Ka Nupepa Elele, Volume VIII, Number 8, 21 August 1886 — NA MEA E PILI ANA I KA MOKU-KAUA AMERIKA "PEACOCK." [ARTICLE]

NA MEA E PILI ANA I KA MOKU-KAUA AMERIKA "PEACOCK."

HE PALAPALA KAUOHA MAI KA MEA MAHALOIA KE KUHINA O KO NA AINA E, A I KA MEA MAHALOIA KA HON. H. A. P. CARTER, KO KA MOI KUHINA NOHO A ELELE NUI MA WASINETONA

(HOOMAU IA ANA.) A eia no hoi kekahi mea e hoomaopopo ia ai i wahi e hoike ia mai ai ka nui hewahewa a hoopilikia wale o keia koi; aia no ia ma ka hoomaopopo ana i ka huina nui o na loaa e ohi ia mai ana no ka Moi, ka mea hoi nona maoli no ke Aupuni ia wa, a ua koho wale ia, aole i oi aku mamua o $30, 000 ka loaa makahiki. O na loaa e ae hoi mawaho o ka laau iliahi i kua a i lawe hana ino wale ia ai i wahi e uku ia ai keia koi hoopilikia wale, aole no i oi aku ia mau wahi loaa mamua o ka mea kupono e loaa ai ka ai kupono e ola ai ka lahui, me ka hoolako pu aku hoi i na moku e ku mai ana ma keia mau mokupuni, a me he mea la no ua hoolako ia aku ia poe moku o na Alii, a loaa mai hoi ia lakou na Alii iloko o ka pilikia maoli a me ka hooikaika o na kanaka iloko o ka ilihune a me ka luhi. Nolaila, aole no he mea uuku ka olelo ae o ka hapalua miliona dala, he auhau nui lau na ole maoli no keia i hookau ia mai ai maluna o keia mau Paemoku Hawaii nei ia wa. Aka nae, ua maopopo loa aku no ke nana pono iho

kakou ano la, ua oi pakela loa aku no mamua oia puu dala nui ka waiwai io i ohi maoli ia. 2 Ma.ke ano o na hana a Kapena Jones i hana ai no ka ohi ana i keia mau koi, e like no me kana i hoike ai ua hana ia ma ke ano e manao ia aku ai ua loaa maoli io no ka waiwai pauai mua no ka puu dala nui i ka Moi, a i ole i ka Moi me na Alii pu, a me he mea la he aie e ohi ia ana mamuli o ka mana ikaika o kekahi mo-ku-kaua o Amerika Huipuia. He mea kanalua maoli no ka hiki ana ke noonoo iho ua loaa maoli mai ka waiwai io no ia puu dala nui i koi ia ai, oiai, ina kakou e hoomanao ana ua hoike ia he he nau koena wale no ia no kekahi mau ai i aku ole ia iloko o ua mau wahi la pokole o ko Kamehameha ll Noho Alii ana (ka Rihoriho hoi i olelo ia maloko o na palapala hoike a na Komite i hai mua ia ae la.) A eia no hoi, aia no maloko oia mau

hoike na hooia kupono o hoomaopo po ana i ka uku ia ana o kekahi mau puu dala nui loa me na waiwai e ae no ke kala ana aku i kekahi hakina o ia mau aie. Aole no hoi he mea maa mau i kela a me keia ano waiwai, eia wale iho no a hiki i ka manawa i hiki mai ai ka poe kuai hoopiepiele a ike lakou i ka waiwai io o ka laau-ala, alaila hana maalea iho la lakou i wahi e aie ai na alii ia lakou. Ua maopopo no ia lakou aole e loaa nui ka laau-ala ia lakou, aia wale no o na Alii a mamuli hoi o na alii e loaa mai ai me ka nui o ka luhi mai na kanaka me na kahu ame na hoa aina mai o lakou. Nolaila, me he mea ala, he mau mea keia e hoike mai ana i kekahi hana ohumuhumu nui launa ole e hookomo aku ana i ka Moi a me na Alii iloko o kekahi lua mimilo nui, kahi hoi, e hiki ole ai ia lakou ke hoopakele mai ia lakou iho, a aia wale no ka pakele a hana i na hana i hooko ia ai e lakou mahope mai, oiai aole i ike ia ke ano hoihoi wale o na kanaka Hawaii e hele aku e lawelawe i ua hana kaumaha a inea i kuahiwi ma ke ano hana wale mai i wahi e loaa ai na wahi dala uuku mailuilu iaia. Aole no i nele na hoike kokua kupono no ka hoomaopopo ana i ke ano o ka waiwai io maoli o na mea i loaa mai ai, ke kahua io hoi a lakou i koi mai ai i keia auhau nui launa ole. Aia maloko o ka Buke 2, aoao 78 (a i pai ia ma Bosetona i ka makahiki 1832), e ikeia keia mau manao malalo iho, kakau ia ma Honolulu ma ka la 10 o lune, 1822, e hoike ana: "Me he mea la, he nui loa ka pomaikai e loaa mai nei i na haole ma muli o ka lakou mau hana hoopukapuka waiwai, me na kanaka maoli. Oiai, he nui wale na moku i kapiliia ma Amerika i hooliloia aku a hoolilo ia mai no na kumukuai nui hewahewa, mamuli e keia mau ano kuakuai hoopukapuka. He makahiki paha i hala ae nei, ua hooliloia aku kekahi moku kialua [brig] holo lealea no na awa o ke Kaiwaenahonua, nona na tona he hookahi haneri me kanahiku, a na lilo i ka Moi no kekahi puu laau-ala nui, nona ka waiwai io he kanaiwa tausani dala, oia hoi, he iwakalua tausani paona ma ke dala Beritania (elima dala o ka paona hookahi). Oiai makou i noho iho nei, ua laweia mai ua moku kialua nei e hooponopono hou i kekahi o kona mau wahi pilikia, ua loaa aku kekahi o kona mau kua waiwai loa i kapiliia ai, ua popopo loa ia, aole no e loihi loa aku ana kona mau wahi la waiwai i koe. He oiaio, ua kapiliia ia moku mamuli o ka hahai anai kekahi kii moku maikai loa, ahe mau rumi nui akea ko hope i kinohinohi ia me na mea hoonani o kela me keia ano, na mea hoi e makahehi ai ka noonoo o ke kanaka i ike ole i ka hakilo ana i ka waiwai io o ia ano; aka, ua manaoio maoli makou aole i oi aku mamua o ka hookahi hapaumi o ka waiwai io a Rihoriho i haawi ai nona ina ma Enelani e kuai ai ia moku." Aole i pau