Ka Naʻi Aupuni, Volume V, Number 42, 28 February 1908 — Me na Pomaikai o ka Makahiki Hou [ARTICLE]

Me na Pomaikai o ka Makahiki Hou

Kla AIoōLelo> ^Walohia _/_0 : I (5^ 1 . "HlP" iH a i n £?. k o i o K.i WI PUA KA-MAK\-H\L4tO KA M AILELE 0 HIILAWE -4- •••• MOKUNA V £ * — .. ['HOOMAUIA.] Ia ike ana mai o Hiilei ame Kaulawena i ka laua lei aloha, ua uwe hamama mai Ia laua me ka helu ana mai nohoi. Iloko hoi o ka Hiilei uwe ana mai, ua hoike mai la ' ■* oia i kona kumakena no kana kaikamahine no Hainakolo ame ka moopuna, oia hoi o Leimakani. Helu mai la nohoi oia i ke aloha ole o Keanini i ka wahine kaikuahine ame ko Iaua mau maka i nuinui ai i waho. Oiai na makua e uwe ana, ke hiolo Ia no ko Keanini mau waimaka ma kona mau papalina. No keia mau leo uwe hoi o Hiilei ma, ua lohe o Mailekal'uhea ma a holo aku la ua mau maile nei ekolu a hoea ana i ka hale o'Hiilei ma. I ko lakou hiki ana'ku, ike aku la lakou i ke kane ia Keanini e noho mai ana, a o ko Iakou manawa nohoi ia i uwe helu ae ai no ke kaikuaana haku o lakou. Ma keia akoakoa ana a Mailekaluhea ma, o ke aikane kekahi a lakou, oia kela wahine o ka Puukolo nei i hele pu ai me Hainakolo ma i Kuaihelani. Mahope iho o ka ike ana o Mailekaluhea ma me Keanini, ua noke iho la lakou i ke kamailio no ka mea e pili ana ia Hainakolo ame ke keiki me Leimakani, a pela nohoi me Mailelaulii. "Ua manao wale no makou, e ke alii," wahi a Mailekaluhea ma i kamailio aku ai i ke kane haku a Iakou, "ua haalele mai ko wahine ame ko keiki ia kakou , a ua hala aku laua i ka make. He nui ke aloha o ko wahine ia oe; na ia aloha ona ia oe, e ke alii, i ho-aaia i kona kino iloko o ka ulynahele. A he ku hohoi i ke aloha ke ike aku i na helehelena o ke kaikuaana." Alaila, pane mai la o Keaniniulaokalani: "Ke mihi aku nei au i kuu hewa imua o oukou apau e a'u mau- wahine ame o'u mau makua nei nohoi, ua hewa au i kuu haalele ana i kuu kaikuahine, ka mēa a'u i lawe mai ai mai ko , oukou aina hanau mai a hoea i ko'u aina nei, a hai «3 hoi au iaia. Aa^ i hoike aku au ia oukou apau, i hoi mai la au no ka imi ana aku i kuu wahine ame kuu keiki. Aole o'u manao iki, ua haalele mai ko laua -mau ola ana i keia ' ao, nokamea, e hoalahi mau ana no ko laua aloha ia'u iloko o keia mau makahiki loihi i kaahope ae nei. Nolaila au i manao]o loa ai, aole laua i make. O ko'a mailao, ua hoi no kuu wahine i Hawaii, nolaila, e imi aku ana no au iaia ame kuu keiki a loaa laua i Hawaii. O ka'u e hoike aku nei ia oukou, aohe o'u makemake i kahi mea e uhai ia u ma keia huakai a'u e imi nei i kuu wa hine; r-i

ame kuu keiki. Aohe makuakane; aohe makuahine; aohe wahine; aohe keiki; aohe nohoi he alii e hele pu me a'u. "Ua hewa au i kuu wahine, ia Hainakolo; a. ua aloha ole hoi au i kuu keiki, ka hua hookahi mailoko aku o'u. Ina ua make kuu wahine ame kuu keiki, elike me ka oukou e houpuupu wale nei; alaila, aole loa e hiki i kona aloha ke ohi'u mau i o'u mau onohi Inaka. O ke kumu nui keia 0 ko'u haalele ia Hapaimemeue. E oni mau ana i ko'u mau onohi maka ke aloha o Hainakōlo ame kuu keiki i ka po ame ke ao, ia'u i noho mai nei i ke Ao-Olino. O kekahi nohoi, aohe i like rta kuhinia o na lawalu oopu mai Waipio mai me na wahi opihi olala o Ke Ao-OIino. No keia mau olelo hope a Keanini i hoopuka |mai ai, ua aka ae la na wahine opio ana ia mau olelo; a o Mailehaiwale kai pane aku i ua kane nei a lakou: "He keu no paha oe, e ke alii! I ko hoonuu ono iho no ka i na lawalu oopu kuhikuhinia a pii ka manene i o'u mau kumupepeiao, lapa aku no nae oe i ke alinalina makai auli o ke ao Olino. A no kou manao, e ke alii i hoopuka mai la no ko imi hookahi i ko wahine ame ko keiki, aia no ia i kou manao. Imi no nae oe, e ke alii, i ko wahine ame ko keiki, loaa no laua ia oe. Aole oe e nele." O ka manawa no ia a Keanini i noi mai ai i na makua i waa nona ame ona poe hoewaa. Ua loaa ka waa iaia he kanaha ka loa; a he kanaha nohoi na hoe waa; he iwakalua na kanaka o ka aoao hookahi e hoe ai i ka waa. Ua makaukau ka ai, ka ia, ka wai ame na pono no apau no ka holo ana o ka huakai aumoana loihi. A o ka la a Keanini i haalele aku ai ia Kuaihelani a holo mai no Hawaii nei, oia kekahi la maka kanaka nui loa i ikeia ma ia aina; a ua like no 'a like ka nui ame ka uluwehiwehi 0 na kanaka ma ia la me ko ka la a ua alii opio nei i haaleleai i ka aina hanau a holo mai ai oia e hoao me Hainakolo i Hawaii nei. He kumakena nui kai Ioheia ma ia la. Ua uwe mai la na pokii kaikaina o Hainakolo, nona ame M ailelaulii ame ko lakou wahi muli Ioa, oia hoi o Mailelaunui, a oela nohoi no na makua, na kupuna, na 'lii ame ka aina hanau. 0 Hiilei kekahi i uwe mai i ke keiki, ia Keaniniulaokalani ame ke kaikamahine, o Hainakolo. A oiai keia mau leo paiauma o na'lii e kahaehae ana i ka lewa, oia ka wa i holo mai ai o ka waa 0 ua Keanini'nei. 1 nei wa a Keaniniulaokalani i haalele aku ai isC Kuaf-' .helani'ka pio mau ana o ke anuenue iluna ponoi ae o ka Wailele o Hiilawe. E ike mau ia ana keia anuenue e ns maka apau o ko Waipio poe mai na'lii a na makaainana, i ke ao ame ka po, i ka wa malie ame ka wa ua. Ua Ii]o nohoi kela anuenue i mea haohao nui ia e ko Waipio. A ua hapai ae la na manao kohokoho iloko o kekahl poe, he hoailona keia anuenue no kekahi kaua nui e hoea mai ana maluna o ke aupuni. ; A 4/ -