Ka Naʻi Aupuni, Volume III, Number 70, 8 April 1907 — Ka Weliweli o ke o! Kakooia o Hon. H. M. Kaniho, e ki Hoike Oiaio! [ARTICLE]

Ka Weliweli o ke o! Kakooia o Hon. H. M. Kaniho, e ki Hoike Oiaio!

He O ana ka ]Vlea Nana i H^oopoiuo ke Olakino ke Kanawai ka Aliui Israiia i Hooi akui ka IPoino! {He Leo Weilohia, mai Keolaiepapee meii.)

E ae oluolu mai e hookipa iho ma na kolamu o kau Hiwahiwa i keia maoao maluna a'e, i ike mai 1 ai ka iwi o kuu mau iwi ame ke • koko o kuu koko, a i hoonaauao ia ai lakou maluna o ka ninau o ke Ula o ke Kiuo ame ns mea hoopoiuo waie mai. Ma ko n ibe aDa ua haule ke Kanawai a Hon. H. M. Kaaiho e hoololi ana i ke Kanawai O, e ku nei i keia wa, mai kona kulaoa hookikina a hookauwa kuapaa, a i ka oluolu ame kamaikai iaula i ka lahui oiwi ame n.a poo like ole, na ia mea i kono mai La'u e hoomaikeike a'e i ka lahui olwl 1 ka manao e kau kehakeha ae la maluna. Ua oleloia e na Kauka naauao o ka o ana ka mea nana e pale aku ka ma'i Kamolipoki, aole e ikaika k0Da holapu ana maluna ° ke kino, a o kekahi e pale loa ia aku no aole e loaa ia aiaī. Ma keia wahi i ku iho ai ka manao hoakaka "no ka o ana ka wea nana i hoopoino i ke kino a me ke ola o ka mea.io ia." He mea hooiaio na hoakāka HDa a n* Kauka uaauao, o ka o 1:6 pale ana aka ia i ka ma'i ahu etc. Aka, heaha ka hopena o ke ola kino o kela mea i o ia, oia ka ninau? ° Ua'mea i ike a hooia ia e kou mea kakau, oia ka ulu ana 7i0Ua tna,i like ole mahope ! ° kd Uln ana ° kela wahi i o la a palaKalaha iloko o ke koko a-īne ba ie o ka mea i 0 ia. A j U h°°ia no keia> e noakaka d6 aU U° ka haawina i loaa ia'u k.°'B maU h0a kula mahope lho 0 ko makou o ia ana: I ka M. H 1871 • • kom t • , iS'll01ai an ame ° k,"ka,M K. Notlev !ll!4 ^0 Kuk n T i College, " Lihai°a' Maui> e noho poc knmn i». ana e Mr M, eialamaia ta baua o'i na "" "a k»'- «• ■"aki.hiki, o keT" ka „ k„n Ka° loaa ia'u, 0 keia ,1 ' in»a « "«.mailio oni u ° . k°na a »ia ke Kanka i Hlo , k' ^* maka a> - Haea, „ia la 1 * °7k"«a'aTOikeiahanL x Ka wo, j ^ ' ia. mai ka palaheh1 UU'- Ua lawe - » kakStbk:sink.»o7:

oi makahiki i o mua ia be aiaa la mamua iho o keia lawelawe o ana, a ua olelo ae ke Kauka, 1;0 maikai ba palaliehe. He 8 k0;jl|. makou nui n>t haumana ' Q ia> a hoolawaia me keia p-iiahehe n*3,1 keL. kaikamahine hookahi ®ai' a o dh inoa o bo,'n mau hoa, °ia no o Elai G den, Jqo. Ha.oano» Naweiu, A. K. HutchiijSon, « m0 i laua poe e ae ekolu i poina 110 , bou m>iu inoa in'u i beia wa. no kuu kaikaioa, ua alo ae oia 1 keia o bb». He elua makahiki mahope !.1,0 ■ o keia lawelawe o ana, Qa puka ae la ka maī lepera i keia ka'k m ,hiuenona ka palahelie a ' kekahi o aona ohana. A ma k 1 eīakahiki mahope* mai, ua P11 e la ka ma'i iwaeua o ko Q 03,1 'i hoa kula i o pu īa a1, oia ka lepera, a ua laweia i keia Aiua° ka Ehaeha a waiho aa >wi iljk o ka maluhia. Aloli» walel Iloko o 13 a oi makahiki 10 ko'u hanau aua mai, e hau0'1 1 U n i" ana au me ko'u mau poku kaina me ke ola kiuo maika'> ka Home aloha o ko maKou la Opiopio, ma Waimea, Kol]a Heina, Hawaii, a i manaolana moe u hane muaoleaielj'lā he haawina nana e boomail° hoehaeha mai i ko'u ola klU 1 0 u>e ko'u nuuwai. Aia ^01' ke'a lU makahiki mahooe ma1 0 jl8a0 ana, ua puapuai mai la ka ,. wina o ka ehaeha, eia ka o 11 ll 1 q lepera nei ia maluna o ko'u kl^°' ke kumu nana i hooia l°a Ilial . 'a'll ^ oiaio o keia mki lepera l£ , keia o ana i haawi inai ka P ma ko'u ola kino, a oia lceia' . j Mamuli o ko'u loaa ana 111 i ki^ ka ma'i fiva a ano e ko'u ° a ^ ua hoouna ko makou makll£l C. Notley, e holo au i Horl(,lu ^.j0. nolaila, ua haalele au ia ,t Hamakua, Hawaii, ke >'jxo 0 ^ holo aku la no Honolulu a ll ^ naalalo o ka lawelawe lapu'1 ( a Ke Kauka Palani v ' '. 1 kekahi la, hoopuka ma1 °1!l ī he mea pouo ia'u ke holo no H a naalaila au e imi pono al n°'*va, $ ano oiaio mauli o ko'u ma 1 lJif oiai ua ano malihini i°a ka° ī i . nala ana no ua ma'i la o'u. r hoike mai ia'u, ma ko'u v a h0Trdeiie° ai ī ke kulanakauhale o h pr0le&, ro, ma Sekotia, e hele au ia

sor Grainder Stewart, me kona (Dr Trousseau) hooia pu ana mai e ho®a ana ilaila o Dr Mc Kibbin ame T Rain Walker, hope Kanikela ^elekane. I ka mahina o Iuiai o ka makakiki 1883, ua haalele iho la au i na aekai o kuu aina hanau nei, a aku la i ke kai no ka hele huli ana i ke ola o ka mai e pahola ana ma ko'u kino. Ua kau aku la ma ha moku no Beritania Nui ka pahu h°PU, kahi o ka nanaolana no ka hoolaia ana aeo keia pilikia. Ua h>ki aku la ma Sekotia, a ua noho a'a ke kulanakauhale nani o Edineboro i na la mua o ka mahina o ■^ugate, 1883, a he ekolu la mahoPe iho ua hiki mai la na kauka nia ko'u rumi no ka nana ana 'a u, oia o Professor Grainder StewWartj Dr. Graham Brown ame Dr. ^eKihhin, Kauka Makihine o kakou,o Honolulu nei, oiai oia malai |, ' l50'u hoea ana aku. ^ huu wa e nana ia ana e lakou, ^Ua kauka a'u i hoike ae la) ua h°ea mai la ka lena ike o ka Pro|eSs°r U. Stewart a haka pono loa ho la ma kahi wahi o kuu lima, a ae la oia i kona mau hoa, me *e kuhikuhi pololei na a kona i ttlanamana lima naluna o kuu o ^ 0 la au ma puu ljma hema mai *\a PMahehe mai o kela kaikama^ne i lta 1871; a pane ae la ua r°fessor ,la penei: "There ,that hat killed that young man,'1 aia e teia i J ° . .. ^ ld Ka niea nana e pepehi nei ī e hauaka opio. O keia na mapu°lelo i puai niai, mai ka waha ^ 0 ka Professor, a ia wa no i llki koke aku ai o kauka Maki10 i ^ ia iaua iwaho o ka rumi me aP°ipoi ana i ka manao i hooīn' 6 ^3"0^688011' a he mau Q ^ute i hala ae, ua komo mai la j r' Ui'aham Brown a hoike mai Ua Pau ka nana ia ana; a e kipa h°u mai • , dl ana oia e ike ia'u ma ke1q ' ae me kuu laau. kel ^ me ha Pa ana ma* ° Uia' mau °ielo a ka Professor i ko'u Pili hePeiao, ana i hoopuka ai e ana no kela o; ua hooia mai la la: "Aa' + es, that is the cause of your r0ub{p . ft , 1 (ao, o kela ke kumu mai Pilikia.) ke ^ehahl ae ua hoea mai la °lti Ua nonuū aku au i kona 11 arne ko ka Professor e hana e aUa 1 kekahi palapala hooia e lue ka laua i ike ai no kela o ai ko l.. hia'' hUruu i loaa ai ia'u keia v > ' " 0 ka pane i loaa mai oia tiyt j ehii-- 6 °an uo^ that>" a0^e la maua ke hana ia mea. "" i Puhi paka hou mai nei no 0 Pol ' e, malia no e hnihui nei 9 , ' Uo ka nui 0 kaua ahi paka °~aa n ; , , Q , ' Puoaehana ae la olula l. ' lqa hapuabi, a hoholo ae e anu a „ ■ , a na moku. ■Ue ei» i hQ; . H P°e kanaka Caievador, ak/1 'a me ha nianao e hopu p',Ua ninauia aku ke KaniQ° 8Kaae no ko lakou kupo "n^uka nei o kā aina, ua e waiho aku pela ia y .