Ka Nupepa Elele Poakolu, Volume V, Number 11, 12 March 1884 — HE MOOLELO KAAO NO Hoku ke Alii o Keahialoa, AME [?] MAHEALANI KE [?] [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Hoku ke Alii o Keahialoa, AME [?] MAHEALANI KE [?]

alīiwahike'o wakawaka ; f- , A ME KA LAUA KANAWAI PA"A I AĒLIKE Aī f -J$0- EA'M IHO» ■ AOLE E LILO KEKAH'Ī I KA MEA E. A PELA IIOĪ KEKAIĪĪ. i □. - — : —

A M E KA LOAA ANA 0!, KA LAUA NANE HUNA 1 KA EUĒO O KANEHUNAM-OKU, 01 A ■HOI O .HULĪHONUA.

§K A manawa e noho ana o Hoku ka Moi o Keahialoa, me kana wahine 0 Mahealani ka iwa kiani o Wakawaka, ka pua hoomahie luna © na puuwai palupalu a waipahe hoi o'keia ili honua, a pela hoi me kela mau aupuni o laua. A ua manao o Iloku o lilo kana wahine i ke kane e. ' A ua kau iho la oia. i kanawai -pāa me :kana wahine i mea hol e lilo ole aku ai. Ēla ua mau kanawai nei.. Aole.oe e'lilo aku i ke kanaka-e, a peia hoi me a?n. la kaiia wale no kaua. e.pono ai. A ine e ,:'o ke'<afai o leaua i ka mea hou aku, alū'la, h nrJve no ka uku hoopai. A n r ae iG ā hanowai mawaena o kua no n a m.-.m.i.-.i elua, a ma ka la hope o kekahi malmhiki hou aku, ua hai ke kanawai a Hoku i leau ai no kana wahine ma ona 'la. Ua lilo hou o Hoku i ka wahine oko'a " aku ia. Koimanunu kaikamahine a Mākaiii, a ua Ike no hoi o Mahealani i ke kalohe o kana k&ne, a ua hahai aku no hoi o Mahealani raa ka. mehou o ba hana a kana kane a na lilo keia hana ana a ka wrahiie i hana •ai i uiea e po'no'ole ai ka maoao o Hoku, ā «a hewa ole ka svahine ma keia kanawai a ke kane, eia nae ua han& pono ole ka aoao mua i ka aoao Kope, a pela baTkena. 1 hewa oo i ka leleUnua, I ka hooulu i ka h ino; Mai hoonahoaaku oe, • Alaa ko' ku'i.ka molemole . . ' . - . 1 ka, i-a holo lua o iee kāLr ■ . ; I fea manawa I lohe ai o.'Hpku ua hana . kololieik&na wahine -me keknhi poe keiki kaiiaka opiopio a nohea ke nana aku, a ua -hooko ata i kana kanawai .lapuwale i. kau . ai no kana wahine me. keia poe"-'-:jkeiki v-he ■ umi, na kane a Mahealani i launa aku ai. A o kana kālohe ana hoi lie mea-ole ia iaia ,a3aa kau ia ka hoopai ia.lak-oii ā pau e ma«ke ma ka laau kea li 1,- « naka, a ua li ia " na kane he umi, a o Maheaiani hoi ua hoopaa ia raala#o kahi o_ua poe-kane nei e kau . '_n£f maJamar-n»a na knuiahao paa loa i hoo» paa ia ai o Mahealani me ka ai ole i ka ai. O ke ano o keia kanaka b Hoku, h'e mau maka m.ohaluhalu a nunuike naaa- aku, a he kan:t ka pupuka haumanumanu hoi ka nanaina, elike me na mahma o Hoku a. me Mahealani & kafcou e ike aku nei he nunui poepoe i ko laua mau ahiahi ke nana aku, a u?t pili paha keia mau wahi lalam mele 0 ke au kahiko- la Hoku penei: ■Ka, hnu^a'no hoi p kē ino la nau na kui, ■ Pels~hoi" ka i m i īiana kee a / i ka ma unu - ■ ■ • . - [ekaeka. A i k& make ana o na kane a kana wahlne a me ka hoopaa ia ana o kana wahine 1 ka hale paa loa me' ua mau kane nei, oole he kupu nana e makala ae maī kahi paa a H°ku i. ho'opaa ai, aia a he make no kana wahine ka hemo o ua hale nei. A i ka manawa i hooko i&, a i keia mau. mea a Pau, a paa no hoi kana wahine, alaila ua »°ho a kane et wahine ae la o Hokii nie ^kana wahine hou me Koimanunu, he lani he iionua ilalo, lai ka n o li o ana a us mau kama nei. E huh ae kakou e na hoa hoinau o keia nanea a nan&.'&e i na h&na a wahua !oa a Hoku ī hana.ai i k&na wahine, ua ho5pa& plo ia, ua lilo ka ui o Mihealam i mea mae alike me r>a pua rose i mohala maikai ae me.ka..mohaha.i ke k^kahialea- a ni&e aku.i ke awikea a me ke ahiahi. Pela no keia . nani kamahao' o -Mahōaiaiu i mae aku ai maloko o keia h&Ie '.Mpuwale,- kupano ole i keia niuii e moe 'la i ka pilikia, ,a e alo hoi i; ke ino p na e*a o keia poe .-kanaka e ka.u nesiiluna, a;pela.hoi ke kauleolo- ana o keia . e»a ino a hiki i ka/wa o ka mea nana i , w«wahi;aku'nt kapu a'me.ka paa o 'ke aupuni o Keahialoa. • * "" ' " -, v 0& m&pao-o 'Hokō'&ole he mea .na-aa .e kWlo.ma* kant ,.Nane 'hunā'i- kau aj. s laua me .Mahe&iani, .nola.īla s.. .ua.hha.wl -maila oia. ■n& k-ooa kāikuj(ith)Re e oapo kp oia""k-piia .hopo aiw^ Haa-wi ia ittai;la ua-Nane nei" ' ia lakou a, na ;ka |me īmi ia e Mili &. Imm, &' t i !o»a ole no 'hoi, alaila, o dka;make ■ m. ka hopeha. ; 'K', , ' \ ^ Efaikn keiā poe kaiku&hme o^Hoku» :a .©. hiku n«e o lakou oia ka mea* oi ākii #. l£Emana a UJ* oi aku no hoi icon& mana a. m® ka ikāHka i ko Hokui

! ka vv n i hoolaha ia ae ai ua "Naiie ne1 na aupunu a pau o fae ao nei, ua hele like māi la n& Keiki Alii o na aupuni a paui o- ke a'o nei e imi me ka manao e lilo kekahi kaikuahine- o Hoku ia lakou, -he pee kai« we.'.e ?ra ):oir. ~Aic UK awai i ka w.ii Opae ĪK I oehu wie r,o '' i ke na~rvrn : n;u; kie.eie: , huli i keiii Nane, mai na k i h i mai. a pau. o ka honua, aolo kekahi o iakou' i hoi faou āku i ka aina hanau a ike la lioi i ka raaka o na makua, akn, ua pau poo pan hiu i ka opu peelnie o ka piiikua nu? o ka Henia : o ke aupuni o Keahialoa, pela no hoi i. nele ai ka lonn i ka poe hulii jia mea a-pau no keia Nane. n he..jehnlehu wale na olā kino : i make. mamuii o keia hnna aloha ole ■ a ' Hoku i kana wahine, oia ka ke hoolalao, a o ka wahine hoi: ke Komopoo iioko o ka , pilikia a liami kane. - ----- Ua imi-iā keia nane e ka poe haoohano a rae na mea a pau, aole he ioaa iki', ?ua keknhi mau la maikai a konaoe o ke Kau. Ua hele raai kekahi mati keiki e ! u 'he wiau mahoe, lea mua a. ttie kona kaikaina, tne?'ka laua mau kauwa lawela.we. Iie iike loa ko laua mau helehelenn kekahi me kekahi. a pela no hoi ko laua mau alii Haku, -ua Iike, e huhihewa ia Ka rnua i hope. a pela hoi ka hopo i mua. O ke Keiki Alii i lor.ii ai lrc;a naao a Ho» - ku ma iaua o Mahealani, oia no o Huliho» ' n ua ko .eiki muli o keia m.a« keiki mahoe £ iiele .«gī me ka laua mau kaiiwa'like ioa, raa-i ko iaua haalele ana I ko laua aina kulaiwi ia Kanehunamoku, a hele huli aku ma na paia _paa o lalo a me luna nei © ka aina, a i ka hiki an-a o ua poe mahoe nei ma ka aina, a i ko laua hehi ana aku i na ae one o ke aupuni o Borabor<i , oia paha o Tahiki ia kakou, lohe iho la lakou nei i ka hana nui a ; ko laila Kiau alii, na K&maalii o ka aina, na kanaka hanohano a kuoooonō o ka aina, a me fca lehulehu o na makaainana i ohohia i keia hana hoopaukoalaala a Hoku laua o Maheaiani. Ualohe ia aku la e ka Moi keia poe kei ki maikai, aohe lua e loaa ai, a e ike ia ai hoi wia 5a aina, ke ano o keia poe keiki kanaka .m'aikai, he poe mahoe iakou, ua like loa ke ano o keka'hi mau mea me kekahi mau me.i. A no keia lohe o ka Moi, ua kii la ua poe keiki nei, a hiki imua o ka Moi, naiv\ pono mai la ka Moi I ko lakou mau ano, a me na kulana o ke alii a me ka ole, a tta ike no hoi keia he mau Keiki Alii CJa hailona koke ka Moi i na Keiki Alii i kū mea o iaua e loaa ai o ka nane a Hoku ffia. A ,ua ku k 'lona ia Huliho&aa, ka m-uli mai o na B _.-Alii, aaio ia Lualailoa kona kaikuaana', Ua pailani Joa ia laua nei e ka Moi, a ua hlo :io noi laua i mau k.e-iki Jianai,..a «a lilo no hoi Iuua nei i men nui -pm.ua o kona aloalii, ua noho lakou no hookahi mak%fiiki nie ko laua heokoma ia i ke Kulanui o nu Keikl Alii o Bora bora , he mau ]a wale no ko-Iaua hele ana e imi I ka €ke, 'ua pau ka ike o ke kumukula Helu 1 ia lauaUei, a ua iiookuu zn Inua no kekahi k'umu hou aku, a ua ao 12. no eia kumu no na pule ekolu, ua huule ino na. keueka a Kaihualualu; a pela laua nei i heomiunawanui aLI -Jca helei ke kula a pau pono ka ike o ke kumu, aole he ike e āo raai ai ia !aua ; u a lewa na mea o ba luni- a pela na raea ike o l/a honna nei, a me na Moolelo. ua Kakaolelo. Kuhikuhipuu^pe, ka. rsana. onli o ka lewa, ka īke i kahi o: ka make e hiki mai ana, kahi o ke ola e ola hou al ke kanaka; a hiki i ko laua puka ana mai ke Kulanui mai, ua makana ia iaua e ka Moi, he mau makana maikai !oa a-laoa i-ike ole ai i ko lana aina makuahi0 ko laua mau inoa mua; ua haaleie ia e ka Moi a ua ho.opau loa ia, aole e hea ia ia mau inoa maluna o laoa. • O kana nioa ke kau maluna o laua, a ua ae ia ko ka Mo» manao, a ua noho lakou nei he mn u puie' ua hooili mai la kn Moi i ka inoa o.iaua, o ia o Pipilikepau a me Malooka liawe, he mau inoii hui keia o laua, a ua hooili ia mai ka waiwai o laua mai loi Moi mai. » ua paa na hoolilo ana uo na keiki, ka waiwai g pau loa, aole koe waiwiu [ ka pilikoko 0 ka Moi, ma ke nkamai o ua mau keiki noi mu ka mmuao i lo&a :ii ia Iauiv kein wiiiwoi hikī oie ko holu ia, no k« nui hewahewa o ke elaia i hoahu' ia. A ia laliou nei e noho an%. me ka makuakane, me ka h&aiiaa a pepe malaio o ka raakua, ua aihue iā ka manao o ua Moi noi e ]jpia mau keiki, aohe nao ni i ka papaa. Ia manawa, ua lohe loa mai Ja hoi ka aina apuni i ka uui h'ewnhewa o na'kino ola 1 niuke i keia, inea hana awainm a Hoku, i haawi mai ai iutna kaikuaiiine e ninau a loao ole, pepehi a make. Ma kekahi'la aku, lui ku niaī mi mau.keilei nei a nonoi aku ]& I ko laua «ākiakane v hanai e lieie e imi i ka hi o keia mea o iolie ia nei ku nane pepehi kanaka a Hoku lana O Maheala-ni, _ - Hooie mai la ka Moi, m&U iiaalele olua ia'u, a me ka waīwai o olua." E noho no ka kou, ua ps«kikl ioa no na keiki i ka hele a ike maku . Ua haoau mar.jā na ka wahine ' ā W S M.aheWnā ma ke ; kakahiaka • Poal.ua - UliO'nei, he te.i:kiftatte nui moh&h&' no k.e-a-n : h-oowla Ia.h«i".o! k& Liai-. ' - ' : '- <■ .. vJjpfvpe kokoāe loa ae n-ei e paa .%»• uapo so kā . nio.kiiahi Kio&.u, 'e hana I.a nei ma- ewa IIio o ,ia uapo pau& o fea'Lifeehfea.' . .