Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 21, 26 May 1866 — Ka Nupepa Kuokoa. Ka Moolelo o Europa. [ARTICLE]

Ka Nupepa Kuokoa.

Ka Moolelo o Europa.

No Skfama. I ku makahiki l"UO, makeo Kiiie Iu m»- kouu nele i ke kt'»ki ole. A kona hakahaka e kekalu keiki Alvf o Farani, o IMipo ka inoa, he moopuua iioi la na Louisa XIV. nn liona kue a na kanaka, nolaila, loihi ke kaua ana o Kumpa. Aia keKahi kaukau Alii o Auseturia o Kale ka inoa, manao ilio la oia e laue i ka leialii o Sepnnia, a kue laua me LMipo, kekalii i kekalii, me ka manao e kipaku loa ia kekahi o laua, mai Mndcrida. Paa 110 nae ko Pilipo nohoulii iaia. Kaua pinepine no o Sepania me Kuropn. A hooliui ne la oia me Farani e kaua aku ia Sepania; a i ka makahiki 170.') kuikahi laua. A he kaua hou no mawaena o Farani a me Lnelnni, he 10 paha ka nui o na makahiki mahope mai o ke kuikahi ana oSepania me Enelani. I ka makahiki 1808, i ka wa hoi a ka Kmepera Napoliona e ku ana i Kona h</noiiano, hooikaika loaaku la oia i ke Alii 0 Sepania ma ka hookaawale ana aku mai kona nohoalii aku. O ka inoa o keia Alii o Fadinana VII. A hookau ia iho la ka leialii o Sepania e Napolionu inalnna o kona kaikainii, oia hoi o losepu Honepate. Aka ua kue loa na Sepania i ka 1;I o ana o losepa Bonepate i Alii no lakou. A ulu mai ke knua hou ia wa, A lioouna aku la ke Aupuni Beritanin i maii pualiUoa iloko o Sepania a me Potugala; a malaila i loaa ai ka lanakila mua i:i Haku Welinelona maluna o Farani. I ka makahiki ISI4, hoonoho hou iy o Fadinana ke Alii knhiko o Sepania ma ka nohoalii. He wiwo ole kona au-i; a; paapu no hoi ku aina i na ino i kona wa 1 nohoalii ai; a i ka makahiki '1533, make oia. Mai ia wa mai, ua hao wale ia ko Sepania, no ka hoala ia ana o kekahi kaua huliamahi mawaena o l)ona Kalo (Uon Car!os), a me ke Alii uahine Mana Isahela. Ua manaoia ek«»lu a eha paha haneri taitsani ka nui o na knnaka, i pau i ka lukuia mai ka hoomaka ia ana o keia kaua. 11 K WAlll MOOLKLO rOKOLF. NO PoTL'OAL.\, Aia no o Poiugala inn ke koinohaua o Sep>mia, mn konn aoao komoliana k« moana Atelanika. O ka nui o na kanaka ua aneane no e liiki i ka eha miliona. O ke kulanakauhale Alii o Lisepona; he kulannkauhale nui keia, a nui no na moku o Amerika i holo aku ilaila oo ka waina, alnni, a me ka leini. Ua like no ke ano o ke ea o Sepnnia me ko Potugala, he poe kanaka ano bepauia no ko Potugi»la, a ma ke knmailio, ua paewa iki ma kekahi mau mea. He poo hupo loa nae ko Potugjla, he uuku loa ko lakou manao ana i ka heluhelu palajvala; o ka hula ka mea nui ia lakou. Ua manaoia o Potugala i kinohi he mahele no ia no Sepania. I ke Keneturia 12, kuokoa ae la oia. A mai ia wa mai, kona lilo nna i Au{mni knowale, me ka noho hookupu aua no nae nu k<» Sepama i kahi mau wa o ia kau. Aole no he mea ano nui ,loa i ike ia ma ka moolelo o Potugala nuii kinohi mai a hiki wale i ka makahiki 1400, oia hoi ka «a i loaa ai ka ike hoohi h» moka nin ka nuuuia Atelarvika o ko Fotug»la poe. Ma ia wa, aole i ike nui ia k« Moana Alelanika, a no in mea. ke kumu i liiki ole ai ke holo i Amenka, a*'»Je hoi ma Aferika. Aka hoi, he niau moku liilii ko Polug«la i holo ma ka moana, a ku kekahi wahi moku ma ka Lae o Kuke Hop<n A mahope mai, ua holo aku Iks aumoku a kaapuni ia Aferika. a holo aku ma ka Moauu Iniana, a mai laila aku hiki i Inia. A lilo keia hana ana i mea lioala mauao no kekahi mau lahui e ae, a iloko o kekahi maw makahiki, loaa o Amerika ia Kolona (Columbus). No ia uiea, ua inanao ia o Potugala, ke nlnkui i hiki ai ke ike ia ka aiua puniole komohana, a aole loa no hoi i loaa i ka poe o £uropa,

As;a, a in».; Al ri.*.n, a lnki waie i ka makaiuki 1492. Mai keia ua uiii, a Inki i ka makahiki I 755. ua lnki mi: oiai ikaika loa a paw na hai«; i ka )>iol»>. nakaka ka iumun, paa kaiii !«:.'•.■ i pii uo hoi ke kai, a i p« lu hou ana oke kai inai ka aina ak*, ua puiuuii pau ia aku kekahi mau ntea mai ka aina aku. Oka nui o na kanaka i make ma ia oiui ana he 10.000. v ! Nui no na p;inalaau i loaa iko P<>tu- ! gaia. O Ber;izilu ma Amtrika llema, oia kekalu panaiaau i ioaa ia iakou; a ua i nolio iho ke Aiii o Potugala me kona ! ohaiia maiaiia, i ka makahiki 1607; a kuI kuiuia i kulauakauiiale nui no Beraziia, oia lioi o Rio laneiro. ! A kipakuia ka poe Farani ika makahiki lf?03, hoi hou ke Alii i kekahi inau | makahiki. A. i kona make ana, a mahope iho, ua ake nui ae kela mea keia mea, : e nolioaiii kekahi, a ua hoali'ia o Dona j Mana. ! (Aole i pau.)