ai, hoopouli ae la ka mana o Hiiaka i kona mau maka a lilo i mea.poeleele. Alaila, hookapae i j kona kulana mua, iaia i hina aku ai, a waiho iho la i pohaku ma ia wahi. O ua pakika no hoi oua pohaku ala, manao iho la no ua Pahulu ala he pakika pahee ia no ka Hi oka wahine u'i ana i kau ai ka ono o kona puu, a hoooee aku la eia i kana papa hana. O Hiiaka keia, ala ae la oia a klau aku la i na Uhu elua a hoi aku la a loaa a olelo aku

"Eia m&i ko ono la, oka Uhu maala i kuu maka. Nolaila, eai oe i koono. Ai no mai ke r>oo aka ki'u. Eia nae ka pilikia, aohe he wahi kamau e ai pu iho ai i ko ono> Pau ka unahi i ka haaa ia e Wa* hineomae, paa ka lepo hoolei oloko i ke kiola, a maemae no hoi ka i'a na na ano apau, o ko W&hineomao eielo mai ia no ia i ke aikane: "O nei ono paha au, e aikaee, i k>aa mai nei a he poi kekahi, īna «a oi aku aka u'i; aka, heabt la hoi kana, he ono okoa nohoi ka ai kohana iho. He ma-u ke nahu pu j iho i ka io o kā Uhu, a he pahee hoi me ka pakelo ke n«hu iho. Ke ai ala o Wahineono i kana eno, a aia hoi o Pahuiuiawaianuiokai, ke hooipo ia me ke kino pohaku o Hiiaka, me ka maopopo ole ae i ua hupo nei he pohaku keia ana e pupue nei.

Oi pupue ua Pahulu nei a hiki 'i ka wa i hoea mai ai o kekahi poe kanaka; oiai lakou e heie mai ana ma ia wahi, a ike nui iho la i nei eepa e moe ana ij ka pili pohaku, is wa 1 kahea iho af ua poe kanaka la: 'E! Heaha keia ou ePahulue pupue nei i ka pohaku?" Ia wa i pane ae ai ua Pnhulu nei me ke ano hoo oioi: * Kuii! Kanaka hele oka po, i ka mpe ana o ka makou wahine!" "He wahine īho la ka kena au e moe ala Pahulu? He pohaku kena." I kela wa i ala ae ai ua kanaka la a ike io iho la he pohaku io ka kana e kilipue ana, a oielo ae la oia: "Hokai no hoi ua hupo puni waie i ka mali leo a ka wahine u'i la, he hoomoe ia i ka pili pohaku me he moo la. Ehia ka hoi mea minamina, o a'u mau Uhu momona i lilo aku nei i kela lapuwale nui." E kuu makamaka heluhelu, e waiho kaua i ke kaipaiiio ana no Pahulunnilawaiaokai. a e nana ae kaua no Hiiaka.. Mahope iho o ko Wahineomao ai ana a pan pono na ULu *iua % elike me ia i hoike ia ae la, ua haalele iho la iakou ia Laupahoehoe, a hele aku la lakou nei a hoea i Ook&la, kahi nona keia mau hooheno ana a kahiko: H« wawaio k« kai o Ookak, Kii pono ika lau o ka hinahina, Akaa ka naz» iiuna o Kamauli, ; Kuu hoa aukai o Popoloau t-r--iiaiia, Au ka kini, au hula ana o Elelu, Hale maikai ana i Bopoikau» Maikai ka poli mai o a nei, He ia nei ka waiio Kaunu a->iiatU, Kaunu ia mai kau •ke aloha* i O ko'u maa loaka ia oko nai. l>e—anei—e. N* kanh\

I keia wahi, hult mai ia o Hiiaka a olelo mai la ī ke aikane: . "Kokoke kaoa e boea i Hamalnia o Waimea; am&i ia w4ht aku hoea jfcaafcj m A mai iiāila aku holo kau% no M«ul. A.Bd, e kuu aikaae, &lōild bo aa a lsi I«ka ia <*?, he huakal ki« a kaua e h©l© aei. E k!i i kaikoAana haku o kako», aist la ? Haena, o Lohiauipo kona iaoa. Haalels lakou Ookala. 0 ko lakou nei hele ia a hoea i Htmt kīia; ike aku la o Hiiaka i kekahi -wahine ula-iele, uahele ko laua mau kino a wiwi; aia wa \ paeaea aku ai o ftiiaka: KAU HELU IWAKALUAKUMAMAHIKU A HIIAKA. 1. Mau akua pe« ika Im'i^ 2. O UamaKua i kuilet—e, 3. E kui lei au nou eke akua<*»e 4. Ua hele wale awi ke kiiao--e. I ka lohe ana mai o ua mau wa« hiae eepa nei, i keia paeaea aaa aku [ a Hiiaka i keia mele, ua olelo koke mai la kekahi o laua mekapiha hubu: "Knpanaha no hoi oe e Hiiaka i olelo maLiai-he mau akua maua. Pehea ka hoi oe? Kh! no hoi he akua no hoi 00. A o oe no hoi k# kaikama o Peie." 0 ka wa koKe no hoi ia o ua miu wahiae eepa nei ! nalowale koke aku ai. A hoomau aku 1* no o Hiiaka ma i ka heie ana a hoea i ka nahele o Mahiki, a o Mahiki no hoi ke kupua kae«ea oia ulunahele. He| kupua kane keia» a ua piha oia i ka maoa ame ka ikaika.

I keia w«hi ike aku U no o Hi»ka i at kupuku noi e hoio e i*l* hms « htktk& i« |muo q« » A ott &*ihoi*ioi» ktit i Mlnmake « htktkt M |lthiki; oiti, ht kta« it t ht keit % Afet, iko ita*i ik« »Ufthi kt hale o at mtkt o Mthiki t uo e hwt oit (Hutkt) i kta i|ii ti i fetktat!e: KAU HKLU MAWALI' A miIAKA, , l Lito i Puttt«e! Lilo i Lito i Puat i kft&iakt j htwmhewt, I. I hoi rtu kt>kafautti ft* | htle,

. «■,"*■ *3m§ ,••• -p . . Wui «ri« S^|j^§|||jm i : ' C ■'9 W. K«i*w*teiß« a» Uo»ia e S :'C;:jjj^'- ;--;;: - ••.:-:.:' : -c ;:t ■: : ; ■ ;<: ■'■ v; ;: v .:„ : -■:.■ c; : I I*w»n6 mp*n j|mt« kM a HiWiĒk : okoM*Hkii»leloniaiU no ia: "Eaawa t m&ke lo» (»V« iaa la, e ®iaka. Aol&oh e ola laai 110 ikaika i a& la pnkele oe;aka, uako ko ikaika e Himk* i bs» i* lilo ou mau ma»ka i pepn «no no kau ftgit 4va, Oko waiu p»-u aaanei ki mm hvmte ao ktm jroa&7 I IwU *wV<ai»lo »e la * ltiWls*Vfc* aikaae i& Wahiaeomao: "Ē eee ae oe a mahope o'pu O ka'u #»!*{ aoaaei ebm «11«, oba wahi mai sto ia e &ee ai £ p&io wahiaa ae an k«ia kmkiUk. aa hoi aa laai kane, h« eba no hoi |» iii, u fana a|m bo hoi &| bnlii» nilo «alie «mileehi me i*a lano Hilia Ikeia majurea i kao maiai oa kupua Mahiki nei i koos ma&a, o» hoi, Qou iw~Ta oia ika ua kikom 111 oka uluaahei* o Mahiki» po ka ulalaau mai oao.