Ka Nupepa Elele Poakolu, Volume V, Number 11, 12 March 1884 — DON LE OREVELA HE KANAKA HOLOLIO KAOLANA A O KA Olali hoi o na Waoakua o Teseta [ARTICLE]

DON LE OREVELA HE KANAKA HOLOLIO KAOLANA A O KA Olali hoi o na Waoakua o Teseta

.[Mamuli o ke noi a na poe heluhelu no kahi i koe aku o keia moolelo, nolaila, ke " paneē aku nei keia ■ makapeni i ' kaiii i kcc aku mal ka Nupepa, ke - Koo o Hawaii, ma kona helu hope i ka malama' o Dekemabat o ka makahiki i haia. Aole kakou e kuawili hou aku ana'no'na mea i hoopuku ia, aka, e hoomaka ko kakou heluhehi ana i kona wb,- i hiki a'ku ai i ka mokuaina, -o Teseta, a e hai ana iioi oia i kona mooielo uk ha i kona wa i aiiai ia ai e Leona Ilumeae- '. setabka lio eleele. nani-.o ka waoakua -~r . na kuahiwi oliuli'a nie na knla waoakua o naholoholona hiliiu. a oia h©i-k,eia iiialal:© iho nei penei:] §A hoopiha ia ka rumi liookipaiiui o ke Kiaaina Pooecteseta. e kona mau ukaii, t na keikikane aloha Kale Pottedeseta a me kaoa iaikamaiiine punahele loa Luisa Ponedeseta, ka wahioe ui opio nenn ke kauiana i oleio ia ma keia moolelo. — Ka Wahine ■ hele iiualiiwi o'Tesela. Ē noho ana ra l.oaloha raa kekahi aoao o ka nimi, a e ir< poe makaikai hoi i alualu iuai ia Le O.eeela mai ke alanui mai. e kiei ana lakou ma ■' na puka aniani, a me nn pukakomo. E hai ana o Lc 0;lvcU 1 konk mooleio pilia ī koaa wa i aiuiiiu ai 5p Leona Humedescta maieko o na uluiaau a lnkl I- kona paa'ana i kaoa kīpuka. i.li hoohei; kona kau ana ma kona hokua nani a me kona aliai ana iaia ma na koaliiwi a me na kualono, oa awawa, na muiiwai nai hohonu akea I lioopihi» ia kona naau kae kahawai me i i p.ial u hauj kona ilmi ia ana maluha o i a ^ui w v aUua a me ke kula lawe lehu lepo o n 'ieioholona hihlu. IIoko o na 3n a nu. n elua; o na ino o kona alahele i lawe ia ai e keia lio eleele, he mea iiikī ole ia iaia nei ke hai pau aku iloko o ia mana'wa, aka, o koua pololl iloko o na Ja-eko!u a'me kooa makewoīj, ua hoomamawanul ola no keaa niau neu j hoike ia ae la; o keia inau v:l-. ana I .wks ae la, ua hīki ia Ire ike ia aku ua iielehelena kaumaha a ke alolm makuia o Ke Kiaaino Pdnedleseta.-a' nie kona ohana, a o ke aiwa ioa akil hoi, oīa uo ka waliine epio ui o Ie~ ?eia. e kuwiii ar.a ke. alohu o L ipo ana J aloha a?, oīa ho: o Le IMevela, no kana mau hano oluoliī a me k© nio]ju -I koku.. al ia lakou, olai o Pmiedeseta a me kona ohana ua naiowale Hoko ū ke kula kwe lehu lepo o na holoholona hihiu. O ,ia pee a pau i |©he I ka moolele o keiu lio kiipunalia, lie.mea e ke -kahaha n u i o aa mea a pau, aku, e iiko no hoi palia me kehahl poe na.iu ino ka iili ma ke ano konu o e, peis Kek:ik: aeiih opu e noho a;.c — m& kekahi kihi ,o ka nale? a e oieio ana oia iaia iho,— he enemi kela kai.aka oplo kauiio eieele nona. O Ke Ilauna, oin ka ino . o keia keiki opio, he eikaoe aloha Joa a Kale Fonedeseta, a rae Iie aiea ia, he mau hoahanau laua a eiua, ke ano o na liana a ine na launa onana ana, Ua hoike mua ia na hana akamai a keia K.e Hauna I rm helu i hala aku h \ o ke Koo 0 Hawaii, oia hoi , — o Kale' Ponedeseta a me Ke Hauna, ua olelo ia Jaua. na oi o ka hele kuahiwi a ra.e. ka uhai iioioiiolona, a ua 01 pakela aku. ho! o Ke Hauoa i na mea a pau ma Toscta, aolie mea nana e uha! iaia maluon o kona lio keokeo; aole o keia wale, aka, ua haawi ia aku ko^ia inoa e na kanaka o Teseta,— fae Keiki Alii no ka="Pu jRaifela & me ke Kauiaili. ĪSTo ka mea Ina e mana© ua keiki nei e kt i kana mea e makemake si, aole e hala kana poka ke ki i ka maka o kekalii mauu uuku 3oa ina fae mau hanei'i anana kona kaawaie; u ma tsa manao ■ ota e hoohei i kekahi' "holohoiona h\hm loa • m&kko o ka hihipea o na bu, laau, aole e faala kana kipuka ili ke kīloi ma kahi ana i makem&ke ai. , I ka wa i pau ai o-keia luana ana o 'ka :aialiiiini, mliookou aku la o Pmiedeseta-4 kane keiki' m'&lihini ma kekahi o kona mau . rumi ,ppQoij «....nialaila oia i' hooluolu ui no ^ Vkejm po a Mki i -ke ao anā, 51 . jplie he mau mea aoo nui 1' faana la Slo- . .. .k® o m mau- la» koe wale Iho no, 0' ka la . . b»w* p ka ē hik'I mai ana» .oia ka la' hamu i oiii ma.1 aLo Lulsa Ponedeseta mal ka puliika mai o kona-malEuahme,» a •■Jia -.hoi ka -'pīha-an^o na makahiki o ka wahinē ^ opio . i ka 16. Hemea maul na hkanaka kaitoi o Tēaeta. •* ;IWfti5, -o' ka iealea o n® la 'nui m \ ' me ni la haiiau.o na keiki hinphano, oia hoi, he hoouna la ua Panioīo^uhai holohiMo- .. na i n& kuahiwi a -maloko o na -ulpiaau» a ho»a mai i n& lio hihiu loa, aole i ike pinepine i keia mea he kanaka. . A maluna au&. ■ nei o lela kahiia., a ma ka la i hoike īa ae la, i hoike piha iho ai o Le OJoveio i ■ ... ak&mai Iu& ole m& keia oih&na kaula'na-o'ko kau lio maluna o kona lio eleele nani Leo. j. . „n» Ha«citisla». *. h» hiapai oie irai m& k< ji ' kUoi kipuka ili.

He mau liaoeii o na kaoaka uhai holoho loua i kaalele iho-i ke kalanakauhale a e kaukoo an.a iakou no na kuahiwi uiiuli e ku luai ana ma kahi mamao. Ua olelo ia ilo|ko o ka moolelo o keia mokuaina, aia iiuna. 0 kona mau kualosio a t»L īui awu\va kahi i iiolo ai o na hoiobo]ottA .hihiu loa,.ra o .na l;arifaku uliai holohāonn e aeie nna maluna o na kuahiwi, uole e . hiki ia lakou ke lio-a i na holoholona- e puka iwnho o na ululaau, ke oie e puhi ia n* u'ulaau i ke ahi, a oia wale no ko kumu e hiki ai i na holoholona ke haeieīe ilio i na koahiwi na na kula lauia akee,. a iluna o na kula lehu lepo e •uh&i ia ai na holohoiona a hiki i ka wa ē paa ai. a i ole. hookomo paha iloko o ka pa uui i hookaawale ia no na holo&oloi'ā rai« ' f waho o ke knianakatj.hal-e o Teseta. Ma ke.a wahi. e waifa.o kakoa i na kana5 ko uhai noioLolona e puhi ana i na ululuau I a rae ua kuahiwi i ke ahi, a e hulu'u nno e jana hoi n.. pilena aina o Tp?etn a puni i ' ku faefai o na hsneri tausahi a na wawne o na hoioholoiia iiiLiii i ka honua. a e kainaii lie iki hoi kakou no ka iiileī ana mai o ka la ] hanau o ka wnhine nī apio Luisa Ponedeseta 'a me na LaKu 3 faansa ia maua, la kamahao ia . o O Le Olewela, e li ke me ka punahele o .' Kale a me Luisa, a me ke aikane aloha loa a K.ak- oia hoi o Ke Haiina, pela ka puna- | iiele a Lc 0'Ieve3a I keia āiaaina. Oa noa > do meū a pau loa iaia ma kona alo. Ma i kahi a Le Gleveia e liele ai & noho palia? msl&ila pu o Luisa Ponedcseta e iieie ai a e noho ui, lla na men a pau a Luisa e makemake ai rr Wkaiu mea liama, malaila o Le O'eueki e huoko ui j kona makemake. O ne. makim r. - _ •%. ohana o Poiiedeseta? ' ua oiuoiu loa ia lakou i ka ik'e ana Lpa ke- < iki epiu e uoho uiia iloko o ka okiolu o na Ikiīiia luakaniaka ana. . ! j Ē Lo ne h mea i hoike mua ia ae oei' : no kekahi keiki opio enoho-ana mn ke kihi . ,o ka i in i lnoLipa nui, oia hoi o Ke Hauna, ua loaa iaia na manao kuk-a a lie ano IIii 'koliu ole. no kona ike mau i na m'ea a pau e hana ia ana. e Luisa rme kona enemi, na ia mea i hooo ha i kona umAuina <-ine ka īnaiiiE. o ka huau wela īkīīki, a maluna ae : hoi o na mea i o^u i a -hooholo iho la ua keiki lili ne " , -mai keia..Ja aku e ■ lilo no kela kanaka kaulio opio i'enemi nona, a o ka w&ha hoi o kana pu raife[a ka mea nana e pepehi aku iaia, ke loaa ka wa kupono nrna e hooko ai i leooa man'ao'puu--!mvai eieele -me ka ike ole ia e -.«W-paē' a pa« .. I ka wa ī hiki mai ai o ka !a hanan, fae la hooniaha iho la ia no ka . oliana. o Pone-' deseta a mē na- hoaloha. O ka hana mua i. haa'a ia nre keia kakalīl&W; ~oia hoi, -e heie ana o Luisa i ka hololio maloko o kekahi o na alanui e ke i ulauakauhale, a e hele pu 1 ana hoi kena m -.u hoalolia me la me kona I kaikunane. lla ke nei a Luisa la Le Ole- | ve3a no ka Iio eleele nani Leona Humede- ! seta, ua Oiuoiu loa ia oia e haawi aku iaia no k.x manawa mua loa, e kau mii-uua o kr::n koleua palahalaha, i kahikō ia me ka. hinahinu a me ka pahee... Nolāīla, ,feii aleii l&-o Le Oievela i kona lio eleele n&n i maloko o ka halelio, a >we maLla_oia ma kahi 5; a ka wahine ui opio e ku anafa e anapau ■•maiie ana hoi ua iio eīeele npf=i ka wn4pii ae ni o Luisa ..a kau maluua» Ua ofaeJo mua^ia ma keia moolelo no-kei& iio c-.ee 'e. aole oia i maa i kekahi m-ea e ae e kau nia leona kua, a no ia kuniii, aole i aa 0 Le Oīeveia e hookmi aku i t kkou ke ole :S oia e hele pu ma keia huakai. Ua lawe i» mai ia kekahi lio okoa ao, a kau ae la ke kanaka hololip. opio "nnluna ona a me he .imea la i ka nana aku, ua kohukohu hke no ■ ; laua a elua i ka naue -lawe • ki malīe mn'na ka pa 'alanui o ke ku la ti a ki< '» h n 8 o , Ua hele na mea a pau ma keia huakai hololio a Luisat a koe ~hookahi hoaloha aole 1 hele mai oia hoi o Ke^IIauna. M© ka nui loa o kona inaina no Le OJevela, aole oia i ., ae e hele ma keia huakai i kona wa i noi ia aku ai e hele pu. Ua hoomakaukau ua Ke Hauna hgi i koua lio kēokeo no ke alualu holoholona i keia auwina la,.a iiaila auan.ei ok 3 manao ai e hoilee piha aku i kona kohukohu ma keia hana kaulana o ke kau iio. a me kona akamai ihol ma ke-kipuka ili. 1 kumu e hilMnia ai o Le 01eveia iaīa iho, aole oia he Paniolo akamai ma -ka hololio, a Ma hoi ma ke kipuka ili, a he ku- ■ mu auanei m no Le Oievela e ^ilahila loa -K&i no kana mau'olelo pai laia īho, a huii hoi koke aku oia no kona wahi r liele mai ai ma ke kowa o na kuahiw/ ul iuli no keia heluae. . .."•' ■- .. No kahi wa akū. kekahi-ulia o k&'manawa, n»Ia- , : ua (lōokaulua. ia^ka-hoopuka aiia aku i na ninau kaulaiaa a ka Moi Alex, Lihoīiho, noliila, e hōomaoawaoui e na makama-'ka" a , loaa.ka wa.kupono, alaila hoopuka U aku Jno. •' " . " ' : ' - 5 «4 1 ' - 40?* k*. po o ka Poaha. ot koIM pule ahu nei? oiai ka Bana e -puhi ana !-mal.ofeo o kaHum KueM ua haule ihō la kekahi'.haōlē j !1Jofco :0;ke^ahi o na īua ' opala, ōki-'oia-.e jA&»sa aua 3 ka holohol® 3 ke konine a ka I; m&hi.oa'v • . . - " ' 'ilī-' ' •* - - _ m- N Ui loa :fca huliu o ' kVmakōu^Qaa^| !i 'wo :ia ;ia|;0ki br" ,j kana m&ū alai'lulu ai no k&. Luakini o i Kaumakapili, ma na Kolamu o ke Kuokoa ;.dite|a:fa|e-^-itfL - s--v. / , .. .