Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 3, 16 November 1861 — Page 2

Ka Nupepa kuokoa.

 

Ka Nupepa Kuokoa.

HONOLULU , NOV. 16 1861.

 

                "KA HOOPAU ANA O KA HAE. — Ma ke kauoha a ka Papa Hoonaauao, e hoopau ia ana ka hoolaha ana o ka Hae Hawaii, i ka la hope o Dekemaba e hiki mai ana, nolaila, e na Luna o ka Hae, no ka makahiki e pau ana ma ka la hope o Maraki, 1862, i ka hapaha o ia uku; penei, o ka mea i hookaa mai i hookahi dala, e hoihoi aku ia ia i hapaha. A o ka mea i hookaa mai hookaki dala me ka hapalua, e hoihoi aku ia ia i ekolu hapawalu. A ina i loaa mai ke dala ma ka poho o ko'u lima, alaila, na'u no e hoihoi aku i na Luna, a na lakou e haawi aku i kela mea keia mea i hookaa mai, a o na mea a pau i hookaa ole mai ia oukou, e koi aku ia lakou e hookaa koke mai ia oukou i ekolu hapaha o ka uku makahiki. O ka poe e lawe ana ma ke ope, he 87 1/2 keneta no lakou e uku mai ai, a o ka poe e lawe pakahi ana, no ka uku hookahi dala me ka hapalua, e hookaa mai lakou i hookahi dala me ka hapawalu."

 

                E ike auanei kakou ma ka Olelo Hoolaha maluna, e hoopauia'na ke paiia ana o ka Nupepa Hae Hawaii, ma ka la 31 o Dekemaba, e hiki mai ana.

                Ua hookumuia ia Nupepa i ka malama o Aperila, M. H. 1856, e ka makamaka aloha o na Kanaka Hawaii , e Limaikaika, i make aku nei i ka makahiki i hala iho nei, me kona uwe nui ia e keia lahui kanaka. No kona aloha i keia lahui kanaka ke kumu o kona hapai ana ia Nupepa, ua makemake nui oia e haawi aku i na kanaka Hawaii , i kahi e apo aku ai i ka ike, a me ka naauao. Ua hoi aku oia i kahi hoomaha o ka uhane, no ka mea, ua lawa kana mau hana me ka pololei ma keia ola ana; a o ka pepa ana i hapai ai, oia kekahi e haalele mai ana ia kakou, e like me ka mea nana i kukulu mua, a e oki ana kona hele ana.

                He mea pono ole i ko makou manao ka hoopau loa ana i ke kukui o ka ike, ka mea nana i hoomalamalama i keia lahui kanaka, o uhi hou mai auanei ka pouli ma na aina papu nani o Hawaii nei. a hou hewa ko kakou hele ana iloko o ka poeleele, me ka huli aku i lima nana kakou e alakai, a me ka loaa ole, a e like me kulanakauhale i kukuluia ma kahi kiekie, ku nalowale ole, pela hoi e nalowale ole ai na nupepa, mai ka manao aku o na kanaka Hawaii, ka poe i heluhelu ia mea me ka olioli i na la i hala ae nei, me ka loaa o ka ike, a me ke akamai noloko mai oia heluhelu ana.

                A no ia mea, e nana mai ana oukou i ka hele ana aku o keia nupepa imua o oukou me na maka oluolu, a me na naau olioli, ua hoopihaia i na nu hou o na aina e mai, a me na mea hou o ko kakou mau mokupuni nei. A no keia kumu, ua makaukau oukou me ke ake nui e hele mai imua, e kokua i ka

Nupepa Kuokoa, i lilo io ai oia i Kilohana no ko oukou mau hale, e kokua lokomaikai mai i kona ola. E kokua mai oukou e na makamaka, o ka naauao, e like me ko kakou mau aahu, aohe e loaa mai me ka uku ole; no ka mea, o ka poe mea lole, he ukuia lakou no ko lakou waiwai, a pela hoi ka poe pai i na nupepa, e ukuia no ko lakou luhi. E kokua ikaika, a e lokomaikai, a e hana no makou i keia nupepa i Kilohana no na pae aina o Hawaii nei.

 

Halawai ku i ka Wa.

 

He mea kupono malalo o ke Kumukanawai o ka Moi ke akoakoa na kanaka a pau e kukakuka no ko lakou mau pono iho; a no ka mea, o kekahi hana kupono i keia manawa mamua o ka ahaolelo ana, oia ka noonoo i na luna kupono e kohoia i Lunamakaainana e hele i ka Ahaolelo no keia makahiki aku. Nolaila, ua kuka kekahi poe i wahi e halawai ai, a ua hooholo lakou e nonoi aku i ka Mea Kiekie, L. Kamehameha, i hale e akoakoa 'i, a ua aeia mai hoi, a eia malalo na palapala e hoike ana:

HONOLULU , Nov. 12, 1861 .

I ka Mea Kiekie L. KAMEHAMEHA, Kuhina Kalaiaina — Me ka Mahalo:

                Ua makemake kekahi mau makaainana o ka Moi ma ka apana o Honolulu nei, e nonoi haahaa aku ia oe, eka Mea Kiekie, e aeia mai ia lakou e halawai maloko o ke keena nui o ka Hale Hookolokolo, ke hiki aku i ke ahiahi, hora 7, o ka ia 19 o keia malama, o ka Poalua hoi ia.

                Ae oluolu paha oe, e ka Mea Kiekie, ke hoikeia aku me ka haahaa ke kumu o ko lakou halawai ana — oia no ka noonoo ana, a me ka hoomaopopo ana i mau Lunamakaainana no keia apana no ka Ahaolelo e hiki mai ana. Me ka mahalo,

Kau kauwa haahaa,

(Inoa,)    J. W. H. KAUWAHI.

 

OIHANA KALAIAINA,

Kulanakauhale o Honolulu ,

12th Novemaba, 1861.

Aloha no e J. W. H. KAUWAHI:

                Ua loaa mai kau palapala e noi ana e haawiia'ku i kekahi poe o na makaainana o keia kulanakauhale i ka lumi nui o ka Hale Hookolokolo.

                I ko'u manao, ua pono ke noi ana a na makaainana, a nolaila, ke haawiia'ku nei ka palapala kauoha i ka Ilamuku e haawi ae ia oukou i keia keena.

Me ke aloha.

(Inoa,)    L. KAMEHAMEHA.

Na J. W. H. Kauwahi, Esq., Honolulu .

 

                No laila, ke kahea ia aku nei na kanaka a pau ma keia apana, e hele mai i keia halawai ma ka Poalua e hiki mai ana, oia ka la 19 o keia malama, hora 7 o ke ahiahi, aia maloko o ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, kahi e halawai ai.

 

                Ua kope mai makou i na palapala a me na olelo hooakaka i kakauia maluna, mailoko mai o ka Hoku o ka Pakipika. A ua lohe makou i ka halawai ana o kekahi poe Makaainana o Honolulu , ma ka halepule ma Kaumakapili i ka po iho nei o ka Poakahi, oia ka la 11 o Novemaba. A o ka poe nona na inoa malalo nei kai hooholoia i mau Lunamakaainana no ka apana o Honoulu nei, na na Makaainana i hui ma ia halawai ana.

 

J. KOMOIKEEHUEHU.

E. P. KAMAIPELEKANE.

EDWIN O. HALL.

WILLIAM WEBSTER.

 

                A ua hooholo no hoi na Makaainana ia po, e hai mua kela mea keia mea i manaoia i Lunamakaainana i kona manao, a me na mea ana e hooikaika'i, ina e kohoia oia i Lunamakaainana, i ike ai ka lehulehu i ka mea a lakou e koho ai, a me ko lakou mau KUMU MANAO PAA. A ua kauohaia ka poe luna i manaoia maluna, e hele ae e hooakaka i ko lakou manao imua o na Makaainana ma Kaumakapili, ke hai ia mai ka manawa e halawai ai. E pono i ka poe naauao a pau e hele i ka halawai ma ka Hale Hookolokolo i ke ahiahi o ka Poalua ae nei, oia ka la 19 o Novemaba. No ka mea, ano ka wa pono ia kakou ke noonoo i ka poe kupono ke noho i luna nana e imi, a e malama i ka pono o ka Moi, ke Aupuni, a me kona lahui kanaka.

 

Ahahui Mahiai o Waioli, Kauai .

 

                Ma ka la 30 o Okatoba iho nei, akoakoa kekahi poe kanaka ma na apana o Hanalei me Anahola, ma ka hale pule o Waioli, e hookumu i Ahahui Mahiai no ia mau apana.

                Ua kohoia o D. B. Mahoe, Esq., i Kaukau Olelo, a o J. H. Wana, Esq., i Lunahoomalu no ia Aha.

                Ua lawe ia mai i kumu kanawai i mua o ka Aha, a ua hooponoponoia a hooholoia, peneia:

KUMU KANAWAI.

                PAUKU 1.— E kapaia keia ahahui "Ka Ahahui Mahiai" o Waioli, Kauai , e kukua ana i ka Ahahui Mahiai o ko Hawaii Pae Aina.

                2. — Na kumu o keia Ahahui, e noonoo pu no na mea e holopono ai ka Oihana Mahiai, a e hoomahuahua i na waiwai noloko mai o ka lepo.

                3.— Eia na luna o keia Ahahui, he Perisedena, he malama waiwai, he kakau olelo, he kakau leta, me na luna hooponopono elima, e noho luna ana no ka makahiki hookahi.

                4.— Eha halawai o keia Ahahui ma ka makahiki, ma ka Poakolu mua o kela hapaha keia hapaha makahiki, e hoomaka ana i Ianuari, a ma ka la o ka halawai ma ka malama o Okatoba, oia ka halawai makahiki; a malaila e kohoia na luna no ka makahiki hou. E kohoia na luna ma ka balota, a o ka mea i oi ka nui o na balota, ua kohoia oia.

                5.— O keia poe luna apau, ua lilo i Papa Hooponopono no ka Ahahui, a ua hiki i ka hapalua o lakou ke hooko i na hana. Ua hiki hoi i keia poe luna ke kuai anoano mea kanu, a pai aku i na olelo hoolaha, a ia mea aku, ia mea aku, aole nae e hooaie aku, i mea e pilikia ai ka Ahahui.

                6. — E hoike mai ka Perisedena i ka Aha i olelo hoike no na hana oia makahiki, a nana hoi e hai i olelo paipai imua o ka Ahahui ma ka Halawai Makahiki, a i ole nana, ia ia no ka imi aku i pani hakahaka nona ma ia hana.

                7.— E hoike hoi ka Malama Waiwai, ma ka palapala, ma ka halawai makahikim i olelo no ka loaa mai, a me ka lilo aku o ke dala.

                8.— Eia na mea e lilo i lala makahiki o keia Ahahui, o ka mea e kakau ana i kona inoa ma ka papa kanawai, a e haawi hoi i ka waihona, i hapalua dala. I na uku kekahi i $5 i ka wa hookahi, e lilo oia i lala mau.

                9.—E hiki ke hoololi keia kumu kanawai ma ka ae like ana o na hapakolu elua (2/3) o na mea i akoakoa ma kekahi Halawai Makahiki.

                Ua kohoia mai na luna no keia makahiki, peneia:

                Perisedena, E. Ionae.

                Malama Waiwai, A. Wilikoke.

                Kakau Olelo, A. S. Nuuanu.

                Kakau Leta, D. B. Mahoe.

                Na Luna Hooponopono, J. H. Wana, B. Kalaiohi, D. Nuuhiwa, Kauaihilo, M. Kaanaana.

                No ka emi ana o na moku okohola, a no ka pilikia o na kanaka i ka imi ana i dala e pono ai no na hookupu, a me na mea e lako ai ka noho ana, nolaila ka hookumu ia ana o keia Ahahui. Ua manao no keia Ahahui, he pono ke hoao i ke kanu raiki a me ka pulupulu, a me na mea e ae paha e pono ai. Ma ka Ahahui e hiki ai ke hui pu, a noonoo pu no na mea kanu e pono ai.

 

Panie Hope ia J. W. H. Kauwahi.

 

I KA NUPEPA KUOKOA:

                ALOHA OE:— Ua hiki hou mai ke kumu e koi hou ana ia'u e launa hou me oe, a oia hoi ke pale ia'u iho i na olelo a J. W. H. Kauwahi, me ka waiho aku ia mea imua o ka Lahui Hawaii, a ia lakou ka apono a me ka ahewa mai.

                Ua ike paha oukou i na olelo a J. W. H. Kauawahi, ma ka Helu 6 o ka Hoku o ka Pakipika. Malalo o ke poo Olelo pane ia Waianuenue. Ua ninau mai oia, owai la wau, me ke kuhi no nae he haole; no ka mea, ua manao paha ia, oia wale no ka ili ulaula i ike i ke kakau a me ka noonoo, a nolaila, ua manao ia aohe mea ili ulaula Hawaii nei e hiki ke kakau i na mea a'u i kakau ai, ana e kuhi nei he haole, ua hilihewa kou manao ana pela, no ka mea, he kanaka au i hanauia mai noloko o ka puhaka Hawaii.

                Aka, malia paha, ua hoolinolinoia kou mau maka e ka malamalama o kou akamai iho, a ua hiki ole ia oe ke ike i na mea ma o aku, e like me ke kanaka i noho iloko o ka hale kukui, a puka mai iwaho i ka pouli, he poiuiu ka ike no ka wa pokole; nolaila paha oe i manao ai he haole wale no ka mea hiki ke kamailio aku ia oe maloko o na kowa o ka Nupepa? E hooki oe e ka makamaka i ka manao ana pela, a e hoomanao iho oe, o ka la e honpumehana nei ia oe, oia la no kai hoopumehana mai ia'u a me ko'u Lahui, a o kahi nona mai kou ike a me kou akamai, malia paha e haawi mai no i ka mea e ae, e like me ka haawi ana ia oe. A nolaila, mai kuhihewa oe he haole, he kanaka Hawaii holookoa no au.

                Ke olelo hou mai nei oe, i ko'u huna i ko'u inoa ponoi, nolaila, e kaulana ana o Waianuenue, aole nae o ka mea nana i hana. Kupanaha! O kou mea auanei ia e kakau nei i kou inoa ma ka Nupepa, i kaulana'i oe? He manao kupou koke ia e J. W, H. K., ke kuhi nei au he manao oe i kou Lahui, a o ko lakou pono la a me ko lakou pomaikai kau e hooikaika, aola ka! O kou kaulana a me kou pomaikai wale iho no kau e imi hei, a o ka pomaikai o kou Lahui, ua kapae ae oe malalo o ka malu o kekahi kumu laau i ike'a ole ia iho ai e ka la. A no ia mea, ua imi paha oe e hoano e i ke ano o ko'u kumu manao mua i hoopukaia'i ma ka Helu mua o ka Nupepa Kuokoa, i loaa'i ke kumu hoopaapaa. Auwe! Auwe!! E ka makamaka! Mai pane kupou koke hou oe pela, o heneheneia mai oe e na uhane o ka poe i make; no ka mea, ina kou he makemake e kaulana, e aho ia oe e wehe ae i kou mau maka a me ka maka o kou manao, i ike mai i ka oiaio a na ia mea oe e alakai a hiki i kahi o ke kaulana; aka, ina oe e manao he hiki i ke kanaka ke hele i kahi o ke kaulana me ka hele pu ole o ka oiaio a me ka pololei me ia. Ke hai aku nei au ia oe, aole loa oe e hiki ia wahi.

                Ke olelo hou mai nei oe, he makemake oe e kamailio loihi me a'u; aka, aia nae a hai aku au i ko'u inoa e like me oe, a i ole ia o ka pau no ia o kou kamailio ana me a'u, aole oe i ninau mai i ko'u inoa ponoi mamua, no kou manao aohe no he mea aa e pane aku ia oe. No ke aha la kou ninau mua ole i ko'u inoa mamua ae o ka hoakaka ana ae i na mea e pili ana i ka'u olelo, me ka olelo iho oia ke ano o na mea a Waianuenue i olelo ai, ina e ninau mai, ina la ua hai aku au ia oe i ko'u inoa; aka, aole oe i hana pela; ua pane oe ia'u ma ka inoa Waianuenue, a e pale no au ia'u iho ma ia inoa.

                Eia ko'u wahi kauleo hope loa ia oe, e ao oa ia oe iho e kamailio a e ao aku i na mea e hoonaauao ana a e hoomaikai ana i kou Lahui, i mahalo mai ai lakou ia oe, a, i loaa'i hoi ka mea au e iini nui nei o ke kaulana. No ka mea, ina oe e alakai i kou Lahui ina na mea e hoonaauao ai a e hoopomaikai ai hoi ia lakou, e mahalo no lakou ia oe me ke aloha, a, ina oe e hoi aku i ka opu o ka honua, me ka waiho ole iho i kekahi waiwai na kou hooilina, ke hai aku nei au ia oe, ua waiho iho oe i ka waiwai makamae loa, oia waiwai hoi o ke alohaia e kou Lahui, a e lilo kau mau hana maikai i Kiahoomanao i kanuia iluna o ke kihapai o ka wa pau ole, a oia kahua hoi ka puuwai o ka Lahuikanaka Hawaii. Ke maikai nae kau alakai ana. Mai manao oe he 12 wale no mea nana e noonoo mai kau mau olelo a me kau mau hoakaka ana, aole, aka, he Lahuikanaka okoa, no ka mea, aia o Hawaii; o Keawe; o Maui, o Kama; o Oahu. o Kuhihewa; o Kauai; o Manokalanipo; o lakou ka poe nana e apono mai a e ahewa mai, ke pono a ke hewa kau alakai ana.

                No kou olelo ana mai no, o ko kaua kamailio pau loa keia, nolaila, ea! E aloha auanei.

WAIANUENUE.

 

                KA MOKU YANKEE. — Ua ku mai ka moku Yankee ma ka la 15 iho nei o keia malama. Aohe mau mea hou ano nui i hiki mai, mai Amerika mai, aohe hoouka kaua nui i hooukaia. Ua make o Col. Beka, ka Generala nui o na koa pualu o Kaliponia, i na poka a na kipi, ma kahi e kokoke ana ia Wasinetona.

                Ke alualu ikaika nei o Col. Feremonta, (Fremont) i na kipi, malalo o Generala Price, oia ka Generala nui o na koa kipi ma Misouri. A ke holo loa la na kipi ma ka Hema. O Generala Sigela, ka mea ia ia ka papa koa mua loa nana e alualu nei na kipi.

                Ua paa ka Waea Telegalapa, (oia ka Waea olelo,) inai Kapalakiko a hiki i Nu Ioka,, a ua hiki ke kamailio ka poe o Kapalakiko me ko Nu Ioka poe, iloko o ka hora hookahi. Ua oi mamua o na tausani mile ekolu ke kaawale oia mau kulanakauhale. Mea hou maoli keia.

 

                Ua lilo holookoa ka moku aina o Kenetuke i na koa o ke Aupuni. He 50,000 na koa o ka Akau ma ia wahi.

 

Kela mea keia mea o Hawaii nei.

 

                Ua ku na moku o kohola he 12 ma Hilo, i keia makahiki. Ke hai kuikahi mai nei na Kapena i ko lakou oluolu i kela awa ku moku.

 

                Elua moku i holo aku nei i Tahiti, i lawe i na luina Okohola Farani i naha ma ka moana akau, he 18 o lakou, a ua koe mai nei he 18, e holo ana ilaila maluna o ka moku Repubelika,

 

                NA OKOHOLA. — Me ka olioli nui, ke hoike aku nei makou i ka pomaikai o na moku i ku mai nei, i ka aila, ua aila like na moku a pau, a ua mahuahua na dala i ukuia i na luina Hawaii. Nui ka aila i loaa i na Okohola Hawaii nei.

 

                NA WAIWAI KUAI HOU. — Ku mai kekahi moku kialua, i keia mau la iho nei, mai Geremania mai, ua piha i ka ukana waiwai nui e kalepa ai, a ua pau ia mau mea hou i ka maikai. E loaa no ia mau waiwai i ka poe makemake, maloko o na hale kalepa.

 

                KE KANIKELE AMERIKA HOU. — Pae mai ma ka moku Kometa. Mika Kalawela, ke Kanikele hou, me kana wahine a me na keiki ekolu. No Vireginia komohana mai ia. Ka aoao o Vireginia ia i pili mamuli o ke aupuni, i ka wa i kipi ai ka aoao Hikina o ia moku aina.

 

                E hanaia ana he mau Mele maikai i ka po o ka Poakahi e hiki mai ana, a o na pomaikai a pau, no Sam Wells, ka haole maikai hookahi i hiki mai ma Hawaii nei, ma ka leo BASA. E hele nui mai na mea makemake, i lohe i na hana mele maikai.

 

                Ua kukuluia ka hale hou o ka Mea Kiekie, L. Kamehameha ma Maunalua, e kokoke ana me ka puu, nia kapa o ke kaikuono. He kai lawaia kela, a he wahi oluolu no hoi. He mea pono ke hanaia kekahi alanui hou a hiki ilaila, i wahi e holo pinepine aku ai ka poe huakai holokaa.

 

                MOI KAMEHAMEHA IV. — Pae mai la ka Moi, i ka la 20 o Okatoba, maluna mai o Kilauea, a i ke ahiahi o ka la 21, hoi hou aku la ia i Kona, Hawaii. Ua hookipaia kela mauka e na koa haole, (Honolulu Rifles) a ua hookaniia na pu i kona pae ana mai, a me kona holo hou ana aku.

 

                HE KOHOLA MA KAPALAKIKO. — Ua pepehiia kekahi kohola kuapuu maloko o ke kaikuono o Kapalakiko. Kuai aku kekahi haole ia ia, i mea milimili na ka poe makaikai. No ka piha o ia wahi i kona pilau, hoopailua na kamaaina. Hoopii lakou i ua mea kohola la i kona malama ia mea pono ole, a ua hoopaiia oia.

 

                KA LA HOOMAIKAI I KE AKUA. — Ua kohoia ka la 28 o Novemaba nei, e ka Ahaolelo Misionari Amelika, i la hoomaikai aku i ke Akua. O ke Tarede, hope ia o keia malama, oia ka Poaha, o ka la hookahi ia i kohoia ma Amerika, no ka hoomaikai ana aku. O ka la makahiki hoi ia, i hookoia ai ke kuokoa o ke Aupuni Hawaii nei.

 

                NA HUA PAPIPI, HE MEA ONA. — Ua hookolokoloia iho nei na kanaka he 27, imua o ka Lunakanawai Apana o Waialua, no ka inu ana i ka mea ona, o ka wai hua papipi. Ehiku o lakou i pakele. Ma Koolauloa, ua hoopaiia na kanaka he 17, no ka inu ana ia mea like. Ua hoopaiia kekahi o lakou no ka hana ana ia mea ona.

 

                AUHAU! AUHAU!! — Aia ka hale o ka Lunaauhau, o Mr. Dominis, ma ke kihi o na Alanui Moiwahine me Nuuanu. Malaila no ka Lunaauhau i kela makahiki, pela no i keia makahiki. I na la hoomalolo a pau, mai ka hora 9 o ke kakahiaka a hiki i ka hora 4 o ke ahiahi, e noho mau ana ka Lunaauhau malaila a hiki i ka la mua o Dekemaba.

 

                LAWAIA POMAIKAI.— Ua loaa i ka moku Okohola Beniamina Rush, o Honolulu nei, o Wilikoke me Rikake ma, na ona, he 1,800 na barela aila, me na pouna iwi kohola, he 20,000 i keia holo ana aku nei i ka moana akau. Ua make pono ia waiwai, he $25,000. Ua pomaikai hoi ka nui o na okohola i keia makahiki.

 

                HE HAULE LIO. — I ka hoi ana o Mr. Numana, he kumu ao piano, mai Nuuanu mai, i ka wa poeleele, puiwa kona lio, haule ilalo, a ku kona poo, me ka poohiwi ma ka honua, a haki kona iwilei. Pau ae la kona ike, a moe iho la kela ma kapa o ke ala a ao ia po. I ke ao ana ae, loaa ia i na kanaka, na lakou i hoihoi lokomaikai iaia iloko o ka hale. E maha mai ana kona eha.

 

                KA MOKUAHI KILAUEA. — Ina e manao kekahi e nana i ke ku pilikia ana o kanaka o ka uapo o Kapalakiko, i ka holo ana o na moku mahu ma laila aku, eia no ka lua like me ia, ma ka uapo i kai

o Aina Hou, i na la e holo aku ai o Kilauea, pela hoi ka hookeke ana ma na awa o Maui, me Hawaii, i kona holo ana malaila. I ka hepedoma i hala iho nei, holo aku la o Kilauea me na ohua 250 oluna, me kekahi poe malalo.

 

                KE KUNA "EMA RUKA."— Ua holo aku nei ke kuna maikai o Ema Ruka i na kaikuono o Kaliponia i ke okohola. Ua minaminaia kela moku holo maikai, i kona lilo ana i moku okohola, mai kona holo pili aina ana mawaena o keia pae aina. No kona holo ikaika, e ko io paha kela olelo wahahee ana mai, i ka mama o ko laila mau kohola, aia alualu ikaika ia lakou, ua lele iuka a pii maluna o na laau kiekie, i pakele ai i ke o ia.

 

                POE HUI MELE AMERIKA.— Ua lohe mai makou, e hanaia ana kekahi mau mele maikai loa e keia poe i ka po o ka Poalima, la 22 o Novemaba, e hiki mai ana. A o na pomaikai a pau e loaa mai ana ia po, e lilo no Mr. W. M. Barker, kekahi o ka poe o ka Hui i haiia maluna. A i kela pule aku, i ka po Poakolu, Novemaba, la 25, e hanaia ana kekahi mau mele lea, a o na pomaikai a pau, e lilo ia no G. H. Edmonds, kekahi oia poe Hui.

 

                E KANU I NA LAAU. — Ua ike leaia iho nei ka pomaikai o keia kulanakauhale i ka lako pono ana i ka wai, no ka mea, ua uliuli na lau laau o ke kaona nei, a nolaila, e pono kakou e kanu i mau laau hoonani no ko kakou mau pa, e nana kakou i ke ano o na pa i kanuia i na laau, a me na pa e waiho neoneo ana, he mea okoa loa, he ano e loa, nolaila, mai hoopanee. E kanu ano, i lawa'i kakou i na pua aala, a i olu ai hoi kakou i ka malumalu o na laau.

 

                AILA PINATA. — Ke hana la na Pake o Kina, i ka aila noloko mai o na Pinata. Ua nui ka mahi ana o lakou i keia mea kanu malaila. Ua ili a nahaha kekahi moku i piha i ka aila Pinata ma Guama, ka aina Paniolo ma ke Komohana aku nei, ma ke ala o ka moana e holo ai i Kina. Ua laweia mai nei kekahi o ia aila maanei, a e kuaiia ana ma kahi o Meleka ma, makai iho o ka Hale Leta. Ua like kona maikai me ko ka aila kohola.

 

                HE KOPA HAWAII, HE MEA HOOILI I KA AINA E. — Ua hooiliia aku na Pahu Kopa Hawaii e Utai a me Ahee, i Kina. He auka ia kopa, he 44 na auka iloko o ka haneri pouna. Ua hanaia ke kopa e Mi. Hudi, ma Leleo, a he kopa maikai loa ia.

                Ina e kapa ia ke kanaka hooulu i na lau mauu elua ma kahi i ulu ai ka lau hookahi wale no, he mea lokomaikai ia i kona aina, he mea hoomaikai hoi ke kalepa e hoohui ana i ka waiwai hou i na waiwai kalepa mua o kona aina.

 

                KA HALE KUAI O KAKELA ME KUKE. — Aia ma Polelewa keia hale kuai maikai. Ua kapiliia a paa i keia mau mahina iho nei, ka hale pohaku paa, me ka lua malalo, me na pani puka, a me na ipuka makani pani hao. Ua hanaia a paa loa ia hale, i wela ole ai i ke ahi. I keia wa dala ole, a kuai paha, he mea oluolu ke ike i na mea makau ole i ke kapili i hale kuai hou a malu e like me kela. Hookahi no papa o ke kiekie, e hiki nae ke hanaia na papa hou aku maluna i ka wa e pono ai.

 

                AILA NIU AIAI. — He aila ano hou keia i loaa iho nei, mai ka mokupuni o Farning mai. Ke hai mai nei o Kapena English, ka mea nana i hana, no na niu maloo i haule wale iho keia aila. Aole i hoopalaia ka io niu, e like me na hana kahiko. Nolaila, aole hohono e like me kela aila, aole hoi he io maloko. He aiai ia e like me ka wai. O ka mea kaomi aila hou i hanaia iho nei ma Honolulu nei, ka mea ikaika e hiki ai ke loaa nui mai o keia aila maikai. E laweia ana keia aila ano hou i mea hoike ma Ladana.

 

                KA LA SAPATI MA KALIFONIA. — Ua kau iho nei ka Ahaolelo o Kalifonia, i kanawai hoomalu i ka la Sabati, e papa ana i na hale kuai rama ia la, mamua, he la nui ia no ka poe inu rama, e hoohaunaele ai ia la, a i ka hiki mai o ka la e pani ai ke kanawai hou i na hale kuai rama, kuikahi ae la na kanaka mea hale kuai rama, a kue i ke kanawai. Ua hoopaiia kekahi oia poe e na Luna Hoomalu, a hoopii hou lakou i ka Aha Kiekie, e hoole ia ai ke kanawai, he mea ku ole ke kanawai o ka aina.

                Hookolokolo no na Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ia lakou, a ua hooholo no ke kanawai, he hewa ia e kupono ana i ke Kumukanawai. Ua lilo na tausani dala eha, o ka poe hoopii i na Loio, no kela hookolokolo ana.

                Ke olelo mai nei ka nupepa Buletina, " Aole ia he kanawai koikoi, a he mea oluolu no ia ke malamaia. Mamua, he mea poho no ka poe kalepa ke pani ia a paa kona hale kuai i ka la Sabati, me ka hamama o na puka o na hale kuai o ka poe e ae. Ua lilo ke kuai nui ana o ka poe malama ole i ka la Sabati, i mea poho no lakou, ke pani ia ka puka o na hale kuai, a poho pu hoi a pau, ke malama ia la. I keia wa hou, ua pau ia pilikia, a ua malu like na mea kuai a pau, ke hooiaio mai nei na Luna Makai, e ko io ana keia kanawai hou ma Kalifonia. "

 

                KA RAIKI. — E lilo ana paha ka Raiki i mea mahi nui ma keia Pae Aina, e nui ana ke kanu raiki ma Oahu nei. Na H.R.H., L. Kamehameha me Kauka Foda, i kanu i na eka aina he 15 ma Moanalua, a e manao ana laua e paa na eka he 400 iloko o ka makahiki 1862. E kanu ana o Mika Gilelani, i 15, a 20 paha na eka. Ke lohe nei hoi maoku, e mahi ana o W. Kamalena, ma Waialua, Oahu. He nui na mea e ae, na haole me na kanaka e mahi raiki ana, ke manao nei makou, e loaa ana iloko o ka makahiki 1862, na paona o ka raiki he 800,000, e maikai ana e like me ka raiki Karolina. He nui loa na aina loi e waiho wale ana me ka mahi ole ia.

 

                HAUNAELE IA DIABOLO. — Haunaele na pake maluna o ka moku Peruviana "Petronila." I ua moku'la i holo mai nei, mai Makao, me na pake kinikiu 300 a keu ka nui, penei ke ano a me ke kumu o ka haunaele ana, wahi a ka malama moku. I waenakonu o ka po o ka la 3 o Augate i hala iho nei, i ka huli ana o kana Uwaki, lohe aku la oia a me na luina i ka halulu o kahi o na pake ma ka lua waena, holo mai la na luina a mahope ma kahi o ke Alii moku, hai aku la i ke Kapena i ka wawahi o na pake i ke pani o ka puka mawaena o ka moku, a me ka wawahi pu ae i ka hale o luna o ka oneki, me ka manao e lawe i ka moku. Hoolako iho la ke Kapena ia ia iho me ka pupanapana, a hele aku la i kahi o ka pake e haunaele ana. A ki aku la i ka hale e ku ana ma ka oneki. I kona ike ana i ka emi ole o ka haunaele, ki koke aku la oia i na poka ekolu me ka wikiwiki loa. Aka, o ia mau no o ka hauwalaau a me ka haunaele, aole nae hana mai o na pake, ma ke ano lima ikaika a me ke ano kue. Nolaila, kena aku la ka malama moku i kekahi luina e iho aku e ninau i na pake i ke kumu o keia hauwalaau kamahao iwaena o lakou. Hele aku la ka luina i kahi o aa pake, aole i liuliu, hoi mai la me ka hai ana mai i ka olelo ana mai o na pake, aia o Diabolo iwaena o lakou. A nolaila, ua piha loa lakou (na pake) i ka weliweli a me ka makau. Penei na mea a lakou i hai mai ai, o ke ano o ua o Diabolo, "He wahi kanaka uuku ekolu paha kapuai ke kiekie. I ka hiki mua ana mai o ua o Diabolo, me kahi apana pepa ma kona lima, e aa ia ana e ke ahi, ma kona lima, hele mai la oia o (Diabolo) a kokoke i kahi i moe ai o kekahi pake, a kiola aku la i ua pepa la me ke ahi maluna o ka papalina o kekahi pake.

                I ka hora elua, hiki hou mai la no a hoopa iho la i kona lima ma ka ihu o kekahi pake, a piha loa ae la lakou (na Pake) i ka weliweli. A hiki i ka hora e 4, pau kona kolohe ana ia lakou i ka po mua.

                Pela ka hana mau ana a hala kekahi mau po, aole emi iki iho o ka makau o na pake, ua hala ka wa pono o ka hoomanawanui i keia mau hana mau a na, pake." Nolaila, makemake nui oia e ike maka i ke kumu o keia haunaele mau, nolaila, kakali iho la oia me ka hoomakaukau e halawai me Diabolo, aole i liuliu kona kali ana, kahea mai la kekahi o na pake "Aia o Diabolo, Aia o Diabolo."

                Ki aku la ka malama moku, i ka mea i manaoia o ke Diabolo, aka, hali aku la lakou ma kahi i kiia'ku ai, aole loaa o kekahi mea malaila, ia manawa kahea mai la kekahi, aia mamua o ke keena waena ke Diabolo, hele hou aka la ka malama moku a ku hou e like me mamua, a hala hou no. No keia hala pinepine, nolaila, hui ae la na pake a pau, a kukakuka iho la. a ua maopopo lea ia lakou, ko lakou kuhihewa. O kekahi pake nae, no ka nui loa o kona makau, lele oia iloko o ke kai a make iho la.

 

                He mea ku i ka pono ma ka noonoo ana a keia "Ahahui Kuokoa," ma ka halawai o keia ahiahi. Nolaila, e like me ka Olelo Hooholo i hanaia penei;

                "E hele mai na lala a pau o keia Ahahui Kuokoa i ka la 29 o keia malama, ma ka hora 7 o ke ahiahi, ma ka hale o J. Moanauli; ina i hiki ole mai kekahi i ua manawa la i oleloia maluna, na keia Hui e noonoo i ka pono oia mea.

J. KOMO.

Luna Hoomalu.

Ma ke kauoha a ka Ahahui.

Honolulu, Novemaba 15, 1861.