Ka Nupepa Elele Poakolu, Volume IV, Number 42, 17 October 1883 — KA PILIULELO BERITANIA HE MAU WEHEWERE NO NA MAHELE EIWA O KA OLELO. [ARTICLE]

KA PILIULELO BERITANIA HE MAU WEHEWERE NO NA MAHELE EIWA O KA OLELO.

Ke auo ili no ka hoikeike nna i ke auo a ! me ka pili ana .o na huaole'o o ke Puniinoa Kanaka. • } H E KOMU HOOIĪALiKE. 'E ike' e hiki no.ke kau 'ia e hai a.uu a e hoo*'ia aku, a nolaila ma o ke ano la i hai ia i,ie haina ia: e i L e ." ua ike ia -e hoano-ui ana ia i ka vva o ka h/ina oa hala a me ku pi;i- • ana pololei lua iioko o ke ano ku i ka pololei; pilLku, (tmnsitive) e iawe ana he ku- | rnu pololei o i.a manao mahope oia'; h- opa-,. lena oie ia o ke nno nia kekahi manawa (mfiiritivo rnood)> a me ke'ano-ili o ka wa ano, i kau ia ma 'e' a uie ka aui-knmuoleio ole, ; •• a ano maopopo ole; ua hoano hou r.o hoi i.r ia loane ma ka hoike an.i i ka manao e hana no kona mea ī makemake ia ai. : " 'Lakcu: he i.aniīnoa ;a, no.ka mea he pai'ii ia no k;i Iiakahaka o ka haiinoa ma keiki;" pih aoa i kekahi kanaka, (personai; no ka mea o Ue kanaka o ka haiinoa ī ku panihakahaka ai ia no hai, ua ikeia ia ma ke ano ili o ke paniinoa. O ke ano ili ku i ka mana\va..o ka huaolelo lakou, ua hoike ia maanei oia ka ekoiu o ko kanaka, a me ka hei,u- > l na pili lehulehu . N a"ireiiri" ' " he~ tratnn -ka ne oia; a,ka, e Iike 1 me ke a n o lii o. i:e paminoa. aole oia i kue a hoano e ia, īioko o ka heluna pili Iehulehu. maiana o m olelo hoikaka o ke kaina, īloko o ka hoikoiko ar.a i ke ano a me ka pili ana o na .haaoleio. o ka.heluna pili lehu- : lehu o n a paniinoa, ke kama ka niea i ma- • lama ole īa. Ka aui o ka inoa iakow, ka paewa o iea inoa, ko hkou, k-e kupono ole o lia inoa iu lakou; iloko o ka aui kupeno ole ; o ka inoa. o> ke kumu pololei o ka manao o ka hainn piii e ike. Lakou he pi muioa kanaka oia e ha i hoike ana i nr» keiki. a iloku hoi o ka aui kumu, e liue me he Kumumanao la e> kakaii an : . E kakaii am he hana ia.U kau i<i maa- | ng,i e hoeia akn i kekahi mea o iakou, kona | Kumunianaoi e.kakaii, ua |kakali, ua kakali iia, ku i ka pololek pili akei (transit ve), i :>'a ) loaa ana makou. iloko o ' ke kumu kupono | oJe o ka moa e like me he kumu ]>o!olei ia o ka manao e kaupalena ana i konahanam i X. ; Ke ano ili u kn. h ie nno. au •/Dro2ressive i Hormj: iim-iia-na-m ma kau e la ana ma- > ! mua o ka huaei-elo. : kok'ah; apana o ks ko- , \ *■ \ 1 - - • . ... . , r c n I kia a.nu (auxmary), 1 ka* pili ana paa oie ; (imperfect partciple} o ka ha'ma; kuhlkuhi i ! ana i Ke ano ma kekahi manawa e hai aku } I ana ia,.oia wale iho no; isimply declares). : Ku \va ano o ku hama (prcsent tense) e hoike h'na i ka hana i hoopau pono ole ia. a. i o!o e Iiele an:i oo m.v ia wa o ka hana; ano ifi pih heluna lelmlehu o ke kokua ana, »(piui'al form of Tke auxi;iary) no ka mea o kumuoleio: lukou^ he piii iehulehu oia. j Makou he pap.iinoa k-anaka ia. e hai hoii ke ana i ka - rns i e o-eio aiia f s ;oea t;e j- 1 a rne na mea pu me ia e iike me he puuiu la. He- •! luna o akahi ana (sinAular). ka aui o ka ' inon.' Owau. iea paew • o ka inna ko'u a i . o!o mt*U; ke kunouu o!e o ka inoa ia'a, pili lehulehu, ka aui o im. inoa kakouyffa pae-wa | o ka inoa n'iakoip ke kupono eka o ka moa ia makou. 1 Ka ioaa <irni o ke ano ili ku i } ka uianawa no ke kanaka inu.;, o ka piii leliulehu, a me ke kmnii kupono ole o ka inoa, aia n •> ia i.oki; o ke kumu pulolei o ka ma- ; nao o iiu hama p.ii o eia e kaleali ana, e | kaupaiemi una a e hoohalki ana i ka liana o keiu haiiui i kekahi inau mea hookahi (indi* . viduals} i hookomo pu !■■< i!oko o ka huaolelo ia makou. E k'ahea e hiki no ke hana ia e hooia . j akm n noīn lie 'haina. E kahea. ua ka« i I hea, ua kahea ia, ku i ka pololei. A o «ke* i pkahi iio hoi sa (e l<a hea) o na mea elua, e i | pih a pih.olo aku paha. e Iike ana i ke ano . : o k-'H'H.! iiiao.ni,'; loaaneī im piii o[e aku ia, > kelike me ia e iawe ole aim be l<umui;uanao i pololoi. >'ka ,ua kaup:ileiui ia*i kapakahi.ia i 'nia iaia a nie- alanui, i haohuipu ia me i ia ma no {inawaena) a me ma. Ke ano rna kekahi manau'n i l.oopalena i>ie ia (in-

finītivo 'ia i'Oolnnn i a iik, o, a me k a a u i - 1. o m 1 1 o I e I o olo, i/'>ko " i." nno i 1 1 i Si'joni>k Uioi l o I e • ia. a e h r •> H> i en iu makon, v k mpnimi *, ami i ko ' ihon m ; ; UlUiao n (,r<i >-n 1 1 iu> 1 aUwi h i mmi {( fp: J > ( nnlama a e .>, ilo>nia„» a> ia m m-> k' U . > k em ■lieiiu. law ii.j puai'uoa !<•> n< !m r>ia. he pii' n>» ka hakihnka o I.oormro holeo o ko kaimi-ka» ►nP", ka heluna a me ke -kanak-i, Ka am o ka looa oia, ka. paewa o ka inoa kona, ko knpono ole o ka Inoa iaia, iaia oui i e um j|i ku ka manawa no ke * kama-kaao, h,. l?jfia e akahi nna, ke kolu o ke kanaka. kupoiio ole, a i kapakahi ia na palena o ka haina» pili ole aku kahea, i huipu la rna no, (hr 'na-pii: n k u) . kou he paniinoa kanaka oia,'1 e hoike an: ma ke ano ili ku i ka manawa, i ke kanaka a nie ka heln i hai hoike ia, a me konekuma ponoi. Like me ia makou, he panal ia no ka mea e kamailio ana. e hookomo pujana i keLi mau mea me la. 0, kona ano ili e hoiiio ana ia i ka mui o ke konaka, pili lehulehu. a me ko kumn aui paewa o ka inoa; e kaupalena ana ia m alanui >' r. e-i I wa akti, |