Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 49, 9 December 1865 — He Moolelo no Aferika, a me kona Lahui kanaka. [ARTICLE]

He Moolelo no Aferika, a me kona Lahui kanaka.

O Aferika oia kekahi hnpaha o ka poepoe honua. He aina nui no. Ua kaawale oia i ka moana Atalanika mai Amerika ne ; a o kahi i kokoke iki ae l i Bosetona UOOO mile ke knawale. Kaawale no hoi ia i ke Kai Waenahonua niai Europa ae, a i ke Kai Ula hoi i kaawale ai oia mai Asia ae. Ua hui no nae nin ka Puali o Sueza. He uuku na mea i ike ia o keia aina, mamua o na mea i ike ia o kekahi mau aina o ka honua nei. He nui na wahi o ka waenakonu o Aferika i ike ole ia e ko £uropa, he negero kn nui o kanaka o ia wahi, nui nu ano. O keknhi poe he mikioi a ano maikai no ka noho ana, a o ka hapanui, he naaupo loa. He aina wela hoi ia, nolaila aole manao nui in o na liiea nahu. O ko lakou mau hale he mau pupupu hale lepo, a i ole la, he kauhole peapea lau laau. O ka aahu, ma ka hope ae la uo e kakua ai, me he kakun nna Ia o ka pa-u. He i Lahui puni lealen loa keia, o ka hapanui 0 ko lakou manawa mn ia hana, o kela uno lealea, keia nno lenlea. Hc mau Lahui e no no kahi o kein aina. Oia ka Lahui mni Aigupita ne a ! 1 Abesinia, o lakou uo hoi ka poe kanaka mua o Aigupita i kinohi i ka nana'ku i huipu ine ko Tureke poe, ko Arabia, n j me kahv poo e aku. O na kanaka hoi o Babare he poe hannuna lakou na'ka poe o Sarekena, kn pffte hoi nana i hoolanakila enaluna o ka aina. i O ka waoukua nui o Sahara } a nie na wuhi e pili aua ilaila ua noho ia ia mau wahi e ka ohana aea o Arabia, e lewa hele nna mni kekahi wahi n i kekahi wahi maluna' o na lio, na kamelo, me ka manao pakaha .\vale. O keia aina, ka % aina i oleloia he aina uuku loa o ka naauao, he hoomana Mabometa ka nui o na kanaka, n o kahi hapa hoi, aneane e naaupo loa. O ka wnenakonu o keia aina, ua paapu \ nn holoholona hihiu, ka Liona, Panetera, Leopaki, Elepani, Laehokela, Zebera a me ke Kuakn. Paa no hoi na laaii i na keko, na moo o kela ano keia ano o ka wai, a me knhi maloo. Na manu hihiu o kela ano keia ano e halawai ann me kanaka, ua aneane no e p&u loa na wnhi a puu i kn ike ia o na manu. NA MOĪ O KINOHI LOA O AIOUPITA. Ua nmnnoia o na kamna'ma o Aferika, noloko niai o ke keiki a Noa oia o Hama, ka mea i hele a noho ma Aigupita, mahopo tnai o ke kukuluia ana o ka hale pakui o Babera, ua kokoke keia wahi i Bingra. He aupuni kahiko no hoi o Aigupita f i loaa ia Misaraima oi« kekahi keiki u Hauja i ka makahiki 2188 ka loaa ana, mainua'ku o Kr»sto. Ma ka akau o Aigupita, ke Kai Wnenahonua, mn ka hikina Kai Ula, ma ka o Nnbui, a ma ke koinohana o ka

iWaookua. O Niie ka moliwai nui kahe noia inuliwai mawaena o Aigupita rnat ika hema a i ka akau Ue knhe ana. . Hooikahi hu ana o keia muiiwai i ka maka|hiki a piha pu ka aina i ku wai, a pela je mau a\ ka mea ulu, he kakaikahi ioa jka vva ua maiaila. i O Misaraima ke ahi mua o Aigupita, 1 nana * hookahe ka wai o ka muhwai o iNile ma kahi e, a kukuluia ke kulanajfcauhaie o Memepisa ma kahi mua i kaIhe ui ka muliwai o Nile. He cvlii nui ! loa oia, hoomana ia oia me he akua la, e |na kanaka mahope iho o kona make ana. | Ua pohihihi loa ka moolelo o Aigujpita mahope mai o Ua»nohoaUi ana o |Misaraima. Mai ka makahiki 2084 M. |K. a hiki i ka makahiki 1825 mamua'ku Jo ka era Kristiano, he mau Lunakana- ' ! wai ka poe nana i hooponopono ka aina Ina e nialama na hipa, nolaila lua kapaia*lakou he mau nlii kahuhipa. | A mahope mai ua kipakuia keia poe alii mai Aigupita aku. A.lilo iho la ka wa- | hine o Aitiopa o Nitokerisa i alii no ka aina i ka makahiki 1678 mamua o ka ;era Kristiano. O kona kaikunane, ua ipepehi ia e ko Aigupita, a no iu mea, 'manao oia e hoopai no ia hewa. | A mamuli no o keia nranao oua alii iwahine nei, kukulu oia i hale alii nona Imalalo o ka lepo, a koi aku la oia i ka ; poe nana % i pepehi kt)na kaikunane, e j i hele mai ika ahaainn. Ua keena nei e |ahaainaai, ua hele wale a malamalama |i na kukui lama. Oka poe koikoi oke aupuni kai koi ia. Nui muoli no ka poe i akoakoa mai ma ka ahaaina, a noho ipa ka papa-aina. ;Ia wa no o ka lohe ia ae la no ia o ka | halulu nui maiuna iho eia ka he wui, o j ke komo iho la no ia o ka wai iloko o ta hale. A o ka pau no ia i ka make 0 ka poe a pau i hele mai i ka ahaaina j |i ka make ; na ke lii wahine no i kauo- ! jha e hookahe i ka wai malaila, i ka wa | |e akoakoa'i na hoa ai. j 0 ka Moi kaulana nae, oia no o Sejsotere. O kona manawa i nohoalii ai, jaole i ike ia; aka oka mea i ike ia oke jke kii ona i kalai-ia ma kd Pohaku i loaa ima Aigupita i keia mau wa aku nei mamua iloko o na hale i pau i ka hlolo, ila oi aku mamua o 3000 makahiki ke kahiko. Hana no keia alii ma ka mea e lanakila ai ma ko ke ao nei, ma kona jpuka ana'ku mui Aigupita aku me.na koa he 50.000 a oi nku a he 24,000 koa lio, 27,000 kaakaua. Ua ko mau kona mea ji manao nui ai. A lanakila nui oia ma j kela wahi, keia wah.i ana e hele ai me j |ke kukulu ana i kia pohaku, me ke kaha i ;i ka iuoa maiuna o na kia, i mea e hoo- I I i jmanaoiai ē ka hanauna nku inahope, | jkona kaulana. • | j Penei ka mea i kahaia m«i na kia: pSesotere, ke 'Lii o na'Lii na <lanakila i maiuna o keia aina i kona mau puali ikoa." Aka nae o keia mau kia un pau ji ka hina ilalo a ua paa i ka lepo; ano ;ia mea ua pohihihi loa kona moolelo, ma- j nao kekahi poe kakau moolelo, nole loa no ona lanakila ann. Aka hoi o keknhi poe, ua hooiaio mai no i kona hoi ana i Aigupita mahope mai o ke kaua ana, lawe pu no hoi oia me na pio he nui me ka huakai knmelo ua kaumaha. i ka waiwai, a kukulu oia 1 Luakini nui, a eli oia i uiau awa eli. 1 kona wa e hele ai maloko o ka Lua- - kinii e hoomana'i, holo no ia maluna o ke kaa, na na lii o na aina i pio iaia, e kauo kona k;>a. E like me na lako o na lio kauo-kaa pela iho la no hoi na lii e hanaia'i. A elemakule wale ua lii nei,- a makapo. Pau kona ike ana i kana poe pio i ke kauo i kona kaa, a i ke kukuli mai i kona keehina wawae, a poino oin, a make no iaia iho.. LAole i pau.)