Ka Naʻi Aupuni, Volume V, Number 44, 3 March 1908 — Me na Pomaikai o ka Makahiki Hou [ARTICLE]

Me na Pomaikai o ka Makahiki Hou

Ka Moolelo Walohia Ha inakolo KA UI PUA KA-MAK 1-HALA O'KA \[ AILELE 0 HIILAWK MOKUNA V [hoomauia.] ' Alaila, o Paeo oe, ka Faoo hoi i holo pu mai ai me Keaniniulaokalani i Waipio nei? i ninau mai ai o Leimaka mi. O ua Paoo la ia; e kuu hanai. Aole hoi paha i hui kou makuakane me kou makuahine i loaa mai ai oe, hiki mai au ame ka nui ou mau kupuna i Hawaii nei. A oia noho ko makou la i Hawaii nei a hoea wale mai la oe, e ka moopuna. A no ko'u Iohe ana ae nei hoi i kou makemake hula, nolaila, i hele mai Ia au e a'o aku au ia oe i ka'u wahi ike. Olelo mai la o Leimakani: "Mamua o ko'u ae ana aku i kou manao, e Paoo, makemake au e hoike mai oe ia'u i na inoa o keia mau wahine na laua kela hula e kaulana mai la i Kau; a pela hoi kela kanaka nana kela hula e kaulana mai nei mai Kauai mai." "Auhea oe, e kuu moopuna, ka haku e mo'a ai keia poo i ka imu, a ae mua mai oe i ka makemake o kahi hulu kupunakane, oia hoi, e a'o mua kaua ia oe, a ike oe i ka hu la, alaila, na kou ike hula auanei e kono aku ia mau hula e hele mai e hoopapa me oe. A o kou wa ia e ike ai i na inoa oia poe olohe hula. Aole no i wehe aku ia poe mai a oe aku e ke alii. O na inoa o kela poe, he ihi a he kapu. aia a noa i ka aumakua hula." Na keia pane a ua wahi Paoo nei, olelo mai la o Leimakani: '-'Ua pono io kau olelo. Heaha Ia hoi e a'o kaua ia'u i ka hula. A hea kaua a'o ia'u i kena ike a'u i makemake nui ai e loaa ia'u?" Pane aku la kahi Paoo: "I keia wa koke no, ke pono ia i kou manao, e kuu alii. O ka ae mai ia no ia o Leimakani. O ka wa no ia o ua wahi Paoo nei i Ialau ae ai he elua mau puna ohe mawaho iho o ka hale. O ke kihaehae iho la no ia a mahaehae na puna maluna o ua mau pauku ohe nei. O kona komo aku la no ia iloko o ka hale ma ke kolo ana. O ko ia nei kokolo no ia a paa na wawae o ka moopuna, Leimakani, o kona wa no ia i honi iho ai i na wawae o ka hanai. Ala ae la oia iluna, a o ka wa no ia i kani ae ai o ke oli: O oe ia e Leimakani, Lei aloha a Hainakolo, Laua o Keaniniulaokalani, E hooha iha i nei i ke alo o Waipio,

Holu i ke oho o ka palai, Lipolipo i ka ua ulukoa, A he koa — A pa — I ka puka ana ae o ka huaolelo "pa," i ua wahi kanaka la, o kona oniu ae la no ia i ka ohe a pa i ka poohiwi hema, pa i ka lau o ka lima, pa i ka poohiwi akau, a ke olepe kahuli la ka lau o kona lima. A pau keia mau pa ana o ua wahi Paoo nei, pane aku la ia i ke alii ma ka ninau ana'ku: "Ke ike mai la oe i ke ano o ka pa ana o ka puna ohe?" Ae mai la o Leimakani. A ia wa i ninau mai ai o Luukia. Heaha iho la ke ano o keia hula? Pane aku la no ua wahi kanaka nei: "He puili keia." 0 ka wa iho la no ia i hoomaka ai ua wahi Paoo nei e a'o ia Keanini i ka hula puili. Oia hele nohoi ia a ahiahi, ua akamai maoli o Leimakani i ka hana ana o ka hula puili olelo aku la o Paoo i ka moopuna: "Ua ike oe i keia hula. Aohe mea i koe ia oe. A i hai aku au ia oe. Aohe e lanakila na hula e ae apau e hoea mai ana i Waipio nei. O ka mea i koe o ko hula i mau olapa nau. E imi kaua i mau olapa nau. A eia ko'u manao. O ko makuahine opio no, o Mailelaunui kekahi olapa, ame kekahi mau kaikamahine maikai e ae o Waipio nei." Ua holo keia manao a ua wahi Paoo nei i hoike aku ai imua o ka moopuna. Ua hoouna ia aku la kekahi elele e kii ia Mailelaunui. I ka hiki ana mai o ua makuahine opio nei o Leimakani, ua hoakaka aku Ia ua'Iii opio nei i ka ma nao nui i kauohaia aku ai oia (Mailelaunui) oia hoi, e lilo oia i olapa no ka hula a ke alii e lawelawe ana ia wa. 1 ka lohe ana o Mailelaunui i keia manao o ke keiki, pane aku la ia: "E kala kahiko au i makemake ai i nei mea he huk 0 ko'u mea ole hoi maua e ao. A oiai, ua hapai ae nei o 1 keia hana, e kuu keiki, heaha la auanei hoi, he a'o aku ko'u i nei haawina. A malia o hoea mai keia poe ike hul; hoi e kaulana mai nei, o ka wa hoi ia e ikea ai na hula leo a kakou. O na poe olapa aku i koe, na'u ia e imi a e huli aku.'' Alaila, pane mai la o Paoo: "He nui na hula a kakou e na'i aku ana. 0 ka puili keia a maua i ao iho nei me ke alii; alaila, o ke ka laau aku; o ka alaapapa lao'i aku; o ke pa-ipu aku; ke pa'i umauma; ke kaeke; ke uli-ul', ka a-la ame na hula e ae he nui. - Ua ike au i keia mau hula apau. Aka, o ka oi aku nae o ka mea maikai, o ka nani ame ka hiehie o ka po olapa. Nolaila, apopo i kakahiaka, hoomaka kakou e a - na olapa. I ka hoi ana mai o Mailelaunui a hoea i ko lakou ha I -, ua hoi aku la oia i na makua, ia Ku ame Hina, no ko"1 ae ana e a'o hula, elike me ke koi a ke keiki. Ua loaa hoi' ka lakou kumu. o Paoo kona inoa. Ia ahiahi no, ua h 1 aku la o Mailelaunui e huli i poe olapa hou mawaena o a poe kaikamahine alii o ka aina. %

Ma ke ku ana mai o ka Mauna Loa ma ka Poalua iho nei i huli hoi mai ai ka makua o ka lahui, a Pq^esiden a o ka Home Rula, me ka ulumahiehie o kona mau helehelena o ka makou ke ana aku iaia. A ua komo e ike i kona mau ikeiki hana me na lulu lima pnmehana o ke aloha, me na'mano ohohia o ka hauoli kana imua o na keiki. Aole i maopopo kona manawa e huii hoi ai.