Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 21, 26 May 1866 — Page 1
KA NUPEPA KUOKOA:
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
BUKE V. HELU 21. HONOLULU, MEI 26, 1866. NA HELU A PAU 234.
"KA NUPEPA KUOKOA,"
HOOPUKA MAU IA MA HONOLULU I kela Poaono keia Poaono.
$2.00 no na mahina he UMIKUMAMALUA,
$1.00 no na mahina eono. ME KA HOOKAA MUA MAI.
NA OLELO HOOLAHA—aole i oi mamua o 10 laina no ka hoopuka hookahi ana, $1.00; alua komo ana, he $1.50; hookahi malama, $2.00. E uku mua ia mai ke dala o na olelo hoolaha a pau e hoounaia ana mai e pai.
KANIKAU—he hapalua dala ka uku no ka aoao hookahi o ka pepa leta, oia hoi 4 keneta no ka lalani hookahi—penei: he 25 lalani, $1.00; 50 lalani, $2.00; a pela'ku.
NA UKU NO NA OLELO HOOLAHA—ka uku pepa, a me ka uku o ke Kanikau, e haawiia no ma ka lima o na Luna o ke Kuokoa, a i oleia, e hoouna mai ia Kauka Kulika.
O NA UKU PEPA A PAU E HOOKAA MUA MAI NO—aole e kauia ka inoa o kekahi haole a kanaka maoli paha, ma ka inoa o ka poe lawe pepa ke ole e hookaa e mai mamua. E pono ke hiipoiia keia mau rula, no ka mea, he emi no ka auhau no keia nupepa.
AIA KE KEENA O KA NUPEPA KUOKOA—ma ke kihi hema o ka Hale Hookipa Luina (Sailor's Home.) O na hora hana, ma ka eiwa o kakahiaka, a i ka ha o ke ahiahi.
L. H. KULIKA. (Luna Hoopuka.)
KA "NUPEPA KUOKOA."
I s published in Honolulu. EVERY SATURDAY,
$2.00 per annum, or $1.00 per six months, in advance.
A DVERTISEMENTS not exceeding 10 lines, inserted once for $1.00; twice or $1.50; and $2.00 for one month; all advertisements must be paid for in advance.
KANIKAUS will be charged 1.00 per page, or 4 cts. a line.
PAYMENTS FOR ADVERTISEMENTS, Subscriptions or Kanikaus, may be paid to any of the Agents of the Kuokoa, or may be enclosed in a letter to the Publisher.
ALL SUBSCRIPTIONS must be PREPAID. No names, either of foreigners or natives, will be inserted on the subscription list, until paid for. This rule must be strictly adhered to, on account of the low subscription price.
THE OFFICE OF THE KUOKOA is in the South corner of the Sailors' Home. Office hours from 9 A.M. to 4 P.M.
L. H. GULICK.
Publisher.
Volume I, II, and III of the KUOKOA, bound, for sale, $3.50 each.
Persons having complete sets of the above, can have them bound by paying $2.00 each.
HE MOKU HOLO MAU
No Lahaina, a me Makena. O KE KUNA KALEPA PAA maikai, "Kate Lee." O Fountain ke Kapena, E HOLO MAU LOA ANA A HIKI WA no hoi ma na Awa i olelo ia maluna. No na ukana a me na ohua, e nina i ke Kapena ma ka moku, a i ole ia ia C. BREWER &co. (BURUA MA) 228-tf
No Hilo.
KA MOKU KUNA "MELE HILO," O Pilipo ke Kapena. E HOLO MAU ANA KEIA MOKU I KE Awa maluna, no na ukana ame na ohua e ninau ia C. BREWER &co. (BURUA MA)
No Hana, Kaupo, a me Maliko,
KA MOKU KUNA 'MANUOKAWAI,' O Merchant ke Kapena. E HOLO MAU ANA KELA MOKU I NA Awa i haiia maluna. No na ukana a me na ohua, e ninau ia C. BERWER &co. (BURUA MA)
Olelo Hoolaha
- A KA -
AHAHUI HOOHOLO MOKUAHI
- A -
MOKU MAOLI KULOKO
- O KO -
Hawaii Pae Aina.
KA MOKU KUNA MAIKAI "ONWARD," E holo ana i KOLOA, a me WAIMEA, Kauai, mahope iki iho o kona hoi ana mai KAWAIHAE mai. O KE KUNA MAIKAI Alabani, 161 tona, e holo ana i Kawaihae, a me Kona, ma k Poaono, a mamua ae paha, la 10 o keia malama. O KE KUNA KALEPA O Neti Mela E holo mau ana i Lahaina, a me Maalaea. No na mea i koe, e ninau ia Kapena Mokina, a i ole ia, ia JANION GREEN & CO., A. H. M. K. H. 222-tf
Na Buke i Pai ia e ka Papa Hawaii.
Eia na buke kuai, a me ke kumukuai.
Baibala nui no na Awai o na Halepule, $4 00
" Ohana, ano nui, me na kii, 2 50
a me na Moohana, 5 00
" Ohana uuku iho, me na Moohana, ili ulaula, 1 00
" Ohana, me na Moohana wale no, 62 ½
" Okoa, 50
Kauoha Kahiko, i paiia i ka M. H. 1838, 25
Kauoha Hou, me ka pepa lahilahi o waho, 12 ½
Kauoha Hou, hapa haole (Haw. Eng.) 25
Haiao, 25
Hele Malihini Ana, 25
Wehewehehala, 26
Li ra Hawaii, 25
No ko ke Akua Ano, 25
Li ra Kamalii, 25
Kumumua Hou, 12 ½
Moolelo Ekalesia, 50
Hoike Palapala Hemolele, 25
Himeni Hawaii me na Leo Mele, 1834, 25
Ninauhoike, 12 ½
Ui Kamalii no na Kula Sabati 12 ½
Kumu Leomele 12 ½
Eia na buke i haawi walei a.
Haawina Baibala.
Ui.
Na Dawida Malo Kumumanao.
Ko Olelo Ao Liilii.
Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.
L. H. Kulika.
Kakauolelo o ka Papa Hooko o ka Ahahui Euanelio o Hawaii.
Ka Nupepa Kuokoa.
Ka Moolelo o Europa.
NO SEPANIA.
I ka makahiki 1700, make o Kale II, me kona nele i ke keiki ole. A pani'a kona hakahaka e kekahi keiki Alii o Farani, o Pilipo ka inoa, he moopuna hoi ia na Lousia XIV.
No na hana kue a na kanaka, nolaila, loihi ke kaua ana o Europa. Aia kekahi kaukau Alii o Auseturia o Kale ka inoa, manao iho la oia e lawe i ka leialii o Sepania, a kue laua me Pilipo, kekahi i kekahi, me ka manao e kipaku loa ia kekahi o laua, mai Maderida. Paa no nae ko Pilipo nohoalii iaia.
Kaua pinepine no o Sepania me Europa. A hoohui ae la oia me Farani e kaua aku ia Sepania; a i ka makahiki 1783 kuikahi laua. A he kaua hou no mawaena o Farani a me Enelani, he 10 paha ka nui o na makahiki mahope mai o ke kuikahi ana o Sepania me Enelani.
I ka makahiki 1808, i ka wa hoi a ka Emepe ra Napoliona e ku ana i kona hanohano, hooikaika loa aku la oia i ke Alii o Sepania ma ka hookaawale ana aku mai kona nohoalii aku. O ka inoa o keia Alii o Fadinana VII. A hookau ia iho la ka leialii o Sepania e Napoliona maluna o kona kaikaina, oia hoi o Iosepa Bonepate.
Aka ua kue loa na Sepania i ka lilo ana o Iosepa Bonepate i Alii no lakou. A ulu mai ke kaua hou ia wa. A hoouna aku la ke Aupuni Beritania i mau pualikoa iloko o Sepania a me Potugala; a malaila i loaa ai ka lanakila mua ia Haku Welinetona maluna o Farani.
I ka makahiki 1814, hoonoho hou ia o Fadinana ke Alii kahiko o Sepania ma ka nohoalii. He wiwo ole kona ano; a, paapu no hoi ka aina i na ino i kona wa i nohoalii ai; a i ka makahiki 1833, make oia.
Mai ia wa mai, ua hao wale ia ko Sepania, no ka hoala ia ana o kekahi kaua huliamahi mawaena o Dona Kalo (Don Carlos), a me ke Alii wahine Maria Isabela. Ua manaoia ekolu a eha paha haneri tausani ka nui o na kanaka, i pau i ka lukuia mai ka hoomaka ia ana o keia kaua.
HE WAHI MOOLELO POKOLE NO POTU GALA.
Aia no o Potugala ma ke komohana o Sepania, ma kona aoao komohana ka moana Atelanika. O ka nui o na kanaka ua aneane no e hiki i ka eha miliona. O ke kulanakauhale Alii o Lisepona; he kulanakauhale nui keia, a nui no na moku o Amerika i holo aku ilaila no ka waina, alani, a me ka lemi.
Ua like no ke ano o ke ea o Sepania me ko Potugala, he poe kanaka ano Sepania no ko Po tugala, a ma ke kamailio, ua paewa iki ma kekahi mau mea. He poe hupo loa nae ko Potugala, he uuku loa ko lakou manao ana i ka heluhelu palapala; o ka hula ka mea nui ia lakou.
Ua manaoia o Potugala i kinohi he mahele no ia no Sepania. I ke Keneturia 12, kuokoa ae la oia. A mai ia wa mai, kona lilo ana i Aupuni kaawale, me ka noho hookupu ana no nae na ko Sepania i kahi mau wa o ia kau.
Aole no he mea ano nui loa i ike ia ma ka moolelo o Potugala mai kinohi mai a hiki wale i ka makahiki 1400, oia hoi ka wa i loaa ai ka ike hooholo moku ma ka moana Atelanika o ko Potugala poe. Ma ia wa, aole i ike nui ia ka Moana Atelanika, a no ia mea, ke kumu i hiki ole ai ke holo i Amerika, aole hoi ma Aferika.
Aka hoi, he mau moku liilii ko Po tugala i holo ma ka moana, a ku kekahi wahi moku ma ka Lae o Kuke Hope. A mahope mai, ua holo aku he aumoku a kaapuni ia Aferika, a holo aku ma ka Moana Iniana, a mai laila aku hiki i Inia.
A lilo keia hana ana i mea hoala manao no kekahi mau lahui e ae, a iloko o kekahi mau makahiki, loaa o Amerika ia Kolona (Columbus). No ia mea, ua manao ia o Potugala, ke alakai i hiki ai ke ike ia ka aina puniole komohana, a aole loa no hoi i loaa i ka poe o Europa, Asia, a me Aferika, a hiki wale i ka makahiki 1492.
Mai keia wa mai, a hiki i ka makahiki 1755, ua hiki mai he olai ikaika loa a pau na hale i ka hiolo, nakaka ka honua, paa kahi mau hale i ka lepo; pii no hoi ke kai, a i ke pelu hou ana o ke kai mai ka aina aku, ua pulumi pau ia aku kekahi mau mea mai ka aina aku. O ka nui o na kanaka i make ma ia olai ana he 10,000.
Nui no na panalaau i loaa i ko Potugala. O Berazila ma Amerika Hema, oia kekahi panalaau i loaa ia lakou; a ua noho iho ke Alii o Potugala me kona ohana malaila, i ka makahiki 1807; a kukuluia i kulanakauhale nui no Berazila, oia hoi o Rio Ianeiro.
A kipakuia ka poe Farani i ka makahiki 1803, hoi hou ke Alii i kekahi mau makahiki. A i kona make ana, a mahope iho, ua ake nui ae kela mea keia mea, e nohoalii kekahi, a ua hoali'ia o Dona Maria.
(Aole i pau.)
Ka Aina o Pale setina.
HELU 7.
KA HANA ANA A ME NA MEA PAAHANA.
No ke oki pokopoko ia ana o na o puu kulina, aohe maa o ko Aigupita poe i ka pua ana, aka iloko o na hinai e lawe ia aku ai. Ua maa no ka poe Iseraela i ka pu-a i ka lakou kulina. Kinohi 37:7 ; Oihanakahuna 23:10-15 ; Luka 2:7, 15, Ioba 24:10 ; Ieremia 9:22; Mika 4:12 ; pela lakou e hana ai a ku ka puu, alaila, na na kaa bipi e lawe; Amosa 2:13; a hiki i kahi e hauhau ia ai. O ka poe no na lakou e oki, (oia no na mea aina ona) ka lakou mau keiki, na kauwa kane a me na kauwa wahine, a me ka poe hoolimalima ma ka la. Luka 2.4, 8, 21, 23; Ioane 4:36 ; Iakobo 5:4. He nui na mea hooluolu i hoomakaukau e ia no na paahana, o na mea inu nae ; a ua ae ia no hoi ka poe e oki ana i ua mea i koe, e lawe i kekahi hapa o ka mea okoa ; Luka 2:9, pela no e ikeia'i ma na pepa kii o ka poe Aigupita, e inu ana no kahi poe, a o kahi poe, ohi hoi i na mea i koe, e kaana like ana i na wahi mea i loaa mai. Mawaena o ka poe Iseraela, o na mea i koe i ka olu ana, ua hoikeia i ai no ka poe ilihune, a no lakou i hookoe ia'i na kihi o na mahinaai, aohe e okiia, aohe no hoi e pono i ka poe okioki ke kii hou aku i na pu-a i poina. Aohe no e hiki i ka poe ohi mahope iho o ke oki ia ana, ke kii wale ma kekahi kula ai, ma ka ae ole ia e ka ona ; Oihanakahuna 19:9, 10 ; Kanawailua 24:19; Luka 2:2.
KA HAHAU ANA. O ke ano o ko ka wa kahiko hahau ana, e like me ka mea i haiia ma ka Baibala, a i paiia hoi ma na kii o na kia hoomanao o ka poe Aigupita ua malamaia e ko Palesetina poe. I ka wa mamua, maluna o ke kaa e lawe ia ai na pu-a a hiki i kahi e hehi ia ai, aka i keia wa ma ke kua o na kamelo, a me na piula. O kahi e hehiia'i he wahi apana aina iliwai poepoe, he 50 kapuai ke anawaena, i hoomakaukau mua ia no ia hana, ma ka noke ana i ka hahau i ka lepo a pili, a paakiki no hoi; Kinohi 1:10; Lunakanawai 6:37 ; 2 Sam. 24:16, 24 ; i kekahi wa he nui loa na wahi hehi e pili pu ana kekahi me kekahi; 1 Kol. 1:2. Ua haliiliiia na pu-a maluna o ua mau wahi la i hoomakaukauia'i, alaila hookuu ia aku la na bipi-kau-o, bipi waiu, a me na bipi hou opiopioi, i huihuiia a paa, ua papalima ia nae, a o ka mea iho la ia e hoa hele ai a puni kahi hehi. O ke ano iho la ia o ka hana ana. O ka mea ia a Mose i papa ai, he pono e punuku ia ka bipi e hihia ana, o ai auanei i ka hua ; Kanawailua 25:1; Isa. 28:27. O na mea hehi palaoa e hana mau ia nei ma Aigupita a me Palesetina, he mau mea ano hou no. O kekahi mea hana mau ia ma Palesetina a puai ka hana ia ana oia mea ; he mau papa manoanoa elua, ua hoopaaia na aoao o laua, a ua hookomo ia kekahi mau pohaku kalakala wanawana ma na puka i iwili ia a puka maloko. Ua alako ia keia mea maluna o ke kulina e na bipi-kau-o, a ua hoonohoia kekahi kieki, a kanaka paha, maluna o ua mea la, i mea e kaumaha iho ai; aohe o ka hookaawale wale no i ka hua ka hana a keia mea, aka o ka okioki no hoi i na mauu maloo (straw) a kupono no na holoholona ; 2 Na Lii 13:7. A o ka mea no paha ia i oleloia'i ma ka Palapala Hemolele, he (holopapa kau kulina) Isaia 28:24 ; 41:15 ; Amosa 1:3, ua haawiia he mea hao hehi palaoa, a i kekahi wa ua hana ia me na hao oioi, aole hoi me na pohaku. Ua haiia ma ka Baibala he laau kaa palaoa : 2 Sam. 21:22 ; Oihana'lii 21:23 ; Is. 41:15, o ka mea no hoi i hana ia ma Arabia, o ka inoa o ia mea, he norega (noreg) a i keia wa hoi aole he ikeia o ia mea ma Palesetina, a ua ikeia ma Aigupita. Penei ka hana ia ana o ia mea, he mau ku-a laau nui elua, a mawaena o ia mau ku-a, ua hookomo ia kekahi mau poke laau nemonemo ekolu i kakia ia me na kui hao wanawana a puni, ua hana ia kekahi wahi noho maluna o ua mea la i wahi no ke kahu bipi e noho ai, i kaumaha iho ai no hoi ua mea la ; ua kau-o ia nae maluna o ke kulina i hookaawale ae ai i ka hua, a okioki no hoi i na kano a okaoka loa. Iloko o keia mau hana a pani e ohikihiki mau ia ana no ke kulina me ke o, a me ia o no e o-e ui a lele aku ka opala i ka makani, koe iho ka io, alaila, houluulu ia'e la ka io, a kalana ia iho la.
KE KALANA ANA. E hoomau ia ana no ke kalana ana ma ke kiola ana i ka hua iluna i ka makani me ke o; Ier. 4:11, 12 ; a ma ia hana ana e puhi ia aku ai e ka makani ka opala a helelei iho hoi ka hua ilalo i ka lepo. Mahope iho, ua kalana ia me ke kalana, i mea e kaawale aku ai na hunahuna lepo a me na mea ino e ae, a mahope iho, ua hoomaemae hou ia me na peahi a me ke kanana ; Isaia 30:24.
NA HALE WAIHO KULINA. Ua malama mau ia ka palaoa i kanana ole ia ma na hale malama kulina i eliia malalo o ka lepo, a ma na a-na no hoi ; aka, ma ia hope mai, ua kukulu ia kekahi mau hale papaa ma Ai gupita a me Paresetina ; Kinohi 41:35; Puk. 1:11; 1 Oihanaalii 27:25.
(Aole i pau.)
Wa-ha Ra-ma o-e.
I KE KUOKOA, a me ka Luna nana ka manao i ini nui, no kela mau hua e kau ae la maluna, he luna no ka Keopuolani mele, o Keopuolani ma, penei ka haku ana.
O ke kupalolo ia hiku kapu Keawe,
O Keawe na o ka lupe alii nui,
O ka pola o ka lupe Kalanikauleleiaiwi,
O na ulu a koia i ka makani,
I kiekie kaulana i ka wekiu,
Mohai mai ka liko kapu o Lono,
Ka-hiko o ka lani manu ula i ke'lii,
O ka kakou alii kua kahili kapu ke'loha,
Nana i hoano mai moe ke kapu,
Moe a iho kau i lolo i ka makema-ke.
Make luna o Alakai ka hele kua,
O ka lio ke anu Maunahina,
I ka naele o Kukalakamanu,
Manu oili ka liko ka naenae,
I hookoni e ke kanaka i ke ala,
He mea nani'a no nei nahole,
He molale wale no a Mailehu-na,
E huna ke aloha iloko,
O Malakia ike wale ia,
Wa-ha ra-ma o-e,
Puu mai ka hewa i wa-ho.
A he mea hoi e akaka'i ka hua kumu maluna, o nei mea he hai manao malalo ae nei, no ka mea, ua puka mai he mau kumu manao maikai na P. K. Moo, ma ke Au Okoa, o ka la 16 o Ape rila, e pane mai ana ia W. B. H., no kona mau haina o ka la 27 o Novemaba aku la ma ke Au Okoa, ia B. Luakaha a me L. Kaimiola, pela aku. A me he mea la paha, ua hooleia ka laua wahi e kukulu nei i ko laua mau ekalesia e W. B. H., ma ka ia nei kuhi ana, o ka Baibala ka mea hoike oiaio, he mea ole ia mau ekalesia.
A no ia mea, ua eha loa ka iwi hilo o P. K. M., a me he ihe la a kui paha e pahu'na a e o ana ia B. Luakaha, a oi mamua o J. Kaimiola wahi ana ; a nolaila, hoike hoi o ua o P. K. Moo nei i na kahua oiaio i kukuluia'i ka ekalesia oiaio Katolika Roma, ku mau mai a Iesu mai. Aia ma Mat. 16:18, 19. 1 Tim. 3:15. Epeso 5:27 a pela aku, wahi a Moo. E apono ana keia mau pauku Episetole a Paulo i kela mau pauku o Mat., a pela no hoi ma Ioane 21:15, a ua like no pela ka pauku 16, 17.
He mau pauka keia a Moo i manaolana ai oia i ka Luakaha alakai ana iaia ; o ke kahua oiaio ia o ka ekale sia Roma ku mau mai a Iesu mai, a no ia mea, he mau pauku paha ia e alakai ana ia Simona a Iona, e paulele pono, a e manaio ia Iesu, no ka mea, o ua Simona Petero la, he haumana loli wale ia o ka manao, he paulele i ka Haku i kahi manawa, a pela no ia i oki aku ai i ka pepeiao o ke kauwa a ke kahuna nui, i ka wa i hopu ia mai ai kona Haku, pela no oia i lele ino aku ai me kana pahi, a moku ko i ala pepeiao. A heaha ka ka Haku iaia ? E P. K. Moo ? "E hoihoi oe i kau pahi iloko o kona wahi." A me ka ka Haku pane hou ana aku iaia. "O ka mea lawe i ka pahikaua, e make no oia i ka pahikaua." Aka nae paha, ma ia lawe ana i ka pahikaua ia wa, i lawe mau ai ua ekalesia Katolika Roma ku mau la mai a Iesu mai ea ?
E ike pono oo e Mr. Moo ma ia mau pauku o Ma taio a me Ioane, he ao ana iaia, no ka mea, i kekahi manawa, ua hoole oia i ka Haku, a heaha kana olelo hoole e Mr. Moo ? Eia no kana, "Aole au i ike ia kanaka ? Ka-ha-ha! He kanaka iho la ka ka Haku ia ia ea ? a me ka mea nana e hooia ke ao nei ? Aka nae paha, oia kekahi kumu a B. Luakaha i ao ai e paulele ia Simona Petero, aole ia Iesu, no ka mea, ua hoole ua S. P. la. A malama paha, ua ao aku no ua P. Luakaha la ia Mr. Moo ; he pohaku ke ano oia inoa Petero, "a maluna o keia pohaku, e kukulu ana au i ko'u ekalesia, a o ka mea e kala ia e oe ma ka honua nei, e kalaia no ia ma ka lani," a pela mai. Ma ia ao ana o ka Haku pela, i manao ai ke Kahuna Pope, oia ke poo o ka ekalesia ea ? A nolaila, ua hiki ia ia ke kala i ka hewa o ke kanaka, a o na kanaka paha i hewa. A no ka mea, oia iho la ke pani hakahaka no ka Haku, ma kana olelo ana pela ea ?
Ina pela ke alakai ana a B. Luakaha ia oe e Mr. Moo, e noonoo pono oe, no ka mea, ma kau mau kuhikuhi ana ma ua mau Buke Eusanelike la, ua hai aku nei au, he ao ana wale no ia Simona Petero, i loaa ia ia ka manaoio a me ke aloha i ka Haku, i mea e hiki ai ia ia ke malama i ka ekalesia o Iesu. A no ka mea, oia ka mea ano e o na haumana, no kona makau wale, a o Toma kona lua, no kona hoomaloka maoli, aole no me ia na haumana e ae.
E Mr. Moo e, e nana iho oe ma ka pauku 18, 19, 20-22 o ua Ioane la au e hai la, a heaha hoi ko mea i kapae ai i keia mau pauku, no ka mea, he kanaka ike hoi oe i ka hai mokuna a me na pauku ? A o keia ninau a ua S. P. la, E aha hoi oia nei ? A owai ia ia oe e Mr. Moo? E nana ma ka pauku malalo iho ; Nowai la ia olelo a ka Haku, a me ka ninau i ua S. P. la, Heaha ia ia oe ? Pela ka Haku ia ia. Heaha ke ano oia ninau a ka Haku ia oe e Mr. Moo ? Aka, he mea hookapae oe, e hai aku no au, Oia na wanana a me na hihio a pau ma ka Hoikeana, ka buke pau loa, a ma ka lalani hope o ua pauku 22 la, "E hahai mai oe ia'u" wahi a ka Haku ia Simona Petero. A no ke aha ia paipai mau ana a ka Haku ia ia ? Eia no ka haina kupono, He keiki ike ole i ka helu po, o Muku nei muku ka malama, o Hilo nei, kau ka Hoaka, a pela mai. I mea e manaoio ai ua Simona Petero la. Aka, ua loaa io no ia ia ka manaoio a me ke aloha i ka Haku. Pela anei o B. Luakaha, e Mr. Moo ? I eha ai kou naau ia W. B. H. ? Ke manao nei makou, aole.
Eia no kekahi; o na pauku au e Mr. Moo e kuhikuhi ana ma Timoteo a me Epeso, a me kau hai ana, he mau pauku ia a Paulo e apono ana i ka oiaio o ua ekalesia Ka tolika Roma ku mau la mai a Iesu mai. Aka, ma ka wa e haiolelo ana o Hon. John Ii ma na anaina pule kakahiaka ma Kaumakapili, o ka la 20 iho nei, e kuhikuhi ana ia ia anaina, e nana ma 2 Tetalonike 2 ; aia ka maluna oia mokuna ka olelo hoakaka penei: "No ka hewa hou kupanaha." A i ko'u nana ana malaila, ike au, aohe he like loa me kau e Mr. Moo. Kuhikuhi hou kela ma 1 Timoteo 4 ; a maluna oia mokuna ka olelo hoakaka penei : "No ka haalele ana i ka manaoio." A i ko'u nana hou ana malaila, ua like ole loa no kau mau pauku. Aole loa o Paulo i apono e like me kau, ka ahewa kana, a me ka haomaka ana kana ike, oiai paha o Paulo e noho ana ma Roma, a hele ana ia i kela wahi keia wahi Oihana 27; 28:16-31.
E Mr. Moo e, ma keia mau mea a Paulo e hai nei, e nana pono oe, aole he ekale sia ku mau mai a Iesu mai ka B. Luakaha a me oe hoi hii kahala hapai mai nei i ka lehua oe. He ole no, aole loa. A nolaila no paha oe i ninau iho ai, "Owai ka ekalesia oiaio mai a Iesu mai ?" Eia ka haina no ia ninau au, Owai ka i kou manao, no ka mea, aole loa oe i ike ma ke Kauoha Hou ma ka B. Luakaha ao ana ia oe, no ka mea, he aoao huna ia i ka olelo a ke Akua. Aka, eia ka mea kupanaha, ke ninau hou nei oe, Nawai i malama ka Baibala ? Oia ninau au, me he la na ka aoao o B. Luakaha i malama ia mea, wahi a ka manao. Alia iki nae, no ka mea, he mau koena haiolelo a ka mea i olelo ia ae nei maluna ma ua la 20 iho nei, e ninau wale ana oia i ke anaina penei: "He aha la ka mea i kapaia'i ka wahine hookamakama nui o Babulona ma Hoikeana ?" Pane ae la hoi kekahi o ua anaina la penei: "O ka hoomana Pope no ia." A oiai hoi au malaila e nanea ana i na hana oia kakahiaka, a lohe hou no au ia la, e kuhikuhi ana i ua anaina la, e nana aku ma Kanawailua 19:18-22. I ko'u hoi ana ma ko'u hale, huli aku la au ma ka'u Baibala, a loaa ia'u ma Hoikeana 17, aia maluna oia mahele ka olelo hoakaka penei : "Ka wahine hookamakama nui." A nana iho la au mai ka pauku 1-5, a penei ka haina ma ka pauku hope oia mau pauku, "Ka makuahine o na wahine hookamakama a me na mea hoopailua."
(Aole i pau.)
Kau Ahaolelo O ka M. H. 1866.
POALUA LA 15 O MEI
Halawai ka Ahaolelo ma ka hora 11, A. M.
Ua hiki mai ka H. R. H. M. Kekuanaoa Peresidena, a me Hon Mr Rhodes hope Peresidena ma ka noho.
Puleia e ke Kahunapule a pau. Heluheluia ka moolelo o ka la i hala a aponoia.
NA PALAPALA HOOPII.
Waiho mai o Hon. N. Kepoikai he palapala hoopii no Wailuku Maui, e noi mai ana i $400 no ke kuai ana i Mouo no ka heleuma o ke awa o Kahului. E laikini ia na hale inu ti, a me na hale ai ma ia Apana. E hoemiia i 3 la hana alanui, a e hoohanaia na poe aie a kaa ko lakou mau aie, a e hoonohoia i Lunakanawai Hoomalu no Wailuku, Maui. Hoomoe ia ma ka Papa. Hoopuka mai o Hon. S. W. Kaainoa, he palapala hoopii no Hilo, e noi mai ana, e hoohanaia no na Lawehala o ia Apana malaila, ma na alanui; a o ka Makainui, a me kona mau hope na Luna Hana, a e uku ia lakou e keia Ahaolelo. Hoomoeia ma ka Papa.
Waiho mai o Hon. G. B. Ukeke ka Luna Kaulana o Koolaupoko, he palapala hoopii no kona Apana, e noi ana. E hoemiia ka auhau lio i hapalua dala, $1. no ka auhau kula o na mea keiki ole. E papaia na makua pake aole e lawe i na keiki i Kina. E hoopaiia na wahine inu i ka laau hoopa. E auhauia na koa i eono la hana ma ke alanui. E auhauia na Hipa i 25 keneta no ke poo. E hooukuia na haole e pepehi ana i na ilio i $10. E auhauia ka pipi i $1. Aole e auhauia ka auhau kula maluna o na kane wahine ole. E hoonoaia na kai e lawaia ia e na mea a pau. E ana hou ke Aupuni i na aina o na kanaka. E huli hou ia na Buke Hoona Kuleana no na Kuleana i haawi ole ia na palapala hooko. E auhauia na pake i hookupa oleia i $5. no ka makahiki. E hoemiia ka uku moku i $1. E hanaia i Kanawai e hoopii ana i na wahine a me na kane keiki ole. E hoemi ia ka uku o ka awa i hapawalu no ka pupu. E hoemi ia ka auhau o ka Hoki i 25 keneta. E hoonoaia na ia kapu a na Konohiki no na mea a pau. E hoonoaia na kai lawaia i hoolimalimaia. E hoemiia ka uku o na lio komohewa i hapaumi.
Haawiia i ke Komi te wae. Kohoia e ka Peresidena Hon. G. B. Ukeke, Kakani, Kamalo, Keliipio, a me Wana, a ua haawi ia i na Komite.
Hoopuka mai o Hon. Mr Kaainoa, he palapala hoopii no Hilo, e noi mai ana e hoonoaia na ia e ae a pau koe ka ia kapu a na Konohiki. Hoihoi hou ia i ka Luna nana i hoopuka mai.
Hoopuka mai o Hon. S. W. Mahelona he palapala hoopii no Ewa a me Waianae, e noi mai ana e haawiia i 1-3 o na aina a pau e hooliloia no na makaainana.
HAPAIIA NA HANA O KA LA.
Kapaeia na rula, a aeia o Hon. L. Kaapa, e hoolaha mai i kona manao e waiho mai i Bila Kanawai e hoololi ai i ke Kanawai e pili ana i ka oihana Hoonaauao o ke kula hana lima.
Ma ke noi ia ana, ua lilo ka Hale i Komike no ka noonoo hou ana aku i ka Bila Kanawai e hoololi ai i ke Kanawai no ke Komi sina no na palena aina. Heluheluia ka Bila, a ua noonoo paukuia, a hooholoia ka Pauku 1-2 a me 3, me ke kue nui ia nae e His Highness W. C. Lunalilo, a me Hon. D. Kalakaua, a me kekahi mau Alii e ae.
Heluheluia ka Pauku 4, a oiai no e ho-