Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 2, 13 January 1866 — Page 2

Page PDF (1.70 MB)

This text was transcribed by:  Puakea Nogelmeier
This work is dedicated to:  Auntie Pat Namakauahoa Bacon

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

lehu paha, i ka wai-puna paha, no ka mea, pela e paleia aku aina poko ai i ka mea opiopio i kekahi manawa.

            6. Mawaena o Ianuari a me Aperila ka wa e kanu ai. Ma na lalani pololei, he elima (5) kapuai ke kowa mawaena o na lalani, a elua a keu aku paha na kapuai kowa mawaena o na kuiana kanu.

            7. Ina e make kekahi mea opiopio, a ua aoia paha ia e ke poko, a kanu hou iho i kekala aneane hou malaila; a i make hoi malaila, e kanu hou, a pela mau aku. He mea kupu koke no ia anoano.

            8. I ka wa e opiopio ana na Pulupulu kanu, e waela pinepine mawaena, a make aina nahelehele me na manu a pau. Ina hoi e hoopau oukou i ka nehelehele a pau, e ulu nui no ka pulupulu; aka, i ulu ka nahelehele mawaena o ka pulupulu, e omiomi no ka ulu ana o ka pulupulu, a hua ole.

            9. A hoomaka ka pulupulu e oo, a mohala ae na popo pulupulu, alaila, e ohi koke oukou ina pulupulu mohala i kela la i keia la.

            10. Mai waiho ina pulupulu a haule iho i ka lepo; no ka mea, he ino ka mea lepa. Mai waiho hoi a maloo ka pulupulu maluna o ke kumu mahope o ke oo ana, he mea papaa ka pulupulu i hoomaloo ia maluna o ke kumu. Ua hio kona ikaika.

            11. E haalele ina popo ino, hua hapa, me na mea i aiia e ka mu. E ohi ina mea maemae a keokeo wale no.

            12. E malama i kaa wale ae na lau a me na lepo a pau.

            13. Ina loaa ia oukou kekahi o na helu 2, a helu 3 paha, e hookaawale ae ia mau mea, mai hui pu ia me ka Helu 1. Ua ulu ka helu 2 a helu 3 maluna o na laau nui ae. He anoano huluhulu ko ka helu 2, a he huilani paapu ko ka helu 3. E Waiho kaawale ia mau ano pulupulu okoa.

            14. Aia ohiia kekahi pulupulu a hoomalooia i ke kaulai, e hoopaa iho iloko o ke eke nui, a piha ke ʻ eke, e humuhumu a paa, a e hoouka mai i Honolulu nei.

            15. E hiki no i ke kanaka hookahi me na wahine ekolu, ke malama a ohi i ka pulupulu maluna o ka eka aina hookahi. A e hiki i ke kanaka hookahi me na wahine eono ke malama ina eka elua; a pela aku.

            16. Ka uku i ka moku i ka halihali ana mai ina eke pulupulu, he hapalua ia no ka 100 paona hookahi.

            17. E malama no i pulu ole aina eke pulupulu i ka wai, a i ke kai paha.

            18. Ka uku e haawi aku ai no ka pauna hookahi, he eono keneta a hiki i ka 8 keneta, e like me ka maemae o ka pulupulu.

            Ina e ikaika oukou i ka hana, a e malama hoi i kela mau rula, (o na rula ia a na haole e malama nei,) e loaa auanei ia oukou ka uku pono o ko oukou luhi, a e olioli hoi oukou i ka hua loaa i ka pau ana o ka makahiki. Me ke aloha nui. Owau no ko oukou hoahanau.        H M WINI.

            Honolulu, Ianuari 10, 1866.

 

Hoike ole ia na Kula Aupuni.

 

HE HEMAHEMA PAHA KEKAHI MAU LUNA-KULA.

            Ke ice nei makou i keia wa ua haaleleia ka hoike ia o na Kula Aupuni ma kekahi mau apana. Mai ka wa i hookumu ia ka oihana Ao Palapala ma Hawaii nei ua malama mau ia ka hoike ana o na kula a pau mai Hawaii a Kauai imua o na Kahukula, a imua hoi o na makua o na keiki, a me ka lehulehu o ka poe e manao nui ana ina mea e hoonaauao ai Ua manaoia o ka hoike pinepine ia o na kula oia ka mea e makaala aina kumukula ma ke ao ana, a he mea hoi e hooikaika aina keiki ma ka iminaauao ana,

            Aka, i keia makahiki 1865 i kaahope ae nei, ua haalele loa ia ka hoike kula ana ma kekahi mau apana. Eia wale no ka hana a ka Lunakula a ko aupuni i hoonoho ai e malama ia oihana. Ua nana wale oia i ka Papa Hoike a ke kumukula, e hoike ana i ka nui o na la ana i no kula ai, a me ka nui o ua haumana, alaila ua hookaa aku oia i ka uku a ke kumu.

            Aole he wahi hoike iki o ke kula, aole he wahi mea e hoolana ai i ka manao a ke kumu a e hoeueu ai ina haumana, oia waiho pu wale iho la no. Kainoa ua kaulana pomaikai loa e Hawaii nei iwaena o na Lahuinaauao o ka honua nei no ka ike ana o keia Lahui a pau i ka heluhelu, a ua wehe ia ke alanui o ka ike ia lakou. No hea mai keia ike a me keia makaukau o keia Lahui holookoa? Noloko mai o ua kula aupuni kahi i no ia na kamalii a pau i ka A E I O U, a me na mea helu. No ke aha la i huna ia ai keia ipukukui e hoomalamalama ai ko ka hale a pau, malalao o ke poi. E kuena nui ana ka nupepa aupuni no ka nui o ko lakou makemake e hoonaauao ia keia Lahui. Ua hoopuka mai lakou ina manao kokua nui ina kula wae kahi i ao ia kekahi poe he uuku. Pehea la ka manao o ka Papa Hoonaauao no ka haalele ia o ka hoike ana ina kula kahi i ae ia na keiki he umi tausani o Hawaii nei

            Malia paha no ka lakou hoonoho ana he mau kanaka a he mau haole hemahema a ike ole, a i ao ole ia i mau Lunakula, nolaila paha ka malama ole ia o keia hana. He poe i ao ole ia ina kula nui kekahi o na haole i hoonoho ia i mau Lunakula, a he poe haole i makaukau ole ma ka olelo Hawaii kekahi o lakou.

            Ua makau paha lakou o hilahila ia auanei lakou imua o na kumukula, a me na haumana makaukau, a nolaila kapae wale ia keia mea e pomaikai ai ka lehulehu. Aloha ino kakou a me ka kakou mau keiki i ka lilo ana o na oihana o ke aupuni ina haole naaupo o keia ano.

            Ke ninau nei makou i ka Papa Hoonaauao aole anei he kanawai no ka hoike kula ana i keia wa?

            No ke aha la i hoike ole ia na Kula o Koolauloa iloko o keia mau makahiki i kaahope ae nei?

            No ke aha hoi i hoohiamoe wale ia na kula o na apana e ae i keia wa me ka hoike ole ia?

NINAUWALE

 

"E akahele, he mau huaolelo elua, a e hele no kakou"

            Holani oe, e Holaniku! Iloko o ka Halu 38 o ke Au Okoa, ua ike au i kou kukulu manao ana, nona ke poo e kau ae la maluna. Ua kuehu nui oe i ka lepo, aole i ku i ka oiaio kau mau olelo. E wehewehe no wau i ka oiaio ole o kau i keia pule ae, ke ole nae hoi au e keakeaia mai. A oiai oe e kali ana, e komo iho oe iloko o kou wahi mehameha, a e noonoo malu oe i keia mau ninau.

            He lahui Kristiano anei ka Lahui Hawaii!

            He pono anei ke kapa hou ia keia aina, he kihapai misionari no na aina naauao e ae o ke ao nei?

            Ua oi anei ka maikai o ko kakou noho ana i ka wa kahiko mamua aku o ke au ia Kamehameha Akahi i ko keia noho ana?

            He oiaio anei, ua olelo ka Bihopa, aole oia e ae i ka poe e noho ana iloko o kekahi hoomana e komo aku iloko o ia ekalesia?

            Nohea maina lala kakaikahi oia ekalesia e noho nei? He poe hoomana ole anei lakou mamua o ke komo ana ilaila?

            Heaha ke kumu o ko Bihope hole ana i Amerika.?

 

Ka Nupepa Kuokoa.

HONOLULU, IANUARI 13, 1866.

Na Nupepa iloko o na Kula.

            Mamua ku nei, ua hoolaha makou iloko o na hunahuna manao liilii o kela ano keia ano, i ka hookomoia ana o na nupepa iloko o na kula kamalii a kakou. He mau wahi hopunaolelo pokole loa ia a makou i hoolaha ai iwaena o na mea hou o Hawaii nei. Aka, ua hapai nui iho nei ke Au Okoa i ua manao nei. Iloko o ka helu o ka la 18 o Dekemaba o ia pepa, ua oluolu ka Lunahooponopono o ua pepa la e hoolilo i hookahi kolamu holookoa ma ke kamailio ana no ia, mea a makou i hoolaha ai. Iloko o ia kukulu manao ana, me ka wehewehe ana, he nui ka uahi, he uuku ke ahi.

            Ua oluolu ua Lunahooponopono nei e kapa mai ia makou he lili no ka lawe ole ia o ke Kuokoa iloko o na kula, a ua wehewehe mai oia ia mea ma kahi olelonane ana i haku ai no na kauwa elua malalo o ka Haku hookahi. Oia kapaia ana o makou o ka Haku hookahi. Oia kapaia ana o makou he lili, he mea akaaka ia no makou; a he kumu no hoi e kahahaia ai ke ano o ka mea nana i kakau ia manao. O ke kapa ana i ka hoa he lili, e like me ia a ke Au Okoa i hana ʻ i, he hoailona ia no ka manao haiki a papau e hihi wale ana iloko o na mea liilii. E kuhihewa ana makou o ka mea iaia ka peni hooponopono o ia pepa, he kanaka manao akea a ano kanaka makua hoi. Nolaila i ka heluhelu ana i ka hapa mua o ia kukulu manao ana, haohao iho la makou i ke ano kamalii loa, mino iki iho la makou i ke ano kamalii loa, mino iki iho la ka papalina i ka aka, a au aku la makou iwaena o kana kukulu manao ana, e ake e loaa kahi io, aole o ka opala.

            Mawaena o ia kukulu manao ana, i ka hoomaka ana o kekahi poohou, ua oluolu ka mea nana i kakau ia manao e hai mai, aole ka he nupepa hemolele ia (ke Au.) Aole ka he mau huaolelo pelapela kai komo iloko o ia pepa. A pela no ka nupepa haole Aupuni, he mau huaolelo haole maikai wale no ka iloko o ia pepa. He mau huaolelo pono a pololei wale no ka iloko o ia mau pepa; ua hoopololei loa ia ka pela i ole ai ka e komo opiopio na keiki iloko o kela hoowalewale keia hoowalewale. Eia ke ano nui o ia hapa o ia manao pepa: Aole i hemolele ke Au, o ke kau aku nae koe i kahi hemalele, kahi hoano. he pololei loa kana mau olelo, he maemae loa kana mau hopunaolelo. Auhea la ka lua?

            Ma ka hapakolu hope oia manao, ua hoopili iki ia ke kamailio ana i ke kumumanao i hai ia maluna. Ke i mai nei, o ke kumu ka o ka hookomoia o na nupepa iloko o na kula, i ike ka na keiki i ka Moolelo Hawaii! Wahi a ua pepa nei, "Ina he mea maikai no, a aohe he lapuwale, o ka heluhelu ana ina moolelo o ka aina ponoi iho, alaila, aohe lapuwale o ka heluhelu ana ina nupepa maloko o na hale kula o kakou nei." Ua like ia wehewehe ana me keia; Ina he mea maikai ka ai ana i ka ohia o kuahiwi, alaila, he mea maikai no ka ai ana i ka awapuhi o ke kuahiwi. he hemahema ia, no ka mea, o ka awapuhi, aole ia he ohia. Pela no hoi ka hemahema o ua nupepa nei a kakou; no ka mea, o na nupepa Hawaii, aole ia he moolelo Hawaii. Anoai paha, e manao ana ka Lunahooponopono o ua Au Okoa nei o kakou, e hookomo i ke Kaao no Arabia, me ka Moolelo no Pikoiakaaiala, a me ka Moolelo no Wilamata, i panihakahaka no ka Moolelo Hawaii. Oia na Moolelo a makou e ike nei iloko oia pepa, aole o ka Moolelo Hawaii. He mea makehewa ka olelo ana, ua hookomoia na nupepa Au Okoa ina kula, i mea e ao ai ina keiki i ka Moolelo Hawaii. Aole pela. na na lunakanawai o ke Au Okoa e noonoo i ke kumu oiaio o ka hookomoia o ia pepa iloko o na kula kamalii.

 

HUNAHUNA MEA HOU O HAWAII NEI.

            Ua hoopau ia ke kuna Neki Mela make awa o Honolulu nei ina pule eha, no ke kali o ka oluolu koke ae o ka mai o Kapena Founataina (Fountain) kona kapena mua.

 

            NAHA KA BELE:-Ua hiki mai i o makou nei ka lohe, ua naha ka bele o ka hale halawai o Moanalua, o Oahu. O ke kumu nae o ka naha ana, aole i hoomaopopo loa ia mai ia makou.

 

PAI HEWA IA:-Ma ka pule i kaahope iho nei, ua pai hewa ia ka inoa o kekahi o na Lunamakaainana o Hilo, ma ka inoa Kanoa. O ka pololei loa o L W Kaainoa.

            Ua loaa mai ia makou, he palapala na D H Hakuole, e hai mai ana i ka malama ana o ka ekalesia o Lahaina i ka la 7 o Dekemaba, i la hoalohaloha i ke Akua, e like me ka Peresidena o Amerika Kauoha.

            Ma Honomalino. Kona Hema, Hawaii, he Bipi Nui 6 hao i keia manawa. Pene: 2 hao ma ke poo, 2 hao ma ka lehelehe luna, 2 hao ma na aha mua. Kupanaha maoli ka hana a ke Akua.

            HE MAIA.-Hookahi no kumu, ekolu nae ahui maia, a ke hua nei, ua oe, aia ma Kuikuiopae, Kona Hema, Hawaii, na Kanehahei ua maia la. Kupanaha no hoi ka ke Akua mau hana i ka hoano e i kana mea i hana ʻ i.

S W PAPAULA.

 

            MAI IA J W D KALEHUANUI. Penei kana i ke Kuokoa:-Ma ou la, ke aloha nei au a me ko ʻ u mau hoa ia oe, a me ka poe puni aloha e noho ana mai Hawaii a Niihau, a hiki wale mai ina aina e paialewa nei, a me ko ʻ u ohana hoi. Aloha no oukou a pau loa me ka maluhia.

            MAKEE SABATI.-Ua kakau mai ko makou makamaka, oia o H Kauohilo, e noho mai la i ka malu kuawa o Wailuku, i kona ike ana i ka malu ole o ke Sabati ma Lahaina, Maui. Ua hai mai oia, i ke kuai aka a kuai ma ia la, aohe hoi oia waa, aka, o ke kopi ana ina ia i ka paaka ka la i oleloia maluna.

            NA DALA AUHAU O EWA-Ua lohe pono mai makou mai kekahi makamaka kupono o makou, ua pii ae ka nui o na dala auhau o ka apana o Ewa i keia makahiki mamua ae o na makahiki mua. He tausani dala paha ka oi ae o keia makahiki mamua o na makahiki mua. O ka nui o na dala auhau o Ewa i keia makahiki he 5,321,12 1/2.

            UA MAREIA:-Ma ka po o ka la 8 iho nei o Ianuari, oia hoi ka Poakahi, ua mareia o Rufus Lyman, me Rebecca P Brickwood (Pelekake) e Rev S C Damon(Kaimana) ma ka hale noho o ka wahine kahi i mare ia ai. "E mahalo ia ka mare no na mea a pau," wahi a ka Buke nui kaulana. O ke kane mare, he keiki no ia na kekahi o ko kakou mau kumu, oia o Laimana ma Hilo, Hawaii.

            MALOO NA IWI I KA LA.-Ua loaa mai no ia makou he palapala na S Kapohuokekaimaluna, e hai mai ana i ka hiolo ana o ka hale ma Lahainaluna i ka wa makani iho nei. Aka, no ko makou hoolaha ana aku no hoi mamua iho nei, nolaila, ua lawe mai makou ina inoa o na keiki i hoehaia i ka manawa i hiolo ai ka hale, a me ko lakou mau wahi i hoounaia mai ai, e like me ka mea i kakauia ma kana leta penei:

Kaimana                      No lahaina

Kapiioho,                    No Molokai.

Kaili,                           No Molokai

Kukilani                      No Manoa, Oahu

Kala,                            No Maemae Oahu

Lulea,                          No Kapalama Oahu

Mauiloa,                      No Wailuku, M.

Kahukula,                    No Honuaula, M.

 

            UA NALOWALE-I ka pule i kaahope aku nei, ua nalowale ma ke kulanakauhale o Honolulu nei kekahi haole nona ka inoa o Kapena (Capt P Cumings,) He haole kamaaina oia no Napoopoo, Kona Hema, Hawaii; aka, no kona nawaliwali mai, ua holo mai oia ma Honolulu nei, e imi ai i ke ola no kona kino maanei. Aka, ma ka pule nae i oleloia ae nei maluna, ua nalowale aku oia mai kona wahi i noho ai ma Honolulu nei. Ua lohe wale mainae makou, ua palapala aku oia i kana wahine a me kona ohana, aole lakou e ike hou ia ia. Ke Hoolaha ia nei , a ke imi ia nei no hoi, aka, aole nae he loaa iki. Ua auwana paha oia ma na mauna a ma na wahi pali, aka, aole nae hoi i hiki mai ka lohe i o makou nei.

            UA LOAA O KAPENA.-Ma ke ahiahi o ka Poalua iho nei, ua loaa aku ke kino kupapau o Kapena (P. Cumings) mauka iho o ka puu o Puowaina, i kekahi kanaka Hawaii. A e uku la paha keia kanaka $100.00, e like me ka mea i hoolaha ia iho nei.

            PEPE KEKAHI KANAKA:-Ua hiki mai ka lono i ko makou mau pepeiao, ua pepe kekahi kanaka hana o ka mahiko ma Kaneohe, i ke kaapipi i kela pule i hala aku nei. Ua pii mai ka huila ma ka nui, kino o keia kanaka, a ua eha ma ka wawae. O ka inoa o keia kanaka, o Ulaula. E akahele e na hoa kanaka ma ka lawelawe ana ma na hana kaumaha, o uiia wale mai a loaa io ka pilikia i ka nui kino.

            KA WAHINE O KA LUA.-He lohe kai hiki mai i o makou nei, no na mea e pili ana i ka pele e aa mai la iluna pono o ka piko e Mauna Loa. Ua hai ia mai ua nui keia a ana o ka pele, mamua o na mea i ike ia ma na makahiki i hala aku nei. Ke hoomalamalama nei kela mea kupanaha i ka po, a ke manao wale ia nei e iho ana paha ma Kau, a i ole ia ma Puna paha. Kupanaha no na hana a ke Akua.

            HE MEA E MAKE AINA LOLE.-Ina ua poino na mea makamae i ka akiaki ia e na iole, alaila, e ahonui mai oe e ka mea e heluhelu ana i ke Kuokoa. Penei e hana ʻ i i ka mea e make aina iole; e kui i ka apana aniani puka aniani, a aeae loa; alaila huipu me akahi kuata palaoa kulina, i huipuia me ka waiu; i hookahinae pole liilii e piha i ke aniani i kui ia a aeae, alaila waiho aku ma na wahi e puka mai aina iole.

            HALE PAU I KE ALIII.-Ua hiki mai i ko makou mau pepeiao ka lono, ua pau ka hale o Edward Rogers ma Molokai i ke ahi i ka la 29 o Dekemaba i hala aku nei. A ua pakele mahunehune mai ke ola o ka mea nona ka hale, mailoko mai o ke ahi. O na pono a pau o ka hale, a me na pono o ka mea nona ka hale, ua pau aku lakou a pau i ke ahi. Ua kaumaha ia i ka pau ana o ka ahle i ke ahi, aka, ua malama ia mai no nae kona ola e ka mea mana loa.

            MAKE I ALOHAIA-Ua poloai ia mai makou e J P Kaehuaea o Waiahole, Koolaupoko, Oahu,i make ana o J Kaiwi, oia wahi no, i ka la 2 o Ianuari nei.He kanaka oia e hookipa maikai ana me ke aloha ina malihini a pau e kipa aku ana ma kona hale. O kona kini a me ka lehulehu, ua noho iho lakou me ke kaumaha, no ka lawe ia ana aku on a e ka make, nolaila, ua hui pu aku makou me ka ohana i hoonele ia i ka makua ole.

            AILA HONUA-Ua oleloia, he laau lapaau maikai loa keia no ka manini o na ami o ke kino, a me na eha i loaa mai i ke kanaka ma ke nahu ia ana paha e ke kanapi, a hou ia paha e ka nalo hope eha, a me ka nalo meli. Aole no nae he pilikia loa o kanaka i ke nahu a ke kanapi, ma ko kakou pae aina nei; aka ma na aina haole he pilikia no ke kanaka ke nahuia e ke kanapi a me na mea liilii e ae, nolaila, aole hewa o ka lohe malia o like aku me ko na aina haole, ua lohe e pau ia pilikia.

            AUWE! PAU WAILUKU I KA MAHIKO.-Ua hiki mai ma ko makou nei keena hana, he palapala na S D Hakuole, o Kula, Maui, e hai mai ana i ka pau loa o ka aina o Wailuku i ka mahina i ke ko. A ke hai hou mai nei no ke hoomaloo ia nei no loi kanu kalo e na Haole, i wahi e kanu ai i ke ko. A ke makau nei oia e pau ana ka ai ana o na kanaka oia wahi i ka ai ana i ka poi, a e ai wale aku ana no paha i ka balena oolea hoeha niho, a hakina palaoa mama e maona ole aina kanaka Hawaii. Oiai ua maa na kanaka i ka ai i ka poi.

            E HANA HOU I KANAWAI.-Ua hiki mai i keia Keena, he palapala na Mr Hakuole o Kula, Maui, e hai mai ana no ka make ana o kekahi Pake paahana, oia ka mahiko o Waihee, Maui. oukou i hoolaha mawaho nei. A ke kauoha nei oia M N Poikai, a me Keohokaua, na Lunamakaainana o Wailuku, a me Makawao, e noonoo pono i kanawai kupoao no na Pake paahana i laweia ikaina aina e mai, a me na luna hana, oiai no he hoi ua hai akea ae oia i kona manao ma ka Nupepa Aupuni Ke Au Okoa.

            MAKAUKAU.-Ua hoomakaukau iho nei au he Moolelo Hawaii hou, oia hoi ka Moolelo o Moeau. Ua kokoke e pau ka hooponopono ana i keia pule, a e puka ana paha oia i keia pule ae, oia hoi ka la 20 o keia malama. O keia Moolelo, he Moolelo maikai no ma ka heluhelu ana o ka poe hou. O ka poe lawe ole hoi i ka Nupepa Kuokoa, he pono ia lakou ke lawe, i ike ai oukou ina hana a keia kamaeu oia wa; a e loaa no ia oukou na Nupepa Kuokoa ma ke keena o ka Luna Hooponopno, ma ka HaleLuina Haole, ma Honolulu. S W B K

 

            HE KOENA NAAUPO-Ua kakau palapala mai o D Kailianu o Waiehu ia makou, e hai mai ana me ke akaka ia makou i ke kaawe ana o kekahi kanaka, nona ka inoa Kauhaiupena iaia iho iluna o ke kumu kukui. O ke kumu o ke kaawe ana o keia kanaka, no ka lilo ana o kona hoa aloha o ka ua hoeha-ili o Waiehu, a me kona kino waliwali i kekahi kanaka e aku. Aka, o keia wahine i oleloia maluna, aole ia he wahine mare na ka mea nana i hoomainoino iaia iho; a no ko ia la hiki ana ma kahi i panaia ʻ i ua aina la o Waihehu, nolaila, ua makemake kela kanaka e hoopio koke iho i ka waiwai makamae a ke Akua i haawi mai ai.

            OLIOLI MAKAHIKI HOU MA LAHAINALUNA:-Ua hiki mai kekahi leta mai kekahi mai o ko makou makamaka e noho mai la i ka iu o ka la o Lahainaluna, oiai o Soma Puuohau, no ko na keiki kula o Lahainaluna malama ana i ka la makahiki hou, i la olioli no lakou. Ua hai mai oia, o ka makamua keia o ka hookani ia ana o ka bele o Lahainaluna, a me ka welo ana o na kihei lole i waena konu o ka po o ka la Sabati. E like me ko kakou olioli makahiki ana maanei, pela no hoi lakou ma ka ulu kukui o Kaukawuli.

            PILIKINO.-Ua olioli makou i ka launa oluolu ana mai o ke kahunapule o ka manuwa Lancaster. Ua launa oia me na kanaka he lehulehu wale, a ua haiolelo oia ma ka Luakini o Waialua imua o na kanaka maoli. I ka lohe ana o na kanaka i kana olelo mailoko mai o ka mea nana e unuhi, ua piha lakou i ka olioli nui. O ka inoa o keia Kahunapule haole o Rev Mika Macaralena (MacLaren.) He kahu ekalesia oia ma Nu Iereke mamua, aka, no kona nawaliwali ma ke kino, ua waiho aku ia wahi, a ua holo mai maluna o ka manawa Lancaster, i kahunapule.

            KOHO BALOTA MA KOOLAULOA-Ekolu no mea i hapai e lilo i Lunamakaainu no keia kau Ahaole o e hiki mai ana, oia hoi o J Kupau, S M Naukana, J W Makalena. Ma ka helu ana nae ina balota, o J Kupau ka mea i oi. Aka, no ka manao ana o na Luna Nana, aole i lawa na loaa a J Kupau ka mea i oi. Aka, no ka manao ana o na Luna Nana, aole i lawa na loaa a J Kupau no na dala i oleloia ma ke Kumukanawai Hou no na Lunamakaainana, nolaila, ua ana lakou i ka Palapala Hookohu, ua nele no o J Kupau. Aia no ina Luna Nana ka mana e hooholo no ia mea, a na ka Ahaolelo ka hooponopono ana no kona mau lala. Ma keia hana ana, e nele paha auanei ka lohe oia ka leo o ko Koolauloa i keia Ahaolelo.

 

NA LUNAMAKAAINANA O MAUI.

 

NO LAHAINA, O J Kahulu a me Kealiipio.

NO WAILUKU, o N. Poikai.

NO MAKAWAO, o Keohokaua.

NO HANA, o C K Kakani

NO KAANAPALI, aole i hiki mai.

            NA LUNAMAKAAINANA O HAWAII.

NO HILO, o L. Kaapa me L W Kaainoa.

NO HAMAKUA, J K Kaunamano.

NO KOHALA, J M Smith,

NO KONA HEMA, aole i hiki mai.

NO KONA AKAU, O J H Kamalo,

NO PUNA me KAU, aole i hiki mai.

NO MOLOKAI ME LANAI, D Kahaulelio me J W Kaiue.

NO KAUAI, HANALEI, o Wana, o Huluili, no Koloa, o Issac Hart no Waimea.

 

Ka wahine o Kalua.

            Ia ʻ u i huli hoi mai ai ma ka Moana Pakipika, malunao ka mokuahi Kilauea.

            A hiki makou ma ka mole oluolu o Haleakala, malaila o Puuolai. Lai ka ikena aku o makou i ka wahine o Kalua, e punohu ula wena ana kauahi i ka piko o maunaloa.

            He mea e ka hauoli o ko makou naau, no ka ike ana i ko ka lua poe e hooheehee ana ina pohaku.

            A eia no oia ma Keane, aia iluna pono kahi i a-a ai. Ua hoomaka mai kona a ana i ka la 29. A i ka la 4 hiki au ma ko ʻ u nome Kaneaina, hemo aku la au a mawaho, kau aku la au i ka ohe hoonui ike. A ma ko ʻ u ike ana aku, me he wahine maikai la o Maunaloa, ka ulaula o na papalina, a mehe la ua wela o Maunaloa i ke ahi, a ma ko ʻ u nana aku, e hanini ana no paha ma ka nihomole ana i haluku iho nei ma Wainanalii. Me ke aloha.

J W KEONI.

 

HILO, DEK 28, 1865

 

            E NA LUNA NO KE KUOKOA. Ua halawai ka ahahui makahiki o Hilo, me Puna, ina la 26 me 27 o Dekemaba nei.

            Ua 40 a keu na Luna a me na Kumu i hele mai, a ua noho kekahi poe no ka ua nui a me ka wai weliweli ma na kahawai, a me ka inoino loa o na alanui.

            Elua la ka hana ana ka aha me ka makaala a me ka ikaika. Nuina kumuao i hapaiia a i hooholoia hoi me ka manao lokahi.

            ua hoike maina kumu a me na elele o na ekalesia o Hilo, me Puna, i ke ano o ka noho ana o na hoahanau a me na hana a ke Akua ma na apana a pau. He oluolu ka noho ana, a he malu hoi, aohe haunaele.

            Elua Luaini hou i paa ma Puna, a ua makaukau ia hoina kamana a me na mea hale no na Luakini, elua hou ma Hilo, aia ma Onomea, me Hakaiau.

            Ke hoouna nei au i ka pepa hoike dala kokua no ka makahiki 1865, no ka mahina hou, ka hanai kumu a me na Luakini.

            Ua kokua mai ka Haku ia makou, a ke manao nei makou e hoomaikai i kona inoa a e hooikaika mau ma kana hana. Me ka mahalo. T Koana.

[Aia ka papa hoike i haiia maluna ma ka aoao owaho o keia pepa.]

           

Na Ke Aupuni.

            Ua houkohuia o Henry W Daniels o Waikapu, Maui, i Luna Alanui no ka Mokupuni o Maui, ma kahi o D Sandford i waiho iho nei i ua oihana la. Ua hookoia kona kohoia ana, mai ka la 26 o Dekemaba i hala iho nei.

F W HUTCHINSON

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Ian 2, 1866.

 

 

English Column.

News Summary.

            It is reported that Napoleon has asked the U.S Government to recognize Maxamilian; but it declined. It is said the withdrawal of the French Legation from Washington will take place in case of one formal appointment of a United States Minister to the Mexican Republic. Gen Grant gives favorable report respecting reconstitution in the South. A bill has been introduced into Congress for the incorporation of the Southern Pacific Railroad. The Assembly of Virginia have passed an Act repeating the assent heretofore given to the division of the State. A resolution was introduced into the Senate of Kentucky, to the effect that she had deserved rights with respect to slavery, which she was prepared to defend. Rev Mr Beecher has come out for negro suffrage. The weather is extremely cold in the East, the thermometer ranging from ten to twenty degrees below zero.

            Semmes the pirate, was arrested in Molale on the 16th, by orders from Washington on that day. He is stil under arrest.

            Secretary Seward has issued a proclamation declaring that the amendment the Constitution , abolishing slavery, has been ratified by the requisite number of States.

            The news from the Fenians is contradictory. One report says the Senate has adjourned, another that is has not.

            Latest information from Jamaica says that between 2,000 and 4,000 negroes have been executed on the island, and the land is offensive with corpses.

            The cattle plague has been increasing in England during the past month to an alarming extent. During that period the attach have risen on the previous monthly average from 14,000 to 27,000.

            The Allies are moving all their forces toward the Paraguayan coast, and are concentrating some 50,000 troops. Their army and navy is in very fine condition, and it is thought they will soon end the war.

 

NU HOU O NA AINA E MAI.

 

No Amerika Huipuia.

Ahaolelo Hui o Amerika huipuia.

            Ua halawai ka Ahaolelo i ka pule mua e Dekemaba. Ua nui no na poe o ka Akau i komo like ina hale a i elua. O Kolipaka (Colifax) o Inidiana, ua kohoia i Lunahoomalu no ka hale makaainana. O na Lunamakaainana i koho hope ia mai nei e na hakuaina kipi, aole lakou i ae ia e lilo i lala no ka aha. He umikumamalima mau Komite i koho ia e hooponopono i ko lakou mau hihia. O ka nui o lakou he poe wale no ua komo iloko o ke kulana kipi. Ua hooholoia kekahi olelo hooholo, e kue ana i ko Farani holo ana aku e kaua ia Mexico.

            KA AHAOLELO O AMERIKA HUIPUIA. Ke halawai nei ua Ahaolelo nui la. Ua heluhelu ia he palapala mai ka Peresidena mai e hai ana, ua maluhia ka Hema, a e hoopono mai ana lakou malalo o ka malu o ke aupuni. Aole nae i hooiaio loa kekahi mau lunamakaainana i keia. Heluheluia he palapala hoike mai a Kalani mai, no kona kaahele ana ma ka Hema, a penei kana: "Ua malu no ka Hema, aka, me ka hoomau ana o na puali koa o ke aupuni malaila e mau ai ko lakou malu."

            Ua noonoo iki ia no ka mare lehulehu ana o na Moremona, me ke kue ana i ke Kanawai o ka aina. A e hoomakaukau ia ʻ na he Kanawai hou i mea e hoopau ai ia mea haumia.

            MISISIPI. Ua ae ole ke aupuni Amerika i ke Kanawai a Misisipi i kau ai, e papa ana ina ili-eleele aole e haawiia kahi aina ia lakou ma ka hoolimalima, a hoolilo loa paha; aka hoi, ua kiaiia e na koa aupuni.         

            Ua kopeia ʻ e keia Kanawai o Misisipi, e ko Alebama, me ka pakui ana ina poho na hakuaina e hoolimalima ana ina aina na ili-eleele.

            NO KAPENA SEMA. Ke kapena o ka Alabama mamua, ua hoopaa ia ma Mobile, na ka mokuaina o Georgia, ma ka la 16 o Dekemaba, mamuli o ke kauoha mai Wasinetona mai. Eia no ia ke noho la ma ke ano hoopaa ia.

            NO JEFF DAVIS. Ua kakau mai kekahi mea i kekahi nupepa, e hai ana i ka manao nui ana o Jeff Davis i kona pono uhane iho. I kekahi wa mahope iho nei, ua hele mai kekahi hoa ʻ loha ona e ike iaia, oia hoi, ke kahu ekalesia o ka Halepule ma Rikemona, ka mea i noho pu me ia i ka la holookoa, me ka pule, heluhelu ana ina mea e pili ana i ka haipule a me ka ahaaina a ka Haku.

            NO KA POE FENIANA. O ka nu hou mai ka poe kipi mai o Irelani, oia hoi ka poe Feniana, he kue-e no. O kekahi lohe , ua hoopanee ka Ahaolelo, (Senate) a o kekahi hoi, aohe i hoopanee. O Allen o Mahoney ke Poo Nui o na wahine Feniana, ua hoopuka ae oia he wahi pepa uuku, (Card) e paipai ana e hookupu dala no ke kokua ana i keia hana kipi.

            Ua makemake ka poe Feniana ma Kigako e kapili i aumoku kaua, i mea e kue aku ai ina mea hoopilikia ma na moanawai nui ma ia mau mokuaina.