Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 25, 18 June 1864 — Kumumanao. He mea pono anei i keia Lahui ke mare me na Lahui e? [ARTICLE]

Kumumanao. He mea pono anei i keia Lahui ke mare me na Lahui e?

E ka Nupepa Kuokoa e } Aloha oe :—tla loaa mai ia'u ka manawa kupono ē halawai hou ai kaua, i kekahi maii mjnute kaawale nae o kou la hanau; i launa'ku a launa mai, ume aku a ume māi, me he inageneta la i kona 'iini noi i ke kui hao, e ake uo a hui kino; pela hoi au me oe, ma kahi olu o kou keenā hana. Nolaila, e oluolu mai kē kahu o ka Pepa, ka waha olelo o na kanaka HaWaii, oiai laua e ola pu ana i keia kau koiuiu, o ka noho ana kino pala wale, ma keia ao ona kulu waimaka. A no kuu manao ana hoi e kakau iho i keia mau hua i mea hoowalea na mea ma, ā na lakou nei ae hoi, nolaila, aohe no e ole ka hoohai ae i nei mea maikai, e kau kohaihai ae la maiuna, me ka ninau ana, 44 He mea pono anei i keia Lahui ke mare me na Lahui e" O ke ano o ka huaolelo, '« mare." Oia ka hoohui ana i na mea elua i io hookahi, o ka niare ana no ia, no ka mea, penei ka Baibala, " E haalele aku ke kanaka i kona imaa e pili aku ia me kana wahine, a e lilolaua iio hookahi," wahi nia Buke, a ina pela, alaila, he ano maoli keia o ka huaolelo, 44 mare." Aka hoi, o ka mare ana o na mea elua, ke kane ame ka wahine, imua o ke Kahuna tnare, o ko laua hoohiki ana no ia īmua o ke Akua Hemolele Loa, e malama kekahi i kekahi, i ke kau ai a me ke kau wi, i ka wa mai a me ka wa mai ole, a hiki wale aku i ka wa o ka make, a o ka make hookahi wale no ke kuinu e hemo ai ko lana noho pili ana i ka ua me ka la, i ke anu a me ke koekoe, mni ka poli ala ae o ka berita mare. Aka hoi, no ka loaa ana mni ia'u o kahi ho-a-a na Hene mai, e wela ai nei mea he ukiuki, nolaila, ua makaukau kuu peni e kakau iho i wahi huaolela e kahea aku me ka leo nui, mai Hawaii o Keawe ; a Kauai o Manokalanipo; ika pono a me ka pono ole oka mare ana o kēia Lahni me na Luhui e ; i ike mai ai o'U mau kaikuahino, a ine na pokii hoi o kuu one hanau, i ka hana uso ole a Hene, kahi ili aiai o Maleka. Aole no i papaia mai ka mare ana o kekahi me kekahi, a o ka lahui hoi me ka lahui, a o keaahi Aupuni hoi me kekahi Aupuni, iloko o ka Baibala, a iloko hoi o na buke kanawai Rino, aole loa; āka, he oluolu ka Baibala pela, a o ka moekolohe ka mea ana | inaina ai, aole o kanamai ka a-a o ke ahi o kona ukiuki. Pela hoi ke kanawai o ka aina no keia he« wa' hookāhi, nolaila, oi loa'ku kā po.no o ka mare ana, mamua o ka aihue ana i ka hai.

A no kuu ike pono ana iho nei i ka hana a kekahi huole o ka lahui e, oiai na kukuna malamulama o ka la e aneane ai e uhi ae i kona olinolino ma keia aono o ka honua, a e ko mai ana ke anu o ke ahiahi, ua kono ia mai au ena makamlka puni mea hou, a e hoounauna iho i kuu rnaka peinsila, e hoolaha'ku i keia mau hua, " He mea pono anei i keia Lahui ke mare me na Lahui e ?" i ike iho ai ka maka o keia Lahui, a me na Lahui e, he mea ka inaina mawaho o ka berita mare, aoie ia maloko o ka berita mare, oiai laua e ku ana imua o ke Akua Hemoiele Loa, a imua hoi o ke Kahuna nana Jaua e mare mai, Bia hou ; ina ua papa ia mai ka m.ire.ana o kekahi luhui me keknhi lahui, e aho na ka Pepa e hoike mai i kahi i papa ia, a no ka mea hoi, he hemahema au no keia ninau, ke ole he Rula a he Kumuhana hoi e loaa'i, no ka mea, penei ka Paulo i ko Hebera poe: " K mahulo ia ka mare ana no na mea a pau loa, aole kee kahi." A ina pela, alaila, nohea mai ka hiki ole ana o keia lahui ke mate me na lahui e ? Nohea hoi, aka, i kuu manao ana, he hiki nq ke manao mai lakou e mare. . Penei hoi; oku ili-ulaula kane, a me'ka ili-keokeo wahine, akahi no hoi ka ike ole ia oko laua mare ana, a o ka ili-keokeo kane, a me ka iii-uiaula wahine, pono no laua ke mare, ke kinikohi* like laua a i elua, aka h°i, »na he pupuUa ea, heaha la ia, he Moomeneku paha, wahi.a ka Buke 1 o ka Akeakamai o na mea ike'a, i hiki ole ai ka mea kino ui ke nee akq, i ke alalai mau ia e ko iala pupukd haalele.

.Eia hoi kekahi mau haole keokeo, haoie eleele, Pake, Manitia, Lalatōa, Nuuhiwa, e mare ana ina wahine Hawaii; nunui maoli keiki e ahu mai nei; pela o mea, a o mea ma hoi, a pela aku. Aka hoi, o na haole wa* hihe, a rae na Pake wahiiie, wahine liikini, wafjihe negero, wahine £ukiki, a pela aku, ka ike ole ia oko lakeu mare ana. No keaha la ? No keaha hoi ? Heaha ke kumu? Hēaha la, aole au i ike.

Aka hoi, no kuu ikepaka ana i kekahi haolfe huhu ino loa, huhu kumu ole, huhu hala ole i ke kanaka Hawaii, nolaila, kanalua iki mai ah i ka pono o ka mareana o keia lahui me ka haole ma ia aho; e aho paha ka ma» re ana me na {ahui pegana, i uua mai ia, a ua ©kU holo ana e holo ai i kahi o kanaka Hawnii, (J. Kekela) aka nie kuu lahui, aole pāha, aole nae pili keia i na haole a pdu loa, a me na lahui e ae o na aina e, no ka mea, ua oi aku ka maikai o kekahi poe mamua o kekahi poe, a ua oi loa aku hoi ka aaka o

kekafri poe, ka inhina, a pela aku o kekehi pōe i kēkahi,poe. ,

] A penei ko'u īke maka ana i ka hana po* po ole a.kekahi haole, a na ia hana pono ole i alalai mai, ke kumu o ko'u kanalua īkiana no keia. mea ; anoai he ano maoli keia iloko oia lahui, no ka inea, penei ka olelo a kekahi haole iā Nui, ka hookalakupua nana i hoohui i keia Pae Moku i hookahi, maialo iho o ke alii hookahi, i ua Kamehameha Nui nei: 44 E, mai malama oe i na haole a paapu wale, he mea ino ka haole, he mea hoomakauliii i elua wale noau mau haole e malama i Hawaii nei, oia nei, a oia nei ae, ( o Aikake a me Olohana) a o ka nui ea, mai malama oe, hoihoi aku no i ko lakou aina." A oia iho la ka hoike pololei a keia j haole la i kē kee oka haoie. £ laa a, a laa ka pono ole o ka hana a ka haole, wahi hoi a nei haole.

Aka hoi, ua pono au ke kamailio ae i ka'u mea ike. Aia ma kahi kokoke i kuu keena hana, e noho ana kekahi haole me kana mau wahine, a oiai au e ku ana malaila me kekahi o ko'u mau hoa'loha, mamulihoi o ke ano makamaka, no ka mea hoi, o ke ano mau ia o keia lahui, he kipa aku a kipa mai, launa aku a launa mai, a ua maa ke kanaka Hawaii ma keia'ano launa. la wa no, poha mai Ia ka leo oua haole nei, aole nae hoi au i manao he huhu keia o ua haole nei, aka, ma ka nana aku, ame kuu hoomaopopo maoli ana iho, he ano huhu maoli no, no ka mea hoi, ua hele na maka a ula i.ka inaina, a o na ieheleiie hoi kai helē a-a puka poiio ole mai ka olelo maikai i ka ka mea o kd ukiuki. A penei paha la kekahi mau olelo a ua hnole nei a'u i hooponopono hou ai: "Healia kau maanei ? Heaha kou kuleana maanei ? £ hele oe pela mai keia wahi aku, no ka mea, owau wale no ka mana maanei." Pane aku la au ia ia, 44 Kev! Ua maa no wau ī ka hele pinepine ana n\a keia wahi, a oiai hoi no Henery Conant keia hale, a ua launa oliiolu pu au meia, a haipule pu no hei me ia i kekahi manawa ; aole hana ino iki mai keia haole ia'u, aole loa, a he hoa'loha maikai keia no'u iloko o lesu Kristo a hiki i keia la, aka hoi, a noa no, ke ike iho nei au i ko'u kipakuia ana mai keia kahua'e me ke kumu ole."

Oioi loa aku la au a ku ma ka puka o ka hale o ua haol'e aaka nei, a ninau aku la ia ia, "£a, eka hao.le, heahn Ja ke kumu i huhu hala oie ai oe ia'u ?" Pane mai la hoi ua haole nei, ''Hele oe pela! hele loa oe pela !! Aole ou kuieana iki maanei owau wale no, no ka mea, ua lilo keia wahi ia'u, a owau wale no ka mea mana !! " Ku no hoi kauwahi i ka makamaka haole la, o ka ninau ia aku hoi keia i ka mea maikai i ke kumu o ka ukiuki, o ke kipaku wale mai no Ia no e kipaku ai, e hele oe pela e hele oe pela. A ke ninau aku nei hoi au i ka lahui holookoa; He pono anei ka hana ana a keia haole inaina kumu ole i ka nani o ka iliulaula ? Ua pau loa paha oukou a pau i ka hoole mai ika pono ole o keia lahui ke mare me'na lahui e no keia kumU i haiia ae nei maluna ; aole nae pela ko'u manao, no ka mea, he pono no keia lahui ke mare me na lahyi e, aka hoi, o ka haole inaina no ke seku kahi aku, e like la me keia haole hana uso ole, Ake hoomanao iho nei au ika haiolelo aiiia a kekahi hoa'loha o'u iloko o ka Luakini ma Wainee, i Lahaina, i ka A. D. 1861 i hala aku la no keia ninau no. " He mea pono anei i keia lahui ke mare me na lahui e, aole paha ?" Owau no ka mea eae ana, no ka mea, he pono no, he mea no hoi ia e mahuahua hou ai ka lahui, a me na kumu e ae a me na wehewehe no hoi e pili ana malaila, i kakau ole ia hoi ma keia pepa. A o kuu hoa'loha hoi, Mr. Paakaula, o Kona Hawaii, ka mua hoole ikaika, a kue maoli no hoi i ka pono o ka mare ana me na lahui o na aina e.

A no ka mea no hoi, he mea inaina, a hē inea hoomauhala, a he hoomakaulii aina no hoi ka haole, wahi ana. A laa-a, a laa io no hoi la ka ike pono i ka inaina o ka haole ; a ke aneane mai la au e hoohuliia ma ko i ala aoao, no ka mea, ua kumaka iho nei ka ike i ka maina o ka haole ; aole ma ka aoao keia ike ana, aka, mamua pono no o ke alo. Aia nae hoi a ike hou ia ae kekahihaole huhu e like rae keia nei la, alaila pau wau ia oe no moa. Aole paha .i pono keia lahui ke mare me na lahui e, anoai piha oke ano mau ia o na haole, a i na iahui e aku paha i koe, a i ole, aohe no he pono ke mare. Ke kahea leo nui aku nei auiaoukou e na makamaka o'u mai Hawaii, a Kauai, (a koe hoi o Niihau no ka haole) na mea kai* kamahine puukani mea opio wale la, eao mai oukou i ka hoomoe ana me na lahui e, aole hoi ka hoomoe i ka haole aaka, e like la hoi ipe nei haole ae, o koekoe ia mai ka makuahunowai, kupuna, a me ko kunane, a hoi puolo waimaka ana i kuaaina ; e nana aku no hoi ka pono a kahi haole ano oluolu, a e launa kamailio mai aea nO hoi me ka oluolu, me kou kilokilo mua no hoi i kona i mau ouli, a maopopo kona mau ano a pau ia oe, a ua kupono f kou manao ka hoomare aku, aiaila pono; a i haoa ino mai no hoi ia mahope, he nani ia ua ike mua oe i kooa mau ouli oluolu, eia ka hoi he ino mai ana mahope. Pela no hoi i kahi Pake oluolu a me kahi Laka oluola no hoi, alaila, hoomoe aku ana i au kaikamahine.

He olelo wale ae TKrka'u, aka, na oukou faō e hooiiiin ka waiwai a ka hanoha, ke ht>otniu. Aka ea, e niakaala! E mhkakla!! E makaala ka poiio,*a mai nohoa pupuahula i ka mea hinuhinu a ka haole, o hoi puolo waimaka auanei i ke one hanau. Ua o-ki au maanei, ke hoi nei ua ahiahi, no ka mea, tta kani kahi bele kula o makou. E aloha auaiiei oe a me kou Luna Hooponopono. Z. P. PolīAla. Hahleia, Wailūku, Maui. Aper.2D,1864.