Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 37, 9 August 1862 — Moolelo Hawaii. [ARTICLE]

Moolelo Hawaii.

O ka moolelo Hawaii keia i kakauia ma: Lahainaluna. i ka M. H. 1542; aoie i nui; ka poe i loaa keia Buke, o ka poe waie no i; komo iioko oia kuia, a ua pau paha i ka.) nahaehae, a lilo i mea ole, o ka poe wale no| i maiama pono ioa i ua Buke nei, oia pahai ka poe i ike iki, uuku wale no ka poe ike a j koe ka hapanui e noho mai nei. Xolaiia, | ke kope nei au i ua mooieio la, a hooili liilii! aku au ma ka JSupepa Kuokoa, i maopopo like ia kakou ke ano o ka noho ana o keia Lahui mamua a hiki i keia manawa.

No Kapena Kuke: Ma Waimea, i Kauai, ke ku mua ana mai o Lono. Ma ka inaiama o Innuari, M. H. 1778; O Kaneoneoiaua 0 Keawe na'iii o Kauai ia wa. Ku mai oia ma Waimea i ka po, aao ae; ike aku la na kanaka o uka e ku mai ana keia mea kamahao, kahaha aku la lakou me ka u-wa nui. lae la kekahi i kekahi; " Heaha la keia mea nui manamana?" I inai la kekahi, "He uluiaau, ua nee ae la iloko o ke kai." Nui loa iho la ka pioloke ana. Alaiia, kena ae ia na'lii i kekahi mau kanaka e holo e nana, i ike pono i kela mea kamahao. Holo aku ia lakou a piii ika moku, ike aku la lakou i ka hao e pili ana mawaho o ka moku, olioli iho ia lakou no ka nui o ka hao. Mo ka mea, ua ikea muaia ka hao no na laau hao i pae mua rr,ai, a ua uuku ia, ua nui loa'ku keia. A pii aku la lakou iiuna o ka moku, a ike aku la lakou i kanaka, ua keokeo ka lae, ua alohilohi na maka, via akialu ke kapa, ua kihikihi ke poo, ua namu ka olelo. Aiaila, manao iho la lakou he wahine wale no kanaka, no ka iike pu me ke poo o ka wahine o ia manawa ; ike iho la lakou ua nui ka hao maiuna, makahehi iho ia lakou i ka hao.

Hoi aku la lakou a hai i na'lii i na mea a lakou i ike ai, a me ka nui loa o ka hao. Lohe iho la kekahi koa a ke Alii, i ae la ia ; "E kii au e hao i kela waiwai, no ka mea, 0 ko'u aina no ia o ka hao wale aku no ? " Ae mai la na'lii ia ia. Alaila, holo aku la ua koa nei a pii iluna o ka moku, lawe ae | la ia i ka hao oluna, kiia mai la oia i ka pu, j a make iho la im koa nei, o Kapupuu kona! inoa. Auhee mai la ka auwaa, a hai mai la i na'lii ua inake o Kapupuu i ka waiki. Ia po iho, ki mai la na pu,a lele ke ahi iluna; manao ae la lakou he akua, kapa'ku la lakou 1 kona inoa o Lonomakua, manao iho la na kanaka e kaua. I mai kekahi Aliiwahine o Kamakahelei kona inoa, (o ko Kaumoalii makuahine ia.) 14 Aole pono e kaua aku i ko kakou akua, e hooluolu aku ka pono i oluolu mai ke akua." | Alaila, haawi aku la o Kamakahelei i ka- | na kaikamahine ia Lelemahoalani, i wahinel I na Lono. Launa iho la o Lono me ua \va- j | hine ia, moe iho la no hoi na haole me na j iwahine o Kauai, ma ka hookamakama i ka| I hao. Mahope iho, pau iho Ia na wahine o i Kauai i ka pala. A laha loa ae la keia inai i ino ma Hawaii nei. Oia ka luapa-u o keia | Pae Aina ? O ka hewa a me ka make kai j ihoolaha inuaia mai ma Hawaii nei. Hila-i ! hila ino ka poe nana i hoolaha mua mai. i | Holo aku o Lono mai Kauai aku a i ka! jaoao Komohana Akau o Amerika. A hala | : kekahi mau malama, hoi hou mai oia a ku I ! ma ka aoao akau o Maui Hikina. 1 ka la 20 j j o Noveinaba, M. H. I*3BB, o ia makahiki no a | ! na i ku ai ma Waimea Kauai. I ke ku ana i j mai o Lono i Maui, ua holo mai o Kalanio-j I puu, mai Hawai mai a Maui e kaua me Ka-j hekili. Ua lilo no ka aoao Hikina o Maui I ; ia Kalaniopuu, ma Hamakualoa, a hoi mai o i |Kalaniopuu mai ke kaua mai, a noho iho la ma Wailuaiki, i Koolau. j Moe iho la lakou ia po, a ala ae la i kakaj hiaka nui o ua po la, alaiU, ike aku la lakou • ia Lono e ku kokoke mai ana makai o lakou. ; O Haaluea ka inoa o ia wahi moana, aia no ! ia wahi ma Wailua i Koolau. Ike aku la i iakou i ke ano o ka moku, a me na mea majliina o ke kia, a me na puka e hamama mai { ana ma ka aouo o ka moku. Kahaha*ku la na kanaka mauka, i ae la kekahi i kekahi. " Aia no ka poka o ka waiki a kakou i lohe ai, he mea kani." No ka mea, ua iohe muaia ka waiki, he ! mea kani, no ka mea, ua holo mua niai ko | kauai poe kanaka i Oahu, a olelo mai iakou | i ko Oahu poe kannka, i na wa a pau a laI kou i ike ai no Lono. A lohe kekahi j o Hawaii e noho ana ina Oahu i ka lakou ioielo ana i na mea o Lono, o Moho ka inoa ! o ua kanaka la, oia kai holo mai Oahu mai, I |a loaa o Kalaniopuu ma Hana, Maui. Ha»! jaku la ia i na mea a pau ana i lohe ai no j Lono. Ninau aku ki ko Hawaii poe i ke |ano o ka moku. Hai mai ia ia i ke kia, a |me ka pea t a me ka hae. Ninau hou aku k ko Hawaii poe i ke ano o kanaka, hai mai la ia. He kanaka keo»keo, he ili alualu, he poo-kihikihi, he akua

lakou, he pele, oo ka mea. ua a mai ke ahi ma ka \raha, he puka waiwai ma ko iakou aoeio, ua puka !oa no iloko o ke kino. A ma ua puka la e nao iho ai ko !akou lima. a unuki ae i ka hanaoi, a me ke kanikani. a me ka hao, a we ka lei, a me ka lole, a me ke kui, ame na mea eae a pau. Na keia kanaka i hoakaka e mamua ike auo o ka ; haole, ameke ku ana mai o Lono. A ike aku ta no lakou i ka moku, a nie na mea a| pau o ka moku, ua like io no me ko lakou lohe mua ana mai i ua kanaka !a. Alaila, holo aku la o Kamehameha a pii : iluna o ka moku, a ahiahi ae nalowale ka| moku ma ka moana, a moe no o Kameha- 1 meha ma ka moku ia po. Aianao ae la na 1 kanaka ua laweia o Kamehameha i Kahiki; minamina na kanaka ia Kamehameha. Ia kakahiaka ae, hoihoiia mai la o Kamehameha, uwe iho la o Kalaniopuu me na kanaka f ia Kamehameha, a iele o Kaniehameha i uka, nalo hou ka moku, oia ka holo ana i Hawaii. J. A. \aui. h'oua Heiaa, Haieaii, 1562.