Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 6, 10 February 1866 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa.

Ka Nupepa Kuokoa.

HEAHA KUU AIE ?

A lilo aku keia ao
A hala ae ka la ma o,
A ku kakou i ka lani
Me Ie su i ka nani,
A laila, e ka Haku e,
E ike au i kuu aie.

A lohe au i na aia
E kahea ana i na mauna,
E uhi aku ia lakou
A mai na maka huhu ou,
Alaila, e ka Haku e,
E ike au i kuu aie.

A ku makou imua ou,
Ke'lii maikai a nani mau,
A ike i kou ano mau,
A uwe waimaka aloha au,
Alaila, e ka Haku e,
E ike au i kuu aie.

A lohe au na halelu,
Me he hekili halulu,
A me na wai lele mau,
A nani e na li ra a pau,
Alaila, e ka Haku e,
E ike au i kuu aie.

Aole oe i wae mai ia'u
No kuu pono, makaukau ;
A huna ia ma kou poli,
A komo au i kou lole,
Alaila, e ka Haku e,
E ike au i kuu aie.

Maloko o ka naaupo,
A kau kaumaha mai ka po,
Na Ie su no i hapai mai
A me ia mau e noho ai.
Malaila, e ka Haku e,
E ike au i kuu aie. E.

HUNAHUNA HUIKAU.

            Ua haiia mai o ka nui o na Ilikini ma Amerika Hui he 307,812. Ka nui o na Ilikini i kokua ma ka aoao o ke Aupuni ma ke kaua kuloko i pau iho nei, he 5,400.

          Imua o ka Ahahookolokolo Hoomalu o ke kulanakauhale o Livapula, he 112 poe i hoopii ia i ka la hookahi no ka ona, a he iwakalua o lakou he poe keikikane a kaikamahine malalo o na makahiki he 17.

          Ke hai nei na nupepa, ua hoopaiia kekahi kanaka Pai-palapala ma Switzerland ma ka hahau ia i na kaula he iwakalua, no kona hoolaha ana i kekahi palapala kue i ka Hoomana Ka tolika, a me kona mau kahuna. I ka nana'ku, ua ala huhu ko ia aina a pau no keia hana.

          He 46 moku manuwa pale hao o ke Aupuni Faran i : he 20 ko Beritania, a he 71 ko Amerika Hui.

          Ke hanaia nei kekahi moku mahu hou no ka Ahahui Paki fika, Mail steamship Company, a ua oleloia o ke kela loa aku ia o na moku-mahu nui i ike ia. He miliona dala ka lilo no ka hana ana ia moku. Elima tausani tona o ua moku la, ehiku tausani wahi a kekahi.

          He 44.000.000 dala ka aie o ka mokuaina o Viriginia ; ke noonoo nui nei ka Ahaolelo Aupuni o ia wahi i mea e kaa ai ka aie.

          Ua ae ia kekahi wahine ma La dana e lawelawe ma ka oihana lapaau mai. I ka wa i ninaninau ia ua wahine la, ua ike ia kona akamai maoli ma ka lapaau ana.

          O Kauka Li vingston kekahi kanaka i kaulana no kona makaikai nui ana i na wahi ike ole ia o Aferika ; ke hoomakaukau hou nei oia i huakai hele a iwaena konu oia aina e imi i na mea hou o kela ano keia ano.

          He $60.000 dala ka uku makahiki o ke Kuhina Enelani e noho la ma Parisa ; aka, ke olelo nei oia aole i lawa pono kona ola iloko o ia uku.

          Iloko o ke kaua kuloko ana ma Ame rika, he iwakalua moku powa i hooholoia e ka poe Kipi ma na moana. Ua puhiia i ke ahi e ua mau moku kipi la he 275 moku o ke aupuni.

          Elima makahiki o ka loohia ana o kekahi kanaka i ka mai he lumakeke, a ua ola, o ka aila honua ka laau i ola'i.

          Ua hoolewa iho nei ke kino make o ka Moi o Belegiuma. Ua hoohiki iho nei hoi o Leopola II i ke Kumukanawai o ia aupuni, oia ke alii o Belegiuma i keia wa.

          Ua haiia ma kekahi pepa o Ka rolina Akau he 1.124.000 koa i komo i ke kaua noloko ae o na mokuaina he umikumamaha o ka Hema. Noloko ae o ia lehulehu koa he 660. 009 i make a i eha.

          Ua oleloia he kanahakumamaiwa moku e holo nei ma Kina a mai Inia ae a i Enelani, ua hele a komo i ka pulupulu.

          Ke pepehi nui ia nei e ke aupuni o Enelani na poe Kipi ma Iamaika. Elua hane ri a keu paha i hoomake ia.

          He umi miliona eka ka nui o na aina kuai ma na Aina Hema o Ame rika.

          E hookolokoloia aoao Semme s, ke Kapena o ka moku powa Alebama, no kona kue ana i na kanawai o ke kaua. Ka manao nei kekahi poe e ahewaia ana ua Kapena Kipi nei, alaila paha e kala ia e ka Peresidena.

          Ke hana ia nei kekahi moku pale hao nui, he manuwa, no ke Aupuni Farani. Ua olelo ia e hoonohoia ana ua moku la ma ka Moana Pakifika.

          Aohe hoomanao nui la ka mai ahulau ko rela e ka poe e noho la ma Amerika, me he la aohe o lakou makau ia mea.

          Ua kolohe ia iho nei ke Kuhina Amerika e noho la ma Kili e ka Adimarala o ke aumoku manuwa o Sepania.

          Ua hui iho nei kekahi poe nika ma Viregenia he 300 a ua kuai i aina mahi no lakou no na dala he $30.000.

          Ke mahuahua ae nei ka mai ahulau iwaena o na holoholona ma Eu ropa.

          Iloko o na mahina o Novema ba me Dekemaba i hala iho nei, ua hookuuia mailoko aku o na koa o Amerika he 55.000 kanaka ; he 120.000 e noho koa nei. O na dala i hookaa ia i na koa i ka la akahi o Ianuari he 8.000.000.

          O E. B. Ketchum ke kanaka ui nana i apuka i kekahi mau miliona dala ma kekahi hale banako o Nu Ioka, ua hopu ia, ua hookolokoloia, a ua hoopaiia he eha makahiki e noho ai ma kahi paa. " Ohi i ka puahiohio."

          Ua poha kekahi lua eli lanahu ma Enelani, a he 32 poe i make.

Heaha la ka makaukau pono no ke Kahu o ka Ekale sia ?

            O ka ike anei i ke ano o ka Ekalesia, a hanai, a malama no hoi? O ka lako anei i na pono kino, e olu ai keia noho ana kino? o ka haawi anei i kou ola iho a make mainoino mamuli o keia hana nui kaumaha ? No ka hoomanawanui anei hoi iloko o na pilikia he nui, e like la me Paulo i kona mau la e noho lawelawe ana mamuli o keia hana.
          E na makamaka o'u, a me na hoaloha hoi o keia Ahahui Euanelio. Aole loa wau i manao like aku pela, a, e ekemu e ae ai hoi kuu waha ma keia wahi o ka'u palapala, he mau makaukau io ia nona, ke ole keia aha e ike mua i ke ano o ke Kahu.
          He oiaio no paha, ua ike io no oukou i ke ano o ka Ekalesia, a ua ike no hoi i ke Kahu, a me ka hana a ke Kahu. " O ka hanai a me ka malama ana, o ke kiei hoi a me ka hoopale aku i ka enemi."
          Aka hoi, anoai, he kanaka paha oe i hoohanau ole ia, a i holoi ole ia hoi kou mau palapu, anoai, he Kahu hupo, a naaupo paha oe i ka Bai bala, a ma ia kulana la, kuhihewa iho ka manao i ke ano o kela olelo a Iesu Kristo i olelo ai, penei. "E haawi i kou ola iho no na hipa," anoai, he kanaka haipule ole paha oe, a manaoio ole aku hoi ia Kristo, anoai, he kanaka aloha ole paha oe, a kokua ole, a hanai ole aku hoi i ka pilikia o kou enemi, i ka poe pilikia ma ka moana, a ma ka aina, i ka malihini hele ma ke ala, i ka poe hakaka ma kauhale, a o kau noho aku no a nana maka i ko lakou mau ehaeha kino iho, anoai, he kanaka hookiekie paha oe, anoai; he kanaka huhu no hoi a oe, ma ia ano la aohe ike ia iho o ka poe liilii, a me ka poe palupalu, anoai; he kanaka haaheo paha oe, a me ka hookano, a he kanaka kue no hoi i na Kanawai o ka aina, a me na Kanawai o ka pono io maoli.
          A ina pela, alaila, ke olelo nei au me ka leo nui wiwo ole. Aohe oe i kupono, a aohe no hoi oe i makaukau iki e lilo i Kahu Ekalesia, no ka mea hoi, aia no oe ma kela huli aku o ka noho ana kahiko; ma ke kulana'e hoi o ka poe e hooikaika ana e komo iloko o ka Ekale sia o ke Akua, au i i mai ai ua ike oe. Nolaila, heaha la ka makaukau pono no ke Kahu o ka Ekalesia ?
          (1) E HOOMAEMAE KE KANAKA UI I KONA MAU AOAO IHO, MAMUA'E o KONA WAE IA ANA E LILO I KAHU, A E NONOI IKAIKA'KU HOI I KA UHANE O KE AKUA, E HANA HOU I KONA NAAU A MAEMAE
          No ka mea hoi, he mea makehewa i kekahi kanaka ma ke kulana o ke ano kahiko ke noho Kahu, a hanai, a malama'ku i ka Ekale sia o ke Akua, me ka paumaele o kona naau, a mai kuhihewa hoi oe e ke hoa Kahu ui, ua makaukau io oe no ko ike ana i ke ano o ka Ekalesia, aole loa, a ke olelo aku nei hoi au ia kaua na hoaloha e manao ana, a i manao ia paha e lilo i Kahu Ekalesia, no kekahi mau kihapai nele.
          E like me ka nani kamahao, a me ka hemolele ihiihi, ihiihi, ihiihi hoi o Ieho va o na Kaua ke Akua ka Mea mana a ia waiwai a kaua e malama aku ai, pela no hoi ka nani pookela, a me ka hemolele lua ole o ia waiwai. A e like no hoi me ka like loa ana o ka nani a me ka hemolele o ka Ekalesia, me Ia o ka manawa ole, palena ole, kumu ole, pela no hoi ka hiki ole loa, ole loa, ole loa ana ia kaua na kanaka haumia ke malama iho i ka waiwai laa a lehova ke Akua i haawi mai ai, ana hoi i kuai pono ai me kona koko iho.
          Nolaila, o ka maemae ana o ka naau o kekahi o kakou, ua makaukau ia e lilo i Kahu, a o ka haumia hoi a me ka pono ole o ka naau o kahi o kakou, aohe ia i makaukau no ka malama ana, kiai ana, a me ka hanai pono ana hoi i ka waiwai laa a Ieho va kou Akua i haawi mai ai nau e malama, nolaila hoi, e hoomaemae io ke kanaka ui iaia iho, a pela ia e lilo ai i Kahu, a i ole pela, alaila, aohe oe i kupono ma ia hana, wahi a'u.
          Aka hoi, anoai paha, ke hoohalahala mai nei kekahi o o ukou me ka olelo ana; " Ka! Pehea la'uanei makou e ike aku ai ia oe, ua maemae ia kou naau, a, i Kahu hoi oe no makou, nana e wawahi mai i ka balena o ke ola ia makou.
          Ae, e ike ia'uanei au e oukou ma ka hua o ka'u hana ana. Ina lawe au i na lau o ka laau i kapa nou, a halii iho i kuu moe ana i ka po, a pee hoi ma ka malu o ka pohaku nui i ka aina makewai, aole loa auanei au e nalo iki ana i ka maka o kanaka, a me ke Akua, ke maemae kuu naau, a e ike kino ia hoi e oukou, ma ka hua o ka'u hana ana.
          Ulupuni iho la ka manao kanaka o Samuela, a makahahi hoi kahi naau i ka loihi maikai o ke kino o Elia ba, a me ka nani hiehie hoi o kona kulana, aka, aohe nae manao iki o Iehova, ma ka nani maikai o kona helehelena, a oiai hoi o Davida ka pokii loa o na keiki a Iese, e hana ana, a e noho hanai hipa ana hoi ma ke kula o Betelehema, eia ka maluna iho ona ka poni a Iehowa i manao ai. A lalau iho la o Samuela i kana pepeiaohao i piha i ka aila, a poni iho la ia Davida i Kahu, a i Alii hoi maluna iho o ke Aupuni o ka Iseraela; nolaila, o ka makaukau kupono e lilo ai kekahi i Kahu. O ka maemae no ia o ka naau. E like la me Davida kahi keiki hanai hipa a Iese, e noho konane ana hoi ma ke kula kanaka ole o Betelehema, oia wale iho no, aohe kokoolua, a na ka maemae o ka naau, i lilo ai ia i Alii, a na ka hua hoi o kana mau hana ana, i hoike kino mai, a hana'kula o Samuela, e like me ka oihana i haawi ia aku ai iaia.
          (2) O KE ALOHA A ME KE KOKUA ANA I NA HOAHANAU PILIKIA O KOU EKALE SIA IHO, O KEKAHI MAKAUKAU IA NO KE KAHU EKALESIA.
          O na hoahanau o kou kihapai iho, o kau waiwai ponoi no ia e malama'i, aka hoi, aole nae oe i papaia mai e ka Baibala i ka malama ana a me ke alona ana'ku ; i ka hanai ana a me ke kokua ana'ku hoi i ka pilikia o ka poe mawaho o kou kihapai iho, oiai he kuleana no kou maluna iho oia poe i haawi ia mai e ka Baibala. A penei kana, ke nana ia ma Ioane 10 : 16. " He poe hipa e ae no ka'u, aohe no keia pa, he pono hoi no'u e alakai mai ia lakou, a e hoolohe auanei lakou i ko'u leo, a e lilo i hookahi ohana hipa, a hookahi hoi Kahuhipa." Nolaila, ma i nawaliwali kekahi hoahanau a mau hoahanau paha o kou kihapai iho i ka mai, a o ka poe paha mawaho o na hoomaloka, e aloha aku oe iaia, a e haawi wale aku hoi i ka laau lapaau me ka uku ole, ke ike nae oe i ka lapaau.
          A ina hoi he enemi kou, ua pololi paha, a makewai, he hale ole me ke kapa ole, a, mai hoomaka e oe, a paweo ae, aka hoi e hanai aku oe iaia a maona, e hoohainu hoi i ka wai a kena, a e hoomoe ma ka hale a ao ka po, e hoouhi hoi i ka ili a paa i ke kapa me ka uku ole. A i kau hana ana pela i kekahi mea liilii loa o na hana ku i ke aloha kino, a, ua hana aku no hoi oe pela i na hana nui luaole ku i ke aloha uhane, a, e komo ae auanei oe e hauoli pu me Iesu Kristo kou hoa Kahu, iloko iho o ke Aupuni i hoomakaukau pono ia e kona Makua, no ka poe e aloha aku ana iaia, no ka mea hoi, pololi iho la au, a haawi mai la oukou i ai na'u, makewai au, a hooinu mai la oukou ia'u, he malihini au, a hookipa hoi oukou ia'u, he kapa ole ko'u, a hoaahu maila oukou ia'u, mai iho la au, a ike mai la oukou ia'u, maloko hoi au o ka halepaahao, a hele mai la oukou ia'u. Mataio 25 : 35, 36.
          Nolaila, ina ia kaua keia ano e kuu wahi hoa Kahu, o ke aloha a me ke kokua wale ana'ku i na pilikia o kela mea keia mea ; ke manaolana nei au, ua makaukau io no kaua e lilo i Kahu. A o ka hana ole ana hoi i kekahi mea liilii loa o na hana ku i ke aloha kino, ua hana ole aku no hoi oe pela i na hana nui ku i ke aloha uhane ; a e haele oukou pela mai o'u aku nei e ka poe hana ino, iloko o ke ahi mau loa i hoomakaukau pono ia no ke dia bolo a me kona poe anela, no ka mea hoi, pololi iho la au, aole oukou i haawi mai i ai na'u, makewai au, aole hoi oukou i hooinu mai ia'u, he malihini au, aole no oukou i hookipa ia'u, he kapa ole ko'u, aole no oukou i hoouhi mai i ko'u olehelohe ana, he mai ko'u, a i loko hoi au o ka halepaahao, aole no oukou i ike mai ia'u. Mataio 25: 42, 43.
          (3) O KA HAIPULE IO A ME KA MANAOIO ANA IA IESU K RISTO.
          O kekahi makaukau pono pookela loa keia o ke Kahu o ka Ekalesia, o ka haipule io, a me ka manaoio ana hoi ia Iesu Kristo; a, he hua keia i ulu ae mahope iho o ka hoomaemae ia ana o ka naau. O ke kanaka i hooliloia i Kahu, ke olelo nei au, he Kristiano oiaio no ia ; a o kona ano, he kanaka haipule io, a, he kanaka manaoio no hoi, a o ka noho wale ana o ke kanaka, aohe pule i ke Akua i kela la i keia la, i na pule a pau i kauoha pono ia mai; Oia hoi keia: I Ka Pule Anaina. 2 Ka Pule Ohana. 3 Ka Pule Mehameha. 4 Kahi pule paina. A, ke manao nei au, aole ia he Kahunapule, a he Kahu Ekalesia hoi, aka, he Kahu aha la ? A he pegana kahi hoa like e kohu ai, wahi a'u ; o keia wahi kanaka aia pule ole wahi a'u, nolaila, ina i hooliloia kekahi kanaka i Kahu Ekalesia, he Kristiano oiaio no ia, a o kona ano hoi ea, he kanaka haipule io, a he kanaka haipule mau.
          E nana iki kakou ia Saulo i kapaia o Paulo, ko kakou kaikuaana mua ma ka oihana Kahu Ekalesia, i kona ano. A penei ka olelo a ka Haku ia Anania, Oihana 9: 11. " E ku a e hele ma ke kuamoo i kapaia o Pololei, ma ka hale o Iuda, e imi i kekahi mea i kapaia o Sau!o, no Tareso, no ka mea, aka hoi, ke pule la ia," wahi a ka Haku.
            Aohe i kauohaia mai o Saulo e pule, aka, o ke ano mau nae ia o ka poe haipule io, he paa mau ka pule i ka waha i kela manawa i keia manawa o kona ola ana, nolaila, o ka haipule io, a o ka haipule mau ana hoi i na pule a pau i kauoha pono ia mai, a i malama mau ia hoi e na haipule o kela kau keia kau, a, ke manaoio nei au, o kekahi makaukau pono pookela loa keia a ke Kahu Ekalesia e hana'i.
          A i ole e noho paa ka pule ana ma ka waha o kekahi Kahu, a mau Kahu paha, e haule auanei oia iloko iho o ka upiki hao kila a ka hoowalewale, a e nalinaliia aku hoi kona mau pono kino e ia mea ino, a holo wale, a mokumoku liilii iho ke kakai e paa ai o kona pone uhane ; o ke kumu ea, o ka haalele i ka pule, ke kahua paa hoi e kulanalana ole ai ka noho ana o ke kanaka pono, nolaila, he mea nui io no ka pule a ke Kahu o ka Ekalesia e malama ai, a o ka haalele ana aku hoi ia mea, e wiwi auanei kona wahi uhane i ka paina ai ole, a e ulu mai no hoi ka palaka a me ka nanea, me he Papuro la iloko o ka lepo poho, a waiho wale aku i ka ekalesia, komo mai na mea ino, hoohaunaele wale, hiki mai hoi na iliohae, a kaili wale aku i na keikihipa opiopio, a o ka poino ka hope. O ke kumu ea, no ka pule ole i ke Akua, e kokua mai ia oe, no ka malama ana, kiai ana, a no ka hanai pono ana hoi i kona ekalesia iho ana i kuai ai me kona koko iho, no ka pomaikai uhane o na lahuikanaka o ke ao nei, e haule kuhohonu mau ana iloko o ka lua'hi pio ole o ka po. (Aole i pau.)

Aloha i na wahine o Hawaii nei.

            He mea malihini paha ka ike ana o'u mau makamaka Hawaii i ka huaolelo e kau ae la ma ka pane poo o keia kukulu manao ana. Pela io no paha, aka nae hoi, o ka poe i ao ia ma ka noiau, ua maa lakou i keia. A ina pela, i mea e kohu pono ai keia kukulu manao ana, oia hoi, " Aloha i na wahine o Hawaii nei."
          Ma keia mea, ua lawe mai no au i mea na kakou e kamailio ai, no ka mea, ua ike ia mai ka puka ana o ka la ma ka hikina, a ka welo ana hoi i Lehua, ka huliamahi loa ana o Hawaii nei i keia mea he mahi ko ana ; a ma ia ano, ua kepa ae na haku hana i na wahine e like me ka hana a ka poe Jure i na kanaka e au ana iloko o na kai anu o Aukati, a me na ale kuehu hoi o ka moana. Me ia poe hoi e hoomanawanui ana iloko o na pilikia, pela no hoi na wahine ; a oia no hoi ke kumu o ka hu ana ae o ke aloha i na wahine, no ka mea, aia ma ka malu ulu o Lele a me na Wai-eha, ua ike maoli au i ka poe o ka aoao palupalu (wahine) e ku ana me na Oo manamana hoiliili laina, ua hele a uhi mai na ao poluluhi a ka inea maluna iho o'u mau kaikuahine o Hawaii nui Akea, me ka hookikinaia aku hoi e kahi elemakule kanaka, oia hoi ka luna, ma o ae oe e hana ai; a i hookuli iho no oe, o ka uhau ia mai la no ia i ka huipa loihi, nolaila, hoopilimeai wale aku no ka noho ana. Aole no nae no hai keia hewa, no ka mea, ma ka nana ana iho o ka lunaikehala o ko oukou wahi hapauea makamaka nei, a me ko'u ike maka maoli ana iho, no na kane mare wale no keia hemahema. Ninau mai paha auanei kekahi, Heaha la ke kumu o ka hewa ana ? Eia, o ka ae wale ana aku o na kane i ka lakou mau wahine e hele iloko o na pa hana kumakahiki, no ka mea, ina no aole e ae'ku na kane i ka lakou mau wahine, aole no e hiki i ko lakou manao ke koi wale aku, aole nae he mea aku o ke kane, mai hele oe, e aho no na'u e hooikaika i mau pono no kaua. Ina pela ke kane e olelo aku i kana wahine, ke manao nei au, ina no la hoi paha aole e hiki i ka wahine ke mauna aku i kona kino palupalu iloko o ka hana inea o keia ola ana. No ka mea, i ka wa e noho ana o kekahi kaikamahine me kona mau makua, he milimili oia, a he nui no hoi laua, aka, i ka wa e lilo ai oia i Ewa nau, pau ka mana o na makua, kaa aku la ka mana hooponopono ia oe i ke kane, a nau e malama iaia, a e lilo ia i pua nani imua o kou mau maka.
          Eia nae hoi ka mea kupanaha a'u e ike nei ma na kuemaka o na pali Koolau nei, o ka hele pu no o ke kane a me ka wahine i ke kumakahiki, a nawai la e hooponopono i ko loko o ka hale, a me ko laua ohana, no ka mea, hele no ke kane a po hoi mai, pela no hoi ka wahine ; a o ka po wale no paha ko laua wa noho ma ka hale, a ao ae no o ka hele no ia, a pela mau no a hala ka malama, a aui ka makahiki. Nolaila, aole pono ke hoolilo i ka poe o ka aoao palupalu iloko o na hana ku ia Adamu ; e aho e waiho ia lakou i mea nana e holoi i ka ino o kou aahu, a e hooponopono no hoi ma na mea a pau e pono ai ka noho ana o ka hale a o ka ohana paha. E nana pu ae no hoi paha kakou ia lakou la ae, a e hoolilo aku no hoi i kumu hoohalike ia na kakou. E i mai paha auanei kekahi, " I ku no hoi paha ka lakou hana pela i ko lakou lako no hoi." E ka makamaka, mai manao oe pela, no ka mea, aole kaua i nele i ka loaa ana o ke dala, aka, o ka hookuonoono ole ko kaua mea nana i hoonele, a me ka mau o ka noho palaualelo ana, e hoomaunauna wale ana hoi i ka manawa.
          Eia no hoi keia mea hilu loa a'u e ike nei, o ka hoolilo ana no hoi paha o na kane, na na wahine e hele i ke kumakahiki, a o ka aahu ka ke kane i ka lole, na ia la ka hoomanawanui ana i ka la kikiki o ka Makalii, me ke kali ana hoi a hala ae o Welehu; ka malama ino hoi iloko o ka hooilo. Kai no paha o ka ke kane loaa ke haawi aku na ka pua hoonani o kona home, eia ka o ka ka wahine loaa ke momoa aku na ke kane. Ua ike ia keia mea ma Wilikaai i Kualoa, no ka mea, ua hele aku kekahi wahine me kana kane Kapae, a ninau mai la ka mea nana e malama ka hale kuai, "Heaha kau ?" I hele mai nei au e hahae lole no kuu kane. Ninau hou mai ka mea halekuai, " Owai ka mea e hele i ka hana ?" Owau no wahi a ka wahine. Pehea iho la hoi keia ma ko kakou ike ana ? Ua kupono anei ka hana ana pela ? Ke manao paa nei au aole, no ka mea, aole i kupono na ka lima palupalu e hoolako i na mea e pono ai kou noho ana e ke kane mare a kane kapae paha, no ka mea, o kou e ke kane na lima kupono i ka ka hana, aka, ua waiho wale nae oe malalo o ka la, huli wale no ke alo iluna e helu ai i na aho o ka hale. Nolaila, ua hu mai ke aloha i na wahine o ka aina kupa.
          Auhea oukou e na keiki kupa e noho ana i ke one o Hilohanakahi, a hiki aku i ke one kani o Nonohili, mai ae aku i na wahine a oukou e hele iloko o nei mea he kumahina, a kumakahiki paha, o ku mai auanei ia Makalei, ka laau ona ia e ka i-a, a seku haalele ia mai oe, a lolii hookahi iho oe iluna o ko olua wahi moe, a lawelawe hookahi hoi ma na mea e pili ana i ko olua wa e noho pu ana. Ua pau, ke hoi nei ke keiki o na Wai-elua, oiai ke kamumu ae nei kapuai o ka lio o kuu aina i ke one o Onouli. Me ke aloha i ka Luna Hooponopono, a me na keiki hoonohohua kepau o ka Nupepa Kuokoa.
ELIASA P. E. KAPOLOLI.
          Waiahole, Feb. 2, 1866.

Na ke Aupuni.

Ua Hookohuia.

            Ua oluolu i ka Moi, ka hookohu ana ia D. H. HI TCHCOCK, a me G. K. LINDSEY, i mau Mea Hooiaio Palapala, no ka Mokupuni o Hawaii.
          Ua hookohu ia o GEO. HA RDEY, i Luna Alanui no ka Apana o Hamakua, ma kahi o J. Mokuola i hoopau ia iho nei.
FE RD. W. HUTCHISON, Kuhina Kalaiaina.
          Keena Kalaiaina, Ian. 17, 1866.

BURO O NA EEMOKU A ME NA PAAHANA.

            NO KA MEA, ua Haawiia ka mana i ka Buro o na Eemoku a me na Paahana, ma ke Kanawai i hooholoia ma keia kau iho nei o ka Ahaolelo, e hoomakaukau a e hooponopono no ka lawe ana mai i na poe paahana mai na aina e mai iloko o keia Aupuni.
          A NO KA MEA, ua hoopiiia mai ka Buro o na Eemoku a me na Paahana, no kekahi mau pilikia i ala mai mawaena o kekahi o na Pake paahana, i lawe ia mai nei e ua Buro'la, a me na poe i hooliloia aku ai ka lakou hana, a ma kekahi o ia mau pilikia ana, ua hookahe koko maoli.
          A NO KA MEA, ua manaoia ua ala mai ia mau pilikia mamuli o ka manao kuhihewa i na hana a ka mea paahana a me ka hakuhana, ma na palapala aelike no ka hana, a me ka manawa a me ke ano o ua poe paahana la i hooliloia'ku ai e ka Buro o na Eemoku a me ka poe paahana, a i ka poe haku hana o lakou e noho nei i keia manawa.
          NOLAILA, Ke kauoha ia aku nei e ka Moi ke Alii iloko o Kona Ahakukakukamalu, O na poe mea nona na mea aina mahiko i loaa, a e lawe ana paha ma keia hope aku ma o ka Buro la no na Eemoku, a me na paahana a poe paahana ke haawiia nei ka mana ia lakou, e hana a e hooko i mau Rula no ka hooponopono a me ka hana ana a ia poe paahana maluna o ua mau aina mahiko la, e like me ke kupono i ko lakou manao, e pili ana i ka loihi o ka manawa e hoohanaia'i ua poe paahana la, aole nae e oi aku mamua o ka umi hora ma kela la hana keia la hana, iwakaluakumamaha hora, ke ole e aelike ia, a no ka hora hoi e hoomaka ai ka hana i na kau o ka makahiki, a me kela ano hana keia ano hana, a ma ka hora e hoomaka ai ka hana, a me ka loihi o ka manawa e hoomaha ai, a me ka manawa hoi e oki ai ka hana.
            A ke kauoha hou ia'ku nei, Ma ua mau Rula la, e hiki no ke kauia na mea kupono e pili ana i ke ola o ua poe paahana la, i mea e hiki ai ke hoomaemae ia ko lakou mau wahi noho, na lole komo, a me ko lakou mau kino, a me na hora hoi e hoi ai i ko lakou mau wahi no ka hoomaha, a me ka hiamoe ana, me ka hoopau ana i ke kamailio a me ka hauwalaau, a me ka loihi o ka manawa e hoomaha ai, a me ko lakou manawa e ala hou mai ai i ka wa e kaheaia'i na papa inoa.
          A ke kauoha hou ia'ku nei, Ua hiki no ma ia mau Rula ke koiia na poe paahana e pani mai no na manawa o lakou i hana ole ai, no ka mai i loaa ia lakou mamuli o ko lakou hewa iho, a ua hiki no ia lakou ke koi ia e pani mai ia manawa i poho wale, ma ka hoopii a me ka hooiaio kupono ana ia mea imua o kekahi Lunakanawai Hoomalu a Apana paha, iloko o na malama ekolu mahope iho o ke poho wale ana o ka manawa hana; a e kakau ka Lunakanawai i kana olelo hooholo ma ke kua o ka palapala hoohiki a ua mau paahana la i poho ai ka manawa.
            A ke kauoha hou ia'ku nei, O na Rura i hanaia mamuli o keia kauoha aole no e lilo i mea oiaio, aia a aponoia e ka Buro no na Eemoku a me na paahana.
          Hanaia ma Hale Alii Iolani i keia la 20 o Ianuari, A. D. 1866.
KAMEHAMEHA V.
Na ka Moi.
FE RD. W. HUTCHISON.

LAAU LAPAAU
AIA MA KAHI O KAKELA ME KUKE Ma Honolulu.

J. T. GOWER. - Makawao, Maui.
J. D. HAVEKOST.- Wailuku, Maui
C. H. WETMORE. - Hilo, Hawaii.
J. W. SMITH. - Koloa, Kauai.

HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO NO HOI.
Laau hoopau Naio me na Koe, A DR. JAYNE.

            HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Nalo a me ke Koe, a pela hoi na kanaka makua. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila mai io mai e ae kekahi, e eke me ka lepo paa, ulaula, pehu, ule ulepa me na mai e ae.
            O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.
          Eia hoi kekahi. O ka laau ku pono keia i ka oe pilikia i la wela o ka houpo i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino, i ka mai pehu, i ka nalulu hoopailua: i ka pono ole o ka mai wahine,a me na mea like.
          Penei no e lau ai i ka Laau hoopau Naio me na Koe:
          Ina no kamalii, e hanai aku i hookahi hapakolu o ka punaki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki ekolu, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka wa kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ha o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huila me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono no elima inu ana i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la, ahiahi.
          E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.

Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne,
JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.

            He laau maikai a oluolu hoi keia no ka Hi. ka Nahu, Nalulu, Wela o ka Houpo, Haoa, Hoopailua wai e, Luai, Luai moku, ono olo i ka ai. Nahu me ka uwe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.
            Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia laau.
            Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi paha ona malama, a ehia paha, he umikumamalua paha kulu a hiki i ka iwakalua ka pono.
            Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.
            A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku, (a like a like ka wai me ka laau,) a pela e imua ae ai. Ekolu, eha elima paha iau ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.
            I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ma ua komo kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau Hu'ale Ola, a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i hemo e Ola, a lele, e inu i waha paakai, a i wahi aila paha, i hemo e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia Laau hoopaa hi.
            Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau a pau a i ka luaiia, e hanai hou aku no e like me mamua a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka laau ma ka opu.
            Aohe a makou mea e noi aku ai i ka lehulehu, hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na Laau Kunu a Kauka Jayne, hoike aku ai i ke ola o na mea a pau i hoakakaia no kana mau aau. Ua hooia, a e hiki ana no ke hoola i ka mai KUNU, NAHU, a me ke ANU, a me na mai e ae no hoi he nui wale: a o na mai HOKII no hoi i ola nui, na mai i oia ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou e ka poe i mai ia. HE KUHA KOKO ANEI KOU? HE KUNU ANEI KOU? HE EHA ANEI KOU KANIA-I? HE KUNU UMII ANEI KOU me ka NAE? AOLE ANEI HE KUNU OO OU? AOLE ANEI OU MAI KUNU? AOLE ANEI OU MAI NAENAE? AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma? AOLE ANEI OU KUNU KALEA? AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao?
          A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola i ka LAAU KUNU a Kauka Jayne.

NA MAI HOOPAILUA.
Mai o ke Ake!
Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.

            (O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)
          He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne, he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe no he mai i nele ke makemake i na laau hoonaha; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa aa make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, oia no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka Huaale Ola a Dr. Jayne.
          Me ka hiki ke hooia'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka pou waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.

DISIPEPESIA.

            (Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowali pono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.)
          O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua loihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke oia ke inu puia ka Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko a hoopau NAIO me na KOE, A Kauka JAYNE, e like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau. NO NA MAI MA KE AKE MAI LENA, MAI MA KA OPU HANAWAI. NA MAI WELA, KA HAALULU, KA MAI O KA ILI, KOKO INO, MAI NALULU, PAA O KA LEPO, MAI KUNA, MAI WAHINE, ame ka MAI HOOPAILUA.
          Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau o Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai PUHA. ALAALA, KAOKAO, PUUPUU, PEHU, KUNAKUNA, Hanene, Lolo, ina mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino mai no kana LAAU HOOMAEMAE KOKO. 182-1y.