Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 42, 20 October 1866 — Page 2
Ka Nupepa Kuokoa.
Ua poina pinepine ke aloha me ka
olelo ao, a o ka eke paka la,
aole i poina.
E KE KUOKOA, ka nupepa o kou manao e e kau nui nei; aloha 'ku auanei oe i o'u mau hoa e noke mai la i ke puhi paka, ka poe oha ole hoi i na puka nani elua o ko lakou la mau ihu, a lakou hoi i hoolilo iho ai i mau puka uwahi no keia mea ino lahea ia o kanaka.
Manomano ka noho paa ana mai o ke aloha, a me ka olelo no a na kumu hai Euanelio a kakou, mai ko kakou wa poele mai-a, a hiki wale i ko kakou wa e kapaia mai nei, he wa Kristiano. Nui ko lakou aloha ia kakou, nui nohoi ka lakou mau olelo no ia kakou, penei lakou i ao mai ai me ka hoomaha ole, "He hewa ka moekolohe, ka pepehi kanaka, ka aihue, ka umi kamalii, ka inu rama, ka opu ino, ka pili waiwai, ka uhauha , ka puhipaka, a pela 'ku, a pela 'ku, a pela wale 'ku."
Ua hookomo iho no nae kekahi poe o kakou i keia mau olelo ao, aka nae, no ka makaala ole i ka puka o ka eke, nolaila, ua pau i ka helelei.
I loko o keia mau la e hele nei, ua maopopo lea, ua hoopoina ka hapa nui o kakou i ke aloha, a me na olelo ao a na kumu hai Euanelio, a ua lilo kekahi hapa o lakou i poe puhipaka, a i poe lauwili, a pela 'ku. A ma ka ike maka 'ku i keia manawa i ka poe puhipaka, he oiaio loa, aole i poina iki ke eke paka ia lakou, ke hele lakou ma kela wahi keia wahi; aole nohoi i hala wale ka manawa e puhi ai. Pela ka ike ae ia lakou nei me na eke paka pelekunu a lakou; pii no i ke kuahiwi, lawe pu no, hele no ika lawaia, hele pu no, hele no i ka pule, me ua eke pelapela la no; ma na wahi a pau a ka mea puhipaka e hele ai, aole i poina iki ke eke paka ia lakou, ke hele lakou ma kela wahi keia wahi, aole nohoi i hala wale ka manawa e puhi ai. Pela ka ike ae ia lakou nei me na eke paka pelekunu a lakou; pii no i ke kuahiwi, lawe pu no, hele no ika lawaia, hele pu no, hele no i ka pule, me ua eke pelapela la no; ma na wahi a pau a ka mea puhipaka e hele ai, aole i poina ka eke paka; ua leiia i ka ai, ua malama ia ma ka poli, ua waihoia ma ka eke, a ua auamoia.
E o'u mau makamaka puhipaka, he mea i ko oukou makaala loa i ka malama ana I ka eke paka, ipupaka, laau paka; pehea la oukou ina pono uhane i ao ia mai ai ia kakou? I ka nana'ku, ua poina loa oukou malaila, a ua palaka loa nohoi.
Ua poina maoli kahi mau makua i ka hoolako ana i wahi kapa no ka lakou mau keiki, a o kekahi mau makua hoi, he manao ole no, aole o lakou manao, he mea nui ke keiki. Aka, ina o ka ipupuka ke nele i ka paka ole, e hikiwawe auanei ua makua 'la i ke kuai aku i paka, a o ka nele o na keiki ina mea e pono ai, he mea manao ole ia ia e kekahi mau maku; nolaila, ua kupono paha keia poo manao, "Ua poina pinepine ke aloha a me na olelo ao, a ka eke paka la, aole i poina."
Mai manao mai nae oukou e ka poe puhipaka, e hoino aku ana au ia oukou; aole pela ko'u manao i hoopuka'i ma keakea no keia mea; aka, no ko'u ike maoli, i ka manao nui ole ia, o na pono oi ae i ko ka eke paka. Oia wale iho no ke kumu.
E ka makamaka, mahea ka ano o kou manao? Ma ko ka eke paka anei, ma ko ka olelo ao paha? NA PALI HAULIULI.
Kumumanao.
O ke kanaka i miki ma na hana pono e loaa
no ka pomaikai ia ia.
Ua lawe mai au i keia Kumumanao, na kakou ka noonoo pakahi ana mai, e o'u mau hoa paaua o ka imi naauao.
Ma keia Kumumanao, ua mahele iho au elua mau manao nui, 1. O kona miki ana ma kana mau hana ponoi; 2. O kona miki ana ae ma na hana i kauoha ia ia e hana.
Ma ka mua oia hoi ka miki ana ae ma kona mau hana ponoi; Oia ka mahiai, lawaia, kapili hale, a pela wale aku.
Aia kekahi kanaka ma o e noho ana; o kana hana o ka mahiai, mahiai no keia kanaka a nui i kana mau hana i hana ai; he 50 paha loi a hele mai la kekahi kanaka e kuai, o ke kumukuai o ka loi hookahi 25 dala maloko o keia mau loi he 50, ua loaa mai ia ia $1,250 pomaikai oia no loko mai o kona hana ponoi.
Aia hoi kekahi kanaka ma Kahoolawe. O kana hana o ka lawaia, lawaia oia loaa ia ia na lau ia he 10. A holo mai la oia ma Lahaina ae nei e kuai ai, o ke kumukuai o ka lau hookahi 15 dala, ua loaa mai ia ia na $150, ua pomaikai keia kanaka no na ka miki ana ae ma kona hana ponoi.
Aia hoi kekahi ma Kaaanapali, o kana hana i miki ai, e hana o ke kukulu hale, a paa kona hale, hiki maila ka ua, nee mai la hoi ka makani, aia no keia kanaka maloko o ka hale kahi i hiolani ai, me kona i iho me ka i ana; pomaikai maoli au i ka paa ana o ko'u hale, ua mai la ka ua, nee mai hoi ka makani, eia au maloko o kuu hale i miki ai e hana, ua loaa mai iau he pomaikai nui loa.
Eia hoi na keiki huli naauao ma Lahainaluna nei. Ua miki ae no lakou ma ko lakou hana ponoi, oia ka huli naauao, huli no lakou i ka naauao loaa no ka naauao ia lakou hoonoho mai la o Aberahama i kumu kula, o kona uku $100 dala no ka makahiki aiole $2.50 paha, ua pomaiki oia i keia mau dala, a he nui aku no na hana ponoi, e loaa ai ka pomaikai.
E hoihoi ae ko kakou noonoo ma ka manao 2. Oia hoi ka miki ana ma na hana i kauohaia ia ia e hana, penei paha. Aia oe e ke keiki huli naauao ke noho nei ma Lahainaluna nei, a kaohaia mai la oe e hoi i kupakako no ka hale kuai o mea, o kau hana o ke kupakako i ka waiwai lilo aku & ka waiwai loaa mai, o kou uku $50 no ka mahina, no ka makahiki hoi $600 ina he 10 ou mau makahiki i hana ai ma ka hana i kauoha ia e hana, ua like ia me $6,000, nolaila, ua loaa ia oe ka pomaikai no kou miki ana ae i ka hana i kauoha ia e hana.
Eia hou keia, ua loaa i kekahi kanaka he moku, aka, ua hemahema oia i ka hookele ana aku i kona moku mai kahi mokupuni ai kahi mokupuni aku, nolaila, kauoha mai la oia ia Kekauleo i kapena no ua moku la, o ko Kekauleo uku 50 dala no ka mahina, miki ku la no o Kekauleo ma ka hana i kauoha ia e hana. A hala he 5 ona mau makahiki kona hookele ana i ua moku la ua loaa mai ia ia e 3,000 dala, nolaila, ua loaa mai ia ia ka pomaikai, no kona miki ana e hana i ka hana i kauoha ia, a pela no hoi ka mea i hoike ia ma keia Kumumanao.
He nui aku no na mea i koe no keia Kumumanao, na oukou aku hoi ia e o'u mau hoa ka noonoo ana, no ka mea, ke hooki ae nei au maanei. Me ka mahalo nui ia oukou. J. M. KAHELE. Lahainaluna, Oct. 11, 1866.
Ka Nupepa Kuokoa.
HONOLULU, OKATOBA 20, 1866.
E Hoopau.
Ahea la e pau ai ka oleloia'na iwaena o kakou o kela mea he anaana ? Ahea la kakou e hooki ai, a haalele loa i ka imi ana'ku a manao ana ma ia mea ? Ahea kakou e hookanaka, a e ku iluna me he poe la ua makaukau i ka hana, a e hui like ai me na lala o na lahui naauao e launa mai nei me kakou ? Kai noa he hele imua e Hawaii, a eia ka ke nana nei i hope; kainoa e nana iluna a ohi i ku hua o ka laau me he kanaka la, eia ka ke eku nei iwaena o ka opala me he puaa la.
I ka makou nana'ku, aohe wahi o keia Pae Aina kai haalele i keia hana he anaana. O mea, - ua anaana ia; o mea, - he kahuna anaana kela; ka, he makau o anaana mai auanei - a pela aku, a pela aku na huaolelo i lohe ia i na manawa a pau, a me na wahi a pau.
Ua ike makou i ka pua makamae, pua hanohano, puaa aala o ke aloha e mae ana, no ka mea, ua aki ia olalo o ke kumu e ke poko, a e kekahi mea e ae paha. Pela makoa i ike ai i ka wahine i aloha nui ia, a o ke kanaka maikai opiopio i manao nui ia, iaia na waiwai he nui mai ke Akua mai, ua hoopupu me he elemakule la ka hele ana, ua opaha ka papalina, ua poopoo na maka, ua ano luuluu i ke kaumaha no ka uluhia ia e ka makau i keia mea he kahuna anaana. A o ka okuu iho la ia a make, a nalo.
He mana anei ko ke kahuna anaana ?
1. Ina aohe mana o lakou, ina he hookohukohu ikaika wale no, he keu keia a ka lapuwale, a hana kamalii, o ka makau i ka lakou hana, a he hoopunipuni maoli ka lakou e hookano nei, me he la aia ia lakou ka make a me ke ola.
2. Ina paha he mana io no, - pehea ? Ina he mana, nohea mai ia mana ? Oia paha ka ninau e pono ai kakou ke inu i ka haina.
Ekolu wale no Kumu e loaa mai ai ia lakou ka mana, a he mau kumu hewa, a ano ino wale no. Aohe o lakou mana iki, eia wale no, mai loko mai o keia mau waihona ekolu a makou e hui nei.
Akahi. Eia paha; Na ka dia bolo mai,- na Satana io no paha i kokua ia lakou. Aohe makou e olelo ana pela, aka ina paha pela, alaila, ua maopopo he mana ino loa kela. A e ili pu umiumi o lakou ka hoopai pau ole a ke Akua Mana Loa.
Alua. I ole ia, he mana paha no ka makau o ka poe i anaana ia. Ina pela, mai noho a makau, aka, e hilinai mau maluna o ke Akua aloha, a Mana Loa. A mai haalele iki i na hana o kela la keia la, me he mea la e mai ana.
Akolu. I ole keia mau mea elua i olelo ia maluna, alaila, he hookomo laau make ka lakou iloko o ka ai a ka mea a lakou i manao ai e make ; aole makou e menemene ana i ka hai aku i keia mea. A he pepehi kanaka maoli ia.
Ina aole iloko o kekahi a keia mau mea ekolu ko lakou mana i loaa ai, alaila aohe no he mana. A ina he mana, he mana hewa loa, a he poe lawehala ino loa lakou. kupono i ka hoopai ia e na Kanawai o ke ao nei, a me ko ke Akua, a ke kau nei maluna o ke Kahuna i pule anaana ai i kekahi mea, ka inaina, ka huhu, ka hoowahawahaia, ke kipaku ia aku a kaawale mai ka launa ana o kanaka imi pono.
E mau me lakou ko makou lokoino, ke haalele ole i ka lakou hana make.
Ina aohe mana, me he poe pupule ia kakou e kau mana nei iluna o ua poe la, e haawi wale ana ia hai i ke ola kino a ke Akua i hooili pomaikai mai ai iluna o kakou nei.
Ua hele makou a luuluu ka manao o ka lohe pinepine ana i keia mea. Aohe pana maikai o ka puuwai, a nana ka ai, a makemake ole aku la i kela mea keia mea. Aloha wale kanaka i ke kau ana a ka manao iluna o keia mea hoopau pono. Ua ike no makou he ilina keia mai na makua mai o ko Hawaii nei, aohe e ole ke kupu hou mai, a kupu lehulehu mai no, me he kikania la ke hiki mai ka ua o ka hooilo. Aloha wale na kupuna i ilihia mai ai i keia makau, i awahia mau ai ko lakou ola holookoa i keia hua ino. A e malama anei kakou i keia kikania kupu wale ? Aole paha.
O ka lapaau ano kupono o ka Hawaii, aole makou, e hoowahawa ana. He mau laau ola no kalii a ka Hawaii, mai na kupuna mai. Ua pono ia. Aka, o ka namunamu ano hoomanamana, uhi i ke poi, malama i ke kuha, huihui lauoho, a pela aku - pau makemake ia mea. E hoopau. I na hoa kupa o ka aina ke aloha.
Ka Holo ana o ka Moi i Hawaii.
Mamua ae o ka hora 4 o ke ahiahi Poakolu iho nei, ua hoike pau ia na ano kanaka a pau o ke Kulanakauhale Alii nei makai o Ainahou, a o ka olelo ana a ka poe kahiko no ia mea. "ua hele a hewa i ka wai na kanaka." He mau minute pokole mamua ae o ke kani ana o ka hora 5, kau ae la ka Moi maluna o ka waapa ma Huehue, a mailaila i hoe ia ae ai oia, a i kona maalo ana ae mamua o ka ihu o ka Mokuahi kaua Perusia, ua haawi mai na kanaka i aahu ia i na kapa keokeo e ku lalani ana maluna o na la o ka moku i na hulo ekolu. I ua o " Maemae i ke kai ka Pua o Kahala Ua maewa wale i ka pali o ka Hiwa, O ka hiwahiwa lipolipo ia i Papalauahi, O ka nani hemolele o kuu mea aloha iloko, I niau kolonahe aku nei ka hele ana."
I pii ae ai iluna o ke kuna Ne ti Mela, ua huki koke ia ae Kona Hae Kalaunu, a ua kani like mai na pu o Puowaina, a me ko ka manuwa mau pu, e haawi ana i ke aloha huihui iloko o ka manawa o ka mea e haalele mai ana. He mau minute ka lana malie ana o ka moku, e hoolana ana paha i ke kani a kaea a ka poe oli, e ulu mahiehie aku ana mauka nei, a i ole ia, e hoolohe ana paha i ka pihe huro a ke anaina nui o na makaainana aloha Alii, e ani ana i na papale i ka lewa. I ka hemo ana aku o na kaula a holo aku la ka moku, ua haawi mai ka Moi i ke aloha i ka poe o uka nei, a ua huli aku no hoi i ka manuwa a aloha aku me ka wehe ana o kona papale. O na ukali o ka Moi, o Col Prendegast, Major II. Kahanu, Adima rala Russell, a me Ioane Ii. E kipa ana oia ma Kaunakakai ma Molokai, a malaila aku a Hilo, Puna, a hiki i Kona.
KE ALII KIAAINA WAHINE. Ua mau ka maikai o kona ola e noho nei ma keia kulanakauhale. O kona hiolani a me kona luana ana aia no mauka o Kapalama.
COL. D. KALAKAUA. He oluolu mau no kona ola, a ke ike mau ia aku nei no ia e ka lehulehu e holoholo ana ma na alanui maluna o kona lio keokeo.
PAUAHI A ME KAMAKAEHA. He maikai no ko laua mau ola a i elua. I Hawaii aku nei kekahi a i ka Poaono iho nei no ka hoi ana mai, o kekahi hoi i Heeia kahi i luana ai a i ka Poaono iho nei no ka uleu ana mai a i noho ana ia Haleakala.
KE OLA o KA MEA KIEKIE KA MAKUA ALII.
- Ua oluolu makou i ka ike ana aku i ka Makua Alii e noho ana me ke kino oluolu a ola maikai. Eia no oia ke noho nei ma kona home noho mau ma Papakanene, a ke nanea nei oia i ka nana i ka hilo aho a kona mau ohua wahine malalo o ka malu waina. O ka nui paha o na wahine hilo aho mamua o kona alo alii he kanalima, a e lana koke ana no paha na upena ke ka mai ka poe ka upena. O ka makou no ke kolokolo e ae mamua, aohe no e nele ka hookomo ia mai o kana upena e na ia a ka manao e iini ai.
NA MEA HANOHANO. - Ma ke ku ana mai o ke Kilauea i ka auina la o ka Poaono iho nei, ua hoi mai na mea Hanohano ke Kiaaina o Oahu nei, oia hoi o John O. Domin s a me kana Aliiwahine Lilia Kamakaeha. He malama a oi ae ka loihi o ko laua kaawale ana mai o kakou aku nei. Ia laua nae i noho aku nei ma Waimea, Hawaii, ua hele aku kekahi o laua i ka ua Kanilehua, a o kekahi hoi, ua hele aku e makaikai i ka Wailele o Hiilawe, ka wai kilihune mai i na pali. I ka makou ike aku, ua hele wale laua a nelunelu, a i ka pa ana mai hoi paha i ka oha kai, ua hele wale a onaona na maka.
NU HOU KULOKO
MEA HOU MA MAKAWAO. - Ua hiki aku ma Makawao he wili hoohemo ili hua koli, a ke hoomaka nei ua wili la i kana hana. O ka mea nana i lawe aku i keia wili o J. D. Havekost, a ke huli ia nei ka poe e lawelawe ma ia hana.
HAOLE PAI KU MA MAkAWAO. - Ua loaa mai kekahi palapala ia makou na ka mea nona ka inoa N. M. Makiakulani o ia wahi no, e hai ana ua hiki ka haole pai kii malaila, a he mea hou ia ia lakou ka paa ana o kekahi poe elemakule o lakou i ke pai ia.
Ua hookolokolo ia i mua o ka Aha Kiekie i mua o na ju re kanaka maoli he hihia mare lehulehu o Kalili ka inoa o ka mea mare lehulehu. Heaha la kona mea hana pela. No ka makemake paha e noho ma Kawa.
Maluna mai o ke Kilauea i ka Poaono iho nei, ua hiki ia makou ke hoomanao ae ma ke alakai ana a ko makou mau maka, o kekahi o na ohua, o Hon. S L. Ausetina kekahi o ka Mahiko o Onomea, Hawaii, a me E. P. Adamu, o Lahaina, Maui.
NA UKANA O KE KILAUEA I KU MAI AI I KELA POAONO. - Maluna mai o ka mokuahi Kilauea i ka Poaono aku nei i hala, ua lawe ia mai he 15,000 mau alani, 642 mau pahu ko 110 paiki uala kahiki, 16 pahu malakeke, 3 mau lio, 11 ohua o hope, 100 paha o mua a me na ukana liilii e ae a kanaka.
HE MANAO HOOHALAHALA. - Ua laweia mai ma ko makou nei Keena he palapala hoohalahala na S. M. P. Kaleoopio o Halona o hea la, e hai ana no ka loaa ole aku o na leta a ia poe. A no ko maopopo ole ia makou ka nui a me ka lehulehu o na kahu bipi ma Halona, nolaila, heaha la ka makou mea e hana ai? Me ka olelo mai e nana pono na Luna Leta i na leta i ole e hoouna hewa ia i o a ia nei.
AHAHUI MAHIAI. - He palapala kai loaa mai ia makou mai a C. P. Kaehuaea o Waiahole, Koolaupoko, e hai ana no ka hui like ana o na kanaka nui a me ka poe liilii e hana i ka puni kauoha a na kupuna o kakou, oia hoi ka mahiai. He hana kupono na o ka hooko iho a hana aku maona ka wahine a me na keiki, oiai eia keia wa iloko o ka nenelu o ka wi a ka ai.
HE WAHI PAINA MA KAHI O KE KUHINA O KO NA AINA E. - Ma ka po Poalua iho nei, ua haawi ae ke Kuhina o Ko Na Aina E, he wahi paina ma kona Home noho i Kialoalo. Ua koi ia mai kekahi o ko kakou poe hanohano e hele aku e luana, a e ai pu meia ma kana papaaina i hoomakaukau ai. Ua poloai pu ia mai kekahi o na aliii o ka manuwa Perusia.
KA LUA WAi KAHIKO: - I keia mau ahiahi iho nei, ia makou e pii ana ma ke Alanui Maunakea, ike ihola makou, ua paa pono loa ua lua wai la. Ua hoopiha koke ia no ua lua wai la mahope iho o ka paa pono ana. O ka haole nana i hahau iho nei i ka uinihepa, o ka haole no nana e hana nei ka pohaku uinihepa ma manamana.
MAKAPO PEPEHI WAHINE. - Ua hiki mai i o makou nei ka lono, ua laweia mai maluna o Kilauea i ka Poaono aku nei i hala he makapo i pepehi i kana wahine a eha. Ua hookolokoloia ua makapo nei i mua o ka Aha Hookolokolo Kaapuni o Waimea a ua hoahewaia. Ua hoopukaia ka olelo hoahewa maluna o ua makapo nei, a ua hoopaiia e hana ma ka hana oolea a hala ekolu makahiki.
HE HOOKIPA MAIKAI ANA. - Ma ka po Poakolu iho nei, ua hookipi ia ae maloko o ka hale o ka Mekia Moehonua kekehi mau alii moku. Malaila ka malama moku nui, na 'lii malalo iho, a me kekahi mau poe opiopio o ke kaona nei. Mai ke ahiahi mai ka nanea ana a hala kekahi mau hora o ke aumoe. Ua kono ia mai ua poe opiopio la o ke kaona nei e hele aku e makaikai i ka mauna. I ke ahiahi nei ua hooko aku ua poe la i ke kauoha a maluna lakou o laila kahi i luana ai. Owai la ia poe ia oukou?
MAKE AKU LA. - O ka wahine a makou i hoolaha iho nei ma ka Helu 40 o keia makahiki, no ka make ana o kekahi wahine a ola hou ma Makauakai, Koolauloa, oia hoi o Kaiama, ka wahine a kekahi o ko makou makamaka a Puahiki, ua make loa mai nei lua wahine nei, a ua manele ia aku la ma ke alanui hiki ole ke kiai iki mai mahope nei. Ma ka la Sabati iho nei ke kanu ia ana o kona kino kupapau. O ka hope paha keia o kela houpuupu ana aku nei mamua.
E HAAWI IA ANA HE AHAAINA NO KA MOKU KAUA PERUSIA. - Ua lohe mai nei makou, e haawi ana na haole Geremania i noho a kamaaina ia Honolulu nei he ahaaina no na alii moku o ka manuwa Perusia Vineto, no ka olioli a me ke aloha i ke ku mua ana o ka manuwa Perusia ma ko kakou nei mau kaiaulu. O ka po Poalua e hiki mai ana, oia ka manawa e haawiia ai ua ahaaina la ma ka Hale Pohaku, ma na huina o Alanui Alii a me Nuuanu. Ma ka Poakolu ae e haalele ai ua manuwa la i ke awa o Honolulu nei, a holo aku i Kina. E aloha auanei
HE WAHI ILIO HULUHULU KEOKEO. Na kahi alii o ka manuwa Perusia keia ilio, i kana hai mai ehiku makahiki ka hele ana o ia ilio i ka moana maluna o na moku.
LOIHI NO. - Eono la ka holo ana mai nei o Mele mai Kauai mai Anahola mai. Haalele ia wahi i ke ahiahi Poalima ka maanei i ke kakahiaka Poaha. Aohe no i kana mai ua poluea moku.
KA MEA KIEKIE KE KEIKI ALII. - Ua hiki mai io makou nei na lono, aia no ke Keiki Alii W . C. Lunalilo ke luana la ma kona Home lau niu ma Waikiki, a o kona wai auau aia no ma ka muliwai o Apuakehau. O ko makou olioli no ia o ka lohe mai i ka mau o ka oluolu a ko kakou mau pua alii.
KANI KAEA A KA HAWAII: - Ia makou e naue ana ma ke Alanui Nuuanu i ka auina la Poalua iho nei, aia hoi, ua hookui ia mai na pahu kani o makou e na leo kupinai e uwalo ana. I ko makou hoolohe ana aku he aluka okoa no o na wahine ohua o na 'lii o Hawaii nei. He hana kupono anei keia i ka noho ana malalo iho o ka la?
AOHE WA A LILO i HOKA'E IPUKAI. - Ma kekahi la o ka pule i kau ae nei ke keha, ua moku aku kahi iniha o kahi manamanalima, o Keaupuni 2, no Kapaakea, Waikiki, i ka wili ai a ka lio; a elua hoi manamana o kekahi wahi keiki no ke kula o Kamoiliili i moku i ua wili la no. Nolaila, e makaala loa ka pono i ole ai e poino.
WAIWAI PILI I NA HALE kudala ia: - Ma ka Poalua iho nei, ua kudalaia na lako hale o Dr. Guillou ma kona hale ma na huina Alanui Nuuanu a me Alanui Kahunapule. Ua nui na haole i hele ae e kilohi a e milimili a e kuai i na mea nani a kela keiki i hoolako ai a nani loa. No ke kokoke paha o keia haole e hoi i ka home, nolaila, hoeueu mai nei ia i kona mau lako hale e hoopau aku.
UA HALA i KA MAKAIKAI: - Maluna o ke Kilauea i holo aku nei i ka Poakahi, ua ike aku makou o G. P. Kauka kekahi e ku ana maluna o kona papahele. Ua lohe mai makou i hele aku nei o ia e makaikai ma ke la mau Mokupuni ma ka hikina aku nei o kakou. E hele makaikai ana ia ma na mahiko a ma na wahi pana a pau o Hawaii nei. Nolaila, aole no paha e ole ka ike mai o na puuwai Aloha o Hawaii nei.
LIO NUI HOU. - Ma ke ku ana mai nei o ke kiapa D. C. Murray i ke kakahiaka Poalua iho nei, ua ike iho makou he lio nui kekahi maluna ona. I ka makou ninaninau ana aku hai ia mai ana he lio Kaleponi no Kauka Poka. He lio nui, keia ma ka moku nana aku, a e lilo ana paha i lio kainepu no ke Alo Alii o Honolulu nei. No C. L. Richards kekahi.
HOLO A IA AKU LA I KA MOANA: - Ma ke ku ana mai o ka moku okohola mua, mai ka moana Anu Akau mai i ka Poaha aku nei, ua hai ia mai ka lono ia makou, ma ka la 20 o Mei i hala aku nei, ua haule he kanaka Hawaii i kepaia mai keia kulanakauhale aku. Mai luna iho o ka ia o ka moku kona haule ana a holo a ia loa no i loko o ke kai. O ka nui o na pahu aila a keia wahi okohola i hoi mai nei, ua hiki aku i ka ehiku haneri.
HIPA ANO NU HOU: - Maluna mai o Kilauea i ka Poaono iho nei, ua lawe ia mai he hipa ano nu hou mai Waimea Hawaii mai no Kauka Poka. He hipa keia eha mau kiwikiwi. Elua mau kiwi e ae i ku e like me na kiwi o na hipa, a elua mau kiwi ua hele mai a hawele ae malalo o ka ai. Eia ua hipa nei ke malama ia nei e Kauka Poka ma kona wahi ma Peleula. He mea hou loa keia ke manao ia e hoouna i ka hoikeike nui o Parisa o ka makahiki 1867 e hiki mai ana.
UA HOLO AKU i KA HOOLUOLU KINO: - Maluna na ohua o Kilauea i holo aku nei i ka Poakahi iho nei, ua ike aku makou o Ka Mea Hanohano Lorena Aneru kekahi i kau aku maluna ona. I holo aku nei oia e hooluolu ia ia iho ma ka mokupuni o Maui. Ke lana nei ka manao e hookipa ia mai ana oia e na makani oluolu a me na ea lahilahi e like me kona makemake. Maluna pu no hoi o ia moku o Rev. A. O. Porepe kekahi. I holo aku nei oia i Lahaina. He mau pule kona o ka noho ana iho nei ma Honolulu nei, a e hoi hou mai ana no.
WAHINE HAWAII ONA KAUA. - He mea na ko makou mau maka e paweo ai ka ike ana aku i kekahi mau kaikamahine Hawaii i noho a kuapapanui, a i ike hoi i ka hewa o keia mea he inu rama. Ma ka Poakahi iho nei, i ka wa a na kanaka e mumulu ana makai o Ainahou no ka holo ana o Kilauea, aia hoi, iho ae ana he kaikamahine Hawaii me kekahi keiki hapa haole, ua inu like no a i elua. O ke kaikamahine nae, ua hele a ona loa, a i kauo-a-lupe ia kona hiki ana i kau hale. O ka makou no ka ninau, nohea mai la ka wai ona i loaa ai i keia wahine Hawaii, i kuulala ai oia iaia iho imua o ka lehulehu? Ea! Aole anei i papaia na makaainana e noho nei malalo o ka malu o ka Moi, aole e inu i ka wai ona ? Ea ! He makemake anei oe e Hawaii e houlaia ia kou io ponoi a me kou anoano ? Aole, aole e malama i kou mau makaainana.
HALE-KII AME RIKA. - Ua hooponopono ia iho nei keia Halemai, a ua maikai loa, a ua hooliloia ka hooponopono ana ia T. F. Wilasona. Mamua iho nei, he pii loa ka hoolimalima ia ana o ka aina o ke kanaka hookahi i ke 85 keneta no ke paina hookahi ana. A i keia wa nae, ua hooliloia ka hanaiia ana na Mr. Kakai, a nana no e hoolako i na mea ai no kela a me keia ai ana, a o ka uku o ka mea hookahi no ka ai hookahi ana, he 15 keneta.
UA HOI MAi. - Ua ike iho makou ma ke kakahiaka Poalua iho nei i ka hoi ana mai o kekahi o na haole i noho a kamaaina ia kakou, a i kuonoono hoi ka noho ana ia Hawaii nei, oia hoi o Kale Kikeke. He haole kalepa no oia no Honolulu nui, a o kekahi hoi ia o ka Hui C. L. Richards & Co., a nolaila, aole no e nele ko makou hai aku imua o ko makou poe heluhelu no kona hoi ana mai nei mai Kapalakiko mai.
MAI MAKE MA KE ALANUI. - I ke ahiahi kapu iho nei i ka wa a kekahi elemakule makapo e iho mai ona ma ke Alanui Papu, a i kona hiki ana mawaho iho o ka hale uinihepa o Mr. Kakai, ku ia kona lae i kekahi pou malaila, ka hina aku la no ia i lalo a lilo maoli he ano lolo a maule. Mahope iho kii ia ke Kauka lomilomi ia a pohala iki ae hoihoi ia i kau hale. Ke lohe wale mai nei makou ke mauliawa wale mai nei no.
IKE ALII ANA. - Ma ke awakea o ka Poakahi iho nei, ua ike aku makou i ka hae nui o ka pahu Hae o Hale Alii, e kowelo ana maluna o na eheu o ka lewa. A i ko makou hele ana aku e hoolohelohe, hai ia mai ana o kekahi o na Alii o ka mokuahi kaua Perusia oia ke Kapena me ke Kanikela, i hele aku e ike i ka Moi. Mai Waikiki no ka ka hele ana mai o ka Moi maluna o kona kaa lio, a i ka pau ana no o ka hookipa alii ana, ua maalo iki mai oia ma ke kaona nei.
KAPILIIA KE KAPUAI PiPi i KA HAO: - Ma ka Poalima aku nei o ka pule i hala, ua kapiliia na kapuai o kekahi mau pipi a ke Aupuni i ke kapuai hao, ma Amerika ua nui wale ke kapiliia ana o na kapuai pipi i ka hao, he lohe wale nae hoi ia. I ka la i hai ia maluna, ua kapiliia e Crocker & Harper makai o Ainahou. O ka maka mua keia o ke kapiliia ana o na kapuai pipi ma Honolulu nei. He mea hou no keia, o ka makahiki 1866.
PAHUKOA KANAKA PEPEHI HAOLE MA KAUai. - O pahukoa, ke kanaka i pepehi ai ia Makinikaea haole ( McIntyre ) o Hanalei, Kauai, ua laweia mai i mua o ka Aha Kiekie ma ka la 10 iho nei o Okatoba, a ua noi ia mai e Alabati F. Kauka kona Loio e waihoia ka hookoloko ia Pahukoa a i mua o ka Aha Hookolokolo Kaapuni o Kauai. Ua ae ia ke noi a ke kokua o Pahukoa, a eia mai ke hoihoi ia aku la i Kauai. E hookolokolo ia ana paha ma ke kau hookolokolo o Mei e hiki mai ana. Ke lana nei ka manao e hookolokolo ia ana ia me ke akahele a me ka pololei.
KA HOOKOLOKOLOIA ANA O A SI PAKE. - Aole
paha he kanaka e noho ana maloko o na kaiaulu o Hawaii nei, i lohe ole hoi i ka pepehi ia ana o Kuakua e keia wahi pake, me kana mau mea eha hoi i hoomakaulu mua ai. Ma kekahi la nae o ka pule i hala aku nei, ua lawe ia imua o ka Aha Kiekie o ko Hawaii nei Pae Aina, a ua hoole i kona hewa imua o ka Lunakanawai Kiekie a me ke kokua Lunakanawai. Ua noi hoi ka Loio Kuhina, a ka Poakahi iho nei. Ua laweia mai imua o ka Aha, a ua noi kona Loio, Hanale Kamikana a keia Poakahi ae, la 22 o Okato ba, alaila hookolokolo. I manao paha ke kokua i maopopo na kumu ana e pale aku'i. Hele a puka keia hihia, he keu wale aku no. Ua hooikaika loa ka Loie Kuhina e hana koke no, aka, ua hoopaneeia e like me ke noi a ke pale o ka aoao i hoopiiia.
Na Hihia imua o ka Aha Kiekie o ko Hawaii Pae Aina.
Ua weheia ke kau Jiure o keia hapaha makahiki ma ka Poakahi iho nei, Okatoba S. O ka mea Hanohano Elisha H. Alani, ka Lunakanawai Kiekie ma ka Noho. Eia mai na hihia malalo nei:
Ke'Lii kue ia Kalili, (k ) Hoopii ia no ka mare lehulehu. Ua komo na Jiure i loko o ka rumi, a ua puka mai me ka lakou olelo hooholo e hoahewa ana. Ma ka Poakolu iho, ua kau ia ka hoopai maluna o Kalili, e hana ma ka hana oolea i makahiki me $5, uku hoopai.
Ka Loio Kuhina ma ka aoao o ke 'Lii
Mr. Kanihina ma ka aoao hoopiiia.
Ke 'Lii kue ia Kahuakai, (w.) Hoopiiia no ka Hoike wahahee. Ua komo na Jiure iloko o ka rumi i ka Poakahi a ma ka Poalua ae, ua hai ia ka olelo hooholo e hoahewa ana ma ke degere 2. Ma ka Poakolu iho, ua hoopai ia 2 makahiki ma ka hana oolea.
Ka Loio Kuhina ma ka aoao o ke 'Lii
Mr. Kanihina ma ka aoao hoopiiia. Ke 'Lii kue ia I. (w.) Hoopii ia no ka Hoike Wahahee. Ua komo na Jiure iloko o ka rumi i ka Poalua, a ma ka Poakolu ae, ua hai ia mai ka olelo hoahewa i ka mea i hoopiiia. Ua hoopai ia 2 makahiki me ka hapa ma ka hana oolea. I hoopai ia keia hoopai kaumaha, i mea e ike ai na mea apau i ke ino o keia hana he hoike wahahee i mea e hewa ai.