Ka Nupepa Elele Poakolu, Volume IV, Number 52, 26 December 1883 — HE MOOLELO KAAO NO Oli wananiahiahi ! KA UI ONA MAUNA O ALBIONA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Oli wananiahiahi ! KA UI ONA MAUNA O ALBIONA.

\ : īLmuMEA se. " MOl, - o ōliw.ananiaMāEIAe nv- m&kua, ua hoolilo ";nm mileua i -iāeā e *nafit o ko ltf- ■ : itua puuwai i lia mea naaa e ma- . ",:po h.apauea, a e oia ai : >r'.r r:au ana. keia kaikai i OSi Āuiā, iā 0 U& 01 ' i,e ka holo mua o kona naauao. O : keia haikamahme o ka heīuhelu mau i kā Baibala i na po a pau a hiki i ka elima o kona mau mak^hiki o ka hele ana i ke kula, ua pii 'Jtr#a ī la kipa ui, aol-e he hoa e like ma ia aina a "puni o Maunaalepiona lie kaikamahine hoolohe i ka leo a kona mau luaui makua, pela mau oia e heluhelu in.au. ai i na moolelo a Solomona a me -ka buke mtie a Solomona", ua hele ka Baibala īaia a lilo i h®a kaunu nona no ke ahiaiii, a. i hoa. ' kulolia hoi ho ka po hoa ole ke moe iho. Oia aina kupaoa i ke"ala o ke Kiele i hoa peepoli no ka kakou ui nohea. Au e olelo iho ai, *40 iu ka eha a ka manao, Huihui i ko'u puuwai, ^ Hoaelioiie i ko'u nui ki.no, ■ I ka welelau a ke aioha, Ina o iii me au, ■*! . Hai malule na pua i kawao, Kau ae i ka helu ekaki, " O ka naai.oi kel&k-ela, 0 Maunaalepiona,1' Nolaila, e kapie ae kakou iaia e liooli malie ana i na paia lai o kona wahi home* E huli ae hoi kakou anana aka,- I kekahi keiki Alii i hoopaa loihi ia.e-kona mau mak<Q(a Alii i kokahi pa kiekie hiki #ie ke pii ia mai e ka mea oloko, a pela hoi me ko waho aku nei, aole he kanaka e ike i ke ano o ke- „ ia keiki, a peia hoi rne keia keiki i ko waho nei noho ana. Mai kona wa ai waiu a hiki 1 koaa w& i nui loa ai,.-no.na na makahiM he umi aoi aku. O kona mau hoa e noho pu ai 1 hoonoho ia aku e na mauua o keia keiki Aiu, he popoki, me ke kuene n&na e iawelawe na raea as a ua keiki aiii nei, aole oia i ike ia waho o keia pa, ua manao osa elua waie no iaua, aole he lehulehu aku. Hehana maaiea keia a kona mau mākua no ka mea, ua manao ko na mau ma"k-ua oia, ko laua Hooilma Moi pono-i. O ka waiwai nui o keia pa hao, he mau hale dil , ua hele ua hale"daiā" a kōkoke e'" hikl ole ke waiho hou aku., - | Ma kekahi ia, ua noonoo nul ua keiki nei, Pehea ia wau e noho nei ma keia wahi o maua waie no paha ko keia wahi, „ he kanaka aku no paha- mawaho aku nei ? E pono wau e ao i k« ieie i hiki a u ke n a n a aku maiuna o keia pa ia waho. Paa keia manao oia nei. Hookahi makahiki o ka ia nei a-o ana j ka lele, me ka mahina keu hiki keia iiuna pono o ka pat i nana aku auanei ko ia nei hana he lehulehu wale m hale o waho e kuku onii ana, e a mai ana he lehulehu wale na -kukui,'» iie maikai ka noho ana o waho. Olelo iho keia, heaha la ko'u mea o ka hoopaa ia ana ma keia wahPhe mau makua no paha ko'a aole pahu ? la maaawa-'hooholo iho la oia i kona ma nao a kekahi po hou aku, e heie an i wau e u&na ia waho aku nei. JD ka mea a kona I manao e kau nui nei, o ke kukui o kekahi hai« he oi o-ka-a e hooulu hua ana i koiia puuwai . tNo k& raea, o na kukui ona haie ti pau; jia hoopio ia iho a uuku; o ka-a o ke kukui . o ka hale ō — ke-ohelo mau nei la loko o keia keiki Aiii. A puana aeit keii he walii lalani mele, penei. "ttat noho oe a hooni, 1 ka wai ua lana malie. O pii ae aua nei. A haale i ka lau o ka hau, O ka'u hauna oo ia; Ua komo 1 kau kipuka. -• , 1« manawa huli hoi aku la keia a komo iloko'o ko ii» hale, me ka pono ole o kopa manao ia po a ao wale. A hiki i ka aina ka« kahiaka. '.Hoomaka keia e paina i pau, ae kt Iwwpolewālewa, aole he ono o ka ai iaia. * "Oai «k mai ka-ai, Aloha mai ka hoa.,J E uluhua am keia i ka la e kau nei o ka n* poo aku, a hiki i ka pau ana o ka aina i āhiahi lialii keiā no kt heie a, makaukau, I«le āku la k«i& & in&^aho o'ku pa, hele hol kw« &ku ki keiā ma ke kulānakauhale, a i hfW pono mawaho o kekahi hale, ike pku k j k«ia i k«kāhi kaikamahine w&hine iuaikai ooa* kfc ui nohoa i hoiiee mua ia aku nei, j, «Hā lioi kā me& nnna keia nanea, kilohi aku keiā o kāh» e hiki ai iaia ke komo aku , - ua pā* ka paka komo, pane iho keia pehea W*« « hiki A! 'k « korno iioko.

| ul\il,ohi aku au o ka nani, Ki'olohi o ko kai uielomelo, M e oe Ku h'Aoi j>nn \vfS, ' Ke ul:> o ku pua K u'lo.1" Ku i!iu Ih keiii ma w ho a Ikiiiu, kikeke aku )ii kna ma ka pulia aniuui, kahi a ka oolie : e hoe lai e wale» ana. no knna h e.n'i niiUi o he'uhela i ka hloolelo i lioike muu aenei m», ka Baibala, aole he mea n wehe ia mai, kskek€f hou aku la keia, palua a pakoiu. pane maila ka leo. Owai mawaiio [ Pane aku, keia he malihini, komo mai. ia manawa, ' Olu iho la keia he wai ko lalo.'' Wehe ia maila ka puka iaia nei, komo aku la keia īloko. kukai oielo ke kamāuioa me ka malihini, n« ba manawa, ke aneane aku nei e kani ktt hora 1% o ke aumoe ia i manawa nonoi aku la ke keiki Alii e hookuu mai iaia e hoi, ae m&ila no ko kakou "!moh-ēsv-H4i3-ii--hoKa-kur-ta ke kaiki Alii a ma- - waho o kona pa i hoopaa ia -ai he mau ma- ; -kalilM: loihi ka-uka-u -ae-la keia,^e ka pa kahi au I hoonoho loihi ia ai, me ka ike olē i ka maiea o ka mākua, a me ka nani o waho nei. A pau ka ia nei kalokalo ana, lele aku la keia a haule iloko, nana aku la i kona hale e hihi pea mai ana i na kinohinoh,i me na waihooluu like ole a ka, nani o kona home, a olei-o ae ke:a, elo'ia oe e ka nnni o kuu home i kuiolia ai j nn. la loihi, e liaalele ano wau i kou raas paia iaahia, e hele-ana. wau e ike i ka nani 5 Aipo, ka aina nona ke ala me ke onaona. Ē haanipo nei lu kunewanewa. ■ Haule aku la keia hiolani ma kona wahi moe a. hiki ī ke ao ana, -heie iioloholo aku In/keia ma na mala pua a. kipa aku la mona hale da!a e^kilohi ana i ka nui hewahewa o ke (lala i hoahu ia nana, kam maila ka beie a ke kuene no ka paina kakahiaka. A pau ka ia nei paina'ana haule aku la keia hiolani ma kona wahi hooluolu e hoonanea ana, e iia mau ana no ka ioaa ana ia Iaokeia kaikamahine ui iauna oie, a he mea na kona puuwai e hana pono ole ai, e ake ana o ka po koke mai, A no ka pono ole o ko īa nei manao ku aeia keia holoholo ia la a po wale, pau ka paina āhiahi. O ko ia nei ialau aku la no ia he mau apana dala gui& elima kausani a hookomo iho la il-okoo kona eke. a o ka heo aku la ne ia. ■I ko ia nei iele ana a haule mawaho o kona pa, hele poiolei'aku iano keia a ka hale o Oliwananiahiahi e noho ann no'kela me iiona nani nui, uk hele a no weo ula kona mau papaiina i kaua mea o ka" wahine maikai, kikeke āku la keia, ma kapuka ia mana- - wa pane ka leo maloko wehe ia raait 'ia manawa ; "Oiu iho- la keia he wai ko lalo." Ko ia nei komo aku la no la a loko o ka Uua hana o ke kukai olelo ana, a ua lilo keia kukai oielo ana mawaena o laua i mea e paila iik-e ai ke aloha iwaena o iaua elua, aole iiie^ ka hooh&umia o ko iaua mau kino, aka, me*na- rula a k-a poe naauao, ka laua hoolau na ana kekahi me kekahi , a hiki i ka paiena o ko iaua manawa mau. . Hoomakaukau ka hoi o ke keiki alii, haawi aku la kem īa 'Ohwa-naniahiahi he mau «pana daia guia elima sautan i, he eiea aiakana iaia no ko laua hoopiu manawa a-na m& ke kamāilio nm. a hala wai® ko ia ia manawa heiuhelo buke, hoole maiia o Oli.wananiahiahi i keia makana .a ia nei. olelo &,ku keia e kwe oe i keia e karu makana ke\z iz ee. Muii hoi aka 1<£ ke keiki alii ho kona home ua. liio ■ iho la keia mau kukai oieio ana a laua i mea maikai i na aoao elua a hīki oia i kona home. moe a ao ia po, o kuna hana mau ia la a po o k& holoholo ana i kona kom,e a!ji me ke kupiiikii o ka manao. A puana ae b kem he wahi lalani mele penoi. "Ua eiia īho nei ioko, 1 ka eha iima oie a. ke aloha. Ē luaiele hele nei ?. kuu kino, E kulolia i ke ala, Hele pu no me ka anoi a ka manao." Noho īho la k'eia me ke kaniuhu ftu keia māu hana e pili nei'laia, - oia hoi kona hae■hao no kona home. Pehea la wau i noho ai i keia wahi me ka makua ole, me ka lehulehu ole, elua wale no maua me ka popoki ku ia a ao ka po, he manawa ka hiki -mai o ke kuene no ka manawa paina wale no kona :ke ;a mai. A pau ka ia nei hoomanuo ana no īa me, Hiki ī ka paina ahiahi a pau ka paīna ana, liuliu keia no kana huakai hele holoholo i ka. loa rae ka 4aula o -MaunaalepioTna. ia manawa, komo aku īa,lceia iioko o ka haie dula lawe maila keia he mau auka gula *ae umi miliona ma ke dala maoli. O ka be!e ana keia o ua keiki aii i nei, a kuka aitt ke tujo e lilo kekahi a me kekab.i i'hoa pe na oiuio, ma na lu hou aku, a-na keau o ka manau a e hoike mai. U ko la nei lele aki J ia no ia a Imule raa kela huli o kona pa nlii, i hele aku no keia mana wahi a pau o Ke kuhinukauliiile a aīki keia mawaho o k< ptlk-a pa o ka hale alii 6 kona mau makua e. noho maila i ka ihi kapu, i ka hihipea o na elau rne na pu a na koa o maki nna iloko a i- waiio -o ka pa;,al-ii. „ - Ninau aku la keia 1 na koa e paikau ana? Heaha keia pa nui, aeaha ana oukou? Pane ia maila ka ia neī ninau ? He pa alii keia, E paikau ana makou . Ak i hea ke alii ? ■ Aole makou i ike, i kahi i noho ai. Heaha oukou alii ? ' Ile keĀi opiopio he 18 makahiki, i keia manawa. ■;] He mau makua nae paha kona ? Ae. ■ Aia i hea kahi i noho ai ? Eia ae no iloko nei.

] Ke a,iroa;ne nei i kft- bora •10r k-eia a ia-. kou e kamaiiio nei. Maopopo iho la iaia nes e ia ka ko laila \v«hi, ke: ola nei. no ka kona mau makua a nona ka keia pa alii. H.eaha ko ou!tou uku o ke ku ana ma ke- ' ia wnhi ? He elima dala o ka pnle. Nawai e uku ia'oukou ? Na «a keiki alii 'ia ke puka mai. Gwai kona inoa, Aole i loaa ia makou ka inoa. Pau ka ia nei papa oleio ana me na koa kM o ku pa alii. Haawi aku ls keia i ke 1 aioha i na koa, aloha kakou . No kahi Wa ako.