Ka Nupepa Elele, Volume XII, Number 6, 20 September 1890 — HE MAU HUNAHUNA O KA Hoike a ke Komite waiwai IMUA O KA AHAOLELO O 1890. [ARTICLE]

HE MAU HUNAHUNA

O KA

Hoike a ke Komite waiwai

IMUA O KA AHAOLELO O 1890.

Na Papa Alanuī. (Hoomaaia) (Tb oi loa aku ke u»o ma malalo o ka malu o ke Kaimwai, ua kikoo ako na Lunahoomalu ona Psvpa Alanui i na Ualh o k« lehuīehu, eliko meko k/ kou makemnke» u m.»ho{>o hooU-, ai ole ia. Ua lok: ok 1 «j hooko i ko kau* oha ake lvauaw«i, o kauoha ana £ waihoui »ku Imua o kē Kulnn» Kah\ ; - aina ho hoiko o hoakaka aaf\ i na loaa a me ua hoohU> nua n |«um !oa i hm i<\, nio na pālApaīa h.ookaa no na ho !ilo ana a j»atj loa, Ho mea pouo o huipm» mo na kikoo tlala a p«n loa % ka WV*houA na hoiko k;ijHH\o no kona ina a<>K» * lumam jx>la, ao)t» ia i knhko me ka mukeo |u>no anah ko k* Aof«a; m;ui j»ono, O keia nw« > hai»a a m<? ko ano o ka hunn «na o }M ii »ua i kv> ! h: uv.;> a o\ kw «ku lu ; i ina ke K ''c;ia K,;»! viai; j<oio e ae iā ma koknh « D » m..»t>.)r i v a i uim e kukn i tt i ' iMi» o\-: \ h? i'ono o*>o n ai tu»ko|n

o keiu Aiiaolelo i'kōkahi' r;iiiu oleU» 'o ke Kanuwai, elike me iu e ku'nei'.ma New York e pi!i d!.a i keia [iīe;i:— '•E waiho akn ka tnea e uoī aua g hookiuiia imua (iv<s (ka State Comi>troller) i kekahi iioakaka P vba, me na iif»iriu, i liooiaioia ma ka pa!ai>aJa booiaioia m<i ka [lalapala hoohiki; a ina he bila 110 na huna i ha,nai;i, e hoikeia ka manawa, kahi a maialo 6 ka mana hea la 1 hana ia ui; ina no na niea i hooliioia, ka manawii, kahi a niaiaio o ka uianu i. hooliloīa ai; iu:i 110 kekahi mau mea i hoolakoia, ka manawa a me kaLi i lioolakoia ui; ia wai i haawi iu aku ai. a malalo o ka mana hea; a ma 0 ke koi no u,i lilo kaaheie, e hoikeia ka loīhi o kniii i hele īa, kahi i hoomaka al;u n\ me kahi i hele iaaku ai, ka hana i heie ai, a me ka la a nae ua vtama o na niim i hoolilo ia." (Mai ka Mokuua 551 o na Kanawai o 1884, 0 Now Y#"k ) * -* * * * Ma na bila no ka hana liou ana, a i ole.ia. nō nai hana hou, ka iuoa o kela ā me keia' kunaka, 'ka nui o na fa. i hoohanaia ai oia ā me M huina uku i haawna h\k. lua ua l>anam na.aēlike no ka huna hou i-nu, a i ole ia,'no na hana ho'n, a i o!<i ia, no ka hoolako ana i kfekahi mau mea e waihoia aku ke'kope oia a'eiike nie na 'hoakaka ana me ka'C6rii|»f'ryll'er.'' ('Mai'ka' Mokuna f>sl oia buke uo.) h ike kuke iu aua ina he Kanawai honia ko kakou, e maua ana maauei e like me keia 1 hauaia uo ua ~k 11 ai□ i hanaia ai ke Kiinau-ai Hooia 0 New ork, 0 na h.e'wa e ikeia nei i keia wa maanei e loaa <>ie ana he kumu e ulu ae ai, a liolaiia, aole no e ioaa aiia. Noiaila, lse hoike aku nei ko oukou Komite, he mea |>ouo i keia Ahaoleio e hauu i na mea knpoiio e pili &ua i keia' mea, e kukiiln'a ai na rula a me na palena ma ke Kannwai e k.aia ai ka. hookum>)ii» ana.o na hann ano maikai o ka iawelawem aim 0 na hiiua e loaa ai ka lioohanaia ana iinko o nt. Keena o' kā Anp'ini uii. aiu» i oi ae o ka maikai, moa hoi i ikeia wa ua hemahema a iuwa 010 e hiki ai e hana ia na haha me ka holopono loa, a ma ia ano ka hookoia ana ine ba po'o'ei 0 n 1 hana 0 ke Aupuni. HAAWINA KŪIKAWA XO XA ALANUI ME NA ALMIAKA. Da ike makou, ua " hp.maheina' na mea i hauaia e pili ana me tia da!a kuikawa nialalo o kei» j>oo, a pela pu no iloko o'k'ekahi mau liui-o e ae o ke Kehna Kalaiaim:. Ua hooka na jku keia m«n mea muhope ih>> nei mailoko ae o keia daln kuikawa i komo ole mainlo iho o keia poo: 1. Uku ih A. Dre er, 04» ka haoa hoti ana i ke alamn ma Eleele, Kauai, $1,200 ' 2. Uku ia 110 ke atantii hon ma Aook«na, Hawaii, elike ine na bnke ma ke Keena Kahiiain*, |3,182.1P (O keia ita.-nu eiike me ua buke a ka Luna Nni o na Haha Hoa, ua kaki ia he $5.966.77.) 3. Ua kaki ia no hoi > haavriQft kattaiwft ke u?uuui t Kahhl f1,069.•25. Ua hoakaka ka Li;na Hooia rsa kana hoike e pili ana i keka.hrnj.ao itamu e ae i hoik'e ole īa maanei, i kaht knpono ole i na haawina kuikawa. Ma ke Kauawai, ua hiki wale no na haawina koikawa i hoikeia maluna ae nei e hoolilo ia 110 ka hana ana a paa ->a i»oii<o i loaa i na alanui a me na ala> haka, mamiiii o n i poin-.> m;u na me-a i iko mv»a «>ie m o iuki iuui ana, eiike me na waikahe a me ua poino e ae mawaho o ka mea mtja. He hoike hou aua mo keia o na kii laoia ia aoa o na da'a kiiikawa mai kn oihana Kalaiaina a me na B«ro malalo ?ho oia Keen*, M.ā na mea i Loakaka mpn »a ae nei 0 kou Komite» ua ike iakon ii«j mea pono t kn paha i ko aloha 0 lawe ae ma na noonoo auo mama ana e p*h a«« 1 kou\ mea, oia hoi, o keia k\i nui īa nua 0 fca haawim ua «la a$ uo ia ma hi hapa, a ua onou ia t«a poo o n.\ Bo» maialo o Ke Keemi Ua'nūaina, mamu I* »0 o k« «no kupono ole e noho ma ka oihana, » n«»U«ila, ))-uw i hoolfth i «u hl p li ann i uA|hßtta h<»u ka iehUioiiM, a ma ia nvvu mea i hihuai A;haoWlo i ku e hoahoai i haawna. lV&>ohoio ka Ajl;« Hookōloko'o Kieki*, «a >aki e h|>oīUoia na "IVU Ku'kiw ."" m.i na hajna i Kwa mai i>a kum| vtko m ui o'e U w«io «o. Ke l ik i i.oi mako^ 1 t ka AhaoU>\\ 0 o tv;v ha|un \ hv v ak«k;v\; 4 , <, t kukim < ks| "lU&wiu* Kuv k w no na Āknni * «\e nst Al&haki** 4 ' 1 kotno malalo 0 ke jj»o© hana pihki» 1

u!o ae rjt« ka ik« mmi o!e ia e!ike iue ka manao oke Kauawai. O ka makotī niea e maKemake.nei,. oia keiu, e, hi>ike mapiiupo a,v< keia Ahao!e]o me kii moakaka pono !oa e j»iii >na i ka ahai ana i ka mana e |>iii aoa i na oi - haria a me ke kanawai co ka pomaikai o ka waihona d^! a. u rne, !ca ia iina o n 1 n >ke A i[;uni Haw oia keia: "Aole loa e uka ia aka kekuhi da?a o ke Anj>uui i.na aoie iu mau hoohlo ana i kulike toa me ka mea i ma: aou e ka Ahaole! », elik? me ia i hoomao}»opoia uia tia o'eio c> ke Kuuawaī; do ka uieii, ke manao nei innkou, o keia n.iei< i k«i».ouo e hunaia ma na ;,va"t« pau (i p.iī aua i ka lawelawe 'aua a hana ana. i na hoike e pili ana i m ioaa o ke Aopuni/' O ua mea i hoikeia malnna, aole wale no na mauawa i mau aku ai ka ppe lawelawe i ka maua a hoolilo ln - pa a pau loa paha i na liaawina kuikawa, a ma ia hana ana pela , u;t hooko ole iā ka inea i mauaoia me ka hana a fea Ahaolelo i hookaawale ai i ke elala. Oia hoi, ke iko n&i makou ua hoolilo na Luna Aupuni i na elāla kuikawa i hookaawuleia o ka Aliaolelo no na "pilikia ike ole ia;' J ma ka hoopau ana i na "heoiahema," i loaa mamuH oka lakou mau hana pili oihaiia ma ka hapanui ona manawa. Oka Ahaolelo wyle no ka mea niana e noonoo i kekahi pilikia e pili ana i ke (lala ok\. a nana e hooholo i ka huiiia e hoolilo ia ma ka hoopau aua i ua pilikia la &! me ka manawa e hoopau ia ai. j % . j ; KAl.'n 'D{*Ttt iIOTT . j 0 ka haawinii no keia hale ho §9500,; aua hooliioia he inamua o ka la 31 o Maraki i hala, a o ko koena' mahope m:ii oia la me ke koe © na pa ni puka hao me u;> pani hao uo uh puka aniam a me ku hoopa i ana ia luna. j o k.a hale no keia mua akn. I

No keia mau liana, a mamali uo o kek.ilii l]oo}al;i liaaiiaa )ioii aua, ua Jioi ia umi i 14,000 hou aku iimialo o ke ano pee ana malale®© ka ' "hoakeu i kp Halo .p«t« 54,000. X7a lioomaepopo koa Koiuiie, ua hanaia ka Hale Dnte hon ma ko ano e lilo ai' i mea ano hoopilikia i ka lelinlehu, a me na Leina Aupani kekalii e haua ana malaila, eja uae o ka huina dala 1 hooliloia a e hoolilōia hon ia aku ana, qa akaka loa e loaa iiou ai i ke Aupuni, ina malalo o ka lawelawe a alakai ana Q kokahi maa wakaakau, kekahi hale ii oi ioa aka aka maikai a holopono o na haua. Mh keia wahi, ua ike 'iuakoa i ka. pouo maoli, niu ka naua nia ke ano hoemi liio, e kauohaia ma na kukuln ana i na hale o ko Anpnni, e liana mua ia na kii a me ua Uoolala ana i kahaia a hoouiakaukauia e ua kanaka ike a makaukau. Ua ike liou iho makoii, ua kakiia i ka haa\s'ina no ka "Uwapo llou ma Honolulu/' koia mau ilamn mahope iho nei: Bl3a luina o u.i tvwTiao ma ka i na Uwapo $ 271 00 o ua .kso livou a :inw i k.\ Vv&po 12 09 Hxi>a o aapaahno liooiiiaemae sm inni ApttiU A Kovoiji vl.ii, \SiS 50 g 521;o Bil» Hookaa 1,596, hana i na u\ouo meua Aw)ip:\o , 28 50 Bila HiHik.ui 2,151, he o keīa 110 ::a i uaua ia no kfi l\voi.i> M;VtlU\vayo 23 40 Bila HookAA n<i luii nu? n*v Kaua hou rdi* i i\a U\va{*> P.ioiiK' Iu;or-Isl»in<.l me kii rwaj>o' ma ' , .v> n> BU& K:UVA hou *ux& i kA l- wApo lWit\o M»il tSI Bila luH'kaa 2.440, ha«« l;on a» 1 i KiC*apo O<.vaukttie 1* «hU t U»okaiv liana lios ana i aa Kum ia«Tsi«ißc "s>so I>ila Hvvka* .\n i i U:K V\v*\w KinAU IVM> OkV;Vl\U' tt*S T5 Bih»' 2.T&K hou i . k* ".lO 5 . io jf*i| !>_• ō» U«.»ok*A 2,TTI, liow «&n i na Uw-apo TPsoifiv\ Kinan, ! 1 141 00 j Bik ll.Vvk«A 2,sH k t<v;\n uo !">v,s|w L l, X. $ «p I Bsl» HvK>k«a kww liou <0,1 64 f 5 « - - < ns* " ».«9. - - 2S 3* " IHH->jv y o v v to. 00 fi,Wl «K i»ĪH hoi, ua iko kou Konute ua iux> kkawalok <* A1 v I 1 Ukalii Im- 1 wiuA no kekahi uwapo Kou ma Hono iWu. Ua k&ki nao k.> Heeim kk hana i koia haawina i ua ilalA ho Sl.lol.iU, i ki i ike ia a na 1 pAU k;i hAAW . iW 1 ;,0 i:i lll.i kl vr*i. ! suamv k\\ I wm l\t -kc»iho n nui ,ows v 1 V - ' n x ln\fo\m| ko Ko«n\ K ihliiiu .1 me ua \n)kō J

ka Lujia, ~\ht o uu Huiia Hoii, e hele o hooLaLj..,, - v . . ftiaiJJUU 0 ka booJaba i.. a::„ ~ _ LnaLelii. U* poike ia ks!.kahi iauu uuku malalo iho e ike m ;,i ke -nio o k.i ana otj t Laua L.i., Koena, ™«r. « t K,UU,M. ecjc u -s- A U\SA HOC. H.-le P iiknu Kahiko $ l,tt»3 2.Ī $ i,« J4 <» H.le 2«! 2.j 213 10 Ha epaahao o Hilo 0 154 12 * - Halepaaha;> me ĪLile H.ioo I.aWui J,731 9.3 r . Hale Aknla fl 7B 75 il' Hale Alii r-- _ HaW Kaa .»»«5. „ , „ i36 36 94'3 >V! . rialtl>ute KaLiko 322 Hale Hookolokolo ō HouoAwapl! o Poua V ī!* 1? '? 1U 5 • ».«>i 77 9,893^7 Hon e Honolulu 13,354 91 iaj79 06 ■ Uaib e i ha jJOjnakon na liooliloiA oe $150 ma kekahi awapae ma Kea■nae, a ua lilo kok&no i me.i ole i ke kai;-ā- ma ka hoike aka Luna Nui. ua oleJo ōia, na īiooliloia he $431.50 uo ;ka baaa ana i inea paa loa ma ia wahi «a kakiia na lilo i ka haawiua knikawu no Qa "hana fcou aoa i na' Uwāpo na Awapae me na Mouo," ūa Ike nae i makoa raa ke Keena Kakiaina, «a kakiia lie |305.07.n0 ia haua no. . Uit luo keia mau paewaewa i mea 1 ® _^ e . e ka'a ia, !ua e hooiiiaopopo ana ta Ahaoletb, na hauwiia i ka Luna Nni ona Hana Hon lE a ke Kanawai kekah i kakaaolelo makaukau me kā uku olp.