Ka Nupepa Elele Poakolu, Volume V, Number 4, 23 January 1884 — KA LA 12 O FEBERUARI. [ARTICLE]

KA LA 12 O FEBERUARI.

He oiaio ua oieio moa īnaleon n Koaweheulu kela.lii o ko Kainniopou man nlii. e ukali ii}:-- u ana iaia mn leana mau hiuiieaī kaun apnu, oiai, ua kanaiea uiaieua o Ka ianiopun i !:o Keaweheuiu nolio ana aku i alii iio kon ! alo. A ma keia leaua o k-a Mokuil ,iu. o Keaweheuiu io no kekahi. ako. uolē o* Aiie&nā e mniiaoi waie aku e.i : ō >i na >«.' " n;i alii, «a ike no o Li aaweheuiu : kona wahi, oiai, aole i heie o Lalaniopuu ma keia kaua me ke" kahuna,' ke kilo ke kakaoleio^ ke kuauliau a me ka poe ioea he n ui wale. O Holoae'ke kaiiuoa: o Keaulu»ei'TMfee kilo a me ke kaleaoleio; o Ke- . kuawahine ke kuauhau. A ma ka pohai o keia poe ike a noiau, i ao ai o Keaweheuiu ' I na oihana akamai a me lea naauao o ka ■ nalio ana o ke aloaiii ia wa. A lieaha ke knmu o ka loaa ana |īa Keaweiieulu o keia me.u oleio lele kamoko. e like me ka oīeio a ke kouuhau o ka Paeaina. • *- Lmea.-e-pau ai Le.kuhihewa o ka iehuiehu ] ma leeia. mooie'lo hakuepa a ke kuauhau o ka Paeaīna, e hoike aku k;i Elele i kana mooielo e pili anai keia kaua; a mamua nae hoi o fea. h'oopuka ana aku no ke-ia -im*a« oielo a ke kuauhau o ka Paeaina. e noi ia aku ana

ke ahonui o ka lehulehu no ka hoopuka ia ana aku o ka Mooleio e pili ana no ko Kahekiiī auhee ana aku mai Mau: aku : ke kipi ana a Kauh.iaimokuakama i keaununi o Maui, e oia'e a' A hakuepa eiee.e io aia a •keia kuaui°_ hoo uiiipuni, ī ke kij ī o Kauhialmoku īa alaui, e noiio ann e ive el eu;u me Kahekih la wa. a i ke poipu ana o r:e kaun a Kau]?, ua ma- • diukaT.-a-lta o Kahekili me Kea weheulu,a hiki 1 Olowala. 'NAN KeaWeheuiu ; aeeo :a" Ka'hekiii i- kana me.a e' hana ai-i mea e p'ake.'e ai oia. Hookau ia o Kahekiii nialuna o kekahi waa e holo a i wa ii o o kuaau e laha ai, a e kulou iloko o- ke kai me he mea jii_& okilo hee ana. . A o Keaweheu'iu hoi. IMan aku la ia i ka o-o o kekahi haie nia kaiiakai, • a liolo a ku ia m. i kahakai e hooniahiai ml - I ka hilei ana inai'o na koa I Olowalu a ike *. ia-Kahekili ī ka moana kain i lana ai' me he Ja e lawam ana, aoie lakou i inanao e hele eA.uIka nana, A me ka ike aku no -ia Keaweheulu 4 ke ku la'e mahiai "'ana,. a-ole "lakou i mpnao e hele e hana, - ua manao no iakonl he mau kamaaina keia mau ka.ilaka:, nolaila, aole la kou. J huli, aka, ua helo loa aku na koa i ^ahamā^e huīi ai. . A iho in'ai la o iCeaw*eheuiu..e,fca:Siea la .Kahelelll'e fc«i J mai. Loaa he waa ■ffta.huahiia iiki^ae;. a aa keleah! mati kanalea "%h»i i alo i ua mau aīii ; oei pae «a ke a wa oKauakm'ma Muolea ■ 1 Hana/ _(!!& hoouna :Ia he eiele īa Kameeiamoku me Ka-manawa?X'l"""¥6^iauiTīll£! -anā ?mai, m ,kau like.lnkou ;ttiai'»u.a o fc® wai me ■ na . kapaka hb.e iyaa .«kole, n o ,:Kea«|Bheu|ti : ka hao'kele., ā holo J«a aku la Imkou. I iHaMii ; i ke *h-:ijabL-,ā ,pae 5 Kakulpalw. :nia.„.K3ttIialal :Jke kokahiaka ana ae. .INa KeaweieAIii" 'i #0 alci| ia Kahekili e holp i H^wn» I o A?apaf : l.a, l kokua no lakou, e hoihoi mai i ka aiua ia,Kahekili. u ka iveawebeli!ū wahi uka na i paa.niai :ii, tie -liokeo, he Hia« maloeha »ia ke 'ii-i, a he ai iie ia tw ke 'ih, a he wali

huewaī. O leahi o iho. la.no ia o leo ke n 1 ii ' hoio ana. a m> okoa a e hoi iea ka nni ne. - > I keia huakai kii k.okua i ioaa ai o Kame- !* hameha I he keiki na Kahekili. I ka pae ana aku o ka waa, kipeapea ia ae ia ka laau o ka waa, Uaulia īho la ka poa; a ilaila ke ' 1 i i o Kahekili leahi i nolin ai. ( t Keaweheiilu, o Kameeiamnku n me Kamn > nawa, noho pu iho la me ke alii iloko o ia ; iiaie inpeapea. Hele a le u la o Kea welieulu ; i kuuha'le o ke kamaii ina e ku kukoke ana. Ē noho ana lie waiii wahine iloko: e noho ana oia me ke ano maka u i~ka ilee ana— L- ka pae ana ma i e keia waa ka mahao a me na imaka-kH» nvinwL_XLAntiQ_Jvale ilm ia no ua wahi wahine nei. _ * / ! I ko Keaweheulu hiki. ana aleū i ka ipnka .. o ua wahi papai hale la} koleoio mai lu ua wahi w « ] ī i n e uei a ma na wawae o Keaweheulu, a olelo uku ia, aohe malee leomo mai iloko o ka hale no ke ino lo wa, heie mqi la o Keaweheulu a mawaho īki mm. ninau aku !a o Keaweheulu , ' • li e ieane no anei kau Ae mai ia' ua wāhi wahine nei: "He kane ka'u, a ua pii aleu nei i ulea i w;Jii palili na miua.T? "" 1 aku. la o Keuwelieuiu, -'O kii, a iho mai." Kii aku la ua wahi wahine nei a he puaa. a he inōu u iiaawi aku la i na kanuka o ua mau alii nei e kalua, a pii loa aku ia i ua wahi knne nei ;• na . I ka hilei ana aku e» ua waiii wali 'me aiei i ulea, ua makauleau ke kaue e h < - i mai me ka . haawe uwala, a paiiii ma ke leua. Hoike aku ua wahi wo iiine nei i leana niea hou. a awiwi like ae ia lana i hiki i ka'iiU.:'. īTa kupono ka ia a aui iki. liilei" laun nei i leai. Ike nīai la o Keaweiieiilu i ua waliine nei me lee kaue ana, ua kau iho la ka hnawe, a . nin.au koke aku la o keaweheulu, 'uiohe a olua wahi ilio V A e lee leane lie ilio no. E kii oo a kalua koke mai, n e hoomoa pu iho oe me onn waiiī uwala A rnoa, hoi leoke mai oe. Awiwi iho ia ua wahi kanakn nei. a rne he ia iie hora me ka ha:j)U, un moa a makaukau na mea a .pau, a paa i k'e ope. I aku o Keaweheuiu i kalii wahine, o ke'ia ukanu ia, e lawe <>e, a e ninau liele oe i ko Kekuiapoiwa ma hale, a lawe pole'ei oe i keia mnu mea a iiaawi aieu'iaia, me ieo liai aku, e hiki aku ana maleou i keia po i uka. Ina. ai.a ke aln i kn hale pea, e huii loi no oe ilaiia. Hai akn la ua wahi waliiiie nei, ua ike no wau i leo ke a 1 1 i liale, iln ilu nku nei no au, a 0 ko'u hileī ana iho n<ei no in i i;a halo nei, pae mai nei onkou; )J<e aku. nei au a makau, a pee:_iho nei au i ka hale nei Ua >ke āu 1 ke alii no!e o ieoua.hale, ua Imla i kauhale pea, a ua uiau aku la lee leoko, o .!•: >. iioi wale no paha koe i ka iiale, oiai, o Ku keia po. Ae l Ina oe e hiki aeu, e iiai aleu ee. mi !' leo makuakane na Keawelieuiu keia olelo, a e irroe oia ina waen-.o- na -kane ana, -mauiea o---,Aj a pn i n mau'ai o Keoua. Ua ;> o; > e o Keaweheulu i keia :iiDU oleio ; ku wūiin.e, i. pollee: o K a;:a:cri: i kn heie ano i e Aiapni ! ]a, a :ioike ak" - i ke koniu o ka iiimke,. i aku o Ker.v.'VKeu!u, ua pono e pii ,oe, a hai maiu aku c:::, o*a wale no k& ioi.>e. .*'oi aku la o Keaweheuin i o Kahekili la,a lioaia aku e ;iua:;5 - omi. ua aui ka la. e pnina 'a pii ī men. F;nr:a 5co la iakon nui, a pun auaii, a hoonia'iea |Le ain a u>e nu kanaka o Kamēe;smoku a me Kannna wn e pii. A haaw; aku o aeaweneuiu u; E\:imee!aj]ioku ks .-pokuha ma ka aoao akau; a ia Kamana- - wa ke kahili :n a ka a on o hema. E hele no Ou-cou o ke kanaka nei ko ouleou mea nana e naikai, a Iiiki"I~ta i»le o Alapai, a-komo* ke alii lioko o ka puka paka-lea, e uoho o Kamanawa malaiia: a o iea puka alo, malai- " ia o Kameeiamokii; o dē'V!"hoi -e ke ahi, i lionio oe a heie ma ka aoao mauka, maiaila

o Aiapa i kahi i nioe ai, ;> iiele oe a kau iho ma 1 u na o k on a' w ni a u m a n -> p u ph o. ae * a nir.aUj a hai, ale i oe I k'ou inoa. ' - Ua poeleeīe ko lakoa hiki ana aku i na I ha.e o Akipai. rn.\ kahi o Keknīapoiwa i hoi i aku a: o rooe, maw.mna.o na ieane o Aiapni : roa i-:a aeoo ma :ca paia ma:ik:-;. a o Keoua i . raaJaīo,_ Aoie. i āe o Kekuiapoiw.i, p. .In-lmi : ? : 4 1 kekahi o na " . e.u-i-iaīa. oiai, ua ma- i lama leela i 4 ?uiu oieio i Im.wa- 1 i hine, ' ■ . • 4 j ī tca hīki . ... ><iiu ae ia lakon ma ) ke .cu.a a aai . . . . . n : i , kemo aku la r, i K a.ie .e *. . ; . I u . . « , -. : na n: i*a a Keavve- * • heulu i o'.elo ai īaia, a hele o Kaiiekih noho__ina ka mn i u ma o Aiapai, a puoho o 1 Aiapai a ninau. Owai keia ? Hai iho lu o ; : K&hekiiī. Owau -no o Kaieiooiano o kea we - } i ī līo* Alapai lohe ana, ua ala kolee ae ja i'u" I J a. lalau I oa lima o-Ka!iektli a kau ae la ia I I Huna o kona pool A puu hon'i. aku ia kela ; j ia Kahekīli a olelo aku4 heafca-ka 'huakaLo'! I -lea hele ana mai nei o ka po.;- I heie maipie: I htoo -36 ia„oejjie oluJu.au no ,ke kai,; he .piPha'! ] ke o a lie iow-ali ka naiiana ha- o ka w|a, he' j f pio au e noho aio la. Ua, kipi -poipu o Ka- i I ufc.i i ka aiea. a o na oia w»f!e jio ko makoii j |l* koe- mai. M-oiaila, i hele 'inai nei au ia oe ! j i. ola no'q.. ^e.^aku k' o:; Al'apai,- heaha la } : hoi, e hooluolu oe ia '0#ih0) n e iieib>H.e am! e ho.®kfe Lai aau„ a-kuu iho ka aae, alaila, J i :fa<Mm*Oj|i©:po iho ka elelo -ke ahi'. '■•'•'! T~TKāT^1ā~ōTā1āpai a hele oku JāJīīā~T f ko Keoua -pala i līme -ai'Ta .hoala aku ■ Ia:'ia4 - Keoua e aia a pulea'aku i'wahoī ala-ae-Ia.'āo { I hoi ® Keoua a paka. aka la.J wafcp, - { feaJ: | -p.ukm iiia aku Ietq Alapa-i :iwafco, Lke «ku- la'? | eia la Kpim-eiamoku e noho ana me ka ipu | kiila, a aana ae lioi ma ka puka pakaka, -e ! noho ana & Kamunaw i me ke Uahili. Aōle f oi-a: i pane aku I ua mau māhoe nei, omi, UfT' : .ike. no, aku, ua kapi iaua i ka ..- f

laua o Keoua i walx>, a koe wale ilio la no !;ūia a ine lia alii. I J<a wa o t.ui 'lii e huma- aoa a tio hoi, ua olelo aku o Kahekili ia Kekuiapoiwa i noho auanei oe a hanau ko keiki, ina he keikikane, e kapa iho oe o Kamehameha, o lea inoa o kuu Jfaikunana; a i hanau ae no hoi a he kaikamahme, e kaj>a ii>o no oe o Kekuiapoiwa, ka inoa o ka makuahine o kakou. '" Ae a,ku la o Kekuiapoiwu, a pau ne ia ko laua launa ana. A haawi aku o Kahekili i -k-o«a — malo— wai ia Kameeiamoku, n hume hou iho he mulo okoa. a Kameeiamoku i paa mai ai, mai la Keaweheulu aku. Pnka aku lā 6 Kuhekiii ā waho o ka haīe, auau iho a pau, hele aku ia a aioha aku !a -ia Keoua, oiai, e noh® pu ana iaua me AJa> pai. Hele "aku la Iio'hoi na ©.aliee a hwii' me Alapai a me Keoua, a mve like' ae la lakou a pau. Hoouna ia aku * la o KaEaniopuu, a hele mai la a ike me Kahekili, a u we pu iho la no nae me na maho«?. I ka lohe ana o Alapai'aia. -o Kea weaheulu i leai 0 Kukuipahu, hoouna ia aki ia na eiele. me ke kapa, ka al, a ine.ka ia, a iawe aku i 0 Kea weheulu la, Moe ihn la o Keaweheulu a ao "ae, wailio iho la i na waiwai a pau no »a mau wahi kamaaina nei, a pii ak.u la e ike ia Alapai e noho ana ma Halawji.- ia \va. A »ce a ua uwe a pau. a' i «ku o Alap.ai ia Keawt£>C'Ju. 1 kuu ike aaa no i-i Kahekili, me' kona hai ana mai i nn oleio o l«a huakai ana i hele mat ai, noonoo ae ia no au o oe kekahi. No - ii r: >■>: wahī a Alapai, aohe mea e ae e hiki ke kuhikuhi ia Kahekili i kana mau olelo a me kāna ninu hana ī liele mai ai, © oe wale no. A ī kuu ike ana i ou kuikaina nei. v ko'u hoomaopopo loa ae ]a no a5 o oa no ka mea nana i kuhikohi mai i ke aiu i ka pau ana o ko lakou nei ike ana, noho īho la ka ah;> kaua a Alapai. Kauoha ia aku la ke kukini o Oili, e hele i Kona i na Mahi, e hele mai; hoouna ia e hele loa i Kau i na Ahu, e hele mai; i Puna i na Paia, e hele mai; i Hilo i na 1, e hele mai; i Haoiakua i na Luahine, e heie- mai; a kauoha ia rfa pa'lena o Kohaia e iioomakaukau. E kahu a puleim ka ao i o kaua; e anai ka maka o ka ihe i oi; e puali ka malo, a hē elua po kn e - wila e hala mai ke kukala i.a ana q ke kaoa, : ua makankau na waa nui na waa iki, ka ia. ka pololu, ka 'ihe rriakini, ka^ ,iaga , puiu niu, na'. ala, »a poh aku, ka ai, ka ia» lioopulu a haalele iho !a na waa ia Ka'waihae 110 ka hoio i Maui no ke ka'ua; ua like me elua mahina, uo makaukau. No lealn wa aku.