Ka Nupepa Elele Poakolu, Volume V, Number 12, 19 March 1884 — KA LA 12 o FEBERUARI. [ARTICLE]

KA LA 12 o FEBERUARI.

Ke olelo aku nei k.a Elele iaia, imua no 0 ko oukou poe e lawe uei i na Paeaina e olelo ai olua pela, aka, imua o ka poe a pau e heinhelu una i ka Elele. aole ( makou e ae i ka oiaīo 0 ka olua. Aole no hoi e puni aku atta j<a lehuiehu 0 ko makou aoao 1 keia mau olelo nnhesa a olua. Aoie no hoi e hilinai ana ka iehulehn i ka olua mau olelo, e liko me ia i hoolaha ia ~rrīā na pepa mna o ka — Paeaiwa/o kela ma- 1 kahiki, e olelo ana olua na Keoua o Keliimaikai. Aole loa! Ua ike ka lehulehu o ka pololei ka Davi(ia Malo aole 0 ka ohia; a pehea e hio ai ka olua i pololei? "E hele mahope e ke Daimonio)' aole ka lehulehu e puni ana ia oiua. Ua maa lakou i ka ilra ana he raau iima maemae, a hapaīa iho la no ohiaH ka inika a eleele ioa. Ke olelo nei ko k u 1 u h a u he iN' oa o Kapaihi (w) ka wahine « Kaiamamao i noho aku ai a hanau mai 0 KaoIaHaliī-(w). = Eia iho na iliili 0 ka hoilee ana iie Noa 0 Kapaihi (w): O I no ke kumu aliiu » ".iKane Wahine Keiki. f -Km^lu Ahu-n-1 Ahu „1 - Kaoniokalani Kapailii-a ahu (w) O ke Kapaihi (w) keia a ko kuauhau e Pae Aina e olelo noi he Noa. O keia ka makuahine 0 K^oiamalii a Kaiamamao i noho aku ai. E 'woiiele lon aku hoi i ke ia kuamoo. - ; O Kapaihi.(w) Mahi(k) Paiea(k) Palea (k) K :ili ko: ' ( w)"""""Kaoana e h a ( w) Kaoanaeha (w) Keoni Ana (k) Kekeia Kekela Kaea " Emma. Ina he Noa 0 Kapaihi, pehea hoi ke aiii ana e hapai nei. _ Na olua noia^e Pae Aina ma e nananaku iho ma keia wahi a lalau iho no i na kopa a olun, a anaanai iho i ike ia ilio ana ka pau i ka holoi ia. Aōle na ka ,Elel& i hoonoa i ke alii a ke kunuhau a ka Pae Aiua e hoopii nei. aka, na laua no. O Kapaihi (w) a ka Pae Aina ma i oielo iho nei, aole ia he wahine Noa a ke ike like ae la no oukon e ka lehulehu a pau I kona kuamoo i hele mai ai. He alii nui o KapailiLahu-wahine. a no ka noho pu 0 keīa ohaoa i kahi hooknhi me Kaiamamao* ma, oiai, he hookahi no kupuna i puka mai* ai 0 1 i noho aku ai no keia ohana kekahi i kekahi. • No ka niea, o Ahu no kai noho aku ia Piiiani'(w) a hanau mai o Lonomaikanaka, a na Ahu nd hot i noho aku ia Kaoniokalani i hanau mai ai 0 Kapaihi w. He mahoe keia mau keiki a Ahu, Ke ka \e ka 11 u«. -a ua.kapaia no_ 0 Kapailii, oia i< 11 īoho īa Umiulaikaahumanu a hanau mei 0 Heuhi. O ke kaikamahino hoi noho ne/ 1 Kaiamamao, a hanau mai nei o Kaolamalii w. Hoonoho ae nei ke kuauhau a ka Pae Aina ia Kanae i kane na Kaolanialii w, aka hai mai nae i ka moolelo o ko Kaiamamao 'noho ana me Kaoianiaiii, mo ka oielo ilio he noho ana- me lea makemake no ka ui a he hoonoa ana i ka maluhiu' o' 1 on nol 0 ike oie ima i ke kane. Ka keia olelo 110 -a. ke kuauhau \ 1 P m Aina e hooiaio mai -aole 1 āaun-1 niue 0 Kuolanialii w 1 ke kane 0 Kanae, aka, na ke alii no na Kainmamao i hoonoa i kona maluhia. ' • ■ He oiaio io kela, wahi a kana nioolelo na Kaiaininmo no i pepehi ia Kapaihi w a ua make o Kapaihi i ka loiomnno. Aole keia he moolelo oiaio. -Eia k:i } _"0 ILawela lee ahupua- 0 Paiahaa ke kahua ka ewe o I!, o Aliu a me kana mau j>uka ana.a pau. M:\laila i\o kahi i hanau ai 0 Lononiaikaaaka-a-ahu-ā I ka makuahine 0 Kaiamamao, a lualnila no ieahi i hanau ai 0 Ka pai h i -a -a b u - (w ) • a kapao iki ae ma -ke-K^mmhiLna ko Kaiamumao wahi i hanau ai, a malaila no ko Kaolaniniii wahi i hanau 'āi,-- - ' I

1 ^ Ua hbku io no o Kaiaiiiamao no keia * ohana e ie a Aliu, no ka moa, 0 kana kai- ' kamahine 0 L e r. 0 m a : k<". r. r. ka kai raoc aku ia Keaweikekahialiiokanioku a hanau mai .la 0 ■ Kaiamamao. Na Aliu no i kii ia Keakealani w i ke kapu a loaa mai. Aia ma keia mooielo e maopopo ai ka oiaīo i ti ka ka Elelk mau olelo e pili ana no ke I kapu i loaa i keia ohana alii. 1 hooiii ia mai, aole i kapu wale • ae no elike me ka laua lo i hoolaha ilio nei. :Vla ia wa koke no i hooili pu īa ai ko Keeaumoku kap u he wohi na Knumaiumalu. £ ke ahunapilo i Ini kuku ai ua m:m alii' nef a ike ka (ehuiehu i na hooiliiia kapu o ua mau alii nei, Aka; ke olelo huhewa hou mai nei no ua -Pae Aina nei, he Aiii Niaupio 0 Kaiamamao. Aole ia, he. Miaupio, He Xaha 0 i Ka uimamao." O kona inoa Kalaninuiamai snao. he inoa.haawi ia.aku ia me ka pakui ia ana aku o ka huaolelo Kui e ke mele. © kona inoa maoli-nae, 0 Ka-i-amamao. 0 ka moolelo o ke kuauhau 'i hoopuka- in ma: nei no Kapaihi (w) aohe he -oiaio. Peneī ka moolelo oiaio. He nui wale na wahine a keia alii, 0 Kaiamamao. O na wahine n'ae'i kaulana 0 Kamakaimoku, a m^Keka-ulike. O Kapaihi-a-ahn wahine, oia iea wahine i ke alp, oiaī, 0 . ko iakou w iki hnokahi I noho ai ma ka'n j olelo rrma ia ae nei. Ua kapolapola ia ka noho ana alii a Kaiamamao me ka inoino, a oia kekahi kumu ona i wailanahia ia ai, e na makaainanā. a me na aiii o Kau, a mahuka i Kauai a hele i ka nahelehele o Kahihikolo. No kona huhu 3 mahuka ai 0 Kamakaimoku a holo mai Oahu nei a launa me Peleiholani. 1 Sfo Kaiar»a.raao hoi ana aku i Hawaii a ae hou na makaaīnana e noho alii hou oia; aia hoi. ua nui ke kaikamahine a Ia.ua me Ka-paihi-a-ahu-wahine, oia hoi 0 Kaolanialii e olelo ia nei, ua moe oia i ua kaikamahine nei, a ua noho n ke "rc kane a wahine. ā ua hapai i ke 1 etk 1 ka hapai ana 0 Kaolaniaiii, kupu hoa ?e ta [ r ma'i&ai "o- Kapaihi, kii hoti aku 1 e i>u 'C\īamamao nei e moe. ■ la waT oiai, ua 1110 at<u īa 0 Kaiamamao 'ia Kaolanialii, noho heoipoipo iho o Kapa-ihi-a-ahu-wahine me Kea-wepoepoe a ua aloha laua kekahi 5 kekahi, 1 ke kii hou ia a'na aku o Kaiamamao e moe, hoole mai ana kela, a apuepue, a hoole !oa 0 Kapaihi, a iloko 0 ia wa o ke apuepue ana, i aku 0 Kapaihi īa Kaiamamao, Ka! kupai«rtaha 110 hoi oe e na alii, mai kela ulaula no ka hoi a keia ulaula. Pehea no la hoī oe i manao ai e. kiī hou mai ia'u? la wa, pepehi iho la ō Kaiamamao me kona linia liie ka hehi ana o kona wawae, aole me ka Ieiomano, no ka mea, aole he mea paa mau ia- o ka leiomano i na wa a pau. Aia he kaua., a I ole ia he mea tnanao ino mua, aka/ aole peia keia. Aoie i iiianao ino mua a i ke kii ana a palea ia • m«i, ulu koke ka h-ubu,.a o ,„na- mea hoena kokoke, oia laau me ka pohaku, ka puupuu a me ka hehi i na wawae, oia na mea i hana ia akii.ai. no ka.poe huhu koke oia rmo, a.p.ela ma ka hehi a me ke kui, Ipilipu ni ka hachn p. waiho ihō Iu u;t 0 Kapaihi me Lte la nn make. Hoi aku la ua o Kaiamamno i ko bua wahi i noho ai me Kaolani ilii a hai aku la laiu, 0 ka māk-uahine ua pepehi ie mai nei a «a make loa la wa, •- ku ae la 0 Kaohnialii a holo aku la i ka -hale 0 Kapaihi: ma. 1 ka hiki ana aku. aole kīno 0 ka makualiine; ua kiina mai e Alapai a h; we ia aku i ka hale 0 Keawepoepoe kahi i noho li. aole na<? 1 .inake» aka, _dn pohalā'.'hpn.ae, .ua 'nui-nae ka' mainoino ua maka lealu 1 puluku īa ai i ha pohaku; a ua oki loa i aa l.eko, e noho ana o Alapai a me Keawepoepoe e holoi ana i ko koko.