Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 32, 12 August 1865 — Ka Nupepa Kuokoa. KE KAAO O ASIMEDA! [ARTICLE]

Ka Nupepa Kuokoa.

KE KAAO O ASIMEDA!

. Hl£Lt 11. < (I unukliā nolōko de o' ka Buke Mb6fe* i! lo <Hkriām.) I itA Asimcda ; Mamua o lrtiu hiki ana' aku e halawai * me olua, he pono no'u e hoakaka akii me kuu naau kiumaha. He palapala ka'u i hoouna aku i ou la ma ka lima o kau Ahaiolelo mamua aku nei> mahope īho o ka loaa ana mai o kau palapala kaupha mua e halawai maka kaua, malia paha ua poina oe e ke Aiii no ka'u mea i noi aku ai ia oe. Ua olelo au penei: " Mamua o kuii puka ana aku e halawai me oe, e pon(i ia oe ke kala mai ia'u no ko'u huipu ol£ me ka'u mau kaikamahine e hana i ka hewa mamuli o ko laua hoopau ana i kau palapala i ke ahi." Aka, aole i loaa ia'u kau palapala kalahala no'u mahope iho o ka hiki pono ana aku o ka'u oe: A no ia mea, ke kaumaha neiko'u mau kapuai i ke kaikai aku a hiki iluna o kou moku kaua, no ka mea, ao|e i loaa ia'u ka hoomaikaiia no'u mai ia oe mai. Pela aue manao kulanalana nei i keia liora. Cinigamalaina. I ka /iiki ana aku o keiu palapala ia Asimeda, hoolale koke ae la oia i kona mau Kuhina IKiua e hoomakaukau i mau laina koa hele wawae e hele pu me Asimeda no ke kii aku ia Cinigamalaina e puka mai iwaho. A makaukau na Kuhina Kfiua no na - laina koa hele wawae, lele ae la o Asimeda iuka, a hele aku la me na koa a hiki ma ka puka pa o ka Hale Alii la manawa, hoouna aku Ia oia i ka palapala ma ka lima o ke koa kiai puka. ■ ■ « I KA Moi LOKOMAIKAI > Cinigamalaina ; J * Mekamahalo: Eia au me ko'u mau koa ukali mawaho ponoi o ka puka pa o kou- Hale Alii nei e kali ana o kou puka mai uie kou mau hoa au i manao ai he kupono ia oe ke hele pu e hui ma ko'u papaaina aioha i koia awakea ; aka, e kaii ana no au me ka hoomanawanui mawaho nei a hiki i ka hora i kauohaia'i oe e puka mai e like me ka'u palapala ia oe ma ka la mua iho nei. A nolaila, e ka Moi ke Alii e; aole o'u manao ma kau mea i palapala ae nei e pilli ana no ke kala ana'ku ia oe, no ka mea, aoie kup.ono ka haawi ana'ku 1 palapala kalahala no ka mea hewa ole e lilke ine oe. Owau no me ka mahalo. Asimeda, Kau Kauwa,A hiki aku ia keia palapala ia Cinigamalaina, haule kaumaha kuhohonu iho la oia iloko 6 ka naau menemene no ka hiki ana'ku o Asimeda ma ka puka pa o k<i Hale Alii: īa manawa, puka koke ae la o Cinigamalaiiia iwaho o ka lanai o ka Hale Alii, a haliu aku la ihope ma kahi a na kaikamahine e noho mai ana, a olelo aku la ; " E a'u mau kaikarna|ūne^ ; ke kaili nei au i ka mana o ka Hale Alii nei mai a ōlua ae ; no ka hora boo';ahi, aiaila, e hoi hou aku no e iike me aiamua." Ia manawa, puka aku la o Cinigßmalaina niai ka Hale Alii aku, a hele wikiwikiakula : Kahea aku la na kaika- | mahine. " E ko maua makuakane Moi; 1 ma na kumu hea la i hiki ai ia oe ke kaili i ka mami o ka Hale Alii mai o maua aku. 130 ka hora hookahi i " A'lohe o Cinigamalaina i keia leo o na kaiknmahine ; olelo aku l(i ifi, " Alia ol.ua Oininau mai, aia a hoi mai au, a)aila e hai aku au ia olua no ka olua mea e 1 ninau mai inei; no ka mea, he mau minote elima ko'u alaila e hoi mai no au." alaila, hele aku la oia a haiawai me Asimeda, a« lulu lima me ke aloha nui, a hookomo aku la h Asimeda me na laina ko& iloko 0 ka Hale Alii. Ta manawa, puiwa ae,fa na kaikamahine Aīii i ka leo o!ka paHu a me ka ohe e like me ka aoao mau o na']L.ji, alaila, puka mai la ua mau kajkarnahbenei iwahoo ka lanai.aka Hale Aiii ; &ia hoi, o ka Aaiineeia a ia<ia i manao ole ai, hoio aku ia laua ma kahi

kaawale loa, me ka uwe aqa. " Auwe maua e! Ke hele|hou mai nei keia Asi-i n?eda e hoonaaewaejwa hoa mai ia maua, ka mea a maua i makeinake ole ai e ike! hoqj~kona helehelena hoopuoipuni; he*l aha mai nei la hoi keia o ko maua makuak«ne ? " • A ka, ua holo loa ae la na kaikamahine AIH kna kahi kaawale mari ka Hale Alii aku:' iki na 4 Lii ma ka Hale Alii, puka aku la o f Asimeda tpn jwaho-o pa o kalj)afa Alii, hele aku la a h»fi ma. ka Vapo, a kau ma na waapa, ia nianawa haawi ae la na manuwa i na leo kupinai o na pu, he mea e hoike ana i ka hanohano o'Ginigamalaina me Aukai 0 KA MOANA. o ka moku, ia lakou hoi ma ka papaaina ; o na'Lii Moi ma ke poo o ka papaaina, a.o na hoaai ma nu aoao : A mamua jioi o ka paina ana, ku ae la o Asiqtedā me kana Aliiwahine a haioleio ae la imua o Cinigamalaina. " Mamua o kuu hoopaa ana i ku lima akau o ka'A Aliiwahine nei, CTamala) ia'u hoi ma kou Hale Alii au e ka Moi 1 waiho lokomaikai inai ai i ka mana nui maluna o'u : Ua lana oiaio ko'u manao e kukulu i ahaaina aloha no kaua e like me kaua e hui nei i keia la, me kuu manao hoi, ma kou Hale Alii e kukuluia'i ka papaaina o ke aloha, aka, ua makehewa ia- noonoo ana a'u, no ka mea, ua waiho ae oe e ka Moi Lokomaikai nui i ka mana o kou Hale Alii malalo o-kau mau kaikamahine Alii; a nolaiia, ua hala iu. Aka mamuli o kau mau hana lokomaikai a aloha hoi, uolaiia au i kukulu ai i keia papaaina o ke aloha pau oie o kaua, mainua o ko'u hoi ana i kuu Aupuni. A mamuli o kou lokomaikai pau ole i ka hoomanaoia e a'u, noiaila, ke haawi ae nei au i ko'u aloha nou ponoi a me'kou mau hooilina he 20 miliona talentfgula, heuku ia no ke aloha, a o ka uku kaulele e loaa ia kaua ma keia hope aku a hiki i kela aoao o ka make, e hoomau kaua i ko kaua aloha pumehana, a i ko kaua mau hooilina, no ka mea, ua lohe no kaiua, oia no ke kauoha nui a ka Haku i waiho mai ai i ke ao nei." A pau iay ku mai la ke Kahunapule o ka Hale Alii o Cinigamalaina e pule, alaii'a, paina iho ia lakou. A pau keia mau mea, hoi aku lao Cinigamalaina ma kona Hale Alii. Ka hoi ana o me kana wahine i Beb,itanja, a me ka hoomaka ana e hoowalewale ia Tamala. He mau la mahope iho o ka ahaaina aloha a Asimeda, hoi ae la laua mai kela Mokupuni mai o Ctnigamalaina, a hiki ma na Aupuni e ae o ka honua nei. Ia laua ma Farani i hikiaku ai, a noho iho la ma ka hale nani o kekāhi keiki Alii, o de Sanalataera Wale, ma ke kulanakauhale o Havaia ma kapa muiiwai o Niguade. ' I kekahi po, hiki ae la ka palapala ka.uoha. a de Sanalataera ia Asimeda nqe Tamaia, e hele aku ma -ka'na papaaina olioii mamuli o ke ano mau. Ina imea a pāu ma ka papaaina, mamua hoi o ka paina ana i Ia manawa, ku ae Ia o Sanalataera iiuna ma ke poo o kā pāpaaina a oleīo ff ae la. "E na Hoa-ai.—Mamua o kuu hoomakaukou ana i keia papaaina, mahope iho hoi o ana ia laua iiei (Asimeda ma.J Ua loaa koke, ia'u ka olioli e kukuiu i papaaina olioli no ke aloha, m&muli-o ke kipā ana mai o keia Hooilin a Moi o Ber\tan\a \ o kakou nei. A māiiiuli o ko'u manao maikai, ua kauoha au i ko'u Puuku e hoomakaukau i mau ruea ai maikai loa, a me na mea inu, oluolii e likeme kakou e ike nei i fceia, hora. A nolaila, mamua o ko kakou lalau ana i na mea ai, e lawe kela a me keia o na hoa i ke kiaha o ke aloha j!ua, a e hoopiha i na mea inu ana e makemake ai e like me ka lawa i kona raanao. ; ' * I ka pau ana o ka de Sanafataera olelo ana, hawanawana aku la o TamaTa ia Asimeda penei: " E hai aku oe i ka'a wahi olelo imua o ke AHi nana ka papaalna, aole e hiki ia'u ke inu pu mē na hoa-ai ma na naea inu i ku old i ko'u makemake."—l aku ia o Asimeda, " Mai kauiEiaha kou, manao no na mea inu ake Alii i hoomakaukau ai; no ka mea, he mea/nān 'mā na Aupuni' Hanohano o ka

honua nei, i na i hoomakaūkauia na : inu e !ike me keiii ke ano, aole e hiki k<£ ■hoole." . Ma keia mau mea a kana k.ane » hawaniwana aku ai I kana wahine, pono ole iho la ko Tama)a manao. A no kona manao o hai ole ia kana mea i olelo malu aku ai. Nolaila, ku ae la oia a. olelo. aku imua o ke Alii de Sanalataera. , " E ka Haku Kiekie o keia papaaina. mai ia'u mamua o ka'u olelo ana'ku mamuli o na mea au \ oleloiho nei.' Wahi Au e Alii: " E lolail like nai hoa-ai me na kiaha, a e hoopiha me na mea inu e like me kn lawa i ka makemake." Ke kanalua nei au me ke ka hookomo ana i kekahi wai ano-e ilokp 0 ko'u kiaha, ka mea hiki ole ia'u ke hbopa a lawelawe ; a mamuii oia kanalua nui O'u, nolaila ke pale ae nei au ia oleloau e ke Alii, me kuu mnnao, ua oi aku ka nani a me ka mahaloia Ou e ke Alii ke ae mai e inu pu au me oukou e pili ana i ke o kau papauina e ke Alii, i na he wai aiai a huihui hoi ma ko'u kiāha." I ka manawa i hoopuka ai ; o Tamala i keia olelo imua'o ke Aiii, kulou iho la o Asimeda ilalo me ke kahaha nui loa. A 1 ka pau ana ae o ka Tamala olelo ana: Hawanawana hou aku la o Asimeda i kana wahine. "Ua ehaeha loa kuu naau me ka hilahil$ nui e kuu wahine, no kou ku ana'e nei a hoole imua o ke Alii i na mea a ke Alii i olelo mua ae nei, no ka mea, o ka Rula mau o na Ahaaina hanohano a na 'Lii ma na Aupuni Nui o ka honua nei e like me keia ahaaina a kaua e ike nei. j Aole e paleia kekahi olelo alii maloko o kekahi papaaina e like me Oe e pale nei i keia la: Owau kekahi i aneane e pale i kela olelo i na he wahi e ae kahi i hoopukaia ai kela olelo. A no ia mea, e ku hou aku oe a nonoi aku e hoihbi hou mai kau olelo ia oe. Pela wale no e pono ai kaua imua o ke Alii." I aku Ia o Tamala; " Aole pela e pono ai au a me oe ma ko de Sanalataera Hale Alii nei, no ka mea, ua ike no oe, i ha e lilo kekahi kaiiaka i pupule, alaila, ua haalele kona aloha io i kona ohana. A no ia mea, ke manao nei au, i na e komo kekahi wai ano-e ia'u, alaila, ua haalele mai ko'u aloha ia oe, a e puka ana na olelo mahaoi mai ko'u waha ae: Alaila, ua haalele au i ko kaua ano haipule, a ke minamina nei au ia mea. A nolaila, e kuu kane e ; aole au i ae e haawi i ko'u uhane i ka make ma kau mau mea e .koi mai nei." - la manawa no a iaua e kulou ana no keia niiu olelo. Ke hoopiha nei kela a mfe keia o na hoa-ai i ko lakou iiiaha i na mea inu, a o Tamala hoi, lalau ae la oia i ka pUa wai a hoopiha iho la I kona kiaha me ka <fai. Ia manawa, ku ae la o Asimeda, a olelo ae i ke Alii de Sanalat&era. " Aole au e iou pu ana me oukou i ke kiaha o ke Aloha mua, no ka mea, o ka mea nona ke kuleana o kuu aoao hema a kuu liiHa i hoopa&'i, ua haalēle ae ia i ke Aloha mua o kau papaaina." I mai la ke Alii (de Sanalataera) "Ua pono i kuu manao, a ua oluolu kuu uhahane e ae aku mamuli. o ke noi a kau wahine.' t 1 Ku ae la o 'l'amala, a olelo hoohuakee'o aē la imua o na hoa-ai me ka i.aku, " E kē alii, hoopau ae nei au i kuu olelp pale mua, no ka mea, ke ikaika nei ka. manao o kuu kane e hookuu ia'u iloko o ka hilahila a me ka make, a ke ae neiauano; o ka wai ano e a-u e pale ikaika ai, e hookomoana au ia mea iloko o kuo kiaha ka hma kanolua. A mamuli o kuu loohiaia ana mai e kekahi pule ano e nui loa, e kauoha no oe i kaii māU kauwa wahine iawelawe ma!a!o pu e malama mai ia'u, no ka meīi, ua akaka ia'u mamua o ko kakou inu ana, e haalele ana au i kuu aloha ia oukou.*' Ia menawa, haule iho la o Tamalai ka honua mai luna iho o ka noho, kukuli iho la a phie aku )a. ■ u E ka Makua: Ūa makaukau au e haaiele m oe e kuu Akua, a e haalele ana nu i kuu manaoio, a me ke aloha i ka Iehulehu, no ka mea, ua makaukau kuu kane e kiola i kuu uhane iloko o ke ahi a mau, aka, nau « malama ia'u nei, i ole

ai au e hoohnumia ia eka mea e," A pau kpna p|ile ana, ku ae la oia iiuna a njni* ni iho (a i ka mea inu iloko o kona kiaha, alaila, nana pono aku la o Tamala ia de Sanalataera, alaiia, ku ae la ke Alii a inu like. (J&oitipau.)