Ka Nupepa Elele, Volume XII, Number 27, 14 February 1891 — HE MOOLELO NO GUNIPA. KE KANAKA HAPA MANU PAHA'OHA'O. Ewalu Tausani La Pohihihi. KE KII OLELO KUPANAHA. KA NANI HOOHIE O MASELANA. Na Hoailona o ka Hihio a me ka Ilio Hanu Meheu Luaole. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO GUNIPA. KE KANAKA HAPA MANU PAHA'OHA'O.

Ewalu Tausani La Pohihihi.

KE KII OLELO KUPANAHA.

KA NANI HOOHIE O MASELANA.

Na Hoailona o ka Hihio a me ka Ilio Hanu Meheu Luaole.

17buA{ e Jba iaJb< WiP(?f<=?o l-aulana B. Kalana. Hni koo« 1& upiopiu ni«i a lnki i k» |kli« tttia oMeona iDan makahiki i k« iwakalaa, »oto oi» i maalo iki ae naawahu o kob* hHle<ilii. .& ao-lo tu> oia i a.auu «ku i ua ibm uaui.* pās4> koua pa »lii, |nalo iko.wak ibp no o na ruaii līilii » tao kooa wahi .mob kona waln. sjaa mao a hiki Waie i keia w# a ketin e tt«mailio nei. T kekabi »hiahi mamaa ac hoi o lftv napoo ana o ka !*, na pii «e 'a na tio iliea kaniana a ma ka aniani bffema, kahi boi ana © nann fku ni i k«tli ntii natii eula. īa maoawa kok« no oia i *Vetie ae [»i:i na pa'e peka.aniani.ailika ma kn pukn auiani a uanu aku la Kona man maka i ke kii, j.iu lio', ua īke «kn I» ;oia i na kii naoi nui la i ke ko eoai ij kahi e. " | ! la*H e nnnea aua i Ka hoof«ī pan \ ka ike * kona naaa iAiaka, aia hoi, on hoopuiwa i;» n»Hi 1» oia. Oiai, u» ike t>ku !a oia i kekahi ra*a kamahao, oia hoi, na huli niai la «a kii !a a nan» {>ono m'ni ta ' m« k« puka anfani a ki* nohea e ku sku aiia a au faai la kona limii'i ua nohea lii. He kam«hao Toa kel» rtini mna m»i o fcē ku an* o keia kn a hiki i keia hora a ka nohea i ike a«u ta, aohe i ike ia kekahi hana kamahao ana e hk® me keia. * ■* * I k* wa a oa kil knpanaha'la i pe ahi mai ai v ka oohea, na knhihewn iho laua kaikamahine !a he kanalea maoīi no on kii ia. No i» mea, me ka mino aka ana, na wehe a€ !a na nohea !a i kema hai nak» a peahi »ko !a. I fcela ulanawa, na j>inapinai m«i I» ua kii kopnnaha !a l ka peahi atm mai. A i k* hope !oh, na !e!e raai !a oin m«i kahi nu* e ku ona. A iioko no hoi o ka inio »na a ka mnka, qa pi!i mirt !a <jia ma ka ipuka aeiaai k«khi hoi a ka noliea e noho »ku *n», a pane mai k i keia ma« hnaolelo,Ē ka «obe», aole »oei oē i po»M se nei ia'n! At % «s ak» m\ au U oo» w«hi a k« iu>h<&» Iwa ka'a ia oe, he' makemakwno arei oe o HK> s' e Hlo oe iiln* " I He !oa au iaoe,«oka' wea, ao!e an \ noonoo mna i:.o ko woa ao e blmai!ie m«> oei. j A oiai hoi, eia «so a\i mai# o' kn mahi o kun ■ Bīi M boi ktkiW t M bh# bsī! <w!

|Ue kii ka oe, ij,;. i,t- kii oe ui»A r tiī la Iftu 8 m&la<ua mai 1 i:a uiet a pau loa |4i'u e makemakē ai. * | īa wa koke no i akaaka mai ai ke kii nui kohu kunaku inaol', a ha«wi i mai ia j kekahi puolo me ka pane aDa i mai: h i£ ti ika fcūa ohia oka w;wo ole Huli ae ia .ua kii la a hoi akn la no ka!)> onai ku mua ai e like me ina mua. £k« ku saauu i naio aku oa nala )ho l» na nohea !a lloko }ho ōm »»ka imne &ii§ jho; Kupauah», olelo ia mai hoi he kn kela i kapaia be bj»pa manu 4 aole ka hoi la. Mahope iho o keiA.mea a»«a e n»!n ana, na hiki m«i 1h kana haia wahine» *• wa i noke iho ai i k& hoopaa paa me ka pane ana aka peuei: Kamailio mai hoi <*e m'n, be kii keia |s» « ku mai li*, u« olslo iho nei •u t.oJ|i oia he ku, aka t h« kaiiiikH ma oli oia a he malkai kj«na- m»u olelo a maw i knkni kamaihe iho nev U» UnhihewH oe e» ke khm-ith>t>e, aole i.u he kuuuku, «ka, he kīi no o?» v ; wj*hi a kana k»nwa i fmne akn ai i k« nohea. Akīln, be4tii m»»i net ka n>e» n«n•»' » aiui.uei i keii. htM ohiw k'u & - *. ken nuioli ka n(M o koa kuhihe

wa e krm kanw« wahine. la muuawa koke no i mm iNi'kouw» w«t inē !a i ka liua o'oīh h aiapahn ae iloko o kooK walm." Mahope iki lhf> «> koōa moni auti, ua hooiuuka koke niui !h oiu e uwe m(e ka helelai ana o kona £Qail wa'ma ka, a'pane mai !a i ke a.nwahine i keia mao o!e!o: Aloha maoli mai la ka hoi an i ku» kaue. 1 Aowe. wahl ake kaikamahine alii, hfe kane no k;i kau? Ae, a«le no ka j.aha oe i ike e kuu «Uiiwahme maikai. r Aole h» wah ; ake aliiwahine. 0 ke!a kii ehea mano -»o hoi U a kttda i hoopaaiwa iho nei, waM a ke katk«m&hitt§ k«uwa. Otek> mua roai nei hoi oe ia'u aole •a he kanaka he kii mao'i Io& no oia, * ke olelo hou mai nei ho» oe he kgue ka »8 nan. Kupanaha no oe. Kahaha, hnna aku u*»i hoi ata ia ©e t t wahi « ke ka;kamahioe kauwa aua. Ua ai keia haia wahiue mamuli o kona ano kuhihewa i keia hna H, a mai iniia mai kona aioha ano e ana uo koou ai at»a i keU huu ai. . In* paha i/ai ke kaikamahine alii i ua hua ai 1», ma u« lilo ke alohu i ke aliiwahiup. Aka, o ka iilo e ana o ka ai ana i kana knuwa wahine, uolaila, !ilo »i ke aloka iaia; a iua paha o ka uohea ka i ai mna iua u» huki aa kii la i ka uiua nui. Ma keia mea ua maopopo pono iho ia : ke kaikani«hiue ahi, Le kauak;, maoh ao ku kela e.heu mauu. X kala po uae» oa mau no ke kou : oke aloha wisk U >ko oua kaik» mahi.;ti Kauwa nei tig kela kii kup& naha nni wate, 1 U> ao ana ae aole hiki i ua kauwti wahiuu •« ke h«U4 i kana han» ; o k.» nni !oa o k«>na «leha, no!a;!a, ua ti#p lūanawanui no oi» r la po iho, ua mahuka ak u k uai kanwa wsVun(> ta aka sna o imua o ke kii, a pane «ku ls . E k,i ko ki\ uui mai ka !ewa Isul »r*ai na hol # boUo'* ana i ke ato !•» nu luiun o'u n\i kaa p \ Eu au la mi«* oa, «la au !a aa ht? 1 e mai e hoike »kc ia oe, ea nui !o;» kuu aluha uou. 1« w« ua poha koke mai la ka !oo o aja kii k mo ka paae &aa mai» e ku& ipo ulohu kua me» a*u i kau nul «i. R te!e oe r.o ke auj!uni o Nimerou Ua kt aupam oke kit;o o kua m«mt e'w» ho U;k* ui <Vo kau a HooUo, . I s'o : oe pohlll

aku 02 itnuu oija uo'u uei, i.luila ku hoi t:jaro aku ia 00. Ht oiaio uo boi ua alohe »u ia oe, ake ehaeha uei kuu niiau noa 110 kuia '.uukui wahme au, k* .mea hoi a'u 1 iQ«uao mua ole' ai nuu na ka wa hin« e haoaaoa i keia mea. aka la ua wahīne la, aohe | anei he mea eae a'u e hfna ai i mea >do'o <i bele ai no kela aina a'a i ike I ole a?. ! Aof-.« mea e ue # 1 fco*n j iiio ai i kii an e mai 11a, no ko'u ae ole ana e haoa i kel* [har.H. Phne akn ī» mea mai kahi mai. «babH, lo»a j>omo oe e i ke<ttt k:i ia'u ano m.- It!o o kau niao "ftHna !apa\va!e. E i»au ai>H kou mau w ß \Vae īa'u i ka ofcioki T« a hiki 1 ko inake nna. 1 fohe ana 0 ke k»ikamabine kii'iwa it me k« ki; mu, yn kuumnha koke Kona naau, ao ka hnia wahine l»«l o:r mahoka aka ia oiu uihi ke alo ?ikir o nui. 0 ka mea nona ke_ja_i«u i pu e nku m*i e mwi, k« !eo nu iu o ka'moi {'olmina, e an» oia a e hakīlo ana ;l»tH i utt haiiii a kaua kauwa wahiue. ► Ō k» mea nana i halmi aku ska nu'i l'oinona, . no ka nulo honna au* aku o k»&» ha'a wahme a me ka i'i wkn o kē kaikaenahine i*lti i bQ; .yahi loahine la i hele ai. Iku lk© »na o l'oloonn i keia mea, •)a ik« *n»opoi»« «ku laoiaaoleka k«ia he kn. aka, he knpaa oiu ~fioi hwiwi »ko la oia a ho« aku la roe k»>aa man koa, a kauoha ako la oiae Uw« kela kaoaka keia kanaka i na lako koi o kela a me keia ano no k& bele ana © popehi a ko!ai i ke!a kii oei, "" Ika ona Enēa'a piu " ua hoomaka aka ia lakou e hele, a no kekah: mau ua hoea aku la kou iir.ua o ua kii uui la. la akou imua oua kii otu la, ua hoh ae la ua moi l'oluona !a a kau oha 1 na koa e kulai. Ia i'i&uawa ua koa t hapii like ae ai i kt. lakoo m»u koi a okJ ihu la ! 1 ua kii nui la. I k;- wa i haule like ai ok* lakou mau koi uialluua oke Kii t ua Johe ia ke ka .i ua#a wahi a pun o ka aiua a na hke hoi kona h»lnsu rae he hekili !a ka īiakolokok». Ia wa pu no hoi i lohe ia ako ai ke kahi !eo mailoko mai o n* ao o ka tewai ka p4ine atia mai penei: Bb» Hn»« makona «♦ me na koi a ke abha ole, heuha k ka onkou e hau* i«o pei 1 ke kauaka hewa ole. O, kaaaka kii lapuwale oe, e make aua oe ia'u, wahi & i'okouu H«x»uiau aku la no lakou \ ke oki hu* i na kii U a kki, i ka hai aua o ketc»iii wawA® 0 aa kii uei, Ik» haki ana 0 kekaM wawae o u* ku i*, kulu ui4i ia hookahi Kuiu koko a poha mai Sa ka leo eo&i loko oiai o kiia me ka pan« aua rasi Haki ae !a knu wsw«e a eU ka*Q" ui oe e ke aHI, o ko kaikamahiQ<f k« l»ani o ia 0« K«hoh«, he Keu 0« e ke na kii a k» hookano noi wa!«, maD»o anei koa aele wahine eke na kii a ew oka euea i hanlu kaikaīnahine kao wahi &«. 8 ma*.« ana oe ra : u ano, nke bou «e ia ua mau koa k 1 ka kikou m*U koi a kua bo*j aku >a «««Ua*** o u« k1 Ī U u<v k«i a«rtx* v. ll* uiau uiinuto īho -u iu 1« ui k". u'ml U, a 01H ko nui o ua kii ta keka hi iho ha!;i k*ok«K% a n«r>Hn f.ka 1* 1 koa a jv»n, a īa Akn !a ho<» k»hi ka nvv l\ni'on«. I* wa poh*fH>h!» Bjai !a m !*o oka h«kī!i # ana i ka opua «laawnhi 1 ivh »o pthoj»o®<s 0 Ki k«r«, a ha\i> m*< U na omaka wai • k* *»« i»a no ku a holok* 1« hlhM «vMj« U«* MU n« a 0 x,- : n; 1 ka wi i»wai; »c ■ "... V. kneaahi^ Aost i