Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 43, 22 October 1864 — E pane aku ia J. S. Kekukahiko, O KONA HEMA, HAWAII. [ARTICLE]

E pane aku ia J. S. Kekukahiko, O KONA HEMA, HAWAII.

Eka Nopepa Kuokoa e ; Aloha oe: Ina he mea oluolu ia oe e ke Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii, eauamo hou aku i keia wahi ukana, i ike mai ai kuu mau hoa haihai olelo e noho mai la i ka lai malino a Ehu Kaipo, oia keia i hoike ia ae la maluna, " E pane aku ia J. S. Kekukahiko o Kona Hema, Hawaii."

J Ua ike nuiia iiio ma kou iwi aoao o •ka la 1 o Okatoba, Helu 40, e olelo ana, "He olelo pane ia J. A. Nahaku ka Ele}le o Kaanapali," i oleloia iho ai e J. S. Kekukahiko, he Elele waha o-o, he Elele kikoi, he Eleie ino hohono, aole i komo iloko o ka helu o ka poe maikai, he Elele waha mikomiko, pau na kee i Puuonioni ia oe e ke hoa. Puiwa io aku nei oe i ka laau paukuikui a ka lawai-a, hei hewa i ka pa aole i {ka mole o Kaumelieli, a ke olelo mai nei oe, ua hoehaehaia ka kou naau e ka'u mau olelo, aole auanei oe i ike he mea Uani no ka pu i piha i ka pauda ke kuniia i ke ahi ? Aole n6 ka paha he hoomanao ou i kau momoku ahi i kuni mua mai ai ia'u ame kuu hoa Elele, i olelo iho ai oukou ia makou he hoopilimeaai. Ua ike iho la ka oe e ke hoa, he mea nalulu no ka manawa, a he mea manawahua no ka naau ka olelo kikoi, i aha | hoi oe i hoopuka ai a kakau ia olelo ? E [ hiamoe ana ka paha oe i ka wa a oukou ji kakau ai i kela olelo " he poe hoopilij meaai makou maiiope o na 'Lii ame na [Kuhina," i olelo mai ai oe owau nei ka ]}e!e mua, o oe io no kai lele mua, a he|wa like olua me ka Honua i na hana la jo ka lele mua, ke kauoha nei au ia oe e nana pono oe i ka olelo a ka Haku i kakauia e Mataio 7 : L—2, penei ka olelo, " Mai manao ino aku o manao inoia mai oukou. I "No ka mea, me ka manao ino a oukou e manao ino aku ai, pela no hoi'e manao inoia mai ai oukou, me ke ana a oukou e ana aku ai, pela e ana ia mai ai oukou." " lleaha kau e nana aku ai i ka pula iki iloko o ka'maka o kou hoahanau, a he kaola no, ka iloko o kou maka iho ?" Eia ua kaola la iloko o kou maka e ke hoa, " hoopilimeaai oe mamuii o n|i Mikanele," no ka mea, ua akaka liou hoopilimeaai mamuli o na mikanele, no ka men, ua koho oe i ka mikanele i Elele nou, a o ko oukou waha oielo ia, a owau ame|«u mau hoa Elele, aole makou i koho''kekahi Kuhina, i waha olelo no makou, a o ka haina ia o ko ninau. O ke aha la ko makou mea e ku ai i ka nuku o ke a-u, a e hoopono ai ka hele i ka uka o Puna ? Oia ae la kela e kau ae la maluna. E Nahaku e, ua manao auanei oe ua hawawa ko makou ao ana i ko makou Elele, ae ; no ka mea, ua ao ae i ko Elele e i Honolulu i ka Ahaolelo e kupaa i ke Kumukanawai o ka M. H. 1852 a malaila wale no ia e kupaa ai.

E ike pu liaua ma ua Kumukanawai la, aohe pauku i olelo mai e hoohiki na Elele, a na ka Lunakanawai apana o Kau e hoohiki; ina e manao mai oe pela, alaila, i ke aha no hoi ka mea o oukou » hoohiki mua ole ai, no ka mea, ke olelo mai nei oe, ao!e i hoakakaia ma ke kanawai ka mea nana e hoohiki; ina pela, alaila,' i ke aha la hoi ka mea i hoohiki ole iho ai ko oukou Lunakanawai apana i ua Elele ia mahope iho o ko oukou koho ana iaia, waiho loaia mai hoi e oukou a hiki i ka Ahaolelo o ka wa ka ia e hoohiki ai, ina pela, ua oki no pela kou kuhihewa, a ke ike Ja no i ka hana pololei ea ? Hoohikiia iho no ka Lunamakaainana a oukou ilaila, koi ae no i ka Lunakanawai apana e hoohiki iho no ilaila, a he hana wale ana aku no ko ka Ahaolelo aohe hoohiki hou, ke hai aku nei au ia oe e kuu hoa, ina e hana hou oukou peIa ea, e ike oukou, e komo ana ka Lunamakaainana o oukou i ka Hale Ahaolelo i Waikiki, a ilaila ia e kupaa ai a hiki i ka hoi ana.

Ke olelo hou mai nei oe, " Ua hohono wau, a ua helu oleia wau iloko o ka helu o ka poe maikai," o oe io no o kaua kai heluia iloko o ka helu o ka poe maikai, i ko hanau ana paha ilalo o Keei i ka malama o Hineieeleele, i ka po i Ole, ko mea ia i maikai ai, aohe no hoi he kohu ole a kanamai. O oe ka paha ka Knulunae i olelo mai ai, " Aohe ke-kohu o Hanunanuna, puiwa ka inanu e ena i ke kanaka." A ke ninao kohu ole mai nei oe, na ka Moi auanei oe i koho i hoohiki ole ai oe ? E ike pono oe, na na makaainana wau o Kaanapali i koho, mamuli o ke

[kauoha aka Moi. Ke kuhikuhi mai nei ! oe ia'a ma ka Pauku 719 o ke KanawaK | Civila, ae, e hoakaka pono au ia oe, i ike' | pono ai oe a pau kou kuhihewa. E nana oe ma ke Pookumu oua Kanawai Civila la, a e ike oe i ka poe i kauohaia ma ua pauku la, penei: j "Ua hooholoia eke Alii ame na 'Lii, laine ka Poeikohoia e na Makaainana i i akoakoa" iloko o ka Ahaolelo kau Kana-I | wai." j ! E ike auanei oe ma ua Pauku 779 oj ua kanawai la oka poe i oleloia malaila, oia ka poe i koho mamuli o ke kuka like ana, hoohoio like ana a na Mana Nui Ekolu o ke Aupuni Hawaii nei,a o lakou j kai kauohaia e hoohiki, aole o ka poe i j kohoia e na makaainana mamuli o ke! kauoha aka mana hookahi. O olua pu nae paha kai kuka mua me ka Moi, a hooholo like olua e koho i mau Elele ea ? Pela mai ka mnkuakane o Kahalepouli (PHkoi,) hohoi nui aku i Kau me ka Elele o oukou, a kukulu iho i ko wahi hale i Palahemo.

Ke kuhi nei au he J. S. Kekukahiko e aku keia, eia no ka o kahi moopuna no oea J. S. K. Kaneiah*uea, nona kahi waa i hoeia imua ku i kela lae pohaku, hoe no hoi i hope ku 110 i ka lae pohaku, a ke kumu loa nei no i kahi moopuna. Ke hou ae nei i wahi e hemo ai, koele hou ka lae e ke hoa, e kau iho ma ka moku ahi Kilanea, a holo pololei mai i Kaanapali nei e ao aku au ia oe, a i ole ea, ke hooki nei au i kuu pane aku ia oe, a ua oki no na lio makapaa, pela no e hele kapakahi ai, a i pane hou mai oe, e kauoha koke au ia oe e hoi koke ae oe e konio i kahi aina i Kohnla o Makanikahio, nou ia aina, ame kou hooilina aku, no ka mea, o oe ka moopuna pgnoi a Kaneiahuea. E aloha auanei ekē hoa. J. A Nahaku. Kaanapali, Maui, 0/ea. 6, 1864.