Ka Nupepa Elele Poakolu, Volume V, Number 14, 2 April 1884 — DON LE OREVELA HE KANAKA HOLOLIO KAULANA A O KA Olall hol o na Waoakua o Teseta [ARTICLE]

DON LE OREVELA HE KANAKA HOLOLIO KAULANA A O KA Olall hol o na Waoakua o Teseta

■|| A pli a# ka e'n o ka ieh u iepo i ka ievrc> a puehu Iiihi aa Ja ma o a maanei o aa kapuai o ka lio uiaula hihiu, B kope ana ola me kona nwu wewaē i ka hooiia, me ks nea o» o kona kino imaa fi ih«v, n e a-nia hoomau ana oia i ke k&naka kau lio maiuna 0 ka fii keokeo me? kana Mpeka ili, a me •he raea ia i ka aeea aku, inn he mea h:Li 1 kela lio-.lii.hiu ke kaniaiiio raai, ina pahn ua pane koke mai ola ia Ke Hauna txio. Jceia mao olelo: "Heaha ia ka keia kane.ka hookano o lt, he*e ana mM ne: ianei, Oa manao p? hn oep o kou lio keokeo popuka ame kau k'iuli; ill popopo, ua hiki ia os ke lioomaka'iika'u a mii iu u, a i oie, paa ni'-i i f;a mama o ke n man kapuai ina i rn >nao a« e holo -a.ku:,5? Oiai o K.o Hauna-e ko nei ma kooa kaUna me ka makaukau uui, aia hoi na 'komi» te kiai malana o kekahi kiekiena e īiana huuma.ii nei me'" ka tnalies « oiai lakou LoE; e o na aekōna o ka pifaoiii.o3 nui, «ia, hc!. ua ike la āk'ii la ke ko&oke"loa ana inal o na Imaaani o na holoholon» mah-ope, a na ia iaea i hoopani ne I ka lio ulaula hihiu me ka inaiiia nui, ne keia kanaka e ku «ku nei - ininiua o kana'ipuka, nolaiia, e like me ka ■ hikiwasve o ks pua i pann ia m-;: kt k kain ae a ke kaneka ki manu, pela ka iio ulauia 1 ahlu i em 3 ikl «ku ai ihope no kekahi niau kapaai, a Iloko oia sekona oi« i kuupau tns: ml i kone msma nni ma ka ho'o ana, a e ma hae nna hoi n.a lnu laaii liilii ma v. a maanei 0 kona umauma,' aoki -o He Hauna e noke ' anm i ka wili i kana kipuka#ili I ka makani, J ain hoi, he mnu anānaī&hiku a oi ke kaawu2e o Ja«R elua, ua lele hikiwawe ae la Mi Jir ahiu I ka J e sv» me k<>na poo 'e wilt a nn .i: 'koiianeio. a ike aku la no hoi o K-e Ha- ' iiea i sa aauie palm an* o kina kipuka 51! laeelua anaoa ir.ubooe o ke ku« o ka IIo " dbm, m.6 ka hiki ole iala, :ke hoomaopopo iho īsia hf mo3nhat.e keiamana, aia nne iloko o ia inau sekonu pokole .aoa e ku n&aa : nei, hah ae 1* oia tna kahi ana. I koho waie : aku ui no ka 'io hihiu, ala hoi, ua hooka huha ioa ia kona manao. i ka ike ana aka I ua t:io nlaiiia nei, e holo ana oia -iuna o ke kū'k* iehu īepe he fiapato mi e & oi k& ku&wale . I»W0reit8-€^4stWh — t : Ku nao,a iho la o Ke Hauaa raaTa ia iro sa minuiē loihi, rae na lielehelena- pnhaoh»o : 1 ieaa iele, no ka hemo aoa o kela lio ulaula ' aiai keia ipuiea aku. Ua ike oia, ua hnia | hope kona maaawa, a eia no nae ola ma na Hhi kuahiwī kahi i neho ai me kn hilahila oai, oiai, o ka piha ana iho ia keia o na hora eiua. a me ka hap^o keia iiuakai, Moia:la,o like me ka f«Ia-s7lia komite i lioohoio" n i, he ekolu hapaha hova ka maoawa r.c laua pakahi e alualu ai, peia na komila I hooholO' ai i ka wa. I lohe ix mai ai mai na kiai mai, ua puka ka lio ulaula hihiu mai ke_ koahiwi niai. a ux haUle ho1. ko Ke Hauna akamai imua o kona er.em,i, Ma.keia wah 'i e k« mea heluhelu, e waiho iki kakou is Ke Haona e h oka au# ihu n& kae kuahiwi me ka hilahila nui, a,e huli a@ hoi kakou a, nana aku sa Le 01e?ela, ke k«iki hapa Iiikini uana i oinii keiu kuia lehu Iēpo o n& iiolohoiona hihiu. oial oia i :nk"«li ska m i ka lio uiaula ahiu a hiki i kona paa «na iloka o kaiia kipuka 4i.

O ka hala hope loa ena p ka manawa, n me ka ike hou ia- ana aku o ka lio uiaula Mhiu maiuna o ke kula lehu lepo e holo ana mia ke poo o ka laina loihi o aa hoioho» 3oaā, h.e- ra.&a hoike oinio keia no Uo Ke HaHm. haule loa ana i muliwaa. hana elua, a na koraite e hana. ai, oia hoi ka ae ia ana aku o Le <JIevela e alualu. i ka lio ula* ula hihiu no ka mwj«w« he ekol-u hap«ha hora ka loihi mai ka w.\ e- ike ia aku ai 0 k« pili ana o ka mea alualu mahope o na hōloholona h»hiu. Mamua o ko Le 01evela laakaukau ana no ,ke alualu, ua hai niua ikula.oia'i kekahi inen e pili ana nona a - a 'oia h.01 kapa i ..pane aku a i i ka lenulehu penei i "He kanaka hele kuahiwi au no kela m«u inauna kiekie i kau ia e ka ■ hau/' wahi a L® 0k?gla3 *»a he wahi lealea-ia- no-u-i ke *It|a|a i n* hoiuhoiona hihiu, iloko o nn ' awawa hohonu a~*me na uiulaau hihipea. «u e kohu me ke kanaka akaiaai loa ma Te«eta nei a puni, a raaluna o keia 'kn,lllM e ike ia ai ke akamai o ke kana ka ka«, II®* ka mea, he k«hua leaiea keia .no kaoimlii» & he kulana 10 oie la no hoi. N o k©*a lio eleele. e kau uei,. «a hiki nu ke olelo ae ne ke kuhihewa ole, aole he hookahi kMaka maluna ō keia mokuain», a i o'le no P«ha (naluaa o Araerika holookoa nei e hiki ' e paa ko'u' lio p.uaahela Leoaa Huraedeseta i ke kipuka-ih no hookahi nmknhiki. No ka mea, aoh« iua nanh wau e ubai n>a ke kau Uu k me k« kipuka ilij a iim io nwau ■ ka «4 ma keia hana kaulana, alaila, he hoa* ! „ .l* ' I

1jcatsi makahiki a oi leo'o hoomanawemuī ana 'i na,- 5no o n=i ku,3 hnvi c, ms rn^ ^uia vra oa - kua 'no keia līp eieeie. Mamua o l«o u he- ' leaaa aku a hooko i na huiia I Uoe o keia ■ Ja, lee hai mua aku nei an la pukon, nole a u e hoohei mua ana i kinohi. ak •, e iiaawi niai i hao kuni wv-ia ma ko u iinia, a na u e 'i kuni maio;bo o,. kona iilia Lkau rne neia hon. j U'-na, i kumu -e ike ae as oukou. he Ho | ma m < lua. ole o Leona Humedesefa, aoine hoh.holona o ko ano muma 'loā nana e,'uha.iJ a he lua oie hoi o Le 0l&vela. maluna o ka noho pamolo i kona pili malie ina koiia aō* } ao akau." I SlNo ka'.n kīpuka sli, aole m e ku uialla I i k£hi hookaM a I ole iialiai aku m&liope 1 ona, ālaiia. korbeī aku. aole, aole foa, £ ho-a wau iaia ma kela uiu.'a^u e ku mai ln, a I leie kela ho maluna o keia awiwa, a ukeii 510 au mahepe o kooa meheu, a iloko j hoi o ia wb wou e hoohei ni iain ilima o kū 3e->fa, he w»hi fio!e i ku ko!a maw kapuai i ka honua. a ilaīia lioi e ike m ai k© akemui & mo ka wiwa ole o ke kana ka uhai Uoloiio* lone. f Im leU koheeaeo pu nna rac knna kipuka ili i tia lewa; a o kelnnek^ nann I han« 3a rr.au hana okfiraai, oia uo ke kanaka op?a i e ku aku nel imua o ouboa.'? , . , f kr< pr,c r,r.u aa e keia niaa olelo a Le 1 , i Oieneīp, I e raey e ka Iinnoli o ke anaina | kanaka nu: e heopuni nei iiia, a «a haawi ae k liikeu M maa ieo l.alo hauoli nuunua. u kooe h£-Jcle an« iho Ua Illo keia mau eleie onn i mes pihoiOoi nui no lakou no 1 iiana niuu o-Ielo kaena , sohe ks rtaka ma 'i Tesctū inna. e ahal kona akamai ina ke | kipuka īli t ola. hoi ka keia heluna knnaka | nn; e ktfji malle noi o ka hooko ia o kana ra » u elele. I ka «'u i m&kaukau oi o Le Olevela no } keia heakai, ua lawe ia"mai la ka h>.-o kuni weiu e pr.u ae la oia ma. kona lim n, a e puka? mahe ;>ri hof oia i ke kaulawuha o kona jio- elee-ī-e tii,a ke.k-ihi lima, a o kona maa nana- | ma iioko u sa ra>m sekon i, he ku no i ka ! nan: a inx. ka hieiiie nui konu hainaka nlarh e puieloona ina kona a-i, meleona pa pnle' eponi eleele e pin«na iluna, hiili ae • ia oia imua-okp anaina kanaka,^ kuhi polole» aku l'ā kōha :iitna. i ka lio ulaula ahiu e holo ^ana rsa, ke poo o ka luina ioihi o na hoiohouaf ift€ ka ho'opuka nna ae i keia nv u okio: "K ko u lia eieele punahele* n'u e ka u- nei} aa hiki raai kou wa e Loo.rB.aka ai o« e hoofiO aku : ke kauoha. a kou Haku no kau apana liana, Ē iawe una oe ia'u e like me ka mama. i loaa ia oe, oia hoi ka ia mua loa i liLo ai oe i miiimili. na'u, a i Haku hoi au eou su.aliina o • keia. kuahiwi ī pa«i ia e ka '. Iwu, Aia a. hina -kō'u kino i.i oe Ihope o kou kua paialialaina,, a'aila, oia. ka'u e iini nei e hooko ia e oe, i poina ote keia raa«, haneri-kanaka no ka'u mau oleio kaeoa nou, aohe holoholona ma Amenka pei a puni no Lkou nu wawae eha a-oi: aku ke ukaii mai i kou innu kapuai. A no i keia was o- ka leo a kou Heku e kam&iiio, aku res ia oe e kuu railira:iiT e Iiooko aieu oe me ke kaulua ole." ! J. :;a p-.i: nn? no o keia mau"olelo kaukau a Le 01eveL s .kona ] io, ia wa oia i moe aku ai iniua o ka a-i o kona l o eleele. a ma .kana aoao akau, makila o Le OIevela e pili nei i ka-wa- a Leona Hudiedeseta e ahai oei laia Iuiua o ka lio «iauia ahiu e holo «na ma ke poo o ka laina loihi p na lioioholona hshiu, a iioko o na minutē pokote wale no, hehi aku la na kapuai- o kn lio eleele i ke kuia lawe lehu lepo o ke kula waoakua', me k» -hiki ole ia Le.01evela ke hoomnopopo iho no kana wahi e hel.e nei, *oiai, aoie e Mki i kona mau onohi inaka .iee ike i na ku.mu laau o ku maj ana ma na kae kunhiwi. e laa ka raama o ka hoio ana o kek iio, ua oi aku mamua o ka makani pa kolol.ro i ke nhiahi. . B like me ka imo aua a ka maka e hoomaha no kekahi inau minute, pela ke anama k«naka>pui i tioopahaojhao ■ īa ai no ke -knnāka kau Ho eleele, i ka Wa a Le 01evela 3 kuupau aku ai i ka holo o -kona lio. ' XJ& pii ae ka e'a o ka ... lepo.il una a - mo^.kololio

ue la i na a Kiiiii makani kolonahe rna kahi.a Le 0ievela e holo nei, u o na hoike oiaio no ka ke kaoaka kaa Ilo mau.oielō ' : kaena, oia no- keia anaina kanaki -nui e na,na hei raa kahi loihi. a nre he mea ia ina'ka naoa aku, e heihei ana o Le OIeveia me kona lio eleele Leona Hu medeseta, kuo- i fca "lehu iepo me ku makani koiōnahe e pā ān a ~ maiiope, ... He ruēa • ike ia no, na lio hoio loa, oia - lioi, aole ,.e ■poka ifek'«hi ho'oholona o ke ano m&īīia loa mamuat o ka ehp lepo o kona mau - . kapmai ponoi e hehi ana in>» he m&kani keka'hi ..epa ana iloko oii..V,raaiiawa.. A no Le 0 evela, un. hiki i ka lehulehu kanaka ke īk& aku eia.ka lehu lepo me ka makani ke -aiu&iu ,n@I laia mahope o kona kua, aka, aole nae i loaa ia laua elua he wa e puka ai marnua>®_.La,o.na H. u m e d es e hi , : — he lio i akena ia" eJL.e 0Ievek no kona mima, in.i e pa ka makani ikaika o ke "kuia waoakua nuūīōL* Pe 9 kona kua, alailn, ua h<ki iaia ke 1 •> we hou luwi i 1cf kahi - .makaoi ikaika. mnp^a.o ka ihu.o kona iio, oia hoi he hoike a,tia la i (ka mimn o kekahi <io i ka holo ana i ka lulu ■ a ipaa oe i ka makaoi .mam.ua'-o. kou,n^bhele. • ' . _ ■ Ma keia.wahi e na-poe heluheiu, e waihn k& ko ii i ka lehulehu kannki uui e kaSi sna me ka pihoihol nui no kela lio ulaula ahiu . me ke po# o ka laiai' loihi o nn holoheipai.,, a e kamailio iki hoi kakou no Le 0levela, i koui,. wn. ,i ukali akti ni iowhoipe ona a hikl'ikona wa i p«« pio «i laia ilpko o kana kipu* k& i(i, i ko laua w& i iele >i īloko o kekahi . «waw;» ktthoht>. • ■ ■■ ■«■ •>- ■ '• © - •• > •

Ē HĒe mo &a mea i iioike mua ia at nei i ka wa a Le O(evola e holo nei, aole e h.ffei iaia ke noho pQ.no- maiunn o koina noho paaiolo, e laa ka Aaika o ka holo a keia lio elee.le , a kulana oia'« ihope o kooa kua, oia ke kumu ona i pili ai ma kona aoao nie hookahi wale no wawae e paa ana iluna.,. Ao!e oi-i j holo aku mah^pe o ' ka laina loihi 0 na holoholonH, aka, rna kahi ana i koh o w»le «ku ai i ka lio u [aula a'hiu e ht>lo,.,ao:a, ua hoio pololei aku o Le Olevela- ilaila,. a iloko wale no o na minute pokole he umi a oi, pili aku la ke kanaka kau lio mahope o k#na kua, a ua ol nku hoi ke ahīu o ua lio ulaela nei i ka «a a Le 01evela i pahu aku i kana hao^euni wela ma kona uha hope, fi iloko o ta wa ka lio uiaula a'hku i hoiko aa a-i-i kona pupule i ke kanaka kau lio, mamnli o ka peku a me ka owala ana, a iloko o na sekona pokole, ike/a a,ftu. k'ua lio nei, e holo pololei ana &ja i ke awawa hohonu e hamania mei ana, a iloko o ia wa o Le Ole?ela i kaohi mai ai i ka holo o koua llo eleele, a wehe ae la hoi oia i ka-na kaula tli hoohei punahele.a paa ma kona lima me ka makaukau. . No kahl wa-aku."' • '•"' •■