Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 27, 4 July 1863 — Page 2

Page PDF (1.67 MB)

This text was transcribed by:  Stephen Trussel
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Moi, a noho me ia a hiki i ka wa a ke Akua e hooko mai ai i ka'u mea e hana aku ai." Ea ae la kona poo a ae aku la i ka Moi ; nolaila, piha loa iho la ka Moi i ka olioli, a kauoha koke aku la oia i na kaukaualii e hoolaha kokeia aku ka hooliloia'na o Badoura i Moi.

I ka wa i hooliloiaʻi ka Lede Badoura i Moi. ame ka hookani ana o ka pahu, e hai ana i ka hiki ana mai o ka wa olioli, e hoomakaukau ana ka Moi Amanosa i ke kaikamahine ana no ka mare ana ; he mau la mahope iho, laweia aku la ka Lede Badoura imua o ka Lede Haiakalanifasa. Ua like laua me na mahina piha, e pili like ana, a iaa i ole ia, a me he mau la ala i hoea like mai ; a mohope iho o ke paniia'na mai o ka puka. a kuuia iho la ka paku, noho iho la ka Lede Badoura me ka Lede Haiakalanifasa, e hooanaono ana no Camalazamana kana mea aloha : a no ka nui loa o kona aloha, hoohanini mai mai ia oia i kona waimaka. A mahope iho, noho iho la oia ma ka aoao o ka Lede Haiakalanifasa, a honi aku, a ku ino ae la ilaua, a pale aku la i ke Akua, a hiki wale i ka wa i hiamoe ai ka Lede Haiakalanifasa, alaila, kau aku la keia iluna o ka moe, a huli aku la ke alo ma kahi e.

I ke kakahiaka ana ae, hele mai la ka Moi ame kana wahine, e ninau i ke kaikamahine no ko laua moe ana ia po ; nolaila, hai aku la oia i ka mea i hanaia mawaena o laua ia po. O ke Kuini Badoura, ua hala mua aku la, a e noho ana iluna o ka noho alii ; hele aku la na mea a pau e hoonani ia ia, a e pule i ke Akua no ka hooloihi ana i kona noho Moi ana ; no ka mea, e manao ana no lakou he kane maoli keia. Ilaila no kona wahi o ka noho ana a po ka la, alaila, hoi aku la oia ilojo o ka rumi i hoomakaukauiia nona, loaa mai ka Lede Haiakalanifasa ia ia e noho ana ilaila ; noho aku la no hoi keia ma ka aoao, a honi aku la, alaila, pule hou no keia a hiki i ko iala wa i hiamoe ai, a moe aku la no hoi keia huli ke alo ma kahi e. Kakahiaka ae la no, hele no keia a noho iluna o ka noho alii ; ia wa, hele hou mai la no ka Moi e ninau i kana kaikamahine ; a olelo aku la noi keia i ka mea i hanaia e like me mamua. Pane mai la ka makuakane, " E kuu kaikamahine, e hoomanawanui oe i keia po hookahi, a ina kela e hana pono ole mai ia oe, alaila kakou ike i ke ala e hana aku ai ; alaila, hoopau aku au i kona mana a hookuke aku mai ko kakou aina aku nei."

(Aole i pau.)

Ka Nupepa Kuokoa.

HONOLULU, IULAI 4, 1863.

Ka Oihana Luna Leta Nui.

Ma ka la 30 iho nei o Iune, ua hookohuia e ka Moi ka Mea Hanohano Davida Kalakaua, i Luna Leta Nui no keia aupuni, ma kahi i hookaawaleia e ka haalele ana iho, a Mr. A. K. Kalaka ka Luna Leta mua. Ma keia mea e ikeia'i ka makemake nui o na poe poo aupuni, e hoonoho i ka poe Hawaii nei ma na wahi noho ana hanohano, a koikoi no hoi o ke aupuni. He nui no na oihana aupuni i hiki pono i na kanaka Hawaii ke lawelawe, aka, i na wa mamua'ku nei, ua pau wale no ia mau oihana, ma na lima o na ili keokeo, a o mi ke kanaka, ua kapae loa ia ma ka paia. No ia kapaeia, nolaila, ua nele ke kanaka maoli i ka mea nana e koi mai iaia e hooikaika, a e hoopili hoi mamuli o ka hoopono; no ka mea, aole he pomaikai e loaa mai ana iaia ma ia hoopono a na - ua hoowahawahaia oia e kona aupuni; a aia wale no ka poe kupono, i ka manao o ke aupuni, o na poe ili keokeo. Ke ike nei kakou, ua hala ia wa mahope, a he wa okoa keia; ke loli ae nei ka manao o nei mau Alii, a ke hoomaka nei e hoonoho i na keiki ponoi o ka aina, ma na oihana nui o ka aupuni. He kumu keia e hiki ke hoohoihoi mai i na kanaka Hawaii, e hooikaika ma ka imi ana i ka naauao, ame ke ao pu hoi ia lakou iho e hoopono, a e hoopololei. Ua loaa i ka mea i hoonohoia ma ka oihana Luna Leta Nui, ka uku kupono o kona noho pono ana imua o na 'Lii o ka aina, ame kono malama ana hoi i ka huaolelo i kapaia e na haole "Decorum;" a iloko o ko makou manao ana, e hoonohoia ana no kekahi poe o ia kulana hookahi ma na oihana hanohano, ke ikeia ko lakou ano, ame ke ana o ka lakou mau hana. He manaolana ko makou e lilo keia hooliloia ana o ka Mea Hanohano D. Kalakaua, i Luna Leta Nui, i mea nana e kauo i na kanaka Hawaii a pau, e hooikaika, a e imi i ka naauao, a me ka malama pono i ke ano o ka noho ana, i hiki ai ke hilinaiia mai e na poe nona ke aupuni. O ka oihana Luna Leta Nui. he oihana koikoi no ia. a aia wale no ka poe pono ma ia wahi, o ka poe malama pono, ame ka poe eleu, ame ka poe no hoi e hoopono ana. Aia maloko mai o na lima o ka Luna Leta Nui na waiwai o kekahi poe e hoounaia mai ai, ame na manao huna hoi o kekahi mea i kona makamaka. Anolaila, o ka haawiia ana o ia oihana i ke kanaka Hawaii, he kumu pono no ia e manaoia'i ua lawa ka naauao iwaena o kakou iho, a ua hiki no hoi ia kakou ke lawelawe i na mea e pili ana i ko kakou aupuni uei, a ua hiki mai ka hopena o ka manawa o kakou e hilinai aku ai i na haole wale no e poono ai na oihana aupuni. He oiaio no, he mau oihana no kekahi i keia manawa, i hiki ole i na kanaka maoli ke lawelawe: aka, e hilinai aku no kakou i ka manawa, a nana no e hoohua mai i ka naauao kupono iloko o kakou iho. i hiki ai no ia kakou a pau ke lawelawe i na oihana a pau e pili ana i ke aupuni nei a ko kakou mau kupuna i luhi ai, a i hoomanawanui ai no hoi.

No ka mea, ina no e ili iho na oihana aupuni ma ka lima o na kanaka maoli, alaila, aole e laweia ana ia dala mailoko aku nei o ka aina, a aole no hoi e noho iho a oloolo ka eke, huki ae no hoi ana i kahi e. Akahi no kakou a ohi i ka io o ka naauao i aoia mai ia kakou, e ka poe nana i ahai mai ka malamalama a hoolaulaha ae iwaena o kakou, i ke au pouli wale o na la kahiko i hala e aku.

NA MEA HOU O HAWAII NEI.

Ke Alo Alii.

NA MOI. - Ke olioli nei makou i ka hai aku i ka lehulehu, ua maikai ke ola o ka Moi ame ka Moiwahine. I ka makaikai kinipopo ae a kekahi o ko laua mau hoalauna, i ke ahiahi Poakolu iho nei, i Kapauhi.

KE ALII KUHINA NUI. - He maikai no ke ola o ke alii, a aia no ke noho nei ma kona wahi ma Papanene Palace, Mokuaikaua.

KE ALII KUHINA KALAIAINA. - Ua oluolu maikai no ke ola o ke Kuhina Kalaiaina, Ka Mea Kiekie Prince L. Kamehameha.

Ke ALII KIAAINA. - Nawaliwali iki iho nei Ka Mea Hanohano M. Kekuanaoa, a ua maikai hou no kona ola ana.

MAJOR. W. L. MOEHONUA. - Ua kaumaha makou i ka hoike aku i ka lehulehu, i ka loohia ana o Maj. W. L. Moehonua i ka nawaliwali, iloko o keia mau la iho nei; aka, ke mama ae nei no nae kona mai.

- Aia Ka mea Hanohano W. L. Lunalilo, i Waikiki e noho nei i keia mau la.

KA MOKU " PELE." - Ua hukiia iho nei o " Pele " iuka, i hiki ai ke hooponoponoia kona mau wahi hemahema iki.

HOOPAIIA. - Ua lohe makou, ua hoopaiia kekahi mau haole o Lahaina, no ke kuai ana i na waiona, he $150 00 pakahi, ka hoopai.

KA WAHINE O KA LUA. - Ma na palapala i hiki mai nei mai Hilo mai, ua ike iho makou, ua hoomaka hou ka pele e a, a e nui loa ana paha. He ike ia aku no ke ahi e kai o Hilo.

MAHIAI. - Ua lohe mai makou, e hoomaka hou ana ka Moi e mahiai i kona loko, ma Keokea, iloko o keia mau la. Eia nae ka pilikia nui, o ke komo mau o na holoholona malaila, o ahaina la ka poe mea holoholona ke malama i ko lakou mau holoholona ?

MAKE EMOOLE. - Ma ke ahiahi iho nei o ka Poaha, la 2 o keia malama, ua make emoole kekahi kanaka, o Kamohomoho kona inoa. E ku ana no oia e kamailio ana me kekahi mau hoa ona, mamua iho o ka uapo o ka Moku Kilauea, o ka hiki mai la no ia o ka make, a haule iho la no, make loa. I ke kakahiaka iho nei no o ka Poaha kona hiki ana mai, ma Kekauluohi, mai Maui mai. Ua lohe mai makou o kona one hanau ia.

IA MALAILUA, ma Yankee Hill, Butte County, Kalaponi. - Ua ninau makou no kou mau kini e noho ana ma Keanae, Koolau, Maui Hikina. A ua halawai kino makou me kou kaikaina ; ua hahai mai oia ia makou, ke ola maikai nei no lakou : oia hoi o Kaipo. kou makuakane, D. Ihue a me Malailua, kou mau kaikaina. ke uwe like aku nei lakou a pau ia oe. Ua make ko kaikuahine, o Kaholowaa; ke ola maikai nei no ou mau makuakane, o Malailua a me Manu. Ua mare ko kaikamahine, o Piilani i ke kane, a ua hanau ekolu keiki, a ke ola maikai nei lakou a pau ; a iloko o ko makou manao, ke u nei lakou i ke aloha nou.

HOIKE KULA MA WAIANAE. - Ua palapala mai o John W. H. Waialeale, a penei kana olelo :

"O ka lua keia o kuu ike ana i ka Hoike Kula ma Waianae; a i ka ike ana, ua maopopo ka makaala o na kumu ma ka lakou mau hana ; nui na mea i hanaia ma ia la, Iune 29, 1863. Ua aoia ma ke kula a G.H.E. Keauiaole a me J. W. Maluna, ma ka heluhelu, Helukamalii. Helunaau. Huinahelu, Hoailonahelu, Hoikeakua, Hoikehonua, no ka Palapala Hemolele, Moolelo Hawaii, Palapala Aina, Kakaulima, a me ka Pa-ko-li. He maikai ka Himeni ma keia mau kula, ua makaukau na kumu i ke ao ma keia hana maikai. Ma ke kula a Keauiaole, elua mau haumana paio; hookahi haumana kane, hookahi haumana wahine ano hooipoipo. Hu ka aka o ke anaina, olioli, makemake ; piha ka luakini i na makua, a hauoli no hoi. Oia ka mea hai aku."

WAHINE KAHIKO. - Ua haiia mai makou e P. R. Holi, o Kapuhola, Niihau, no ka make ana o kekahi wahine kahiko ma ia wahi, o Emalie Apuu kona inoa, he 90 a keu ka nui o kona mau makahiki. Ua mareia oia i ke kane i ka wa uuku o Kaumualii, ke Alii mua o Kauai. O ka nui o na keiki a kona puhaka, ewalu ; ekolu kaikamahine, elima keiki kane; he 15 moopuna, 4 kuakahi. Ua make oia ma ka la 30 o Dekemaba iho nei. He wahine haipule oia, a ua hilinai nui no hoi mamuli o ke Kalahala, a hiki wale i ka wa a ka uhane i haalele iho ai ia ia. Pomaikai wale ka poe make iloko o Kristo.

KA AHAAINA O KEIA LA. - He ahaaina nui ka na haole Amerika ma Kapunahou i keia la. no ka hoomanao ana i keia la 4 o Iulai. Ma ka hora 10 o keia kakahiaka. e haiolelo ana o Rev. E. Corwin. ma ka Halepule ma ke kihi o ke alanui Papu, me alanui Beritania: a ma ka hora 1, hele aku na haole Amerika i Kapunahou; aia malaila kahi i hoomakaukauia'i o kekahi mau wahi mea ai. ua hanaia a kupono no ka hele ana o na wahine ame na keiki. aole he ahaaina inu rama. He ahaaina ka na haole paahana i keia la no. i haawiia e Kimo Pelekane ma kona aina ma Moanalua, a he mau ahaaina liilii e ae no hoi kekahi. Ua kiia he 13 pu i keia kakahiaka, a e kiia'na he 35 pu i ke awakea. a he 13 i keia ahiahi. E lehulehu wale ana na hula haole ma keia ahiahi.

AHAHUI MAHIAI. - Hauoli makou a haalele wale, i ka hiki ana mai nei o ka leta a S. E. K. Papai, o Waikane, Kookaupoko, e hai mai ana i ke kukuluia ana o kekahi Ahahui Mahiai e na poe o ia wahi ; me ka hapai like no hoi i ka hana mahiai o lakou a pau me ka manaka ole. He hana maikai ka oukou i hapai ai e na makamaka, a e hiki no hoi ia oukou ke hilinai i ka ai koke aku o oukou i ka io o ko oukou hooikaika ana. Auhea oukou e na hoa, o ua aina lai wale nei hoi o Hawaii nei ? E pono e hoopili ae, a e hahai hoi maluli o ke kumu alakai maikai i hookumuia e ko oukou mau hoahanau o Waikane, i na pali Koolau. No ka mea, aia mailoko mai o na waiwai o ka momona o ka honua, e hiki ai ia kakou ke hilinai no ka waiwai me ke kanalua ole.

KA AHA HOOMALU. - Eia malalo nei ka papa helu a me na inoa o na hihia i hanaia imua o ka Aha Hoomalu o Honolulu, no ka pule e pau ana i keia la.

IUNE 26, - ANI (PAKE.) - Hoopiiia no ka hakaka, hoopaiia $2, me $1.62½ koina.

IUNE 36, - OLOLUA. - Hoopiiia no ka hakaka, hoopaiia $2, me $1.62½ koina.

IUNE 29, - KAAIHUE - Hoopiiia no ka hakaka me ka hoeha ia Kahele (w,) hoopaiia he $50 00, me $3 25 koina, me ka hana oolea, ke loaa ole ia ia $100, i mea e malama ai i ka maluhia no na mahina eono.

IUNE 30, - HAIRAMA MAIKAI. - Hoopiiia no ka pepehi ana i kana wahine, hookuuia.

IUNE 30, - PIHA (Polapola.) - Hoopiiia no ka pepehi ana ia Apine (Pake,) hoopaiia $6, ua hoopiiia no hoi oia no ka hoao ana e haawi i ke dala hoopunipuni, a ua waihoia ia hihia imua o ka Aha Kiekie.

IUNE 30, - NAMAIELUA. - Hoopiiia no ka imi loaa ma ka hoopunipuni, hoopaiia he $10, me $3.50 koina.

I KA AHAHUI KOKUA ALOHA. - Ua loaa mai ia makou he leta na J. D. Anakanaka, ke Kakauolelo o ia Hui, e hai mai ana e hoomanao na hoa o ia Hui, e hele nui ae ma ko lakou hale halawai ma ka hale kula ma Kaumakapili ma keia ahiahi; a penei no kana mau olelo.

" Ina hoa o " Ka Ahahui Kokua Aloha," ke kaa leo aku nei au ia oukou, e pono ia oukou ke hele nui mai ma ko oukou hale halawai ma ka Halekula ma Kaumakapili, me ka hoomakaukau mua mai hoi o oukou i kou oukou kokua manawalea ana no ka Halemai o ka Moiwahine, i haiia ia oukou i ka po halawai i kaa hope ae. Nolaila, mai hoopupu aku kekahi mea o kakou, aole no e hoole aku keia " Ahahui " i na hoa e makemake mai ana e komo me keia " Hui." I keia ahiahi no e halawai hou ai ma ka Halekula ma Kaumakapili."

I KA POE KINAIAHI. - Ua kauohaia mai makou e hai aku i ka poe o ka Puali Kinaiahi Helu 4, e hele ae lakou ma ke Keena o ka Hui Polohuku, ma ke ahiahi o ka Poakolu ae nei.      

KO PONIIA'NA O REV. H. H. PAREKA. - E like me ka mea i hoikeia ma keia pepa o ka pule i hala, no ka wa e hookahunaia'i, o Rev. Henry H. Pareka, ma ka Halepule ma Kawaiahao, pela no i hookoia'i. Ma ka auina la o ke Sabati i hala iho nei, mahope koke iho o ka pau ana o ka haiolelo ana o ka halawai ahiahi, oia ka hora 4 ; oia ka manawa i poniia'i. Ua akokoa ae na kumu, o Rev. R. Anderson, D. D. Rev. Lowell Kamika, Rev. T. Koana, Rev. W.P. Alekanedero, Rev. M. Kuaea, ame Rev. E. W. Kalaka, ma ka awai o ka Halepule, kahi hoi e poniia'i ka mea e hookahunaia'na. Ua hoomakaia ka hana e Rev. T. Koana, nana i pule ka pule hoolaa; ia Rev, W. P. Alekanedero na olelo ao, ia Rev. M. Kuaea ka haawi ana i ka lima akau. Ua kau like na lima o na kumu i haiia'e la mamue, maluna o ke poo o ka mea e poniia ana. He eehia ka hanaia'na o na mea i poniia, i mea nana e wehewehe aku i ka olelo homolele a ke akua imua o na kanaka o keia ao. E hiki paha i na kanaka a pau ke hoomanao iho, o ka mea i poniia, he keiki kupa oia no keia pae aina, ua launa mau no hoi me ke ano o koonei noho ana, a ua ke-a pua like i ke one a Alio; anolaila, i kona lilo ana i kahuna nana e hai mai i ka olelo a ke AKUA KIEKIE imua o kona lahui nei, he kumu no ia e hiki ai ia kakou ke hauoli like, me ka hoemaikai hoi i ka inoa o ke Akua Mana, ka mea nana i haawi mai ia ia i ka maikai ame ka manao noho pono, i hiki ai ke noho a lawelawe ma kana oihana ponoi. Ua paapu no na poe i hele ae e makaikai, na haole, a me na kanaka Hawaii. E hoomaikaiia ka inoa o ke Akua.

NA MEA O NA AINA E.

No Europa.

Ke nui nei no ke ano okuku ana o na aupuni o Europa. no ke kipi ma Polani. Ua hoopuka mai ke aupuni o Rusia, no ka ninau a me ke koi ana'ku a na aupuni o Enelani. Farani, a me Italia. no na mea e pili ana i ke Kuikahi a Rusia i hana'i me Polani. ana no hoi i haihai pinepine ai. Aole no he emi iki mai o ke kipi ana ma Polani, ke hoomau nei no ka uhai ana o ka lanakila ma na kapuai o na kipi.

Ma ka aoao nae hoi o Rusia, ke hoomainoino nui nei lakou i na poe kipi i pio ai i ko lakou mau koa. a o na kulanakauhale hoi he lehulehu wale, ua pau i ke puhiia i ke ahi. Aole paha e hiki i na aupuni o Europa ke noho malie mai, me ka nana maka hoi i ka hanaia o keia mau hana ino ; a no ia mea, me he mea la e komo ana o Europe iloko o ke kaua huliamahi. He hiki no nae ia Rusia ke hoalo ae ia mea, ma ka ae ana aku i na mea a na Polani e koi nei, oia hoi ka hookuu aku ia lakou a me ko lakou aupuni, ma ke ano kuokoa. A ina e komo mai o Enelani a me Farani, mamuli o Polani. alaila, e loaa ana no ia ia ke kuokoa, me ke komo hoi ma ka helu o na aupuni o Europa. Aia me ia poe ka pana pumehana ana o ko makou mau manao aloha nui. no ka mea, " o ka pono ka ikaika, aole o ka ikaika ka pono."

No Kina.

Ma na nupepa i hiki mai nei mai Hono Kona, (Hong Kong.) ua ikeia iho ka hoomau ana o ke kaua ma Kina, mawaena o ka poe kipi, ame na koa aupuni. He hoouka kaua nui kai hooukaia mawaena o na aoao kaua ma kahi i kapaia o Saukini, (Shaouking.) he kanawalu mile o ia wahi mai Nimpo (Ningpo,) aku, a o na koa Farani kekahi i kokua mamuli o na koa aupuni. Ua nui ka hoinoia o na koa Farani no ia hana ana ; no ka mea, wahi a na nupepa o Kina, me he mea la e kokua ana o Farani i ka poe koa aupuni, me ka manao e loaa mai ana iaia ka pomaikai, ma ka haawiia mai o kekahi mau wahi nona, me ka hoohanohano hoi iaia iho ; a na ia mau kumu wale no oia i koi mai e komo e kaua aku i na poe koa kipi o Kina. Ma keia mau manawa mai nei, ua ane nui loa na pilikia o ke kulanakauhale o (Annum) Anuma ; a no ia mea, ua hiki ole i na poe Farani ke hoouna i na koa a lakou i manao ai e hoouna i Ningpo, e kaua aku ai mamuli o ke aupuni. Iloko nae o kekahi mau hoouka kaua ana'ku nei la, ua make ke alii koa Farani, a ua ikeia no hoi ka makaukau kupono o na poe kipi ma ka lawelawe ana i na pu kaupoohiwi, ame na pukuniahi no hoi ; a ua ikeia iloko o ko na kipi mau papakoa, he mau haole lehulehu wale ; a ua haiia mai no hoi, ke mahuka nui nei na koa haole mai na puali koa aku o na poe Farani, ame na poe Beritania. O na puali koa aupuni malalo o ka Mea Kaulana Gen. Ward, ua pau loa ka i ke kanalua, no ko lakou halawai pinepine ana me ka poino, iloko o keia mau la iho nei. Anolaila, ua ano anwaliwali lakou, me ka wiwo wale.

Ua hiki hou mai nei ka lohe, e komo ae ana o Rusia, e kokua mamuli o ka aoao aupuni, me ka manao paa no hoi e hoopau i keia kipi ana ma Kina. Ua olelo wale ia, e lilo ana ka o Hakodadi, i keena poo no na koa o Rusia ; a ma ka muliwai Amoe (Amoor) mai, e lawe mai ai na koa Lukini, maluna mai o ka hau e hele mai ai. Aka. malia nae paha e kunana ana o Rusia i ke komo iloko o ke kaua kue i na kipi ma Kina. ina e ala mai ka haunaele ma Iapana, e like me ka mea e kamailio wale ia mai nei ma ia wahi iloko o keia mau la.

No Iapana

Ua holo aku nei o Adimarala Kuper (Kupa,) a me kona mau moku no hoi a pau. i Yedo ma Iapana, i kii aku nei oia e koi aku ia aupuni, e uku mai i na dala he $625,000 oia ka poino i hanaia'ku i ke aupuni o Beritania, no ka pepehiia'na o ka Mea Hanahano Richardson, ke Kuhina o Enelani ma ia aupuni. He nui na moku kaua ana i lawe aku nei. a me he mea la, ina e hooko ole ia mai kana e koi nei, alaila he kaua no ka hope, pela ka manao wale ia. Malia paha e ae maikai mai ana na'Lii Iapana, i ka mea e koiia aku ana ia lakou ; aia no nae kekahi pono i ke kupaa a me ka ikaika o ka "Adimarala Beritania, me ka hookuoo hoi ma na mea i kauohaia ia ia e koi aku i ke aupuni o Iapana. Iloko mai nei no nae o neia mau la, ua nui no ka hoomakaukau ana o na poe Iapana, a o ka helehelena ke nana aku, e hoopaakiki ana no lakou la, (na Iapana.) mamuli o ka hoole mai i na mea a pau a ka Adimarala Beritania e koi ai ia lakou ; no ka mea. ke hoolako e nei no lakou la i na papu a me na lako kaua no hoi he nui wale. Ua hoikeia mai no hoi e holo ana ka Adimarala Farani i Yedo, e hui ai me ka Adimarala Beritania; aka, maha nae paha e keakea ia ana kona hele ana ilaila, no ka pilikia o ka noho ana o na koa Farani ma Annum. a na ia mau pilikia paha auaunei e alai mai i ka Adimarala Farani, mai ka holo ana aku e hui ma ke koi pu ana me ka Adimarala Kuper, i na pono a Beritania e manao nei e koi aku i ke aupuni o Iapana.

Ua hoike waleia mai kekahi mau olelo, e hai ana i ka hoopuka ana o kekahi alii o Iapana. he olelo kuahaua, e kauoha ana i na Luna Aupuni malalo ona, e kokua ikaika aku ia ia, ma ke kipaku ana i na haole a me na malihini no a pau, mai na wahi a pau o ke Aupuni o Iapana. Aole no nae i hooiaio loa ia ia mau olelo, he ano kanalua no ka manao o na nupepa o Kina, no ka oiiaio o ia mau olelo kuahaua.

No ke au kaua ma Vikibuga.

Ua hoikeia'e e ka mea kakau moolelo o ka nupepa Times, o Nu Ioka, na mea e pili ana i na hoouka kaua imua o Vikibuga, a penei no ia : Mahope iho no o ka maopopo ana o ke pio o ke kulanakauhale alii o Misisipi, oia hoi o Jackson (Iakesona.) ua nee koke aku la na koa aupuni malalo o Gen. Sherman. ma na wahi i kapaia o Chicksaw, ame Haines Bluff. Ua komo na kipi iloko o na lua, a ua maikai no hoi ko lakou kulana, me ka manaopaa no hoi o lakou e alai mai i na wahi a pau a na koa aupuni e kii aku ai, a hiki i ka hopena. Hoouka koke aku no nae o Gen. Sherman, me ka wiwo ole ame ke koa nui no hoi, a mahope iho o ke kaua loihi ana, ame ka loohia nuiia mai no hoi e ka poino, aia hoi ua lanakila oia, a ua pio mai ia ia he 8,000 koa kipi, me ka lilo pu no hoi o ke kahua kaua, ame na pukuniahi he hookahi haneri. ame na lio he hookahi tausani. ame na mea ai. ame na lako kaua e ae no hoi he nui wale. He manuanua ka nui o ka poe kipi i pau i ka make iloko oia kaua ana. Ua hookuuia na koa kipi i pio ai ma ka parole, (oia hoi ka hoohiki ana ma kona inoa maikai, aole e kaua hou mai i ke aupuni,) a ua hoounaia ma kela kapa o ka muliwai Yazoo (Iazu.) Ma ka la Sabati, kauoha'e la o Gen. Grant i kona mau koa, e hoouka'ku i na papu luna loa o Vikibuga, a ua hoomaka koke lakou ia manawa, a o na aumoku kaua hoi, hoomaka koke lakou e hoouka aku i na papu pili wai o Vikibuga. Ua haiia mai e kekahi Generala e ku ana ma kahi i kapaia o ka Lae o De Soto, aia ia wahi ma kela aoao ponoi o Vikibuga. Ma ka Poalua ae, o ka la 19 o Mei, ua ikemakaia'ku oia i ka lilo ana o na pu kipi iluna o na puu, ia Gen. Grant ; a ua ike aku no hoi oia. i ka hoohuliia'na iho o ua mau pu la, iluna ponoi o na papu kipi malalo ae, e pili'la ma ke alo o ka muliwai. Ma ia la no ka, ua hele mai ma ua wahi nei a ua Generala nei e hoomoana ana, he hookahi haneri me kanalima koa kipi i pio, i hookuuia ma ke Parole ; a ua hai mai no hoi ia poe ia ia, ua hai aku ka na alii ia lakou (na koa kipi.) aohe wahi e hiki ai ia lakou (na puali koa kipi.) ke holo aku, no ka mea, ua nawaliwali loa a ua hoopuniia no hoi lakou, no ka lilo ana o kahi i kapaia o Haines Bluff i na koa aupuni, ame na papu no hoi a pau o na kipi, e ku nei maluna o na kiekiena o Vikibuga. Aole o kanamai ka haunaele, ame ka hio nui no hoi o loko o ke kulanakauhale o Vikibuga, no ka pioo o na kanaka i ka maka'u, no ka lilo o ia wahi i ke aupuni. O na koa kekahi o na puali kipi, ke holo hele nei lakou i o a ianei, me ka hoolohe ole i ke kauoha a ko lakou mau alii koa. Ua ku mai na'lii koa kipi a haiolelo, me ka hooia mai no hoi i ka hiki hou mai o na koa kipi hou nana e hoopuipui mai i na puali koa o lakou, a nana hoi e kokua i ka hookuu ana ia lakou mailoko o ka pilikia a na koa aupuni e hooweliweli mai nei, me ka hai pu aku no hoi, e hooukaia mai ana na puali koa aupuni o Gen. Grant, e na koa kipi mahope mai o na koa aupuni. Aole nae ua poe koa kipi nei i hoolohe aku ia mau olelo ; aka, ua hai mai lakou i ko lakou manaopaa ana, ua kumakaia lakou, a ua kuai liloia'ku hoi e ke'lii kipi e Gen. Pemberton, ia Gen. Grant. Ua manao wale ia he 30,000 ka nui o na koa kipi ma Vikibuga, a ua hoikeia mai no hoi, ua hele mai o Gen. Johnston, me na koa kipi hou he 10,000, me ka manao e hui mai me na koa kipi ma Vikibuga, aka, ua alai e ia nae hoi e na koa aupuni, a ua pau hou i ka hoopioia ame ka ho-ana i hope. I ka hiki ana'e a ka moku "Empress i kahi i kapaia o Millkens Bend ma ka la 20 o Mei, aole he loheia'ku o ke ki pu ana ma Vikibuga : nolaila, ua manaoia. ua pau loa na papu kipi o ia wahi i ka lilo ia Gen. Grant. Ma ka la 19 o Mei. ua hoounaia'ku na moku lehulehu wale ma ka muliwai o Yazoo (Iazu) me ka manao e lawe mai i ka poe i hoehaia iloko o ke kaua, ame na poe no hoi i pio mai. Ma ia la no, ua hoouna mai o Gen. J. P. Blair, i kahi i hoomoana'i o na ukana ame na mea ai, me ke kauoha mai e hoouna aku i ai nana, ame ka hai pu mai no hoi, aia oia ma Chicksaw Bluff kaai hoomoana'i me kona poe koa. Ua hana mai no hoi he 84 wale no koa i ola mai o ka papa koa, helu 2 o Misouri, mahope iho o ka pau ana o ke kaua ana. Poala ka hana a ia poe.

Ka moolelo o ke kaua ma Champion Hill.

Ma ke kakahiaka o ka la 16 o Mei. hoomaka na koa aupuni malalo o Gen. McClernand; o na mahele koa hoi malalo o Gen. Hovey, ua kai ae lakou ma ke alanui e holo ana mai ke kulanakauhale aku o Jackson, a hiki i Vikibuga, a o ke koena o ia mau puali, ua hele ae lakou ma ka hema iki ae, ma kekahi alanui no nae e hele like ana i kahi a na kipi i hoomoana'i. Mahope mai o na puali koa a Gen. Hovey, ka puali koa holookoa a McPhearson, (Makapiasona.) I ka hora 9 o kakahiaka, aia hoi, ua loaa mua na koa kipi i na mahele o Gen. Hovey, mamua ponoi mai o kahi i kapaia o Champion Hill, (Kamepiano Hila,) ma ka aoao hema o ke alanui. mahope aku o kahi i kapaia o Bakers Creek ; a me he mea la he lehulehu wale na koa kipi malaila i ka wa i ike mua ia aku ai. Ia manawa. hoouna aku na puali koa aupuni i kekahi poe uuku e hele aku e hoomakakiu i ua poe kipi la, me ka nee malie mai no hoi o ka mahele mahope, a mahope mai ona ka puali koa o McPhearson e ukali mai ana, me ka makaukau e kokua mai ia Gen. Hovey. Hele mua aku la ko Gen. Hovey mau mahele koa ma ke kulana kaua, ma ke alo o ua Champion Hill nei. Ma ka hora umikumamakahi, hoomaka ka hoouka kaua ana. Ua alaiia ke alo o ua puu nei, e na ulu laaau, a me na mea e ae no hoi o ia ano, a o kahi kaawale wale no kahi i ku ai, oia hoi he lae i hoopuniia e na awaawa ma ka aoao akau, a me ka aoao hema. i hele a puni i ka uluia e na laau Oka hihi. e he mea la ua hemahema na kipi i ka pu nui ole, pela ke ano i ka nana'ku. mai ka wa i hoomaka ai ka hoouka a hiki i ka pau ana ; aka, ua ikaika no nae na poe kipi i ka wa i hoomaka ai ke kaua, no ke kau ana mai o kekahi mau pu kuniahi liilii ma ke kua iki aku o ke alo o ka pali. kahi hoi o ke kaua i hoouka ai. A o na ulu laau liilii a pau e hoopuni ana i kahi malaelae, ua piha i na poe koa kipi, me na pu liilii. Ma ia wahi kahi i hoio loa ai o ke kaua ana, i ke komo ana'ku a na koa aupuni iloko o ka ululaau ; ilaila ka hoomau ana o ke kaua, mai ka hora 11 o ke kakahiaka, a hiki i ka hora 3 a me ka hora 4 o ke ahiahi. Ua nani no ka hoouka ana'ku a na mahele koa o Generala Hovey i na pu nui o ka poe kipi ; no ka mea, holo pololei aku la ua mau mahele koa nei a hiki i kahi a na pu i waiho ai. a hoopio aku la, a hoohuliia aku la na pu iluna o na poe koa kipi. Ua nui wale na kipi make e waiho ana ma kahi e pili ana i na pu kuniahi o lakou. He hapalua a oi ae o ko lakou mau lio i pau i ka make : a o kekahi no hoi o na pu, ua pau i ka haihai, a me na poino e ae he nui wale, nana e hooia mai ka hooikaika ana o na kipi e pale aku i na enemi, me ka aua hoi i ke kulana maikai i loaa ia lakou.

Ma keia wahi i lilo ai ka hae o ka poe koa helu 31 o Alabama. Ma ia wa, me he mea la, ua hiki hou mai na koa kokua o na poe kipi ma ia kihi o ko kakou puali; no ka mea, ua nui mai la ko lakou hooikaika ana e hoi hoa mai ma keia kulana mua o lakou i lilo ai i na koa o Generala Hovey, me ka hoopaakiki no hoi e kipaku i na koa aupuni e hoomoana ana ma ke alo iho o ua puu nei ; aka, ma ia manawa no nae, ua hoouna houia mai he mau koa hou e kokua aku i na koa aupuni ma ia wahi, a no ia mea, hee hou no ua poe kipi nei, me ke ko ole o ka lakou mea i makemake ai. I ka wa i hoomaka'i o ka hoouka, ua hele ae ka mahele malalo o Gen. Logan, a ma ka aoao akau o ko Gen. Hovey mau koa, a malaila ka nee hele ana mai o ia mau koa, me ka hoohee mai no hoi i na mea a pau e alai a na ia lakou; pela a hiki wale i ke alo o ka pali kahi