Ka Nupepa Elele Poakolu, Volume 4, Number 2, 15 October 1884 — HE MOOLELO HAWAII KAULANA NO KAUAKA HIALII KE KEIKI A MOALIIL AUA O MALA [ARTICLE]

HE MOOLELO HAWAII KAULANA NO KAUAKA HIALII KE KEIKI A MOALIIL AUA O MALA

ME KANA-MAU MEAHANA ■PUA O WAWAKAIKALAEĪ KALAAU EALAUO • KANIKAWI KANA ..OHE PUHI. . . :

jj3L O L E i moe pono -kona. poo ma «hdp kahi moe aliiki i ke ao ana o «a a po nei. o kona • pane aku la no i& ia Kakuhihewa, e ke alii e he wahi manao ko'u p hai aku ia oe, oia hoi keia. I kua moe ana i ka po nei, ua halawai maila ko'ū uhane me kekahi uhane o ka po a pane maiia ia'u, aole i pau ka'u hana, a ia ka pau a make ia'u o KnhonunuimaeUka ma aiaiia kuu ko'u luhi lie mau kupua ino k& iatia 0 noho m&Ha, ke luku nei ka laua ho mau kino. kanakā iehulehu wale-a me na waa ha nui loa, a oia la i lohe oe' Ae m&i® la ko hoi ke alii he mea «iaio loa ia au e hai mai nei^ o kuu mauao no ia a pane aku ia 0® h® mau enemi no ia no'u & m« k*

I aliī o Kauai, honui ko maua mau kanaka , i make ma ia moana me ka ike ole i ka . maka 0 ka wahioe me ka ohana a he mea !: oiiio wale 110 ia e hnna akn. [. la wa un pane' aki la m 0 Kauakahiaiii , ^ imna 0 km moi ke a@ nei au 3 ka manao o ; kana ke luLo ma-i no hoi paha ia oe, kaTu s iif, alaila, • mnke ana ia k&lohe ( j me ko iLe maka iho no i ke ano o kona kino ive k&lohe nui o na kai lipolipo 0 ka , leie waho. t Pehoa. ka makankau mai au aku, eia, e kuahaua «e i na makaainana mai ka lae o ; Kaeaa a ka ke 0 Makapuu ma na Koolau,: I I e hili i ke kauia ilihau o ka haawina a ke . kannkn Imokahi ho elima kaau ka loa, a e awiwi ka hana ana mai lohi. ia wa ua ae , j koke ae la ke alii ua pono ia na'u ka h'ana | oia niea, na holo koke ua kukini a pau ua ; palena i kauoha ia, ua laweiawe ui ba hana tao na pule ekolu, a ua hiki mai imua 0 ka moi na kaula a ua hele a ku ke ahua, a I ka ike aua oia nei ua la,wa ba mea ana 1 ■ hal ai imua 0 ke alii, ia wa ua pane aliu oia imua o ke alii, eia ka mea hou a'u e pane aku ia oe i waa no'u me ona poe kanaka e eele pu me.au a hiki 1 kahi o ka liana, -alaila noho makoa e kiai ma kahi i kuhikulii ia ia'u e hana aku, a 0 auhau. ae i na kanaka ho nui e noho ma keia piko 0 ke kaula? .. e kaii a i hukihuki makou i ka piko o ke I kaula ma kela aoan e hoomanao ae oe ua I ioaa ka makou mea i manao ai. alaila. e I huki oukou raa keia aoao, a i ike oukou nei «laila e_puhi oukou i ke ahi. Ua pono ia manāo imun o ke alii a ua pane aku ka le§ alii e hnna mai i waa no ] ke alii opio e hele ai i. kaoa huakai hele , , » I * ! imi hana me na pooo a pau, ua makmukau J ae la,' a ua heouka ia lea waa a pilia loa i I ke kaula, a me na pono ai, ā me na aahu jho!».-UH>anat a mekaukau ia wa' ' uaaee ae ! la uīi keikī nei hoto :iku ia me" ka hoo1 . kuukuu hele aka i ke kaula a hiki i waho j 0 ka leie waho pau ka. palent o ka huakai ; heie a ke keiki, a ke noho nei hoi ko uka : nei poe e pukukui lila anaia Kaiieakalau, ! a ia hol i ko lakou nei manawa i hiki ' nku | ai, ua hiāmoe aku ka honu nana e kiai ana ! i ka manawa no na mahin « eono a ua h uli ; koua mahawa kīai, 0 kali "ana 0 ba iieea ; maio 'kona' kokoolua 'alaila hoi aka keia i hia-moe l®ihi| no eonp mahiui», Aia i kti wn i hiki aku ai _ka kakou nei wahi eueu ike aku la oia 1 kana mea i hele mai ai ua hiamoe loi aole he ike ae. O ko laleou nei hele maiie aku la no ia a knu pono ka waa rna ka aoao o ko ia aei lalau aku la no la i ka,, pikna ke kaula a lele aku la iluaa o ke kua o ua honu nei a hauhoa i ke kauia ma na hui mua a paa hei keia a kau iluna 0 ko lakou nei waa a hoo» mamao ma kahi-e ia vva e hukihuki akn ana keia i ka piko p ke kaula a liu vvaie ia wa ua ike aku ia iakou nel i ke kn kehu ana ae © ka huna 0 ke kai i ua honu nei e huki i.a aua i uka 0 ka aina, hele kela a puko ke kai i ka ikaika o kei«t honu 0 hoopupu ana a ke liaoeoei hoi ka ikaika o ke kanaka i'ka lawe i ke kalohaa ku aaa i kaha one 0 Ulukou nana aku oe hele kela a kohu pali kahakai. ua huki loa ia iuka loa o ka aina a ua puhi ia i ke alii a he mau la ka^a ia ana make aj, ua hona maeleka nei, ua koe aku hookahi, aia no i ka wa i lil® aku ai kela koiohe oili ae la hol kekahi kalohe a lana ana iluiia. a i ka īke nna mai ia lakou nei hele mai ia a kokoke pane maila ma ka inoa © ua keiki nei me ka leo hookieleie, e • be keikl hookano a na alli kauwa maka wela 0 Lahaina heapa kau o o nei o ke kii ana mai nei ia maua e pepehi nm kamaaina 0 keia kai. Noho ae nei hoi a he make kolopupu iho koe 0 oa kino, ike ia ka }iei ka olwi o kanakn e oe, ae, I n a «0 h#i pāha nui ka Ikalka I saa la ola oe' a ina 110 liol uuku ka ikaika make oe ia'u a iilp oe i pio na kuu mau keiki e mai la i ka papa ku 0 ka hohonu, a 'he lahuLkanaka nui me laua e noho ?la. I ka pau ana no 0 ka oielo a ke kaeaea 0 na kai lipellpo, la wa ua ,hao mai la kela.i na al & wahie puehu lua 1 kaununu a Kawaahila, hele kela a kuululu lua i ko anu 0 ka h«lo īiioana. O ka manawa na ia i hoolole like ai na aeao elua 1 na ai a ka 11 i, Aia 1 ka manawa e hooiele nei na mea make, ua liko no a iike, aia i ka wa a ilonunui Maeleka e kālele nei i kona muu ehea, wikani e ake ana e make ko leakou .Wfthi ;keīki he ole nae ka looa mai, ke noha aku nei na iakou nei i kahi e, 0 ka ianei laau no ka lioa paio 0 ua kalohe 'la mai ke awakea ka nonoke ana a hiki i ka akina ahiahi, ua looa pono aku la I ka awa. law»ia wai a Kapu«te»a, & Wawakaikalani, k« lele liilii 'la ke poo i kahi e a'koe'ke kino • kaapahu hele ai. la wa ua kil aku la lakou nei I k# kino & hoopaa i ke kaula, a §lifct me k& mei m&u pela »o keia a hala &ku lit a © fcf pt« hoi ai kau m la ilona :

"Q! ka waa a Mli hoi aku pau ka iiihi kuu ka nae ijqo 0 ka kakou koihi ua make ka eaemi o ke alii, ua waiho mai--kai k&. moana,. mallaila ma 1 a h.3ki I keia lr> a kakou e hehi kii nei i na &Ie apiipii 0 Kaieie, mai" k& nee nn& hoi i ke keiki 0 Lahaina i na ikupulao & pan l@a, a e mo6 ana hoi ka po o u-a mea nona keia nao.ta., A i ka īke ana 0 Kuuakaaiaiii ua pao kooa raan hoa paio I ka usake, la tnan * / a ua hooiho aku la ua wahi keikl nei i hn ih« 0 ko lakou nei waa i Oahu, a i'ka noea ana aku o ka-kakou koli i kaliaone 0 I ! I--■kotf, ia wa ua'iilo ae la ka 'mea jjona keia nauea-ūluna ī ka lvma 0 na kanaka, aola i haule iho kona mau kapnai i/awae iklo 0 . . ka_iepo» a _ua nolo < kii la me H ikr ole ia e ka lehu'ehu a konio uae Iloko o ka hale me ka ike oL ia e im uiakaaiaana ke kino a me ka hioua o ke keiki. Nolaili, e na 3ioa kaunu o leeia hoinau , ke iioomaha nei ke. keiki i kana hana koa ma keia wah j a e 113 na aku hoi kakou i Maui; A i 1« ike ana o ka mea nona keia nanea ua pau na enemi 0 ke olii Kakuhihe* wa, a koe hoi kona ma u enemi oia no 0 Papawai a uig U k 11 rn e h a me, <1 i konae'wa sho aua aku imua 0 na kahuna 0 ke alli e nana maf ! keia mea* ana e hooulnhua nei ia'u, oia ae. la kela mau mea maluna o kona mau eneini. A. \ ka hiki aaa mai o la- ; koa a hai ke'ia i ka manao imiia n lakou. ia wa un uano like ae iru kekahi poe 0 iakou iluna i ka iewa a- o kekahi poe hoi . iloko 0 ī'i u «{iaua wai a me ke opu o na ao« awa a ua Hie 1 1 k e lakou, aolei iau wili ka lakou matL ike.kilokiio ho hookahi len 0 ka pane ana mai 0 ka m-inao au e lee ke alij .opio \io kou poe euemi, ke hai mai nei ka po 1 kau poe kau-wa nel i keia h©r& Ua make.no kou mau enemi i ko iaan wa aole 1 hehi na wawae i ka ainn a aiu ko iaua mau kiuo iie luahi na ka makani na, <* <jiu i ka lewa k-ahi j paia iewa heie ia ai,, 0 Ukumehame ka nie.i i kanaho iki - Vo | nialea o ka wahine a me ka ohana a lele loa a.o la ka han.u hope loa. Kolaila ua Iiala kou enemi aole he hana ana i koe o uKou" nei keia noho iho he Lani no iluna a he honua no ilalo o ka leiiei nani ae no a ke alīl pau ka olelo hoi hou ihope 0 ku a,o!ato hou I ke kai eia ka leo pane akn ia oe o Kau&i ka aina e noho aioe ola na iwi pa u ka hana aole e hoonaluea hou ia leo poo I moe lealea8 (Mo kahi wa aku.)