Ka Nupepa Elele Poakolu, Volume V, Number 4, 23 January 1884 — HIKUIKANAHELE! HE MOOLELO KAAO HAWAII. [?] o HELO 12. [?] [ARTICLE]

HIKUIKANAHELE! HE MOOLELO KAAO HAWAII. [?] o HELO 12. [?]

ĀLAILA,. pnne mai la o Haiauia imoa o Hiko me ka hooknno, kahaha ! O kau e.;oleio mai n:ei, he kaena ana ia i kou akamai, ia manawa no kupololei loa o Hiku ^ioko o ke kaha i lina ia me he honua la ka ■? ■poepoe., a me he poka hoi, a kuonoono ka lan i kona kulana, o ka hoomaka iho la no ia o ka hakai'a. ana-ia manawa me ka eehia- • Ia wa no oniu ae la o Halaula i kana ihe laumeki i ka piko o kona poo a iiopu iho ia a p&hu mai la i ka umauma, o ka kākou Kamalei, i hopu iima wale ia no na ihe ewalu a u.a Alii nei o Kohala i hoao mai ai e ijou. ia Hiiu a make imua o kona alos a ike ua. 'lii nei i kona 'kupilikii, kena oia i kona mau lii e hou aku i na ilie a me na pololu imua o ko lakou,,enerni me ke kalj ' V ole. A iele like mai la na ihe he nui loa ikanmanawa hookahi, a lilo' ia wai auau no ■ ia nei i ua la nei. — r la manawa hopu iho la o Lliku.i kana Ihe 'ū kau ae h, iluna o ka wawae/na ka Aawae i. oniu ae uoju ka lima, a hou aku ia I ke poo^ o Halaula me ka hoana wale no, alo ae aua kela, e haalele aku ona keia, hookahi na pahuna, puka pu ma kekahi aoao o ke po©, a naha ae la ka puniu, a hā'ule ilio la ūo alo i'.alo o ka honua, a hee aku la kona ,.poe alii a pau, A make iho la o Ha'.auk, iv"a like mai la na makaainana, a holo mai la o Huaa hilani kekahlkōāAkaīkiUeiuHlka, a otr a^eAu i poo a kaawale, a auhee-aku la na mea a pau . mai ke alo aka o ka kakou koa wiwo ole, a . me ka m.an.a I loaa iaia mai na makoa mai, e iike me ka mea 1 kamaalna mau la kakou. INolaiia; pa maopopo iho la ia kakou^ ua sioe alii kaena nei q Koliala 'i ka ^ikaika, a Ja hele aku la I KualCrehae. ' Mahope o kona make ana, ua kui aku la ka looo a^pni na Fae Op» mai Hawaii a Kīiāao. Aohe alii, aohe ts i hiki ke aa mai imua o ka mea nooa keia moolelo, ne ka mea, ua ike 5a kona ikāika iua ole. a aohe mea hiki iloko o ia oaau la e aa aku e kaua pu me ia. A pau ihoia ke kauā ana,- Sōho malalik' iho la o Hiku, a me ka poe a pau malalo mai ona:: he lealea kana mau hana nui iloko o iamau ia," mahopemai o ka makeAīmKlee alii o Kohala iaia mj ke kaua ana e hke me be a:.o maa o ke kaua ana a Hawaii nei. I ka wa i oki ai ke kaua ana, ua lanakila La ke aupuni^ Kona a- pau. i ke au o Kahea kona makuakane., a noho maīuhia pp-na lii a me na makaainana mai kela pea y keu pea a pau o ka palena o Kena. Oiai, o na aina a me aa moka a pau o Hawan. he eono. he eoĒO: aupuoi iho la la i ka. wa kahiko a hiki mai i ke au p Kamehameha-l, ke aiii kaulana. o keia .Paealna, ka mea nana i hookninu a. IpooKui i-keia mau mokapuni a , pau I hookahi ..aupani, la manawa, aa roai,"f.1 o::p o Hiku me ko'na-kaikuahine."'. * ohe mea nana i hoona ueue i k . : maikai ana ma ko lakou wi ..ō ka noho maikai ana o keka aaīalo o ka mea hookahi, pela no ' . ka poe a ■pau malalo mai ona.- I' . - . -uua kona oleio ia--ana malal'o e ..... . ;ane» oia

hoi ka makuakane hanai o Kawelu, ke aiwaiwa oi kelakela o ka ui a «ne ka nani, ke kaikuahine hoonlnipo hoi o ka mea nona ke ..kauiana i na hanauna"a pau, oia no hoi o «Hiku. " • , la lakau uo -e noho. ana ma Holualoa i ■ Palāuek&,''o 'ka hula o kela ano keia ano, oia na mea a .Hiku i'makemake nui ai, e iike m.e ka mea rn.au i nā 'lii. Oiai, 'he -auwai' ko na'alii naau i'olēlo ia i ke.au o.SoJomona ke .alii kauiana i ka wa -kahiko', ma-waena' o: na ohaua Ihe. umikumamalua' o na .mamo-o-:va.. : 1 ka Iseraela,. - ■ - r . ■ ' . ° : ;Aka, ««aho.pe.'iho o ia man^wa, uaike no o iHina i- l§a raea a .kāna keiki' i Im. .nul. -air he hula, iole-Bae:peia,:kona'Oia;iiaJ<^ s hana 'kana keiki. pela, oiai, ua-hele keia^ma ka- :'ao- • .a-o.":-o"ke kanaka^a^ua^haaleie i'īke »bo -akua, -oiaAion-^^il-o Hoa o m»: «a oihana lealea a&.;pan;5.;ef..Ii1kAime.;ko.',kāiiaka :ano, .kō'n'a Iii..;hoi,'l Kolalla, e"'->naaaiinat;ki|f<M o: .M- ,poe- :h:elB;heI;i|A.ifea; weEwēliMaa -oie.o oIdip-..-a: ,;liiloa-;tglieollo.slo &ku^a.i.4M-iia.'kelki^ he "mau olelō ano nul I ku i ka mana. ,1 h Eia maanei e ike ai kakou i ka olelo a kona • makuahine, iaia e noho pu ana me . kana ; kane„ ma ko lana wahi mau I olelo nui ia e k&kou ma na Helu i hala. Ia-manawa no,

olelo aku la o Hina i kana kane rao ka i pu aku li kuu kanē aloha a ka po i haawi'māi ai, a puka hoi i ke ao nei, He manao ko'u no ka kauā keiki, lie- oluoin no a-nei oe e hookaulana īa bo 'kaua inoa i na hanauna a pau ma kein tfiua akn, no na ham pono ole a ka kaua Keiki Alii . I ā liū'i'a o K u fmira kane: iaīa , heaha ■ ka hana pono ole a ka kaua keik-i i nnna ai, a - hēaha hoi kona Iiewa imua o na aumakua a pau o ka po, a me ke ao nei, i manao' ai oe pela, ā e ili mai ia mea maluna o kaua. -No ka mea, aole au ks makuakane i ike he hewa kana i ha-na ai, e akaka ai, he mea ino haumia kana i hana ai, e lilo io ai ko kaua inoa i mea e alina ai a e maewaewa nku ai i ke ao, e like me kau e olelo mai nei, no ka mea, o ka Ike mai ia oe a ia'u, «a like pu no. A ina o ka lealea a me na mea paani a hula hoi o kela ao#jkeia ano, he mea ia e liiiahila ai ka inakun, alaila, ke i aku nei au ia oe, ua hala kaua , mawaho o ia mea, i lohe oe e kuu wahine. Oiai, ke lealea la'aio ka kaua keiki. ua hiki no; ua liana ia e hke nie kona ano he aiii, a me ko iakou kulana hoi. Oiai. o ka hana anā' a ka kaua keiki pela, e ili aku no ia a e hooko ia ai hoi ia mau lealea he nui wale i na hananna alii a pau he lehulehu o keia meu Paeaina, e ku mai ana iloko o na hanauna a pau mai anei aku. Eia hoi. ke i mai nei oe, Iie mea ia e haumia ai ko kaua mau inoa, a he mea hoi e hoowahawaha ia ai. Koīaila, ua jke oe ma na mea a pau, koe nae kou kuhihewa nui ma keia mea. A pau ka Ku olelo ana i keia mau oielo nani imua o kana wahine, liīo koke iho la o Hin.a ia manawa i pupule, a uīu-a-hewahewa ae la, a hoike koke ia ko-nā ano kupua ia hora me ka ikaika nui, a lilo na- ohia loloa i mea ole iaia, a o na pohaku paa he mea liilii, owela ka lau o na laau, maloo ka nahelehele, a ua lilo ka. waonaheīe i wahi "Tye"unB"oAoa"-iMs^ ka manawa-pekole,- O na niho o Hina, ua like pu me ka paliiolo pokepoke_ana"a kaawale na laau me na mea paa. Iloko o ia manawa e ulu-a hewahewā an.A ka wahi^e, aohe mea e kokoke-.aku imur> kona a Āelē Mlii !;a- k' ' wahi a ka oielo, Oiai, he mea weliweii nui ia i na meu a pau* e alawa malie aku ana I ka Hina mau hana hookalakupua i ku maoli i kona ano kupua. 'Eia hoi, ua hoike pu na māna kupua o laua. a elua, i ua la nei a Hina i uluku ai, oiai/ke noke nei o Hinā ike kulai, ka phuki i na laan loioa, ka ohia me ke koa, he apo aku a he apō mai koua imv. hu; eia nae, he mea ole ia i a Hina} a ua lilo ka uka waokele I wahi neoneo, rae konat l manao iho, aohe kupua Aou aku nāna e " hooui-u'hou mai a like me ka wa e u-lu. ohaha maikai ana na laau iau uliuli o ka uka waokele, i'hooneoneo ia. ' lloko o īa mumawa a Hiiia e noke ana, e kuupae*. ana hoi'i na hana a pau'a kona raa■kemake, e hae aku ana' 'hol o f£u i kona mana kupua, ulu aou na !aau, hihl hou ke ia» ka uluhe, a me na nahelehele no a pau; aehe hora? aohe minute, hoi hou ae la no ka wnenaheie i kona ano mua. O a noke o ua o iiina i kana hanā a loiki ana i haukake ai, i nana mai auanei n,- hana i hope, e ulu aku ana no -na mei a pau ana i uhuki ai. *» . A ike iho la ua Hina nei ua ulu hou akii na mea a pāu anā i uhuki ai, i iho la-oia, kahaha -! Kauwa make loa hoi keia kupua ran he-ia hou'mai.ne'H keia, aka; ua ike no au nau no e Ku i hana i keia hana-ino aloha ole imua o'u o kana wahine akahi "no

a maKe. ieup? nana maon 110 oe e ke kane. ' Pela kana olelo oia hookahi wale no, oiai, aohe kokoke mai o ke kane ia manawa, aka hoi, ke noke mau n«i no o-Hina. i ka olelo • . •«§»■ pela, aohe nae he pane aku o Ku imua o ka wahine, oiai, ua_ kaawale laua; aka.'e Iohe ana no nae Saftp,;.kekahi me kekaln, iiaa olelo e hoopuka^ia anaīma kahi kaawale, nollila, hoo.ki iho la o Hina i kona naauauwa ana no keia-mea, a. huli hope aku la o Hina mai . kahi ana J. naauauwa;aī. ■ ." ■ la. manawa, ua-pee aku-la-o Ku ma' ka- .. hi e, iio ka piea, ua Ike iaāole i pau ka ;huhu-" o kapa -wahine.iaia;- -a- Jku koke ae W-o-Hina iho.i kai :o,HoIualoa imua o kana' keiki,* no kamea, iua ike no ia, e ihaīiu"mai ana kana keikHaia, e lifee no me'kānn oleloi ao nia o Kawelil 'l'ā kana kaikaniahine; :a. 'ua- heie no ia mai'pa;.ple.lo. ao a kona. mama. ; A V la . "Hinā' *i -Eooko ^ āi u; -Mia olēlos • aēĀi' ; la alho -akiMla i kai o .Hol-aaiōa»; A lii'ki oia mākāi .p f*a,lāUe:ka,'. aole kana "keikiā Hak.u • ■«horo ka hāfe, -no: ka, mea, aia «p ko'uā' wahi 'i ■i;nohp--ml-flaa:īokoao-:kā heiau, e like me na :'?liiij^--;a-:Mu:-i--ka%a;Mhiko. Nolaila, ninau ;wale aku la no keia, Auhea ke alii o ouko«?.: Pane ia mai la, Aia no iloko o ka heiau,- . . (No kaM wa ' alra.)