Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 11, 8 February 1862 — HE KAUA KAULANA O NAPOLEONA I. MA EILAU I POLANI. [ARTICLE]

HE KAUA KAULANA O NAPOLEONA I. MA EILAU I POLANI.

1 ke pio ana o iYrusia ma ke kahua kaua .o lona. holo aku o Forederika ko alii o IV- ( ru.«ia, a pakele aku la iloko o Poiani, i ka poe koa o Ku<ia. Ke kumu nko pio koke ! ana o Porusia, kona kali oie ana i ka hiki , mai o Alokaneiloio mo na pnali koa Kusia o ; iiuipu me Peru«ia. Noiaiia, aoio i hoi mai 0 Nnpolenn ma Kanini ; aiea, hele aku ia ia i e hoouka me na Kukiui iioko o Polani. Hoo- ■ kipn aloha aku la na Kukini i na koa o Po- ' rusia i hoio iiaiia, a hoomakaukau iho la e ! hoouka kaua mo na Farani. Ua hiki mni kn wa hooilo mo ka hau nuu iiiui i kn wa i komo aku ai o Napoleona nm | iioko o Polani. Ka inalama ia o Dokomal«, imakahiki ISOG, i hoomaka ai ka helo ana o jN»poleona me na koa ona i na mile 400 hou iaku mai Berelina aku, mnwaenn o ka nina ;iuiu, a iloko o ka hau anuanu, a iwaena o nn lenemi e keakea ana ia lakou, a hiki i \Vare- . sau. Ua hoopuehuia aku la na enemi imua |o lakou, a komo aku la na Far.ini iloko o na j uluiaau eleele ma na kapa o ka Vistuln, i ka j malama o lanuan, ISO7. Malaila hoomoa!na iho la na Farani, e hana i na kauhule i Ina laau e u!u ana malaiia, Manno iho la | iakou e kali i ka hoi mai o ke kau mahnna, J alaila e kaua hou. Hana lakou ina pa ka- ; j ua ma na aoao a pau o kahi hoomoana i ma!lu ai lakou i na enemi, a kuonoonoo pono j lakou no ka hooilo. He lehulehu na kaa i | holo mai mahope o lakou e lawe ana i na mea jai he nui loa, a me na ukana e ae e pono ai |ko lakou noho ana i ka hooilo ina ia aiua hau anu. Na pahu hipi, na holoholona, ua

ipahu palaoa, me na berena pan, aole hoi la-; kou i nele i ka waina, he mau milio.na omole no ka poe mai a me ka poe nawaiiwali. Aole no i hiki ko lakou manao e inalu a hala ka hooilo. Ua maa na koa Kukini i ke ;anu o na hooilo o ko lakou aina, e hooma- ! kaukou ana lakou e lele maluna o na Farani ikawa i pilikia ai lakou ika hau. Aka, ; aole i naaupo o Napoleona i ko lakou heie ;ana inai. Ua makaukau no oia e pale aku ia lakou. Ua iohe mua oia iko lakou hana iana, a haiawai nui aku ia lakou ma ke ala, ; a lele uui na Farani maiuna o lakou i kahi j i manao ole ia'i e na Rukini. He nui na ihoouka ia mau la o Feberuari, iioko o ka ] hau. Ike ao, he hoouka, e kipaku ana ina | Rukini, a i ka po, e moe iho na koa maluna •o ka hau imua o na ahi nui e a ana ina ka i naheieheie. Halii iho lakou ina iala laau 1 maluna o ka hau, ho-a i ke ahi nui, aahu i ina iole moe o lakou, a hiamoe iho. Ike aia ana i ke kakahiaka, ua paapu ka honua i ka hau hou i hauie maiuna o iakou i ka po. Aole nae lakou i make i ke anu, no ke ahi |nui ma na wawae o iakou. ; Maioko ona uluiaau, ma na papu, ama ■na awawa a pau, ua ieW ikaika aku na Fa- | rani maiuna ona Kukini a hoohoio aku ia lakou me ka pepehi aku. Aole hoi i pakeie ;na koa Farani i ka make, no ke kue ikaika 1 mai ona Rukini ia iakou. Ua oi aku ka | nui o na Kukini i na Farani, ahe nui ioa ;aku hoi ko iakou rnau pu kuniahi. AL<ahi no Ike kaua ikaika ana iloko o ka hau hohonu | maiuna oka honua. Ua maa na aoao kaua \ i ka noho malie i ka wa hooilo a hala ka hau. aiaila hoouka hou ae. I manao nae na Kokini e hoouka i na Farani ia wa, no ka maa o!e o lakou e kaua maloko oka hau. Aka, aoie i puni o Napoleona ia lakou. Hoomau aku ia ia i na hoouka ikaika i kela la, i keia la, a eini iho ia na Rukini mai Viatuia aku a hiki ina miie 240. Aiaiia ku paa iho la na Kukini maiuna o na papu o Eilau, i ka :pooka la 7 o Febeeruari, 1907. Ku malie

iho ia u.i l'anm u:n: i ,» 11k.• i •. . kaukau !\\ a«\io kue no ka hoo- s ka. K: '\ ! mai hi na Kukwu i > k.'lu mii'- k.i ;<u w.\ kt ! :ituio i» kokahi puu tuu nw :\.\ pu k olima h:\n«'ri. .Ma!:i!o ni ii na F»r.\:;i o k-; lahiui nna. M(V iiu» lakou a jmu i» ]><* vlun.i o ka hau. H» 1 niakasu hniim; t. : iho k:v hau h>>u maluna «> na j>".a! . •. uaio ii»o lukou :.wala!o «• hiannn' ana. Aolo i kaii o Naj\iloona » ko n«v | ka w < jv%.'U'clo. h<>oku aku ka Kmj>» % ra t kona u .i . juiaii.. a hoomaka i ko ki j>u aku m<' :m y : ! kuniahi. Khiku hauori nn {mi kuniain : . lfio aku a hoo!olo mai i na j*>ka iuah;na ■■ ua aoao kuo. Haulo iho !a na k<ui k-aua tiok.< } <> ka mako. a ua jxmiia mai ko iaknu hak > • j liaka i na koa hou mai. I'aaj»u no ko a<> f ka uvva!ii jwut-la a mo ka hau o haulo ana. i ' ua jx>uii mai ka la mo iio jh» ia. a ikf «»!•> iakou imua. l'u kijm walo aku iakou ilo-k" 0 ka j>ouli, a piii aku kokalu jv»c «■n.'ini i:.. kokahi jvx> onomi, Uio ka tko «>!<•. a haiawa: lakou ma ko kahua k:iua. I k<> iakou hai.iwai ana. jvjH'lu aku a j>-jv-ln mai lakou. t h<>lo aku ki'kahi aoat> mo ka mako uui • 1 na koa ho<>hoiolio a mo na ktwi 111■ i.• waw i ka i lioouka nui. I ua honi iu' 1S koia ho<»uka ikaika aua •' na koa ho ham ri a mo kanaha na taufan:. Iwa< ua kouu o ka luvuika nna, ioh<> a«- la «> Naj>i>! •■ona. ua juo i na Kukini k< kalu hal<-j>u- I lo o j>ono ai ke jx\a ia o na Farani, hoio iL .- ika aku oia i kekahi nuali koa <>na. kai,- .> aku ia l:\kou. " K hoio mii aku o hoopio kola h:ilojMilo." Ho<>ho nui mai lakou ia i i, " K oia ka KmjX'ra." a holo ikaika aku ia* kou iwaena o na jw>ka o i»*U» mai ana m< !>• ua pakaj>aka la. L<vaa aku ia ia kokaiu k< i hololio o ulauhi ana i ko kt>ko. a ua okua a< kona lima heina i ka jK>ka jm kuniahi.. ho!.. jni uua. i aku ka Kmjx ra īa ui. •• l'oki ka i, a e holo aku i ke Kauka nana <• waiu il:« i kou lima a j\aa ko kok«>." Pau«> mai k< ii. " Alia, n pio hou ka haloj>u!<\ aiaiia au <■ h'--le." A k«>mo pu nku" oia mo na Ima kau i iloko o ka hoouka. A p> iho. nolo i okiin ka hoouka kaua au t, ua innke na Kukini he kanakolu lauMini. A he uini hoi na tausani koa Kamni i mak.\ . nioe una innluna o ka hau, m»-na im a n h i he nui loa. He tiuu hoi na tau.>ani <> na lio 1 niake iloko o keia hwuika nna i na jH>ka nui. E ikiiki ana kekahi jmk» ilokooka make, a e holo wale nna kekahi jkm- i o n ian» i. aohe mea nialuim. I ka hora uini o ka j»o, okiia iiio la na Ruktni, ua ane hapeilua o lakou i rnnkf a i » ha, :> ua pau ke aho o ka j*v i koe. Ia hora i,.>. konio mni kekahi jvk i koa Fnrani hou iioko o ke kaua. a leie ikaika aku la maiuna o n.i Hukini. Ke eini I«mi ia o lakon a pau ; aka. aole lakou i holo hauuaele, hele like aku n«>. e huli pmepine ana e kij>u mui. l'a lanakil i nae na Fanmi ; aka.no ka uw|ovloe ioa, tno.. iho lakou inaluna o ke kahua kaua, iwm-ua 0 ka J*>e i niakn, n hoou-.aha iho ai. H< i< ae la o Napoleona iwnena o ka po» i < ha, <■ kokua ia lakou, a e nana i ko lakou malama pono ia. U& aumoe, a ua anu i ka umkn:i; hau, aole paha i ike uiua ia kekahi p«>#» kanaka e popilikia like aiui. Ua lehulehu na rawi i make i ka hau no ka hale ole e noho iho ai; a ao ae, weliweli iho la na inea it ikailkai i ke kahua kavm, kahi e waiho ana ua kupopau he tausani kanaka nmlalo <» ka hau. 010 mai la ka ka uwe o ka poe i eha e kokoke ana e make. Noho iho ia o Napoieona ma Eilau i na la ewalu, no ka malama ana 1 na mai, a no ke kanu ana i na mea i ; alaiila, hoi hou mai la ia tna Vistula, i knhi mua ana i noho ai, e kali ana i ka pau o k \ hooilo, a e knua hou aku ai me na Hukini. A hiki mai ke kau, hele hou aku la no ni imtta i ka laoakila ma Frielani, a i ke kuikahi ma Tiisita. Ka Puhuniaiii ni:i.—Aia ma ka paka* ua o Monero kekalu pu nui i hanaiaiho nei i mea wawahi i na moku i kapiiiia me na aoao kih manoanoa. He 16 na ka- | pueii o kona loa, 2 kap. ka manoanea nm ka waha, me 4 kap. ma ke kumu, kaiii o ka puka kuni. He 49,000 na pounn o kona k&u pouna. t a kapaia, "ka pu o Rodemana," mamuli o Kapena Rodema- > oa nana ia i hana. Ua hoolei aku no ia i ku poka nui he 410 na pauna i na mile aha nie ka pololei, a ku i ka mea e kipu ia. Ua pau na pauna pouda he 50 i ka j puhi hookahi ana. <