Ka Naʻi Aupuni, Volume I, Number 19, 18 December 1905 — KA MOOLELO O KAMEHAMEHA I. Ka Na=i Aupuni o Hawaii. KA LIONA O KA MOANA PAKIPIKA [ARTICLE]

KA MOOLELO O KAMEHAMEHA I.

Ka Na=i Aupuni o Hawaii.

KA LIONA O KA MOANA PAKIPIKA

Hoomauia. I ko ua Kamehameha nei hookuku ana i na ihe, na pololu ame na mea kaua i maa mau i ka lawelaweia e na koa Hawaii oia mau la, me na pu nunui a liilii hoi, na pahi hulali a na haole o.na aina e mai, he mau mea liilii wale no ia mau mea a kona lahuikanaka i ko na makaukau ana e ike aku nei ma na lima o na malihini. He mea maopopo loa, ua hookaakaaia kona mau maka no keia mau hihimanu i loaa i na malihini£& ua lilo ia mau mea ana e ike nei 1 haawina nana e hooko ai ma na la i lawelawe ai oia i ka oihana na'i aupuni, ma kona wa i ku ae ai i ka moku. A ma keia wahi, ua like iho la oia ine Petero ka Nui o Rupia i kona hull ana i na hana e loaa al he ikaika holomua i kona axipuni, oia hoi ke kapili ana i na moku. Ua komo kino maoli keia kanaka Rukini i lilo i hoola no kona lahui ma ke a'o ana i ka oihana kamana moku; aka, o Kamehameha ka Na'i Aupuni o Hawaii, aole oia i noho ao kamana moku elike me Petero ka Nui o Rusia, eia nae, o kona ike mua ana i na mea paahana a na malihini, elike me ia i hoikeia ae la, ua loaa iaia he malamalama'no kona hoomakaukau ana i na mea ano like me kana e ike nei i keia wa. Ua hoomaikeike ae la ka mea kakau moolelo i keia mahele ae la, aole ma ke ano, he mahele ia i hele pololoi loa ma ka moolelo o ko Kamehameha moolelo, aka, he mau mea nae ia e hoomaopopo mai ana i ke kulana aapo a makemake holoniua iloko o ua 'lii kaulana nei o ko Hawaii Pae Aina; a he mea no lioi e hoike ana i kona koa ame ka makau ole i na hana malihmi liou akahi no a ike kona mau maka. .... Ma keia wahi e hooioli ae ai kuua, e kuu tnakamaka heluholu i ka nan;i ana uo ka ineae pili ana i na inooh io kaliiko e pili ana i keia huakai mua a Kamehameha iluna i> ka inoku o Kapena Kuke. Ua hoike mua ae nei ka mea kakau moolelo, ua olelo o Aberahama Fornander, ka mea kakau o ka Buke "Ka l«ahui Poluneaia," ma waho aku o Wailua, ma na Koolau o Maui. keia wahi i halawai ai o Kameh&meha me ka moku mali< hini. ] O keia ka w.i a Kalaniopuu i hoi liou mai ai e Kau» hou ia Maui,

liiahope iho o kda kaua ana | "Ahulauai l:a Piipii i Kakanilua," • O keia no ka hoike a ka iiiea kakau mooīelo Hawaii Jarv«s. Aka, ma ka ihoopuka ana a Kipikona i kanaj moolelo no JKamehameha I i hoikeia ma ka nupepa Elele Poakolu, Buke I, iloko o ka M. H. 1880, ina hoike ae oia ma Lahaina kahi i kau mai ai o Kamehameha no luna o ka moku covery" elike me ia i hoikeia ae nei mamua, a ma ka hoike hoi a kekahi mea paanaau moelelo a; kuauhau Hawaii, a he pua alii nohoi oia no Hawaii nei, ua hoike mai oia i ka mea kakāu, o keia wahi a ua Paieanei i kau iluna o ka moku "Dis-ceverv" ma ke •W no ia oPaiiolo, mawaena o Molokai a me Maui. Ao ke kokoolua o Kamehameha i kau ai maluna o ua moku la, oia no o ke Kuhaupio, elike no me ia i hoikeia ae nei. He mea oiaio no nae s ma ka wa i hoi ai o Kalaniopuui Hawaii ane ane paha e piha ka makahiki hookahi, ua hoi hou mai oia e kaua ia Maui, a ua-hoea no oia ma na kaiaulu o Lahaina, kahi a Kahekili a me na koa o Oahu nei e noho ana, a o Kamehameha pu nohoi kekahi e noho ana malaila. O Keaulumoku, oia kekahi o na loea haku mele oia au kahiko, oia ka mea nana i haku i ke mele wanana no ke au-hulihia ana o Hawaii ia Kamehameha, A o ka inoa oia mele, oia o 4l Haui-kalani. . K noho ana oia ma Lahaina ia wa. E hoopuka aku ana makou i keia mele ma keia mua aku.