Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 11, 17 March 1866 — Page 4

Page PDF (1.74 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.

Ka Nupepa Kuokoa.

Na ke Aupuni.

Olelo Kahea.

            O MAKOU O KAMEHAMEHA V Moi o ko Hawaii Pae Aina, ma ke ahonui o ke akua, ua oluolu ia makou.

KE KAHEA

ana aku, e like me na mea i oleloia ma ko kakou Kumukanawai, e halawai ana na Hoa o ka Ahaolelo o ko Makou Aupuni, ma ka Hale Hookolokolo, ma ko Makou Kulanakauhale Alii ma Honolulu, no ka hooko ana i na Hana ku i ka Lehulehu, ma ka hora 12 awakea, i ka la 25 o Aperila, M. H. hookahi tausani ewalu haneri me kanaono kumaono.
          Haawi ia malalo o ko Makou lima, ma ko Makou Hale Alii, ma Honolulu, i keia la 7 o Maraki, M. H. hookahi tausani ewalu haneri me kanaono kumaono, a i ke kolu hoi o na makahiki o ko Makou noho Alii ana.
KAMEHAMEHA V.
            Ma ke kauoha a ka Moi.
FE RD. w. HUTCHISON.

Hookohu ia.

            Ua hookohu ia o J. Kaikainahaole, Thos. Meek Makua, a me V. Cancerel, i mau Komiaina no na Pa, no ka Apana o Ewa a me Waianae, Oahu.
FERD. W. Hu tchison, Kuhina Kalaiaina.
            Mar. 9, 1866.

Ke Akua nana e hookaa ka aie.

            E noho ana kekahi negero ma Aferika, a loaa iaia ke kaumaha nui no kona uhane. Imi nui oia i ka mea e maha ai o kona manao, a auwana hele oia e imi ana i ka mea nana e lawe aku i kona kaumaha. Ma kekahi la, hele mai la he poe haole no kekahi moku Enelani, i hele mai lakou e hoopiha i na pahu wai o ka moku. Lohe kekahi o lakou i ka ohumu ana o keia kanaka Aferika no kona kaumaha, a ninau aku la, "heaha kou pilikia?" Hoomaka iho la ke kanaka eleele e hai i kona pilikia, a hooki e mai la ka haole me ka i ana, "eia ka pono e hele oe me makou i Enelani, a malaila oe e ike ai i ke Akua nana e hookaa ka aie." O ka ae koke no ia o ua nika nei, a holo pu lakou ma ka moku. Ia lakou i holo ai, ninau pinepine kela i na haole, "auhea la ke Akua nana e hookaa ka aie?" Akaaka na haole iaia, a olelo kekahi poe ua pupule.
          Holo ua moku nei a ku i La dana, malaila hoolele ia ua nika nei iuka ; o kona hoomaka no ia e hele ma na alanui a ninau i kela me keia o ka poo i halawai me ia, "auhea la ke Akua o ka poe Kristiano nana e hookaa ka aie?" Manao kekahi poe e noi ana oia i dala a haawi lakou ; manao kekahi poe ua pupule a akaaka wale lakou. Pela kona imi nui ana i ka pono, aole nae loaa. A ma kekahi la lohe ia oia e ohumu ana penei: "Auwe kuu poino, aohe loaa iki ia'u ke Akua o ka poe Kristiano nana e hookaa ka aie. Ia'u ma Aferika, olelo ke kanaka keokeo e hele au i Enelani, a hiki hoi au ia nei, oia mau no o ka loaa ole. E make paha auanei au me ka ike ole i ke Akua nana e hookaa ka aie." Aoao aku la ka mea i lohe i keia olelo a ka nika penei, " apopo anei i ke ahiahi e hele oe i ka halepule ma mea," kuhikuhi pololei aku la oia i kahi o ka halepule, "ilaila oe e lohe ai i ke Akua o ka poe Kristiano nana e hookaa ka aie." Noho ua nika no a hiki i ka wa i oleloia, hele oia i ka halepule. Haiia mai ka olelo. " E hele mai oukou a pau loa i o'u nei, e ka poe luhi me ka poe kaumaha." Iwaena konu o ka olelo lele ua kanaka nei o Aferika iluna a noho hou ilalo me ka helelei ana o na kulu waimaka, a olelo iho la oia, "ua loaa, ua loaa, ua loaa oia ia'u, ke Akua o ka poe Kristiano nana e hookaa ka aie." A mahope maha kona naau, a lilo oia i kanaka pono io. Kei ka imi loihi ana! ua makepono no hoi ka hooikaika ana.

E hiki no.

            E hiki la i ke aha? E hiki no i na ekalesia o Hawaii nei e hanai i ko lakou mau Kahu ponoi. I na makahiki i hala iho nei ua manao ka nui o na hoahanau iloko o na ekalesia o Hawaii nei, he mea kaumaha ka hanai ana, a me ka malama ana i ke ola o ka lakou mau Kahu. Aka e nana kakou i pau ke kuhihewa.
          I mea e maopopo lea ai e nana kakou i ka ekale sia ma Waialua, Oahu nei. I ka wa i hala iho nei, ka wa a Emesona i noho ai he misionari, a he makua no ua ekalesia la, ua uuku ka haawi ana o na hoahanau no kela mea keia mea e pono ai ko Iesu aupuni. Aka i kona hoi ana malalo o ka malu o Bosetona, a i ka lilo ana o Rev. M. Kuaea i Kahu no ka ekalesia a me ka aha kanaka o Waialua, ua hoike ia mai ka ikaika o na hoahanau a me na mea kokua no waho mai, e amo i keia haawe i manao ia he kaumaha. Ua hai mai ke Kahu o ua ekalesia la, i ka Sabati hope o ka makahiki i hala, ua kokua ia mai he aneane eha haneri dala iloko o ia makahiki. O ka hapa nui o keia, o na dala hanai kumu no ; o kekahi hapa iho, o ke kokua i na aina e, a o ka nui koena no ka hale e manao ana e kukuluia no ke Kahunapule. Ma ia Sabati hookahi no i kokua ia he iwakalua kumamawalu a keu na dala no na aina e. Akahi no a nui like me keia ke kokua ana i ka la hookahi. He maikai no keia, aka he pono e hoomanao i ka aie a ka ekalesia e waiho nei, ke koena uku i kaa ole i ke Kahu. Ke noho hemahema nei no ke kaa ole o ua koena aie la. Pehea keia ? Auhea ka pono, e haawia nui na daia i ko na aina e, a waiho hemahema i ko kakou Kahu ponoi ? E hanai a maona i ko hai, a waiho a pololi ko kakou mau Makua iloko o ka Haku ? Mai noho kakou a hana pela. Mai hookaumaha i kekahi aoao o ka mamaka, a hoomama i kekahi aoao. Aka e puunaue like i na puolo a elua.
            Nolaila e na hoahanau a me na mea kokua i ka pono ma Waialua, mai hoonele kakou i ke Kahu i kona ola. Mai manao nana no e hooikaika me kona lima iho i loaa i ke ola no ke kino. Na kakou no e kokua pono i hale e noho ai, i lole e aahu ai, a i ai hoi e ikaika ai ke kiao, i kaawale kona manawa e hooikaika ai no na pono uhane o kakou. Ke hoolako pono mai nei ke Akua ia kakou ma na mea o ke kino ; mai hoonele kakou i ko ke Akua kauwa ka mea i hoonohoia iwaena o kakou, a i koho ia hoi e kakou i kumu alakai ma ke ala o ke ola mau loa.
            Pela no hoi e na hoahanau, a me na mea kokua ma ka pono, mai Hawaii a Niihau, e kokua pono kakou i ko kakou mau Kahu iloko o ka Haku. Mai manao kakou he mea kaumaha. Aole o Iesu i aua i kona koko waiwai lua ole i mea e ola ai kakou. Pehea la e aua ai kakou i ke ola kino o kana mau kauwa ? Me ka olioli a me ka hoopanee ole e kokua ai kakou ia lakou. Pela e hauoli pu ai kakou iloko o ka hana a ka Haku.
IMIPONO.
            Waialua, Feb. 28, 1866.

E waiho aku i ke kiaha rama.

            He make ko loko, he wae wela e make ai ka poe malama a inu hoi.
          I mai paha kekahi, " hookahi kiaha aole au e make." Pela ka olelo a ka mea ona, e kaa hele ana iluna o kona luai, maluna o ka papahele, a me ke kanaka ona e pepehi ana i kana wahine; a pela no hoi ke kanaka e kau lia ana iluna o ka amana, ke pepehi oia i ke kanaka a make i kona wa ona. A pela pu no auanei e olelo ai ka poe e hoohalike aku ana me ka poe ona.
          Aole pili keia olelo ana i ka mea ua ona, no ka mea, aole oia e hoolohe mai, no ka mea hoi e anoi ana oia e inu, i mea e oluolu ai kona manao, a o kona ola kino paha. Aka, ua pili keia i ka poe i inu ole i ka rama.
          Nolaila, e waiho aku i ke kiaha rama, he make ko loko. E inu no auanei oe ia mea ? Heaha ka hooikaika ana ma ia mea.
          I mai paha uanei oe, "Owau no ko'u haku iho." Ina pela, mai hoolilo oe i ke kiaha rama i haku nou. Ke noi aku nei ko oukou makamaka, e hooki loa ia mea he inu rama ana.
          E waiho aku i ke kiaha rama. Mai hoao hou aku.

Hookahuna ana ia Waiamau, no Lihue Kauai.

REV. L. H. KULIKA : Aloha oe.
          Ua mau no paha kou ake nui e lohe i na hana a ka Aha Ekale tia o Kauai nei.
          Ua akoakoa malie ae la ka Aha ma Koloa i na la elua, oia hoi ka la 22, a me ka 23 o Feberuari. A ma ka la 25 mai hoi, oia hoi ka la Sabati, ua hoonee malieia'ku ma Lihue, e hookaawale ia lakou i ekalesia okoa a e hoonoha aku ia Waiamau i Kahu no lakou. Ia Ioane ka hana o ka Aha.
            Kohoia o E. Ioane i Lunahoomalu, a iaia no ka pule no ka wehe ana i ka halawai.
          Kohoia o E. Helekunihi i Hope Kakauolelo no keia Aha. A lilo iho la ka 1/2 hora ma ka haipule ana.
          Heluheluia na hoike kihapai. Ma na palapala ka hoike o na Lala, a kokua mai na Elele.
          He mau palapala noi.—Heluhelu mai o J. W. Smith he palapala no Niihau mai, e noi ana, e hookaawaleia aku lakou i Ekalesia okoa--a e hoonoho ia D. S. Kupahu i Kahu no lakou. Waiho ia ma ka lima o kekahi Komite, e nana no e noonoo i keia palapala, a me ka palapala hoi a ko Lihue, e hookaawale ia lakou i Ekalesia okoa, a e hoonoho ia John Waiamau i Kahu no lakou. Ua ae like ka Aha i ka lakou noi. Hora 2 ahiahi.
            Hoolohe ka Aha i ka Haiao a Waiamau. Mataio 28: 19, 20.
          Kohoia o Kamika, Helekunihi, a me Kealahula i mau Komi te hoomakaukau no na hana ma Lihue.
          Heluhelu mai ka Hope Kakauolelo, he palapala mai ka Aha Lunakahiko mai o Maui--a o J. Waiamau ke palapala aloha aku ia lakou.
          Heluheluia na kumumanao. A pau ia, ua nana ka Aha i na buke ekalesia o Koloa a me Waimea.
          Hoike mai o Rev. J. W. Kamika, kekahi Komite no ka palapala noi a ko Niihau--Ua ae aku ke komite i ka lakou noi. Kohoia o Rev. E. Ioane, Rev. J. W. Kamika, a me Rev. E. Helekunihi, i mau komite e hele'ku e hooko i ke noi a ko Niihau, i ka wa a lakou i ike ai he kupono.
          Elele i ka Ahahui Ekalesia o Hawaii---Samuel V. Naumu, Davida Kealahula, a me J. W. Kahele.

NO NA HANA O LIHUE.

            Na Ioane a me me E. Helekunihi e ninau ia J. Waiamau.
          Na Rev. J. W. Kamika ka haiao, na —— ka pule hoolilo, a me kau lima ana, na ------------------- ka olelo ao i ka Ekalesia.
          Ia Rev. E. Helekunihi ka Lima Akau Aloha, a me ka olelo ao i ke Kahunapule----Ia J. Waiamau ka Pule Hookuu.

KA PAPA HANA.

            Ia S. V. Naumu ka haiao, a o D. S. Kupahu kona hope.
          D. Dole--" Ka la hope, ua kokoke mai i paha ia, he manawa loihi paha koe ?"
          S. Kahookui--" Pehea la e koho ai ke Kahunanule i kona kumumanao haiao ?"
          J. W. Kamika.---" Pehea ia e lilo ai na kaikamahine i pono no Hawaii ?''
          S. V. Naumu--" Ua pono anei i ka Papa Hoonaauao, ke kauoha maoli mai i kumu pule no na kula?"
          D. Kealahula--" Owai ka holoholona i oleloia ma Hoikeana 14:11?
          John Waiamau---" Pehea la e pau ai ka Hoomana Kahiko?"
          Johnson---" Heaha na kumu i palaka nui ai na hoahanau ekalesia i keia wa ?"
          E. Helekunihi---" Na hewa nui me na hewa liilii."
          Aia a hoopanee ka halawai, e halawai hou ma Lihue ma ka malama o Augate.
          Holo na hana ma keia mau la i halawai'i. Maikai a oluolu na kuka ana. Me ke ake a me ka iini nui, na ka Uhane o ka Haku e alakai. Me ke aloha.
E. HELEKUNIHI, Hope Kakauolelo.
          Lihue, Feb. 1866.

Ka Ninau Helu.

            Aia ma ka Helu 4 aku nei o keia Buke 5, ka haina a J. H. Kaakua no ka hiapo o na ninau helu ; aka, aole no ia o ka loaa. E like no me ke nahili o kela loaa ma ka Helu 48, Buke 4, pela no hoi keia. A no kou i ana mai hoi, "ina wau e hoopuka aku i keia loaa, alaila, puka pu no me ka hoopaapaa." Aole no pela ko'u, manao. Nolaila, ke hai aku nei au i ka'u loaa, ka hana ana, a me ka wehewehe ana o ua wahi ninau la. E nana i ka Helu 43, Buke 4.
          Haina. 1,040 kapuai ka loa o ke aho o ua lupe la.
          Mea hoohalike. E kapa aku i ke kikokahi e ku ana o ke keiki nana ka lupe o (a) ; a i kahi hoi e ku ana o kahi keiki e ae, o (b); a i kahi hoi e kau ana o ka lupe maluna pono o ua keiki la, o ( c) no ia. Alaila, e kaha i ka huinakolukupono abc; o ab ka aoao moe ia, a o bc ke kiekie no ia ; a o ac o ka aoao loa no ia. Nolaila, penei ka hana:
x=ka loa ab
x+200=ke kiekie ab
x+400=ka aoao loa ac
x2+x2+400x+40,000=x2+800xX-x+160,000
x2-400x=120,000
x2-400x+40,000=120,000+40,000.
x2-200=400
x=600
          Wehewehe ana. E hoailona i ka loa mai a'u aku a ia oe i ka x, (oia hoi o ab.) A wahi hoi a ua keiki la nana ka lupe, o ka loa mai a'u aku a ia oe, ua emi iho ia he 200 kapuai i ke kiekie mai a oe ae a i ka lupe. Ina pela, alaila, o ke kiekie mai ua keiki la a i ka lupe, he x+200 no ia, (oia hoi o bc.) Aka, ua i hou mai no ia penei: "A ua paumi hoi ia emi ana i ke kumu kuea o ka like ole o na loa mai a'u aku, a ia oe a me ka lupe." Ina pela, alaila, he mea maopopo loa ma ka noonoo, o ka 1/10 oia emi ana, (oia no hoi ka 1/10 o 200 kapuai), ua like hoi ia me ka 50 kapuai, he like ia me ke kumu kuea o ka like ole o na aoao ab a me ac. A ina o ka 20 kp. oia ke kumu kuea, alaila, o ka 400 kp., oia no ka like ole o ab a me ac.
          I mea e loaa mai ai ka loa pokole mai a'u a i ka lupe, e pono no e houluulu i ke kuea o na aoao moe a me kupono, i loaa ka aoao loa ; wahi a ke Anahonua.
          Oia no keia ; o ke kuea o ka aoao moe ab he x2 ia ; a o ke kuea o ka aoao kupono bc he x2+400x+40,000 no ia, aka, o ke kuea o ka aoao loa ac he x2+800x+160,000 no ia ma ke Anahonua, Hoailonahelu ; nolaila, o (ab2)+(bc2)=(ac2) oia like pu ana no hoi x2+x2+400x+40,000=x2+800x+160,000. A ma ka hoololi ana, a houluulu ; ua loaa mai no keia x2-400x=120,000. A ma ka hoopiha ana o ke kuea, ua loaa hou mai keia x2-400x+10,000=120,000+40,000; a ma ka imi ana i ke kumu kuea o keia hoohalike, ua loaa no x-200=100, a o x=600. Nolaila, 600 kapuai ka aoao moe ab, oia hoi ka loa mai ke keiki nana ka lupe a i kekahi keiki e ae, a he 800 kapuai ke kiekie o ka lupe maluna ae o ua keiki la, a he 1000 kapuai ka loa pokole mai ka lupe a i ke keiki e paa ana i ka piko o ke aho. A ina o kela 1000 kapuai (oia hoi ka loa ac) a he 25/26 ia o ka loa o ke aho, alaila, o ka loa maoli o ke aho, he like ia me ka 26/25 o 1000 kapuai ; oia no hoi 1040 kapuai ka loa o ke aho o ka lupe a ua keiki la: Nolaila, he oiaio no ka ninau, a he pono loa no keia wehewehe ana.
          Ke i mai nei hoi oe, ua hoopuka wale aku au i ka ninau elua, me ka loaa ole o ka hana ana ; aole nolaila ke kumu o ko'u hoopuka ana i kela noi ia oe, " E oluolu oe e hoouna pu mai me ka hana ana o ka ninau elua." Eia wale no, no ka mea, oia wale no ka mea i oi iki ae ka paakiki i ko na mea e ae. Ina no e loaa mai kela, he ole loa na ninau e ae: Aka, aia no ia i kou noonoo ana—Me ka manao no e wehewehe aku ia ninau mahope ke noiia mai. J. Iseraela.

HANALEI. KAUAI, Maraki 5, 1866.
          I KA LUNA O KE KUOKOA ; ALOHA OE : A me na keiki hoonoho kepau o kou mau rumi hana, e ulele lua ana ma na kolamu o kou kino holo okoa.
          No ka loaa ana mai o kekahi kumu nui iloko o ko'u luna manao, e pane aku ai ia oe, nolaila, ua lana mai ko'u manao e hooili aku i keia wahi leta me na wahi nu hou maloko. Eia no ia: O KE KOA KUMU OLE O KAHILIKOLO.
          I ke au mamua aku nei a hiki mai i ka la 25 o Ianuari iho nei, ua olelo nuiia ka moolelo no kekahi koa kumu ole ma Kauai nei. Oia hoi ke " koa kumu ole o Kahilikolo." He nui loa ka poe i makemake e ike i ke kumu o keia koa kaulana nona ka inoa i hai ia maluna iho, ua huli nui ia ke kumu o keia koa e na'lii mai ka wa kahiko mai a hiki i keia wa, aole nae i loaa ke kumu, wahi a ka lehulehu. Eia hoi ka'u e hai aku nei ia oe; ua loaa ke kumu o ua koa kumu ole la ! Ua loaa !! Ua loaa ke kumu e!!!
          I ka la 26 o Ianuari iho nei, ua koiia mai; au e kekahi poe o ko'u ohana hale e pii aku e makaikai i ua koa kaulana nei, no ko lakou makemake e ike ia wahi. A ua pii aku makou a hiki iuka, kuhikuhi aku wau i ko'u poa hoa hele, (oia hoi o Kamakini, Kaili, a me Pauelua.) Eia ua koa kumu ole nei o Kahilikolo la; (wahi a'u ia lakou) olelo mai la o Kamakini ia'u, "Aohe kumu o keia koa la ? " Olelo aku wau iaia, " Aole he kumu o keia koa, na huli ia ke kumu, a aole loa he loaa iki," olelo hou mai o Kamakini ia'u, "E huli au i ke kumu o keia koa, a i loaa ole ia'u i keia la, he oiaio, aole he kumu o keia laau, a ina e loaa mai, alaila, he wahahee ka mea e oleloia nei, he koa kumu ole," wahi a Kamakini ia makou. A o kona komo aku la no ia iloko o ka uluhe, e huli hele ana i ke kumu o ua laau nei, e hoomaka ana kona huli ana mai ka welau aku, a hele loa i ke kumu o ua koa nei, ua loihi, a ua manaka no hoi makou i ke kali aku ia ia, a ua hora okoa paha a oi ae koua huli ana me ka hoomanawanui; ia manawa, lohe aku la makou i kona leo e hea mai ana, " Eia ke kumu o ke koa ! Eia ke kumu o ke koa e !!" A o ko makou huli aku la no ia a loaa aku la o Kamakini e noho ana iluna iho o ke kumu, me ka olioli no ka loaa ana o ke kumu ia ia, a mahalo aku la makou no kona hoomanawanui i ka huli ana i ke kumu o keia laau a loaa. Ua like ke kumu o keia laau me ka puu pohaku, a ua moe aku kona mau lala mai keia kumu aku, ekolu mana.
          O ka lala mua, e kolo ana ia ma ka hikina ; a o ka lua hoi, e kola ana ma ka akau ; a o ke kolu hoi, e kolo ana i ke komohana ; akolu no lala maluna o ua kumu hookahi nei. A no ko makou ike ana pela, nolaila, ke hai aku nei makou ia oukou, he koa kumu no o Kahilikolo.
          Eia hoi ka lua o na mea a makou i loaa malaila, he pua ala, e like kona ano me ka pua o ka pikake Pelekane, e like hoi ke anuanu o ke ala me ka pua o ka laau hua momona, me he wai ala maikai loa la, pela okoa no a e ao. A pela iho la na wahi mea hai aku ia oe, ka ukana a ke aloha, hoolaha ia'ku, i lohe na mea a pau.
          Owau no me ka mahalo i ka Lunahooponopono o ke Kuokoa. J. W. WAHINEOLE.

KUMUMANAO.

HE AHA LA NA HANA A KELA HANAUNA HOU E HANA AI I POMAIKAI AI KEIA LAHUI O HAWAII NEI.

            O na hana au e, Hawaii hou e hana ai i pomaikai ai keia lahui, oia ka mea i ninau ia ma keia kumumanao, heaha la ia? Auhea oukou e na puukani opiopio o kuu lahui nei, na hoa uhai-a-holo o nei mea he naauao e noho mai la i ka olu kukui o Kaukaweli, a me na wahi e ae no hoi, ka poe i komo kukonukonu lea aku iloko o ka ike, a me ka noiau, me oukou kuu aloha.
          No kuu manao o oukou no na hanauna hou o keia lahui, nolaila au i manao ai no oukou keia olelo ninau, a no ka oukou mau mamo paha mahope o oukou, e like me kela mau hua e kau aela maluna; " Heaha la na hana a keia hanauna hou e hana ai i pomaikai ai keia lahui o Hawaii nei."
          1 E lilo oe i kumu hoohalike maikai no kou lahui. I elua wale iho no au mau mea e hoohalike ai ma keia manao mua, a e lawa ia manao; Na kumu kula. O oukou no, e na kumu kula, ka mea nana e alakai nei i na keiki opiopio o keia lahui i ka naauao, a me ia naauao i loaa ai ia lakou ka pomaikai, a e like me ka oukou hana ana pela no lakou e hoohalike aku ai, ina paha he maikai, a ina paha he ino. Ina paha aia ma kekahi halekula ka hoonoho ia ana o kekahi mau kumu elua, a i ka wa e kula ana laua, loaa iho la i kekahi haumana ka pilikia, ua noi mai oia i kekahi kumu e puka iwaho, hoole nae ua kumu nei, me ka olelo aku, aole iau ia wahi, aia i kela kumu, aka hoi, he mau minute mahope iho, loaa i kekahi keiki e ae ka pilikia i ano like me ko kela keiki mua, nonoi aku la ia i ua kumu nei, a no ke ano lokomaikai paha o keia keiki i ua kumu nei, ae aku la oia i kela keiki i noi hope mai ai e puka iwaho. Ke ninau aku nei au ia oukou, he kumu kula hoohalike maikai anei keia no kakou e ka lahui Hawaii ? Aole hoi anei keia he kumu kula hoopunipuni i kana olelo ana, aole iaia ia wahi a ae no nae oia i kela keiki hou ? I kuu manao ana, a pela no hoi paha ko oukou manao, aole keia he kumu hoohalike maikai no keia lahui. Ina ma ke kula apana ke kumu ano like me keia, e aho iki no paha ia, aka, ina aia ma ke kula nui o Lahainaluna ia kumu, ua oi aku kona lapuwale i ko na kumu a pau, no ka mea, malaila e hoopuka ia mai nei ka malamalama. Aka, ina e hana ae na kamu kula ma ka oiaio, aole ma ka hoopunipuni, a e like me ka oukou hana maikai ana, pela no e pomaikai ai keia lahui. Na kahuna pule. O oukou, e na kahuna pule, ke pailaka nana e alakai nei i keia lahui ma ka aoao o ke ola ana o ko lakou uhane ma kela ao aku, a he kumu hoohalike maikai loa oukou no makou, ke hana ae oukou e like me ka manao o ka mea nana i hookumu i ka hoomana Kristiano, a me ka mea hoi i olelo ia ma 1 Timoteo 3: 1; a o ka mea e hana ana e like me keia mau mea i hai ia aku la, oia ke kumu hoohalike maikai no kakou, a ina oe e Hawaii hou, e hana ana e like me keia, he kumu hoohalike maikai oe no kou lahui, a e pomaikai ai ka lahui o Hawaii nei, ina pela ka hana; aka hoi, ina aia ma kekahi ekalesia, ua hana hewa kekahi hoahanau, a hookolokolo no ke kahuna iaia o laua wale iho no, a mihi no kela kanaka i kona hewa imua o ua Kahunapule nei, aole i kala ua kahuna nei, kii aku oia i ka puuku e ike i ka mihi io ana o ua kanaka nei, a ike no he mihi io no kona, aole hoi i kala ia kona hewa, kauoha ke Kahunapule i ke kanaka e hai i kona hewa imua o na kanaka, a i ole ia, e kakau i palapala, a ma ia palapala i kakau ia ai kona manao mihi, a heluhelu aku oia imua o na kanaka he nui wale, a ma ka pau ana o kana heluhelu ana, ua kala ia iho la kona hewa. Ea, ke ninau hou aku nei no au ia oukou. Ua hana ae auanei keia Kahunapule i ka mea pono i kauoha ia mai iaia e hana? Aole o'u kanalua i ka hai ana i ka haina o keia ninau; aole oia i hana pela. Eia ka Iesu i ike ia ma Mat. 18:15; 16; 17. Ua olelo ia ma ia mau pauku, ina e loaa ole kou hoahanau ia oe, alaila, ua pono ia oe ke kono mai i elua a ekolu paha, aka aole pela keia, ua loaa no keia hoahanau, kono aku no nae oia i ka puuku, a ua olelo hou ia no ma ia mau pauku. Ina i lohe ole ia laua, e hai ia mea i na hoahanau, aka, aole no pela keia. Nolaila, aole he kumu hoohalike maikai keia no kakou, aole no hoi e pomaikai keia lahui i keia kumu hoohalike.
          2. O ka imi ana i na mea e pomaikai ai keia lahui. Auhea hoi oukou e ka poe a pau e heluhelu mai ana i keia wahi kanaenae, me oukou pu ko'u aloha, no ko oukou hoomanawanui ana mai me a'u, aole hoi i pauaho. Ua ike ae nei kakou mamua i kekahi mea a keia hanauna e hana ai i pomaikai ai kona lahui, oia hoi ka lilo ana i kumu hoohalike maikai no lakou, aole malaila wale no e pomaikai ai, eia kekahi. " O ka imi maoli ana i na mea e pomaikai ai lakou." Pehea la e imi ai i pomaikai ai lakou ? Me ka hooikaika, e kuhikuhi i ke ano o ka hana ana, e like me na kumu kula, ua haawi ia mai na puke e ao ai, a me ke ano ke ao ana, eia koe, e kuhikuhi pono aku i ke ano o ka hana ana, a pela e pomaikai ai lakou, pela no kekahi mau kanaka ma ka wa kahiko, ua hooikaika no lakou e kuhikuhi i ke ano o ka hana ana, a ua pomaikai no ko lakou lahui ma ia kuhikuhi ana. O Feranekelina kekahi kanaka akeakamai ma Amerika, oia kekahi mea nana i kuhikuhi mai i ke ano o ka hana ana i ka hao pale uwila, a me ia hao e pakele ai na hale, aole e naha na hale i ka wa e uwila ai. Pela no o Felavi, o Melefi, o Kenika, a me Temeatona. O lakou ka poe nana i imi i ke ano o ka hana ana i ke panana, ke alakai hoi o ka poe holo moana, a me ka poe ana aina, pomaikai maoli, a ua hooikaika no hoi o Robata, Fuletona, i ka imi i ke ano o ka hana ana i ka mokuahi, a nana no i kuhikuhi i na paahana e hana, pela no o Heledela, ka mea nana i kuhikuhi mai i ke ano o ka hana ana i ka mea nana la, a pomaikai hou no ka poe holomoana, a e like me ka hana ana a keia mau kanaka, pela no hoi oukou, e Hawaii hou e hana ai. Ina paha he Kahunapule kekahi o oukou, eia ka pono, e kuhikuhi i ke ano o ka hana ana e hana aku ai i na Kanawai o ke Akua, alailai e pomaikai io keia lahui. O ka hana io ana, oia paha ka mea i kapaia mai na paahana, e iike me ka amara a kamana paha, e like no me na mea i hai ia ae nei mamua, oia hoi o Feranekelina, ua loaa iaia ke ano o ka hana ana i ka hao pale uwila, aka, aole nana maoli i hana na ka amara no, pela no oe, e keia hanauna hou, e hana aku e like me ke kuhikuhi ana maia na kumu, a me na Kahunapule, a ma keia mau manao elua ka hookahua ana o ko'u noonoo, e like no nae me kahi mea hiki. Ke oki nei au maanei. Me ke aloha
S. K. HUKILANI.
          Lahaina, Maui, Dekema ba 22, 1865.

LAAU LAPAAU
AIA MA KAHI O KAKELA ME KUKE Ma Honolulu.

J. T. GOWER. - Makawao, Maui.
J. D. HAVEKOST.- Wailuku, Maui.
C. H. WETMORE. - Hilo, Hawaii.
J. W. SMITH. - Koloa, Kauai.

HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO NO HOI.
Laau hoopau Naio me na Koe, A DR. JAYNE.

            HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Nalo a me ke Koe, a pela hoi na kanaka makua. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila mai io mai e ae kekahi, e eke me ka lepo paa, ulaula, pehu, ule ulepa me na mai e ae.
            O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.
          Eia hoi kekahi. O ka laau ku pono keia i ka oe pilikia i la wela o ka houpo i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino, i ka mai pehu, i ka nalulu hoopailua: i ka pono ole o ka mai wahine,a me na mea like.
          Penei no e lau ai i ka Laau hoopau Naio me na Koe:
          Ina no kamalii, e hanai aku i hookahi hapakolu o ka punaki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki ekolu, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka wa kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ha o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huila me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono no elima inu ana i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la, ahiahi.
          E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.

Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne,
JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.

            He laau maikai a oluolu hoi keia no ka Hi. ka Nahu, Nalulu, Wela o ka Houpo, Haoa, Hoopailua wai e, Luai, Luai moku, ono olo i ka ai. Nahu me ka uwe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.
          Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia laau.
          Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi paha ona malama, a ehia paha, he umikumamalua paha kulu a hiki i ka iwakalua ka pono.
          Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.
          A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku, (a like a like ka wai me ka laau,) a pela e imua ae ai. Ekolu, eha elima paha iau ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.
          I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ma ua komo kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau Hu'ale Ola, a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i hemo e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia Laau hoopaa hi.
          Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau a pau a i ka luaiia, e hanai hou aku no e like me mamua a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka laau ma ka opu.
          Aohe a makou mea e noi aku ai i ka lehulehu, hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na Laau Kunu a Kauka Jayne, hoike aku ai i ke ola o na mea a pau i hoakakaia no kana mau aau. Ua hooia, a e hiki ana no ke hoola i ka mai KUNU, NAHU, a me ke ANU, a me na mai e ae no hoi he nui wale: a o na mai HOKII no hoi i ola nui, na mai i oia ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou e ka poe i mai ia. HE KUHA KOKO ANEI KOU? HE KUNU ANEI KOU? HE EHA ANEI KOU KANIA-I? HE KUNU UMII ANEI KOU me ka NAE? AOLE ANEI OU MAI KUNU? AOLE ANEI OU MAI NAENAE? AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma? AOLE ANEI OU KUNU KALEA? AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao?
          A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola i ka LAAU KUNU a Kauka Jayne.

NA MAI HOOPAILUA.
Mai o ke Ake!
Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.

            (O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)
          He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne, he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe no he mai i nele ke makemake i na laau hoonaha; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa aa make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, oia no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka Huaale Ola a Dr. Jayne.
          Me ka hiki ke hooia'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka pou waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.

DISIPEPESIA.

            (Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowali pono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.)
          O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua loihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke oia ke inu puia ka Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko a hoopau NAIO me na KOE, A Kauka JAYNE, e like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau. NO NA MAI MA KE AKE MAI LENA, MAI MA KA OPU HANAWAI. NA MAI WELA, KA HAALULU, KA MAI O KA ILI, KOKO INO, MAI NALULU, PAA O KA LEPO, MAI KUNA, MAI WAHINE, ame ka MAI HOOPAILUA.
          Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau o Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai PUHA. ALAALA, KAOKAO, PUUPUU, PEHU, KUNAKUNA, Hanene, Lolo, ina mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino mai no kana LAAU HOOMAEMAE KOKO. 214-1y.