Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 30, 29 July 1865 — No Ka Lilo o ke Aupuni. [ARTICLE]

No Ka Lilo o ke Aupuni.

Eia na palapala e maopopo ai ke anoo kali» lo ana o ke Aupuni i ke Alii Wahine o Beritania. O ka la 25 o Feberuari, oia ka la i kukaiaia'i na palapala hoolilo. H. B.MokU Carjsfort, Oahu, Feb-11, 1843:Alohaoe, T —No kuu hiki ana mai maluna 0 H. B. M. Carysfort, malalo iho a'u e kokiia i na kanaka Beritaniat a e kokua no hoi o ke kanaka o ke'Lii Wahine Beritania o ka mea i hoino pinepineia e na Luna o ke Aupuni o keia Pae Aina, nolaila, ke manao nei au e kamailio me ke'Lii wale no, ke koi aku nei au e lohe koke au ma ka Luna nana e luwe keia Palapala a maopopo ua kii ia paha ke'Lii e holo mai maanei a me kona la i manaoia ai e hiki mai oia, no ka mea, nole e maopopo īa, alaila holo koke aku au i kona wahi inaiuna o ko'u moku e olelo, pu me ia. Owau no ine ka mahalo kau kauwa hoolehe, ((noa,) George Paulet, Kapena. »M. Kekuanaoa, ko 'Lii Kiaaina, Oahu. Unuhiia e G. P. Juuu, Kakauo/elo, a me Unuhi uhlo no ke a upum. Honoiulu, Oiihu, Feberuari il, 1843. Aloha oe, e ka Haku, George Paulet, ke Kapena o H. B. M. S. Carysfort. Ua lona mai ia'u kau palapala ma ka lima ō kou Luna, a ke olelo aku nei ia oe rne ka mahalo āole makou i kii aku nei i ke'Lii, no ka maopopo ole o ka hana ; no kau palapala ana mai e kii aku e huli au i inoku a kii aku. Aia no ia ma Wailuku ma ka aoao Hikina o Maui. Ina e maikai ka makani, eono paha la e koe hiki mai. Owau no me ka mahalo, M. Kekuanaoa. Moku Manuwa t?critania, Honoliilu, Feb. 16, 1843. Aloha oe, —Ke hai aku nei au ia oe e ka mea Hanohano ua.ku mai ma leeia awa H. B. M. S. Carysfort malalo iho o'u a e like me ke kauoha ana mai ia'u ua ololoia mai au e olelo aku ia oe e halawai malu kaua, a e hele aku no hoi au me ka unuhi olelo pono a me ke akamai. Nolaila ke nonoi aku nei au ia oe e hai raai oe i ka hora o ka la apopo e halawai &ua. Owau no me ka mahalo kau kauwa hoolohe. (inoa.) George Paulet, Kapeiia. No ka Moi Kamehameha 111. He unuhi oiaio. G. P. Judd. Kakauolelo,a me Unuhiolelo no ke Aupuni. Ilonolulu, Oahu, Feberuari 17, 1843. 9 Aloha oe; e ka Haku, George Paulet, ke Kapena o H. B M. Ship Carysfort. Ua loaa mai ia maua kau palapala o ka la inehinei, aole maua e ae aku i ka halawai malu, uole hoi e like me ke ana o kau olelo. E niakaukau no inaua i ka laweia mai o kau i ka la apopo, a e noonoo n'ui no hi>i maua ma ia mea. Ina he hana malu kau, alailae koho maua ia Kauka G. P. Judd i ko maua Luna e hiilani nui neie kamailio me oe, he kanaka pono, a ua kokua nui mai i komakou aupuniua ike pono no hoi oia i ka makou hana a pau loa, oia ke lohe i kau olelo ana a e kamailio (malu) i na meaa pau elike me kou manao, alaila hai mai i na mea,a pau ia maua. Me ka mahalo, Kamehameha 111. Kekauluohi. Ko ke'Lii Wahine Beritania Moku Manuwa > Cnryefort, Oahn, Feb. 17, 1843. \ Aloha oe, —No kau palapala ana mai ia'u 1 keia la (no ko'u mahalo ana ia oe, ke manao nei-au aole nau i hana, aka na ka poe kokua pono ole,') nolaiia ke olelo aku nei au ia oe aole au e kamailio iki aku me Dr. G. P. ;)udd, no ka īnea, ua hoike pono ia ia'u, oia no ke kumu hakaka nana i paipai i na hāha ana o kou Aupuni ua kue i ke kanawai a me na kanaka Beritania nō'hoi. No ka mea, ua hoole mai oe i ka hala\yai me au, nolaiia ke hoike aku nei au ii oe i na meaau e koi aku ai i kou Aupuni e hana. Ina aole i ae ia ua mau mea la ma ka hora 4 a mamua mai paha o ia hora i ka la apopo (Satude) alaila e hoomaka au i ka hoopai, a loaa keia mau pono no kanaka o ko'u aina. Owau no, e ka mea hanohano, kau kauwa hoolohe, (Inoa,) George Paulet, Kopena. Ka Moi Knmehamelia 111. Unuh'iae G. P. Ji*dd, %akauole!o, me Unuhiolelo no ke Aupuni. O ke koi ana mai a ka Haku Hanohano, George Paulet, Kapena R. N., oia ke 'lii./Moku o ko ke 'Llii Wahine Moku • Cnrysfort,.i ke 'lii o ko Hawaii Pae Aina. Akahi, Āla ka palapala hoolaha, he ole--10 mnoli kahi he olelo haole kahi, a ua kaUauia ka inoa o ke Kiaaina o keia mokupuni a me F. ti W. Thompson—<e hoonoa koke ai ka hōomatu ana i ka waiwai o Mr. Charlton; E hoihoi i ka aina i laweia e ke aupuni, v no Mr. Charlton ia i A e uku aku ina h'ope o Mr. Charlton e like me polihi ma ka hana kaumaha a me ka hewa 0 110 Aupuui o Hawaii nei. Alua, E ae koke mai i ka pono ia Mr. Simpson e haoa i na oihana a Mr, Charlton i'haawi mai ai ia ia; oia ka oihana Kanikela hope no ke 'Lii Wahine Beritania a lohe ia ka manao o ke'Lii Wahine no ka pono, o kou hoole ana ia ia—E ae ia no hoi ka pono e hana ai oia i kana oihana, a me ka mihi no ka hoino ana aku i ke 'Lii Wahine ma kona hope Kanikela, e lawe oe i kana Palapala hoolilo ma ke akea, alaiia e ki pu aloha no ka j l{ie Beritania he 21—alaila ki pu aloha e nke me ia mau pu maluna o H. B. M. C ar y S fort malalo iho o'u. He kumu hoomalu e malu ai na ' fan aka o Beritania aole lakou e paa i ka hao | lia keia hope aku ke ole oia i hoopii ia mai \ hewa ua kapaia he felony ma na kanawai Beritania. Eha,' E hana no e like me ka Palapala 1 leakauia e Kamahameha ke 'Lii a haawi ia Kapena Jones o H. B. M. S. Curacoa, e hana nō i hookolokolo hou a me ka pono no hōopii ana niai o H. Skinner; aka, aole ī ' hooko ponō 'ia kela olelo. Elima, .. E hoomaka koke i ka hana me ka luli ole e hooponopono ai i na hihia mawaena o na haole B?ritania a me na kanaka ' a ka rfin£i, a me lia miea' a ae a pau e noho ana niaanei, e hanaia imua o na Jure, he hapalua o lakou he poe haole Beritania ua ' āe ia lakou e ke Kanikela, a e hoohiki lakou da : kaawale lakou, aole lakou i nooaWpo.a jmaopōpo e ka manao aole hoi waiwai nia ia mea. .: - knmailio maoli Kamehanieha

ke 'Lii a me ka hope o ke Kanikela Beritania, e hoopau koke ai i na hihia a me na hoopii a ka poe haole Beritania*. e. hoopii mai ai e hewa ai ke aapuni Hawaii. Kakauia maluna o H. B. M. S. Carysfort, Oahu, i keia la 17 o f eb. 1843. j,.. >(«-„ Georue Paui<bt, Kapena. Ūnuhiia e G. P. Judd, Kahau. nme Un. nokeAu. H..8. .M, Moku Cary»fort, Oahu, Feb. 17, 1843. Aloha oe, —Ke hai aku nei au ia oe me ka mahalo e hoomakaukauia ka H. B. M." Mo"ku o Garysfort malaio iho o'u e kaua koke aku i keia kulanakauhale ma ka hora 4 o ka la apopo (Satude*) ke ae ole ia mai na mea au e koi aku nei maluna o ke 'Lii o keia pae aina, a hiki mai īa hora. Owau no me ka mahalo, kau kauwa hoolohe, (Inoa,) Geoege Paulet, Kapena. Kapena Long, CommanderU. S. S. Bosetona, Honoialu. UnvMia eG. P. Judd. Kakauolelo ame ka līnuhiolelo no ke Aupuni. Honolulu, Febuari 18, 1843. Aloha oe, Rt. H. Haku, George Paulet, ke Kapena o H. B. M. Ship Carysfort. Ua loaa mai ia maua kau palapala a me na olelo e koi mai ana, a ke hai aku nei maia oee ka Haku, ua hoolilo aku nei ke Lii ia Sir George Simpson a me Wiliain Kichards i rnau Luna Hooponopono a me na Elele Nui e hele i ke aupuni Beritania Nui* aia no ia laua ka Palapala e hiki ai ke hooponopono i na hihia a pau loa au i hoikemai nei e olelo akM i ke'Lii Wahine i ko makou aloha mau aku, a e imi pu me kona mau Luna Nui i mea hoopaa i ke aloha mawaena o makou. O kekahi mau mea au i koi mai ai ia makou e hana e pilikia loa auanei ia makou ke aupuni nawaliwali no ke ku e i ke kanawai i hooholoia, e malu like ai na mea a pau, aka hoi, e hana no maua e like me kou manao. me ka hoopii nae, ae palapala koke i ka olelo e maopopo loa ai ko makou oiaio i na'lii 0 ke'Lii Wahine o Beritania ma na Luna e hoounaia e hihnai ana ma ka pono Nui o ke /Lii o ke aupuni Nui i aoia makou e mahalo me ke aloha aku, malaila e loaa mai ai ka hoaponoia, ke kali nei maua i kau olelo hou ana mai. Me ka manao mahalo, Kamehameha 111. Kekauluoiii. H. B. M. Moku Caryafort, Oahu, Feb. 18, 1843. Aloha oe:—Ua loaa mai ia'u me ka mahalo i ka palapala au a ka Moi o keia la, i kau olelo ana mai e ae mai no oe i ka'u mau mea e koi aku nei i na mea a'u i manao nei e pono au ke koi aku i ke Aupuni ou e ka Moi. Ke hoakaka aku nei au, i ka hora elua o keia la e ki pu aloha, alaila, e kali au i kau hai ana mai i ka hora o ka la Monede e halawai ai oe me maua o ke kanaka o ke'Lii Wahine. Owau no me ka mahalo Kau kauwa hoo/ohe, (Inoa,) George Paclet, Kapeiw. Ka Moi Kainohauieha 111. Unuhiia e G. P. Judd, Kakauolelo a me ka Unuhiolelo no ke Aupuni. Ilonolulu, Oahu, Feb. 38, 1843. Aloha oe e ka Haku, George Paulet, ke Kapena o H. B. M. Ship Carysfort. Ua loaa mai īa'u kau palapala, a ke hoike aku nei au ia oe, aia i ka la Monede o Feberuari 20, a i ka hora 11 o kakahiaka, hahwai au me oe a me ke kar.aka o ke'Lii Wahine o Bentania. Owau no me ka mahalo, Kameiiameha 111. No ka hihia i hoopilikia ia mai, a no ko makou manao aole loa e hiki keae i na mea 1 koiia mai e like me ke ano o ke koi ana mai a ka Luna o ke'Lii Wahine o Beritania īa makou no na hoopii o na haole Beritania. Ke haawi aku nei ma keia palapala iJia Pae Aina i kapaia ko Hawaii Pae AinaJßt. Hon. Haku Geo. Paulet Kapena o ko ke'Lii Wahine moku kaua Carysfort ka Luna o Victoria ke Lii Wahine o Beritania Nui a me lrelani, mai keia la nku, a no keia manawa e nohō nei, ua haawiia nae keia me ka manao e hanaia no e like me ka olelo 'au me ke aupuni o ke'Lii Wahine o Beritania, poina paha, ua holo ole ka olelo aelike mamua o'ke kakau ana o keia, alaila, e hanaia e like me ka hooponopono ana o ke aupuni o ke'Lii Wahine o Beritania ma ke kamailio pu ana me na Luna i kohoia e maua, a i na paha ua loaa ole \ na Luna o maua, a ua hooleia paha ko laua hoolilo ana; alaila, e hanaia e tike mē ka manao o ke- aupuni o ke'Lii Wah'ine i hoikeia mai mahope o ka hiki ana'ku ilaila o na palapala hoike a maua a me ka ka Rt. Hon. Haku Geo. Paulet. A no ka oiaio o keia olelo ke kau nei maua i ko maua inoa ame ko maua wepa, i keia la iwaknluakumainalima o Feberuari, i ka makaliiki 0 ko kakou Haku, hookahi tau«ini owalu baneri me kanahakumamakolu. Ma Honolulu, Oahu, ko Ilawaii Pae Aina. Ike maka i ke kakau ana, G. P. Judd, Kakauolelo, \ ame ka Unuhiolelo no ke > Anpuni. ) KAEEHAMEHA 111. KEKAULUOHI. No' ka'mea, ua haawiia ko Hawaii nei Pae Aina 1 keia Ia e Kamehameiia III», ke Alii, a me Kekaullohi, ke Kuhina o ke Aupuoi, ia Rt. Hon. Haku Geo. Paulet ke Lii o H>. B: M. Moku Caryafort, ma ka aoao o Victoria, ke Lii Wahine o Beritania Nui a me Irelani, me ka manao e hanaia e like me ka hooponopono i hooholoia a e hooholoia paha mahope me ke Aupuni o ke Lii Wahine o Berrrania. Jfolaila, ke Kukula nei au, Xkahi. E kauia ka hae Beritania ma na mokupuni a pau o keia Pae Aina ; a e malu na kanaka maoli a pau e like me na kanaka o Beritania Nui. * Elua. E hanaia na oihana oke aupuni a hiki i kawae loaa mai ai i na palapala mai Beritania Nui, penei: 'Na ke Lii Nui a rae na Lii, a me'na Luna malalo iho o laßou e hooponopono i na kanaka maoli, a. Na ka poe Luna i kohoia e a'u, oia o Kimehameha UL, a i ole ia o kona Luna e kohoia, a me Rt. Hon. Haku Geo. Paulet, a me Duncan Forbes Mackay, Esq. a, me Ua malama moku o Fere, r. n. e hooponopono ma na mea kupono i na olelo me na aina e (aole nae me ke aupuni o Beritania,) a e hooponopono i na haole e noho ana ma keia pae aina, (koe na kanaka maoli o keia pae aina.)

Ekolu. E mau no lia kanawai e noho nei, a me na kanawai e hanaia ma ka Ahaolelo o ke Lii a me na Lii, (e lohe nae ka poe i kohoia e a'u ;) no na kanaka maoli, a e lilo ia i kumu no na mea i kohoia no ka hooponopono ana iwaena ona haole'e noho ana ma keia Pae Aina. Eha. E mau no na Luna e noho nei, e hooponopono i ka waiwai o ke. Aupuni e like rae ka makemake o Lii a me na Lii maoii, a na lakou no e hooponopono i ka uku o lakou no ka makahiki e noho nei; a e mau no na palapala o ke Aupuni ma ko lakou lima: E hoikeia nae na Buke dala ika poe Luna i kohoia e like me na olelo maluna. Pela no na moku, koe nae ka hana. e pono ai, ke Lii Wahine o Beritania. Elima. Aole kuai, aole hoolima'lima, aole haawi aina i ka haole, aole na'ka Luna i kohoia e like me na olelo maluna t aole hoi na kekahi kanaka, mawaena o wa ka mai ka la 24 o keia malama a hiki mai ka liohe mai Beritania Nui no na hooponopono ana malaila—i na e hooliloia ka aina aole ia o lilo, aole hoi e kakauia ka moa o ke Lii a me ke Kuhina. ' Eono. E mau no na olelo' aelike oke Lii Maoli a me ke Kuhina, a e hanaia no e like me ka oie o keia haawina. Kakauia e ko'u lima i keia la iwakalnakiimnnialima e Feberuari, i ka makahiki o ko kakou Haku hookahi tausani ewalu haneri kantdiakumamakolu,ma Honolulu, Oahu, ko Huwaii Pae Aina. (Inoa) George Paulet, Kapena 11. B. M. Moku Cavyalort. Ike maka i ke kakau ana, G. P. Judd, Kakauulelo, a ine ka Unuhioklo no ke Aupuni. Alex. SiMrsoN, H. B. M. Hope Kunikelu. Eia kekahi palapala a |ce Alii i kukala'i imua o na kanaka i ka la i lilo ai ka aina ; aole nae i aelike ia keia palapala e na lii a me ke lii manuwa Beritania. Na ke Alii a me ke Kuhina o Hawaii nei wale no keia ; a ua maopopo ma keia palapala ko liaua manao, ua lilo kumu ole ke aupuni,a ua manao no hoi laua. aole lilo loa ; e hoihoiia mai no. Auhea oukou, e -na'Lii a me na kanaka, a me na makaainana mai kuu kupunakane mai, a me na kanaka o ka aina e. E hoolohe mai oukou, ke hai aku nei au ia oukou, ua pilikia wau no ko'u hoopilikia ia mai me ke kumu ole, nolaila, ua haawi au i ke Ea o ka aina o kakou, i lohe oukou. Aka, e mau ana no Ko'u Alii ana maluna o oukou, a ma ko oukou pono, no ka mea,'ke lana nei no Ko'u manao e hoihoiia mai ana no nae ke Ea o ka aina, ke hooponoponoia mai Ka'u hana ana. Iloopaaia ma Ilonolulu, Ouhu, i keia la 25 o Feberuari, 1843. Ike maka, Joiin Paalua. KAMEHAMEHA 111. KEKAULUOHI.