Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 43, 20 September 1862 — Page 4

Page PDF (1.63 MB)

K a Nupepa Kuokoa.

KA NU HOU!

            Ma ka moku Ame rika Morning Star i ku mai nei, ua hiki mai he mau nupepa no Kapalakiko mai, me na mea hou e pili ana i ke kaua, a ua lawe mai makou i kekahi oia mau mea, a ke waiho aku nei imua o ka lehulehu, eia no na mea ano nui.
            Ua hoi ae nei na puali koa o ke aupuni, a ua kokoke no i ke alo o Wasinetona penei: Aia o Gen. Makalelana ma Alexan ederia, me na koa 80,000 paha, a aia hoi o Gen. Pope, McDowell, Banks, a me Gen. Sigela, ma ke awaawa o ka Rapahanakoka, o ka nui o na koa me ia mau Generala, he 120 paha tausani. Ke noho mai la no hoi ma kela aoao mai o ka muliwai o Gen. Iakesona, me na koa kipi i aueane paha e 100,000. Ma keia mau la aku nei, ua hoouka mai na kipi me ka manao e hele mai ma keia aoao o ku muliwai, oia hoi ka aoao a na koa aupuni i noho ai ; aka, ua paleia'ku na kipi e ka puali koa malalo o Gen. Sigela, ua make a eha he 400 koa kipi, he 2,000 i lawe pioia, a ua nui no hoi ka weliweli oia hoouka kaua ana, ua ikaika like no nae na aoao a elua.
            Ke nui nei na k oa o ka Hema ma Kenetuke, a me Tenesi, ua hiki ka nui i ke 65,000, malalo ia poe koa o Gen. Burkner, Brag, a me Marshall ; a ke huli hou nei no lakou i mau koa hou, me ke koi aku i na kanaka ui a pau oia mau mokuaina, e huli wikiwiki mai, a e komo i koa no ka aoao Hema ; no ka mea, e lanakila ana no lakou me ke kanalua ole.
            I ke kauoha ana aku a ka Paresidena o Amerika Huipuia, i mau koa hou i ke Kiaaina o Ilinoe, eia mai kana pane ia ia : " Ua hoaoia na hana maikai, me ka hiki ole no i ka hoihoi mai i na kipi iloko o ko lakou aupuni kapiko. A ua haulehia ia ko kakou manao ana e hoihoi mai i na kipi e hoolohe, a e malama i na Kanawai. A ua loaa ia lakou ma ka lawe maoli ana aku na koa he nui wale, a ke hooweliweli mai nei e hoopoino mai i na puaii kaua o ke aupuni, a me na manao kipi, a me ke koko iloko o ko lakou puuwai, ke hoopulelo mai nei lakou i ka hae eleele i na maka o ke aupuni, me ka hooweliweli mai e pepehi mainoino i na kanaka koa o kakou, me na elau o na aina e. Ke haawi nei lakou i na mea kaua i na Negero a me na Inikini, i mea e kaua mai ai i ke aupuni.
            "E Mr. Linekona, ua pono ma ke ano o ka manawa ke hookaumaha i ka hoopai. E kahea hou aku i na hua mau o kakou, Ka lanakila a me ka noho hui, ano, a mau loa aku, hookahi me ka hiki ole ke hookawale, a e lawe aku i na kanaka aloha aupuni a pau, alaila, loaa ia oe ka mana e holoi ai, mai ka papalina ae o ka honua i na koa kipi, me ka ahai hoi i ko kakou hae i ka lanakila ana. I na wa no nae a pau, ua ala mau no o Ilinoe me ka makaukau, i ka lohe ana i ka leo o ka pahu e hele aku e kokua i ke aupuni." Penei ka olelo a ka Nupepa Times o Ladana no Aberahama Linekona.
            Ke olelo nei ka Nupepa Appeal o Gerenada, e hanaia ana kekahi mea nui ma ia wahi e ka aoao Hema ; a e lilo holookoa ana i na kipi ka mokuaina o Tenesi.
            Ke manao waleia nei e hoi ana na koa kipi e noho nei ma Katanuga, malalo o Gen. Brag, a i Nasavili. Ua puni na moku o ka Hema i na koa powa (Garila.)
            Ke laweia nei na kanaka mai ka 18 a ke 35 makahiki, i poe e hele i ke kaua, a o na kanaka hoi mai ke 35 a hiki i ke 50 makahiki, lilo i poe koa ku mau ma na kulanakauhale kipi; a nolaila, ua nele ka aina i na kanaka nana e lawelawe mai ma ke ano kanu. O ke kaua wale no ka mea i manaoia ma ka mokuaina o Misisipi, a no ia mea paha ke kumu i nui loa ai o na powa ma ia wahi.

            WAS INETONA, AUGATE 21.—Ua hooleia ka hoi o Gen. Dix i Nu Olina, ma kahi o Gen. Butler.
            Ua emi hope mai o Gen. P ope, a aia i keia wa ma ke kahawai o ka Rapahanakoka, a ua hooliloia, oia ke kahawai, kahi e pale aku i ka enemi. Ma ka aoao Hema o ka muliwai, kahi i hoomoana'i o na koa he nui wale o ka Homa, a ua hoao pinepine mai no hoi e nee mai ma ke kapa o ka muliwai a na koa akau e noho nei ; aka, ua keakeaia aku lakou e na koa aupuni. Ua hoonohonoho akamaiia na koa o ka akau ; nolaila, aohe no he wahi e makau ai. Ua hiki mai o Gen. Makalelana, me ka hapa nui o kona mau koa a aia ma Alexanederia.
            Ua kauoha'ku ka Peresidena ia Mr Stanly, ke alii kiaaina o Ka rolina Akau, me ka haawi aku i ka mana ia ia, e koho i mau Lunamakaainana no ia moku aina. Ua hooaliiia o Com. Porter, ka mea nana i hoopio i ka moku hao kipi Akansas.
            Ua ikea ma na nupepa o Balatimoa, i ka wa i puka ae ai ke kanawai e koi ana i na kanaka a pau mai ka 18 a hiki i ke 40 makahiki, e lilo i koa ; ua nui loa ka poe i haalele i ke kulanakauh ale o Balatimoa, a ua pau nui i ka hele aku i ka Hema a me Kanada. O ka nui o ka poe e hele nei i ka la hookahi, ua hiki i ka 500 kanaka i kela la keia ia.
            Ua kudalaia ka waiwai o John S lidell, ke Kuhina kipi e noho nei ma Farani, ma ke kauoha a Gen. Butler. A ua hoopuka'e nei no hoi ia he olelo o kauoha ana i na mea a pau o Nu Olina, e paa ana i na mea kaua, e hoihoi koke mai ia mau mea ma kona lima ; ua hoakaka mai ke Kanikela o Farani, no na mea kaua e waiho ana ma ka malu o na kanaka o kona Aupuni, a ua hai aku no ke Alii Koa o ke Aupuni, nana no e malama i na pono a me ka maluhia o ia poe ; aka, aole nae oia i manao he pono ke waiho ma ka lima o ua poe la ; nolaila, ua pau loa mai na mau mea kaua a pau o ia wahi ma ka lima o ke Aupuni.
            Ua lilo holooka ka muliwai Cumbeland i na kipi; nolaila, aole e hiki ke hele i Nasavi li ma na kaa-mahu.
            Ua haalele aku ka o Gen. Rosenkra ns me na koa he 30 a hiki paha i ke 40,000, a ke hele aku nei i ka Hema i Linetown, kahi a na koa kipi he 15,000 i hoomoana'i malalo o Gen. Armstrong. Aia o Gen. Price ma Tupelo, me na koa he 25,000. E hui ana paha o Price me Armstrong, a e hoouka aku ana ia Gen. Rosenkrans o ka akau, aole no nae he maopopo oia. Aole no i nele o Koronito i na koa nana e kiai, me ka malama i ka maluhia oia wahi.
            Ua oleloia mai, ua haalele na koa aupuni ia Papu Donelasona; aka, aole paha he oiaio ; no ka mea, ma ka la 25 o Augate iho nei, ua kii aku na kipi e hoouka i ua papu la, aole nae lakou i lanakila, he 30 o lakou i make, a 2 o ke aupuni. O ka nui o na koa i hoouka'i malaila, ma ka aoao kipi he 450 koa pu liilii, he 350 koa lio, me 2 pukuniahi. Eha wale no Komopane ma ka aoao o ke aupuni.
            Ua kenaia'ku he poe koa e hele iloko o Misouri, e wawahi ai i na waapa a me na waa e ae nana e lawe nei na koa powa mai kekahi aoao a i kekahi aoao o ka muliwai, a ua ko no hoi ka lakou hana i hoounaia'i e hele, a ma ia wahi no ua hookuuia he 23 nika kauwa, e ka Ilamuku nui, oia mau nika, he waiwai no kekah mau alii kipi. O ke ola o na koa aupuni e noho nei ma ia wahi i keia manawa, oia no ke kii aku a hao wale mai i na mea ai a na kipi, e like me ka olelo kuahaua o nei mau la aku nei.
            He wahi hoouka kaua iki no ma Warenatona, mokuaina o Vereginia, a ua lanakila no na koa aupuni.
            Ke nui nei ke okuku haunaele ma ka moku aina o Marilana, no ka nui no o na kanaka o ia wahi i makaukau e hele ma kai aoao Hema, ua puka ae no ka poe kipi ma ia moku aina, a ua hoike akea ae no i ko lakou manao ; a e kali wale ana no ia poe no ka wa kupono e kau ae ai i ka hae kipi iluna, a ua loaa no hoi na kumu kupono e manaoia'i; ua lawa pono no ia poe i na lako kaua. Ua koi ikaika ia'ku na poo Aupuni, e koi i na kanaka a pau o ia moku aina, e haalele koke i na mea kaua, o ka poe e ae ole ana e hoohiki mamuli o ke Aupuni kahiko.
            Ua halawai ka Peresidena a me na Kuhina o Ame rika, a ua hoopuka'e lakou i ka manao oluolu like no ke kaahope ana o ka pilikia, ua hala loa aku ia.
            Peneia ke kulana o na Koa Aupuni ma ka moku aina o Vereginia. O ka muliwai o ka Rapahanakoka ka palena iwaena o na aoao e kaua nei; a ua paa pono ka aoao Akau o ua muliwai la i na Koa Aupuni, mai Wasinetona a hiki i Faredarikabuga, he 40 mile ka loa, ua paa ia mau mile he kanaha i na koa, mai kekahi kihi a hiki i kekahi kihi; a he 56 hoi na mile o ua muliwai la, a me na koa mai ke Kulanakauhale Alii aku o Wasinetona. O ke kihi akau o ia puali, malalo o Gen. Sigela, he hiki ke holo ia'ku ma ke kaamahu. Aole i aeia ke pai ana ma na nupepa i ka nui o na koa e noho nei malaila ; aka, ua manaoia ua nui no na koa malaila. Aole no paha e liuliu ka manawa e hala, alaila loheia mai no.

MOOLELO HAWAII.
HELU 2.
No ke ku ana mai o Lono ma Kealakekua, a
me kona make ana.

            I ko Lono nalowale ana mai Maui aku, hoea mai la oia mawaho mai o Kohala, Hawaii, i ka la 2 o Dekemaba kona hoea ana mai ilaila, ua uhiia na mauna e ka hau. Kokoke ma Kukuipahu kona wahi i ku mai ai, holo aku la na kanaka e nana i ka moku, a ike aku la i na haole e ai ana i ka ipuaimaka ; alaila, hookani aku la na kanaka, penei, " He akua no ka ! ke aiia mai la ka io o ke kanaka ! a ke a mai la ke ahi iloko o ka waha." Kuai iho la o Lono malaila i puaa, hookahi puaa, hookahi pauku kakaki, i mea koi, a i mea makau hoi kekahi.
            Holo aku la o Lono mawaho o Hamakua, a me Hilo, a me Puna, a Kau, a kokoke puni o Hawaii, a ku mai la ma Kealakekua, i Kona, i ka la 17 o Ianua ri, M. H. 1779, ke ku ana mai o ka moku o Lono, o Kalaniopuu ke Alii o Hawaii ia wa. I Maui no nae o Kalaniopuu ia manawa, e kaua ana me Kahekili. Ia manawa i ku mai ai o Lono, he mau la ia aole e pono ke holo ka waa, no ke kapu i ka makahiki.
            Aka, no ke ku ana mai o Lono, manao ae la na kanaka e pone no ke holo ; no ka mea, ua holo mai ke akua o Lono ma kona moku. Ua paa ka manao o na kanaka he akua io no o Lono, a o kona moku, oia ka heiau. A ike aku la na kanaka i kekahi poe haole e okomo ana i ka lopi ma ka aoao o ka moku, ua kapaia ka inoa o ia poe haole, o Mokuhalii ma, o na'kua kalaiwaa. A ike aku la na kanaka i kekahi poe haole, he ahi ma ka waha, ua kapaia ka inoa o Lono-pele. No ka manao ana he akua lakou, hele nui aku la na kanaka e hoomana ia Lono.
            Hele nui aku la na wahine ma ka moku e launa haumia me na haole, haawi mai la na haole ia lakou i ka hao a me ke aniani, a i ka nana ana o na wahine i ke aniani, a ike aku la lakou i ko lakou aka maloko o ke aniani, makau iho la lakou, no ka nui o ke aka maloko o ke aniani ke nana aku; holoi iho la lakou i ka heu o ke aniani, a pau ae la ka ike ana o ke aniani, minamina iho la lakou i ka ike ole.
            No ka manao ana o na kanaka ia Lono he akua ia, hoomana nui lakou ia ia me ka mahalo aku ; haawi wale lakou ia ia i na puaa, a me ka ai, a me ke kapa, a me na mea a pau, e like me ka haawi ana i na akua, aole lakou i kuai. Hookokoke na kahuna ia ia me ke kulou ana, hoolei i ke kapa ulaula ma kona poohiwi, hoihope iki, haawi i na puaa a me kela mea keia mea, me ka olelo loihi ana, he olelo wikiwiki, o ka pule no ia a me ka hoomana.
            Ina i hele o Lono mauka, holo aku no ka nui o na kanaka me ka makau, a o ke koena, kulou lakou ilalo me ka hoomana ia ia. Alakaiia o Lono ma ka hale o na akua, a iloko hoi o na Heiau, a ua hoomanaia hoi oia malaila; ua ae mai o Lono i kona hoomanaia, e like me Herode, aole oia i papa mai. E hiki paha i kekahi ke manao no keia hewa o Lono, a me kona hoolaha ana mai i ka mai ino, nolaila i hahau mai ai ke Akua ia ia a make.
            I ka la 24 o Ianuari, hoi mai o Kalaniopuu mai Maui mai, hookapuia ka waa, aole e holo i kai no na wahine, a holo nui mai na haole mauka e hookamakama ai. Hana lokomaikai aku la o Kalaniopuu ia Lono, haawi ia ia i mau aahu hulu-manu, a me na kahili, ua hoomana no o Kalaniopuu ia Lono. I ka la 4 o Feberuari, holo aku la o Lono a hiki mawaho o Kawaihae, a ike oia ua popopo kekahi kia o kona moku, hoi hou oia ma Kealakekua e kapili hou ai. A ku hou ka moku launa hou na kanaka, aole nae i launa nui e like me mamua.
            Ua loihi ka hui hewa ana o na haole i na wahi ne, a ua aloha kekahi poe wahine i na haole ; nolaila, ua kue aku na kanaka ia Lono, a me kona poe kanaka a pau. A hoomaka na kanaka e hana kue, ki koke no na haole i ka pu, lalau mai no hoi na haole i ka waa o kekahi Alii, o Palea kona inoa, kue oia, a hahau ia e kekahi haole i ka hoe a hina; alaila, kue nui aku la kona poe kanaka, a nou aku la i na pohaku. Ala'e la o Palea me ka makau o pepehiia mai e Lono, a hooki ae la i ka hakaka ana.
            Mahope iho, aihue o Palea i kekahi waapa o ka moku ; no ka manao huhu paha kona aihue ana, a no ka makemake paha i ka hao kekahi, oia ke kumu i kaua ai. Kauoha mai o Lono i ke Alii, e imi i ka waapa a e hoihoi ma ka moku. Aole i hiki i ke Alii ke hoi i ka waapa; no ka mea, na pau ia i ka wawhiia e na kanaka i loaa ka hao. Holo mai la o Lono mauka a me kona poe kanaka me na pu, e kii i ke Al ii e lawe ia ia ma ka moku, i noho oia malaila a hoihoiia mai ka waapa.
            A i ke kii ana mai o Lono ia Kalaniopuu e holo ma ka moku, holo mai la o Kekuhau pio i Kaawaloa, mai Keei mai, a holo mai la kekahi alii ma ka waa e ae, a ki mai la na haole ma ka moku i ka pu, a make iho la ua alii la, o Kalimu kona inoa. A ike iho la o Kekuhaupio i ka make ana o Kalimu, wikiwiki mai la ia a pae ma Kaawaloa, a nana no i kaohi ia Kalaniopuu, aole e holo ma ka moku. A i ka lohe ana o na kanaka, ua make kekahi alii, pue iho la lakou e kaua. Hookokoke kekahi kanaka ia Lono me ka pahoa ma kona lima; makau o Lono, a ki mai la i ka pu, o ke kaua iho la no ia.
            Hahau mai la o Lono i ka pahi, a moku kekahi alii, o Kalanimanook ahoowaha ka inoa o ua alii la. Lalau aku la ua alii la ia Lono me kona lima ikaika e paa wale aku ia ia me ka pepehi ole aku ia ia ; no ka mea, ua manao no oia aole e make o Lono, he akua ia; aka, no ko Lono uwe ana ae i kona hina ana ilalo, manao ae la o Kalanimanookahoowaha, he kanaka no o Lono. Pau kona manao ia Lono he akua oia ; alaila, pepehi iho la oia ia Lono a make loa iho la oia ia ia. Alaila, ki mai la na haole i koe ma ka waapa, a nui loa iho la na kanaka i make ma ia ki ana. Paku aku la na kanaka i ka moena no ka poka o ka pu, aole nae e paa ka poka i ka moena; alaila, ki nui mai la na pu o ka moku, a make iho la kekahi poe kanaka.
            Nolaila, hee aku la o Kalaniopuu iuka me na'lii a me na kanaka a pau, o Lono a me na haole eha i make pu me ia, a hiki iluna o ka pali o Kaawaloa. Alaila, hai iho la o Kali opuu ia Lono, a pau ka hai ana; alaila, holehole iho la lakou i na iwi o Lono, a ua malamaia kona mau iwi, a me na peahi lima, a me ka naau i mea aha.
            A puhi aku la lakou i kona io i ke ahi, ua aiia ka naau o Lono e kekahi poe keiki, ua kuhihewa nae lakou, he naau Ilio, nolaila ko lakou ai ana. O Kupa, o Mohoole a me Kaiwikokoele, ka poe nana i ai. Ua hoihoiia aku kekahi mau iwi o Lono ma ka moku, a ua malamaia kekahi e na kahuna, a ua hoomanaia. Ma ka la 23 o Feberuari, holo aku ka moku mai Kealakekua aku, a i ka la 29 o ia malama, ku ka moku ma Kauai, mai Kauai aku a i Niihau, a i ka la 15 o Maraki ka nalowale loa ana'ku.
( Aole i pau.)

No ka Ahahui Euanelio ma
KONA HEMA, HAWAII.

E ka Nupepa Kuokoa e; Aloha oe :
            Ma ka la 4 o Sept. iho nei, ua akoakoa mai na Luna Ekalesi a o keia Berita o Kona Hema nei, a me Rev. J. D. Paris, ke Kahuna ma Napoopoo, e kuka i wahi e noho ai na Luna Ekalesia malihini, mai na Berita e mai o keia mau mokupuni o Hawaii nei. No ka hui ma ka la 6 o Okatoba. Oia hoi ka Monede mua e hiki mai ana, a penei ka hooholo ana :
            E weheia ka Hale o Iosepa, a me Ioane, ma Keei, no na Luna Ekalesia malihini mai Hamakua a Kohala.
            E weheia ka Hale o J. W. Kupakee, ma Kepulu, no na Luna Ekalesi mai Kau a Puna.
            E weheia no hoi ka Hale o S. W. Papaula, ma Napoopoo, no na Luna Ekalesia malihini o Hilo.
            A ke kauoha aku nei au mamuli o ke kauoha a ka Hale ia'u, ma na wahi i kuhikuhiia no lakou.
S. W. PAPAULA. Hope Kakauolelo.
Napoopoo, Sept. 4, 1862.

MAKEMAKEIA!
LOLI, PEPEIAO LAAU!
A ME KA
LALA MANO

                PENEI KA UKU ANA:— NO ka Pepeiao Laau, 8 keneta. " " Lala Mano, 15 keneta. " " Loli Kohola, 12 1/2 keneta. " " Loli Koko, (ke nui,) 4 keneta. " " Loli Kae, (ke nui,) 4 keneta. E hele mai ma ko maua hale kuai, ma ka aoao komohana o  ka Hale Kuai o Daimana, ma Alanui Alii.
UTAI & AHEE.
Honolulu, Aug. 1, 1862. 38-3m

HALE PAI KII
O
J. W. KINI.

                INA MAKAMAKA A ME KA POE NO A pau o keia mau Mokupuni ka'u e kahea nei, ina e makemake ana e piia ko lakou kii, e hele mai no ma ko'u HALE PAI KII, ma ka aoao hikina o ka hale kuai o Daimana ma, maluna ae o ka hale kuai Bipi o Wiliama Dufena, ma ka aoao makai o ke Alanui Alii e pili kokoke ana me ke Alanui Papu. Ua makaukau loa au e hooko koke aku i ka makemake o ka poe a pau ma ka Oihana Pai Kii, a ke hilinai nei no au ma ka'u mea i ikeia imua o ka lehulehu no ka Hana Pai Kii.
Honolulu, Aug. 7, 1862. 37-2m

MOKU HOLO MAU
NO
Nawiliwili, Koloa a me Waimea, KAUAI.

                E HOLO MAU ANA KA MOKU kialua maikai mama  "KALAMA," no na awa i haiia maluna, a me na awa e pili ana ma ka aoao kona o Kauai, ma keia hope aku. He hiki i na kanaka ke hilinai ia ia.
F. MOKINA, Ka hope.
Honolulu, Aug. 7, 1862. 37-3m

H ALE PAI KII.

                KA HALE PAI KII O Chase, MA KE Keena Pai o ke Kuokoa, maluna ae, e pili la ma ka aoao hikina o ka HALE LETA. E paiia na KII o na ano a pau ma ke Aniani, Ili, Pepa, a me ka mea Laholio, &c., a e paiia no hoi na kii iloko o na komolima a me na pine umauma, a me na mea hoomanao e ae.
32-3m H. L. CHASE.

J. H. COLE.

                LUNA KUDALA. Ma ka Hale Pohaku o Mi. Aniani ma. Ma ke Alanui Alii Wahine. 33-6m

H. W. SEVARANA.

                Luna Ku dala a mea Kalepa. Hale Mahoe. Alanui Aliiwahine. 33-6m

OLELO HOOL AHA.
$ 50 MAKANA.

                E UKU IA NO HE $50 I KA MEA A MAU mea paha, nana e hai mai i kekahi mea e hoomaopopo mai ai i ka poe nona na ilio i pepehi nui i na hipa o ka Ahahui Hanai Holoholona a me Ka Mahiai, a ina e ike ia kekahi mea e hele kuleana ole ana maluna o na aina e pili ana mai Pohinahina a Lamaloloa, Kohala Akau, a maluna paha o kekahi aina e ae o ua Ahahui nei, e hoopii ia no e like me ke Kanawai. E pepehiia no na ilio a pau i loaa maluna o ko makou aina hanai hipa ; a o na holoholona, na lio, hipa, kao, e hanaia no e like me na holoholona hele hewa, a e hoopii ia no ka poe nona ua mau holoholona nei. O ka poe mea holoholona e holo nei maluna a ka aina o ka Ahahui, ua ae ia lakou e lawe aku i ko lakou mau holoholona a hiki i ka la 1 o Augate, 1862, a mahope oia manawa, e hanaia no e like me ua holoholona hele hewa. O ka palapala ae, e lawe aku i na holoholona, e palapala lima ia, a e kakau inoaia e ka Luna o ka Ahahui.
FRANCIS SPENCER. Luna o ko Waimea A. H. H. a me ka M.
Puuloa, Hawaii, Iulai 14, 1862. 35-3m

OLELO HOOLAHA.

                O KA MEA NONA KA INOA MALAlo nei, ke papa aku nei oia i na kanaka, haole, a me ka pake, o kela ano kanaka keia ano kanaka a pau, e nana mai ana. Ke papa aku nei au i na mea a pau, mai hookuu wale oukou i ko oukou mau holoholona, ma ka Apana kula o Ukumehame, mai ka pali o Manowainui, e pili ana me Waikapu, ua kapu ia Apana kula. Ina i loaa kekahi holoholona e hele ana ma ia Apana kula i oleloia maluna, e uku mai ka mea holoholona $1.00 (hookahi dala,) me ke kao, a me ka hipa, ewalu poo $1.00 (hookahi dala.) Ina aole e loaa mai ka uku e like me na mea i oleloia maluna, alaila, e hookomo ana kuu kanaka ma ka Pa Aupuni, no ke kolohe i ka mauu o ua Apana kula la me ke kuleana ole.
P. NAHAOLELUA. Hope Luna Aina o ka Moi.
Lahaina, Maui, Maraki 31, 1862. 19-tf

OLELO HOOLAHA
I NA KANAKA HAWAII!

                Makai iho o AIGUPITA! Ma hope iho o ka Pa O MAHUKA! KA Pa Kuai Papa o LUI, C. H. LEWERS, MALAILA E LOAA AI NA PAPA O KELA anu keia ano, me Ke Kumukuai makepono loa, nolaila, e naue mai oukou e ike i ka oiaio o keia leo paipai ia oukou e na makamaka Hawaii. NA PAPA OLEGONA, LAAU HALE A ME NA POU. LAAU KAOLA A ME NA PINE PA, LAAU AAHO HALE PILI MAOLI, PAPA ULAULA, PAPA PAINA, PAPA KEPA A ME KA AAHO, PILI ULAULA A ME KE KEOKEO. Eia ka mea KUPANAHA Ma keia hale—maanei i wiliia'i ka PALAOA a ma ka HANA PAHU, e like loa me ko ULAKOHEO mamua, i kona wa e kau ana, aole i pau i ke ahi mamua; nolaila, e naue mai e makaikai. Na Pena Keokeo a me ka Omaomao, Na Pena Ulaula a me ka Eleele. Poho, Kolu, Hulu Pena, KUI o na ano a pau, LAKA o na ano a pau, Ami, Kilou, Kui kakai moena, Kui Nao, Pani Hale, Pani Aniani, Pake, Aniani kaawale, Pani Olepelepe. A PELA WALE AKU.
Honolulu, Iulai 22, 1862. 36-3m

MAKEMAKEIA.
ILI BIPI,
ILI KAO,
a me ke KELEAWE kahiko.

                UA MAKEMAKEIA NA MEA I HAIIA maluna e C. Brewer & Co. (Burua ma,) ma ko laua Hale Kuai i kai o ka Uapo. E uku no laua i ke kumukuai makepono no ia mau mea. 33 3m.
C. BREWER & Co.

KA LAKO HALE
A ME NA
Pahu Kupapau !

                AUHEA OUKOU, E KA POE E MAKEMAKE ANA E kuai ma ke ano makepono wale ! Eia no ke waiho la ma kuu Hale Paahana, ma Alanui Papu. Na PAPA KAUKAU! NA LAKO HALE! NA PAHU KUPAPAU! PAHU KOA,.....$12 Ua loaa mai hoi na mea hoonani Pahu Kupapau he nui loa, a e kuaiia no ka uku makepono. A ua makaukau no hoi au e kuai aku i na mau mea hoolako hale, a ka poe e makemake ana e kuai me a'u no ke dala. Nolaila, ke makemake nei au e kuai aku i na lako hale o hai me ka uku aku i ke dala maoli, a ua lako hoi i na mea hoolako hale no ke kuai aku ia hai, no ke kumukuai emi loa.
HANALE ALENA.
37-6m Alanui Papu.

J. P. HUGHES.
MEA HANA NOHO LIO!

                AIA MA KA HALE KUAI O KA me a nona ka inoa maluna nei, he Noholio Pelekane a he Noholio Meleka, a me na Noholio Wahine, o na ano a pau: NA HAO WAHA a me NA KEPA o na ano a pau. NA KAULAWAHA, a me na mea e pono ai ka lio. NA ILI KAUO o na ano a pau. NA EKE ILI. NA HUIPA. NA HAO KEEHI. NA PALAKI LIO. NA KAHI LIO. A me na mea e ae a pau loa e pili ana i na lio a me na kaaholo, a e kuai ana no ia mau mea, No ke kumukuai makepono loa! Aia no ke waiho mau nei malaila na pela mauu. O na pela pulu, na peia hulu, na pela mauu, a me pela lelele. E hanaia no e like me ka mea i kauohaia mai. Ua hanaia no na kaa lealea me ka maikai loa, a me ka makepono hoi. Ua hana hou ia na mea a pau e pili ana i ka'u oihana me ka maikai. E malama pono ia no na mea a pau i kauohaia mai e pili ana i ka'u oihana. E loaa no wau ia oukou ma Monikahaae, ma ke kihi o ke Alanui Hokele a me ke Alanui Papu.
J. P. HUGHES.
Honolulu, Aperila 1, 2862. 19-1y

E Makaala! E Makaala!!

                MA KAHI O C. Brewer & Co., E LOAAI I NA kanaka Hawaii ka Waapa okohola maikai, Pena hale o na an a pau, Aila pena, Wai hoomaloo pena, A me na mea e pili ana i ka hoomaikai hale.
C. BREWER & CO., (Burua ma.)
Hale Makeke, Alanui Kaahumanu, Honolulu, Feb. 13, 1862. 37-3m

MANUAHI, MANUAHI.

                E IKE OUKOU E NA KANAKA a pau. eia ma ko'u Hale Kuai Bipi, ma Ulakoheo. NA io bipi momona loa o na bipi kupaluia a pau o na kuaaina mai, i laweia mai ma ko'u HALE KUAI BIPI, a he manuahi loa ke kuai ana. Maanei wale no ke keu o na Io Bipi Momona, Waliwali, a Palupalu hoi, O na io ma ka ai ana iho, aole hoohalahala iki ka puu i ka oo oia mau mea. E hiki ia'u ke kuai aku ma ka paona, a me ke o KUAI MANUAHI, me ka paona ole. Pono oukou ke hele nui mai e kuai me a'u i ike io oukou i ka oiaio o na olelo maluna. Ua loihi loa ko'u noho ana ma keia oihana, no kuu aloha loa i na keiki a me ka lehulehu a pau o ke Kaona, a me keia Mokupuni okoa, a no ka pono o ka poe ma ka moana a me ko na aina e, a ua kamaaina loa au ia oukou. E hele nui mai oukou oiai au e noho ana i Kuene na oukou. E wiki mai oukou.
J. W. KAIKAINAHAOLE.
Honolulu, Aperila 25, 1862. 22-tf

HALE HANA PIULA.
F. H. & G. SEGELKEN.

                MA KE ALANUI NUUANU, MAKAI IHO o ka Loiala Hotele. Mau mea hana, a kuai Piula, Hao, Keleawe, a me na mea e ae e pili ana i ka Oihana Piula. A e hoomoe hoi i ka Piula Wai, me ka hooponopono kupono i na mea a pau e pili ana ia oihana. Ua lako mau i ka Piula Wai maikai. E hele mai e ike no oukou iho. 33-6m

PAPA MAKEPONO!

                AIA KA HALE KUAI O LUI (C. H. LEWERS.) ALANUI PAPU, kahi e kuai oluolu ai. NA PAPA OREGONA 1 a hiki 3 iniha, LAAU KAOLA, oa a me na pou, a me na opaka e ae, LAAU PA a me na PINE PA. LAAU AHO HALEPILI. PAPA ULAULA, PAPA PAINA, PAPA KEPA, PILI ULAULA a me KEOKEO. PENA KEOKEO, OMAOMAO, ELEELE, ULAULA. POHO, GALU, HULU PENA. KUI o na ano a pau, LAKA. AMI, KILOU, KUI KAKIAMOENA, KUINAO. PEPA HOONANI KEENA. PANI HALE, PANI ANIANI. ANIANI KAAWALE, PATE. PANI OLEPELEPE. Eia ka mea kupanaha ma keia wahi, na ka mahu e hana i na pahu apo, he hikiwawe, kupanaha. E hele nui mai e kuai a e ike wale i keia KAMELO. Ua hoeomi ia na Laau Oregona i keia wa, i ELUA KENETA ME KA HAPALUA no ka kapuai. 33-6m

HOONANI HALE,
MAKEPONO.

                O KA POE A PAU E MAKEMAKE ana e loaa na mea maikai e hoonani i ko lakou mau hale, e aho e naue mai i ka Hale Kamana o ka mea nona ka inoa malalo, ma ke Alanui Hotele, a malaila e loaa'i ia lakou na  PAPA KAUKAU NUI A LIILII HOI, NOHO O NA ANO A PAU. MOE O NA ANO A PAU. PAHU KUPAPAU. E ku mai ana mai Bosetona mai, ma ka moku George Wasinetona, ma ka malama ae nei o Ianuari, he mau mea HOONANI HALE o na ano a pau, a e kuai Emi aku no au. E hele mai e nana a Kuai iho.
C. E. WILLIAMA. (UILAMA.)
H onolulu, Iulai 2, 1862. 32-6m

KAMANO! KAMANO!!

                1050 PAHU KAMANO MAIKAI LOA i loaa mai nei. A e kuaiia aku e like me ka makemake o ka poe kuai mai. Ma kahi o 33-3m
H. HACKFELD & Co. (Kalema.)

KAKELA ME KUKE.

                MA KA HALE POHAKU HOU, MA POLELEWA kahi kokoke i ka Halepule Betela ma Honolulu, Oahu. Na laua no e kuai i na lole o Kela ano keia ano. NA MEA AI, NA BAKEKE, NA IPU TINI, NA PA LEPO, NA KAMAA, NA PAHI me na O-O, NA PAPA me na NOHO, NA IPUHAO, NA NOHO LIO, NA MEA E KAKAU, NA PENA ME NA AILA, NA MEA MAHIAI. A me kela mea keia mea. Me na laau a Dr. D. Jayne.
Honolulu, Dekemaba, 1861.

MEA ONO KA RAIKI!
E ka poe Kanu Raiki!

                KE MAKEMAKE NEI KA MEA NONA ka inoa malalo iho, e kuai nui i ka RAIKI, a o ka poe mea Raiki hou paha, e ulu ana aole i oo, e hiki no ke ohi mua kekahi uku hapa, ke kuai e ia ka Raiki me a'u. Eia kekahi, na'u no e hoolawa i na eke i mea e pono ai ke halihali, a e hele koke nui mai ka mea Raiki oo, a me ka mea Raiki e ulu ana e kuai me a'u. Aia ma ka Hale Kuai o KEOKI OLELO E. Ma ke kihi o ke Alanui Papu. 35-3m

ILI BIPI, ILI KAO.

                E UKU AKU NO O F. S. Pratt & Co., ma ko laua Hale Kuai, ma ka Hale Mahoe. I ka uku makepono loa no ka mea i haiia maluna. O Mr. J. C. Spalding (Polena,) ka mea i kamaaina loihi ma ke kuai ana ma a mea, ka mea nana i hooponopono ma ia mea. 32-3m