Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 3, 16 November 1861 — He Wati Gula maloko o ka Eke Welu. [ARTICLE]

He Wati Gula maloko o ka Eke Welu.

Aole i hoomakaia ka loaa o na waiwai maloko o na kumupaa nui i na wa a pau. Ma ka malama ana i na waiwai liilii, i na mea uuku i hoolei wale ia e kekahi poe me he opala la, kekahi kumu waiwai. He ano keneta maanei a mao e waiho wale iho ana, ina i malamaia lakou, e lilo ana i hapaumi kahi, a i hapawalu kahi. A i malamaia na hapawalu, a hui pu, ua loaa he dala, elua dala, elima, a he umi na dala i loaa ma ka malama ana i na mea liilii waiho wale. Mai ohumu iho iloko o ka naau, "He ano keneta wale no keia, aole make malama, e hoolei i opala." E malama ia mea ano keneta, ma kona waihona maikai, a e hui hou aku me ia i na mea ano keneta. Mai hoolei wale aku i ka pine, aole hoi i kahi apana lopi, aole hoi i ke pihi. Aole oe e kuonoono pono ke hiki ole ia oe ke malama i na mea liilii, a ka manawa e pono ai ia oe ia mea. Mai hoolei wale, alaila, aole oe e nele wale. Ma Berikepota e nohe ana kekahi wahine hoolimalima aku i ka poe humuhumu palule. Nana no i mahele i ka lole humuhumu a haawi aku i ka poe humuhumu. He nui na apana lole liilii e waiho ana ilalo ma ka papahele. Hoiliili ae la kela i na apana e waiho wale ana, a hahao iloko o na eke welu e kau ana ma ka paia. I mai la kekahi ia ia, e hoolei ia opala ma ke ahi. Hoole aku kela, e malama no au a piha kekahi eke, e kuai lilo aku i ka mea hana pepa. Pela no kana hana ana, ekolu keneta i make mai no ka paona hookahi. He elima dala i loaa mai ia ia i ke kuai mua ana. A hala na malama elua, a ekolu paha, ua lawe ia aku na eke hou i ka mea hana pepa, a loaa hou mai na dala hou elima. He umi ia. A waiho iho kela i na dala he umi ma ka Baneko. A hala na makahiki elua paha, ua loaa na dala he 50 paha a keu no ka welu lole i kuaiia.

I iho la kela, "E kuai no au i wahi Wati Gula no'u i keia puu dala o'u noloko o ka eke welu. Ua kuaiia ka Wati i na mea welu i kapaia e kekahi poe he mea opala hoolei wale.

KA PUALI KOA WAHINE O KE ALII O DAHOME, AFERITA.—O ka Puali Koa kiai i ke kino o ke Aiii o Dahome, he poe wahine wale no lakou. He poe koa kupanaha loa lakou o na puali a pau. He 3,000 o lakou. Ua kaulana lakou no ke ano hae, minamina ole, punikoko, pepehi wale, makau ole i ka make. I ko lakou kaua ana, ua pau na mea i loaa ia lakou i ka pepehiia, aole i hoola aku i kekahi. Ua pupule i ka punikoko. He puali diabolo io lakou. Ua like lakou me na Tiga haehae wale, e lele ikaika ana i ka hookahe koko kanaka. O ko lakou mea aahu, he lolewawae kane alualu, he kihei paniolo, a he papale kapu. Ua makaukau i na pu, me na pahi'o, a me na pahi maoli. Ua mama loa, a pololei i ka paikau lakou. HE HOLOHOLONA KUPANAHA O AUSETERALIA.—Ua piha o Auseteralia i na mea ano e. Aia no he holoholona, he ano moo ma kauwahi, he ano holoholona maoli kahi, a he ano manu hoi kekahi. He kino Biva, he mau wawae uuku pokole eha, he poo pepepe, a he nuku koloa kona. Mai kapa o na kahawai ka noho ana iloko o ka nahelehele nenelu, e imi ana i ka lakou ai maloko o ka wai, a e pee ana iloko o na lua lepo i eliia me ka nuku. He poe kolohe ole, hala ole lakou, e holo wale ana e pee. He poe paani lealea lakou, a ua hoolakaia kekahi mau mea o lakou, i mea milimili.