Ka Naʻi Aupuni, Volume V, Number 10, 15 January 1908 — Me na Pomaikai o ka Makahiki Hou! [ARTICLE]

Me na Pomaikai o ka Makahiki Hou!

Kla, Moolelo Walohia _ •>||| Hain^kolo £§*- K\ UI PUA KA-MAK\-H\L10 KA M AlLKLK 0 HIILAWE MOKUNA V. Paio ka Wahinē Ehu me ka Wvhinj; Ilkkou — Ikea o Ki amo Hoaikane Laua . He mau la ko Hainakolo noho pu ana me Kemamo. A o ka laua wahi e iho ai i ka auau-kai, oia no ke kai o Kipu. He mau kahu nohoi ko Kemamo e noho ana ma keia wahi o Kipu. A i kekahi la a Kemamo ame Hainakolo i hoea hou aku ai ilaila, nonoi aku la o Kemamo i ua mau wahi kahu nei e haawi mai i waa no Hainakolo ame kana keiki e hoi ai a pae i Oahu. Ua haawi mai la, ua mau wahi elemakule nei i ka waa, me ka olelo ana mai: " Aohe o maua wahi waa e ae. Hookahi no o maua waa, o kela koele e ku mai la." I nana aku ka hana o Hainakoloi i ua waa nei; aole no i kana mai o ua mea he nui. Me he mea la he kanaha ka !oa. He waa nui maoli no. A olelo mai la no ua mau wahi kanaka nei i ka hanai: " Aohe kupono o keia waa i ka pu-kahi. He pono no; aia no a he kanaka ikaika. A pehea la auanei e hiki ai nei waa i ko malihini. He wahinekeia; a he keikikaneka waa?" " Oia paha kahi mea apiki," wahi a Kemamo i pane aku ai imua o na wahi kahu, me ka olelo ana'ku nohoi: " Aole anei hoi e pono e kauoha olua i ke keiki a olua e noho mai la i Nohili i mea hoi nana e hoe i ko laua nei waa a pae aku laua nei i Oahu." "Ae," wahi a kahi elemakule i pane mai ai, me ka olelo ana mai nohoi: "E hoea mai ana no ua kahu la ou i keia ahiahi. A ina e hiki mai; na maua hoi ia e kamailio aku iaia e lawe ia laua nei i Oahu. A hea laua nei hoi no Oahu? " Pane aku la o Kemamo: O kakahiaka no o ka la apopo Iaua nei i manao ai e haalele iho ia Kauai nei; ina hoi paha e hoea mai ua kanaka nei; maikai Ioa hoi ia, i hoomanawanui aku hoi ia laua nei a pae i Oahu." Mahope iho o ka pau ana o ka auau kai ana a Hainak)lo ma, a pau nohoi ka laua paina ana i kahi o na wahi ka.hu, o ko laua hoi aku la no ia no luna o Haupu. O ka inoa o nei mau wahi kahu o Kemamo, oia o Peekoa ame Kumuulu. O ka inoa o ka laua keiki, oia o Paenoni. He kanaka opio wale no keia; a he keu nae ia a ke kanaka ikaika i ka hoe waa. A puni o Kauai, oia hoi, o Kamawaelualani, aohe lua e loaa ai ka ikaika o keia kanaka ma ka hoe-waa; a e ike ana kaua, e ka makamaka heluhelu i ka ikaika io o nei kanaka i ka hoewaa. I ke ahiahi o ia la, hoea mai ana ua keiki nei a Peekoa ma, nona hoi ka inoa i hoikeia ae la o Paenoni A mahope iho o ka pau ana o kana paina ana, hoopuka mai la na ma-

kua i ka manao no kona lawe aku i kekahi wahine malihini i Oahu maluna o ka waa. "Owai ia wahme?" i ninau aku ai ua keiki nei i na makua. Pane mai la na makua i ka olelo ana mai: " He wahine malihini loa keia. ' Ma ka maua hoomaopopo; aole keia he wahine no Kamawaelualani nei. Aole nohoi maua i ike i kahi wahine ui elike me keia ma ko kakou moku nei a puni. Aole no ma Niihu. O keia wahine ame kana wahi keiki uuku, o ia kau mau ohua e lawe aku ai i Oahu. Pehea la ia?" Kulou iho la ke poo o ua keiki nei ilalo, a liuliu, ea ae la ia iluna, a olelo aku la i na makua. " He ukana poino nui no nei mea la he wahine. Alia au e haawi aku i ka'u ae ia olua no ko'u lilo i mea nana e awe eku i kela wahine ame kana keiki a pae i Oahu; ianei? " " Ua hai mai nei kona kamaaina nana oia i lawe mai anei nei, i kakahiaka o ka la apopo laua e hiki mai ai ia nei," i pane mai ai o Peekoa, kahi makuakane. " Auwe! He mea hou aku no ka hoi kekahi o ka hele pu aqa mai me nei wahine a olua i hoike mai nei? Kai nohoi o ia wale no kai hiki mai i o olua nei? He kane nae paha ia, he wahine paha?" i pane aku ai ua keiki nei i na makua me ka ninau ana'ku nohoi ia laua. " He wahine no kona mea nana i hookamaaina mai ia nei nei," wahi a Peekoa, me ka hoomau ana mai nohoi i ke kamailio ana: " A o keia wahine nae, ea, o ia no ka hanai a kakou." " A — e!" i pane ae ai ua keiki nei: " O ke aliiwahine no o Kemamo, ea?" Ae mai la na makua. Alaila, olelo aku la ua keiki nei; ina pela, aohe olelo ana i koe. E haawi e aku no au i ka'u ae ana ia olua me ko'u kali ole a ike au i ua wahine malihini nei, oiai he kauoha na ka hanai a kakou. A o ka'u mau huaolelo i hoopuka mua ae nei, e hoihoi hou mai ia ia'u." Ua ike mai la no o Kemamo i ka hoea ana mai o ua keiki nei a na wahi kahu ona; a ua lohe mai la nohoi oia i na kamailio apau mawaene o na makua ame ua keiki nei. Olelo mai la oia ia Hainakolo: " Apopo a kakahiaka, kau oe iluna o ka waa me ko lei aloha nei, a au aku i ke kai o Kaieie no ka mokupuni o Oahu. Ua hoea mai nei ka mea nana e hoe i ka waa o olua. Aia a kakahiaka, ea alaila, ike aku kaua i ua hoe waa nei o olua." Ia po iho, olelo aku la o Paenoni i na makua i ka i ana'ku: " Auhea olua. E haalele hou ana au ia olua, e pelu hou ae au i hope i ka hunona a olua, ia Nohili; oiai aole kela i ike a i hoomaopopo o ko'u hele mai nei keia a holo loa aku no Oahu. Aohe hoi o'u makemake, e manao inoino oia no'u nei, ke lohe oia ua hala au i Oahu me kekahi ohua wahine. O keia ka'u i olelo mua aku nej, ina he wahine ka ukana e lawe ai ka waa, he ukana nui o ka hapai ana. Aia nohoi a puka ka hoku kau-ope o ka wanaaoj hoea hou mai au ia nei." I ua keiki nei e kamailio nei i keia mau olelo i na makua, ke lohe la no o Kemamo ia mau olelo apau; a ua hoike aku la nohi ia ia Hainakolo no ka hoi hou ana o ke kanaka hoewaa i ke kaha o Mana no ka hui pu ana me kana wahine me Nohili. He mea oiaio, ua haalele iho la ua kanaka opio nei ia Kipu.