Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 12, 23 March 1867 — Page 2

Page PDF (1.79 MB)

This text was transcribed by:  Maurilani Tsukada
This work is dedicated to:  Kamehameha Schools (Beta Testing)

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KE KUOKOA, HONOLULU, MARAKI 23, 1867.

 

ae, a me he mea la ua hakihaki kona mau iwi aoao i ka opa ia.

            "Ho! Ho! O ka'u mea ono ioa ia, o na mea hauna a pau ka'u puni. A heaha la ke kumu o kou kamailio ana mai me nei? Ina he hiki ia oe ke lawe mai i kekahi mea hiki ola ia'u ke alapoho, alaila, e haawi aku no au i kuu poo nau e oki mai a kaawale:"

            "Ma ka mana o kau olelo ke nonoi aku nei au;" wahi a he keiki alii, "e olelo iki aku au ia oe penei: Ke noonoo nei au, ua ike no au mamua i na keonimona maikai o ko lakou mau helehelena e like okoa iho la no me oe, aole loa o lakou ai iki i na mea hauna. A ian paha oe e hookuu mai ana ia'u e hoi au i ka hale, a imi au i kekahi mea oia ano imua ou, alaila, e ike maopopo no auanei au aole oe a ono iki ana ia mea. A ke manaolana nei au aole no hui oe e poina ana i kau mea i olelo iho nei, ke hoowahawaha oe i ka'u mea hauna e lawe mai ai imua ou, a hiki ole ai ia oe ke ai."

            "E, pono!" wahi a ka pilikua, "Aole au i manao e hoopunini ia oe me keia hana luhi, no ka mea, aole au i hiki mai e hoonele i ko'u ai ana i kou io i keia manawa, aka nae, ke pono la, O hele e hoao oe i eha manawa - A! e manao oe, e haawi mai oe i olelo paa nau ia'u. E hoi hou mai oe io'u nei i ke uwakea o kela la o keia la, me ka lawe pu mai ou i kekahi mea hiki ole ia'u ke alapoho, a i pau loa na mea a pau au e lawe mai ai i ka alapoho ia e a'u, alaila, o oe auanei ka panina loa i ka ha o ka la. Ua pau, e hoi oe me ka hoomanao."

            E hoi hou ae kakou e hoomaopopo i ke ano o na olelo a ka pillkua, aole kana he hana ku i ke aloha, aka, he hana hoopilikia wale i ka ihu o ka poe e; no ka mea, ua olelo ia nona, o na ilio make, a me na mea pilau a pau o kela ano keia ano, oia kana mau mea ono i la, a ua luhi paha oia i ka hele e huli o mau mea pilau nana e ai ai, oia ke kumu i hooluhi ai i ke keiki alii Hesana no na la eha, nana e lawe mai i na mea pilau o kela ano keia ano. A in a paha oia kekahi iloko o Honolulu nei, in a la paha ua pau i ka alapoho ia na pahu kamano wela malalo o ke keena Kuokoa.

            Ua olelo ia no hoi nona, e huai no oia i na iwi kupapau a me na kupapau kanu hou. Ua like loa keia pilikua me ka Hiena, ka aihamu i na mea pilau. (Aole i pau.)

 

Na Mea Pili Aupuni.

 

            Ma ka olelo hoolaha a ke kakauolelo a ka Aha Kiekie, ua ike iho makou, e noho ana ke kau jure kanaka maoli o ka mokupuni o Oahu, ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu i ke kakahiaka Poakahi, la mua o Aperila. Eia na inoa o na jure maoli: Elemakule, Jesse Aimoo, S. K. Kuapuu, S. L. Kapahukula, S. Kumuhonua, J. Papa, Pilipo, Keana, Waihinalo, J. Kahai, Keliikanakaole, E. H. Boyd, Jeo Kawainui, Nohea, Kalawai. Peka, J. Kua, H. Kolomoku, James Auld, Wm. Sumner, N. Nihi, H. Naone, P. Naone a me J. Makua.

            Ma ka waiwai o Luahele (k.) Ma ka Poaono la 30 o Aperila, hora 10 kakahiaka, ma Honolulu, e hoolohe no ka Hon. R. G. Davis, i ke noi a Lake no ka hookohu ia ia i Lunahooponopono no ka waiwai o ka mea i make ma Waimanalo, Oahu.

            Ma ka waiwai o Limaloa (w.) Ma ka Poakahi, la 8 o Aperila, hora 10 kakahiaka, e hoolohe no ka Hon. D. Mc'Bride ma ka Hale Hookolokolo ma Hanalei, Kauai, i ke noi a Puweuweu no ka hookohu a hooiaio i na palapala kauoha hope loa a ka mea i make.

            Ma ka waiwai o Mamaoiki (k.) Ma ka Poakahi, la 8 o Aperila, hora 10 kakahiaka, e hoolohe no ka Hon. D. Mc'Bride ma ka Hale Hookolokolo ma Hanalei, Kauai, i ke noi a K. Hano no ka hookohu a hooiaio i na palapala kauoha hope loa a ka mea i make.

            Ma ka waiwai o Kalu (k) Ma ka Poakahi, la 8 o Aperila, hora 10 kakahiaka, e hoolohe no ka Hon. D. Mc'Bride ma ka Hale Hookolokolo ma Hanalei, Kauai, i ke noi a Abigaila (w.,) e hooponopono ia ka waiwai o ka mea i pepehi mainoino ia.

            Ma ka waiwai o Pehuiki. Poakahi, la 15 o Aperila. hora 10 kakahiaka, e hoolohe no ka Hon. D. Mc'Bride ma ka Hale Hookolokolo ma Wahiawa, Kauai, i ke noi a Lohiau no ka hoonoho ia ia i Lunahooponopono waiwai no ka mea i make.

            Ma ka waiwai o Ese Opuni. Poakahi la 15 o Aperila, hora 10 kakahiaka, e hoolohe no ka Hon. D. Mc'Bride ma ka Hale Hookolokolo ma Wahiawa, Kauai, i ke noi a Keaumaikai no ka mea i make.

            Ma ka waiwai o Hana (w.) Poakahi, la 15 o Aperila, hora 10 kakahiaka, e hoolohe no ka Hon. D. Mc'Bride ma ka Hale Hookolokolo ma Wahiawa, Kauai, i ke noi a J. W. K. Nawai no ka hooiaio i na palapala kauoha hope loa a ka mea i make.

            Ma ka waiwai o Pahio. Poakahi, la 15 o Aperila, hora 10 kakahiaka, e hoolohe no ka Hon. D. Mc'Bride i ke noi a Hapoe. ma ka Hale Hookolokolo ma Wahiawa, Kauai, no ka hooiaio i na palapala kauoha hope loa a ka mea i make.

            Ma ka waiwai o Kalawahea (w.) Poakahi, la 3 o Aperila, hora 10 kakahiaka. e hoolohe no ka Mea Hanohano A. M. Kahalewai, ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, i ke noi a Kaulahiwa no ka hooiaio i kona pili ana i hooilina no ka mea i make.

 

            UA PAA LOA ka uapo mokuahi makai o Ainahou, eia ke pili nei na moku ma ua uapo la. Eleu no hoi ia i iliki 8 ae nei paa ana.

 

English Column.

 

Welcoming The Morning Star.

 

            On the afternoon of Tuesday, the Sabbath Schools of Honolulu and vicinity marched in processions with banners from their respective Churches to the wharf where the Morning Star lay. There were nearly six hundred in the two processions from Kaumakapili and Kawaiahao. An immense crowd assembled on and about the vessel, numbering in all probably about four thousand.

            After a prayer by the Rev. Dr. Smith, an original ode to the Morning Star was sung by the Choir of Kawaiahao Church, led by the Hon. Mrs. Dominis. We publish it in another column. The Rev. H. H. Parker then welcomed the "Hokuao" in a few words of eloquence admirably felicitous and expressive of the pent up feelings of the assembled multitude, and closed by calling for three cheers, which were most heartily given. Capt. H. Bingham, responded, to the surprise of many, in good Hawaiian, and closed by communicating a message of "Aloha" from his venerable Father. The Kaumakapili Church Choir then sang an original composition; and after a few words of explanation, the exercises closed by singing two verses of "From Greenland's icy Mountains."

            The vessel was then thrown open for the inspection of the youthful owners, and all who took an interest in her. More than an hour was spent in passing the crowd through the vessel. All seemed delighted, and not an accident occurred to mar the happiness of the hour.

            The Rev. Mr. Bingham has been re-appointed to the command of the Morning Star by the Hawaiian Board, and will sail for the Marquesas Is. via Hilo, during the last days of next week. The Rev. Messrs. Coan, and B. W. Parker go as delegates of the Hawaiian Board to the Marquesas Mission.

 

NU HOU KUWAHO.

 

He Heihei Moku.

            Ua ike iho makou maloko o ka nupepa a H. M. Wini o kela Poaono aku nei, i ka holo heihei ana o kekahi mau moku, o Heneriata, Veseta a me Eheumama. Hualele lakou ia Nu Ioka i ka hora 1, o ka auina la o ka la 11 o Dek. 1866. Mamua nae o ko lakou holo ana, ua hoopaa ia ka pili, he $30,000, a ka moku hookahi. I ka holo ana nae, ua ku e ka moku Heneriata i Kaowe (Cowes) ma ka hora 5 o ke ahiahi o ka la 25 o Dek., a he mau hora mahope iho ku aku ana na kokoolua heihei. A eono luina o ka moku Eheumama i lilo i ke kai, i ka hele ana e li i na pea ihu. Aloha wale ia mau uhane. Eo ka pili ia Heneriata, he $90,000, makena ua mea he dala. Aole o makou mahalo i keia hana ana, oiai no ka lealea wale no keia hana ana, a make ana eono mau uhane, ka mea hiki ole ke kuai ia me na waiwai o kei ola ana. Ina paha he hana e pomaikai ai ka lehulehu, alaila la pono iki, aka, aole; nolaila, aole pono.

            -Aia kekahi hale ma Parisa, he eiwa kuineki maluna ae o ka papa hele mua, hui'a na kuineki a pau me ka papa hele mua a me ka lua o lalo o ka hale, he umikumakahi. O ka mea a mau mea noho ma ke kuineki o luna loa, maluna o kahi papa ano palahalaha e pii ai iluna me ka nehe ole i kela minute keia minute, i hapai'a e ka wai i hana ia no ia mea.

            -Na lilo o ke Aupuni malako o ke kulanakauhale o Nu Ioka iloko o keia makahiki 1867, ua manao ia he $9,180,500.

            -200 hale hana kamau buki a kamaa haahaa hoi ma Lina Masekuseta, a ua manao ia o ka loaa makahiki, he $12,000,000.

            -Ua loaa i ke Kulanui o Himilitona, ma Utika Nu Ioka, he $150,000 i kokua ia mai ma na makahiki elua i hala ne nei.

Eoropa

            HE MOI I HOOPII NO KA LAIBILA. -Ua hookolokolo ia maloko o kekahi Aha Hoomalu ma Parisa, he hihia laibila-Ka Moi o Perusia hue i ka nupepa Memorial Diptomatique, no ka hoolaha ia ana maloko oia pepa, ka aihue ana o ka Moi i ka pu-a hipa a kekahi kanaka, a me ka lawe ana i kekahi paa lio kauo kaa, i ka wa i kaua ai ma Bohemia. Ku mai ka loio o ka aoao pale, a hoike mai i kahi mau mea i oi loa aku ke ino mamua o ka mea i hoolaha ia, aka, ua hooko ia ka Moi, ma ka hookau ia ana o ka hoopai oluolu loa maluna o ka aoao i hoopii'a. No keia mea, me he mea la ua lanakila ka nupepa.

            MAI AHULAU O NA BIPI. - Ua mahuahua loa ka, ka mai ahulau o na bipi ma Holani. Iloko o ka pule hope o Novemaba i hina aku nei, he 3,257 bipi i make, a ia pule mai, he 1965 bipi.

Nu Kilani.

            N. W. H. HOAPILI MA. -Ua hiki mai io makou he lono, penei: -Ua palapala mai ka o W. H. Hoapili ia Mr. C. C. Hailaki, me ak i ana e hoolimalima i kona mau aina, a e kuai i moku, a e hoouka ia ka moku i ko ko a me ka laiki, alaila, hoouna aku i Nu Kilani, a hoi mai ka laua me na kanaka Nu Kilani he 50.

 

            PAINA LIILII MA KA LAKAWANA. -He wahi paina liilii maluna o kela moku ma ka po Poaha iho nei. Na na 'lii moku i haawi ia wahi paina, a ua kauoha ia mai ko kakou poe puhiohe e holo aku e hoolealea ia lakou o luna o ka moku me na mea kani, a e mele ia na mele i paa i ua poe puhiohe la. I ko makou hoolohe aku i ke kulu o ke aumoe e kaui io mai ana no.

 

KA LUNA HOOPONOPONO, . . L. H. KULIKA.

NA HOPE LUNA HOOPONOPONO, J. KUA, J KAWAINUI.

POE HAKU MANAO NO KE KUIKOA.

C. J. Laiana. (Lyons)              

Rev. M. Kuaea.                      

G. W. Kanuha. (Oniula.)                                

Rev. L. Laiana (Lyons)                      

S. M. Kamakau.

Rev. C. B. Anela. (Andrews)

D. Malo. (Lokoino.)

 

Ka Nupepa Kuokoa.

HONOLULU, MARAKI 23, 1867.

Na ka puka liu hookahi e hoopoho i ka moku.

 

            Aihea la ia puka liu hookahi e hoopoho nei i ke kiakolu kalepa hou o Hawaii nei?

            Haina. O ka inu ana i na waiona, o ka puka liu no ia. He nui wale na makaainana, na kanaka naauao, a koikoi na Lahainaluna a me na haumana o Kehehuna i make opiopio i keia pepehi kanaka.

            Eia ka manao hoopunipuni e alakai hewa nei i na 'lii a me na makaainana, na haole a me na kanaka Hawaii, na kanaka naauao a me ka poe i ao ole ia; oia keia. -"O ka inu pakiko i na wai-ona he mea pono ia no ke ola kino ana.

            I ko makou ike ana ia Barenaba e hikaka ana ma na alanui o ke kaona nei e namu kawalawala ana me he pupule la, ua hele na maka a ula, o na papalina ua ulaula me he la ua wela i ke ahi, hoomanao iho la makou i kona wa i noho ai me ka hanohano iwaena o na hoa he Lunamakaainana no Koolaupoko ma ka Hale Ahuolelo. Ia wa no, ua olelo oia he mea maikai ka inu pakiko ana, a i keia wa ke ike nei makou me ka uwe i ka hopena ehaeha oia olelo kuhihewa.

            Pela no kona mau hoa a pau ma ia kau Ahaolelo. O ka poe o lakou i inu pakiko ia manawa, ua make aku kekahi o lakou a ke noho nei kekahi o lakou, he poe inu nui, he poe ilihune, he poe i manao nui ole ia. Na ia kuhihewa no i hoopoho ia lakou a i hoemi iho i ko lakou waiwai, ko lakou makaukau, a me ka mahaloia.

            Ina e inu rama kekahi kauwa o ka lehulehu, he luna Aupuni, he pono ia makou e nana aku a e hoike aku i kona mau haku, oia hoi i ka lehulehu, i ka hana o ka lakou kauwa. Ina hoi e make kekahi mamuli o kona uhauha ana, me ka ehaeha he pono e hoike aku ia mea, i pakele ae kekahi poe mai ia hopena ino.

            He elua mau kanaka kaulana o Waialua i make mamuli o keia hana hookahi no iloko o na makahiki elua i hala ae nei. O Koloena kekahi, a o Kalanipoo kekahi. Ua hai aku makou i ka moolelo o ka mua o keia mau mea, a e hai hou aku no makou i ka moolelo o ka make ana o ka lua o laua e like me ka mea i lohe laulaha ia iwaena o ko Waialua poe. -Noho no oia he Lunamakaainana no Waialua i kekahi makahiki, a ua noho in a ka Oihana Lunakanawai, a hiki i kona la i make ai.

            E hoomakaukau ana o Kalanipoo e malama ahaaina i ka la hoihoi ea, oia ka la 31 o Iulai M. H. 1865. E okioki ana oia i ke akakai no ka lanai ahaaina, a hele aku oia i ka hale kuai o Aki ka mea nona mai ka waiwai a Koloena e inu ai, a loaa mai ia ia he on a. I kona okioki akakai ana, ua on a kela a moe iho oia iloko o ka wai, a hiamoe aku ilaila. Mai ia la mai hoomaka mai kona mai, a e lua pule mahope iho make oia.

            I ko makou noonoo ana aole kumu e ae no ka make opiopio ana o keia kanaka naauao, eia wale no, o ke inu ana i ka wai hoomake kino, pepehi uhane. Na ia mea no i hookahuli i kona noonoo pono ana, a hoomaunauna aku oia i kona ola kino, ka haawina a ke Akua i haawi mai ai, a hiamoe oia iloko o ka wai. Na wai e ole ka loaa ana o ka mai a me ka make ke inu ia na mea e hoopio ai i ka noonoo a me ka ike o ke kanaka.

            O ka puka liu hookahi no ia e hoopoho nei i ka lahui; ka lahu Hawaii a in a no emi loa aku a nalowale e akaka ana no ke kumu. O ka inu ana no in a waiona kekahi kumu maopopo loa.

 

Ka Hookipa ana i ka Hokuao.

 

            Ke manao nei makou o ka la 19 o Maraki, he la ia na na keiki o ka Apana o Kona nei e hoomanao mau ai i na la a pau o ko lakou ola opiopio ana, oiai, o ka la ia i hui ai na keiki a pau o keia Apana, pau pu na keiki haole a me na keiki kanaka, a hele huakai aku e ike i ko lakou moku hou ka Hokuao Hou.

            I ka hora 2 o ka auina la, ua houluulu ia na keiki Kula Sabati a pau o ka Ekalesia o Kawaiahao maloko o ia luakini, a o na keiki hoi o ka Ekalesia o Kaumakapili moloko o ia hale pule. Ua kai ahuakai na keiki o na Ekalesia elua me na have e pulelo ana i ka makani a hiki aku i ka uapo kahi a ka Hokuao e pili ana. Ma ke poo o ka huakai o na keiki o Kawaiahao ka Papa Himeni o ia luakini a pela no hoi ko Kaumakapili.

            I ka hiki ana aku o ka huakai o na keiki o Kawaiahao ma ka uapo, ua hookipa koke ia aku ka Papa Himeni e ke Kapena, a ua hoonoho ia maluna o ka Hale o Hope o ka moku. Mahope iho ua kono ia aku no hoi ka Papa Himeni o Kaumakapili e pu pu maluna o ka hale.

            I ka noho malie ana o ke anaina, ua hoomaka koke o Rev. L. Kamika e pule, a pau mele koke ka Papa Himeni o Kawaiahao i ke mele ana i ke mele i haku ia e lakou, oia hoi keia:

 

LEO MELE RONNIE JEAN.

1

E uleu mai oukou

Na opio Hawaii.

Na hoa Kula Sabati,

Na kumu, na haumana.

 

                                                            Leo hui.          

Ua hiki mai ka moku

O Hokuao Hou;

Olioli pu kakou

Eia o Hokuao.

2

Lai wale ua Hokuao nei

I ka hiki ana mai

Pomaikai wale kakou nei

Na kamalii a pau.

 

                                                            Leo hui.          

Ua hiki mai ka moku, a pela aku.

 

3

Nani kona alo ana aku

Ma na ailana Pegana;

Hui pu me Hawaii

Ma ko Iesu pono mau.

 

                                                            Leo hui.          

Ua hiki mai ka moku, a pela aku.

 

            Ua mele kuikahi ia na ialani mua o kela a me keia pauku e kekahi o na Kamalei. Lilia, Kamakaeha, Dominis a alakai hoi o ua papa himeni la, a i ka leo hui, ua hui pau na lala a pau.

            I ka pau ana o ke mele mua, ua pane pokole mai o Rev. H. H. Pareka i ke kapena Binamu ma ke ano waha kamailio no na keiki Kula Sabati. A i loko o kana pane ana i ke kapena, ua ku i ka mahaloia e ka poe a pau e kuku ana, a ua lohe like no hoi na keiki ia mau olelo. No ka nui loa o ka makemakeia o kana mau olelo e hoopuka ia ma ka nupepa, nolaila, ke noi aku nei makou, aohe e komo, no ka mea, ua holo kiki loa kana mau olelo me he pae ana la a ka papa heenalu i ka nalu, a "e lilo ana i ka muku a i ka lala." E like me ko na kamalii uwa ana i ka ike aku i ka mea akamai i ka heenalu, pela no hoi na keiki a me na kanaka makua i ka uwa a olioli i ka maikai o o kana mau olelo. I ka hoopau ana o kana kamailio, ua haawi ae ia a me na keiki, ekolu mau huro, he olioli a he mahalo i ko lakou Hokuao hou.

            I ka pau ana o na huro ekolu, ua ku mai o Kapena Binamu maluna o ka hale o ka moku, a hoopuka mai i kona manao ma ka olelo Hawaii. O ke ano nui o kana mau olelo, ua kapili ia keia moku no ka lawe ana i ka ke Akua Euenelio ma na aina Pegana, aka, ua lokomaikai nae na keiki Kula Sabati o Amerika ma ke kuai ana i keia moku, a ua hui pu mai hoi oukou na keiki Hawaii, a ke olioli nei i ka ike ana i ka lehulehu o na keiki Hawaii e akoakoa ana ma ka uapo, a aohe i poho kona manao mua, oiai ua hiki aku ka lono ia ia he hapa loa na wahi keiki Hawaii, aka ke lehulehu nei oukou e like me ko na keiki Amerika ike ana i ka Hokuao. A ua puliki paa loa oukou i ka pono.

            Ua elemakule o Binamu makua, aka he ikaika no nae. He 78 ka nui o kona mau makahiki, a ua haawi mai i kona aloha ia Hawaii nei.

            Mahope iho o ka ke kapena olelo, he mau hua olelo pokole ka Kauka Kulika no ka hoolana ana i na manao, o na keiki i ka loaa ana mai o kekahi hapawal uulaula ia ia mai kekahi keiki haole mai, ua hiki hope, aohe i loaa kona palapala hookohu Hokuao, nolaila haawi nui ai ua keiki la i kana mea ulaula.

            Mahope koke iho, ua mele ia ke mele mau i maa ia kakou. "Aloha ko na mauna, I paa mau i ka hau," a pela aku. A hookuu koke ia na keiki e ike i na keena o ko lakou moku nani. Eia ka makou mahalo nui, o ka loohia ole ia ana o kekahi keiki liilii e ka poino iloko o ia wa hookeke, aka, ua malama pono ia mai.

            Ma ka lokomaikai o ke Kiaaina o Oahu, ua haawi manawalea ia mai no ia wa ka have Hawaii nui helu 1. e kau ana ma ke kia mua o ka moku, a e kowelo ana io ianei ma kahi a ka makani e puhi aku ai. I ka Papa Himeni e kuukuu liilii ana i ko lakou mau leo i ka nahenahe, kaalo ana ka Moi Kapuaiwa ma ke alanui Moiwahine maluna o kona kaa lio, a holo loa ae a maluna o ke kuna Kalama, nana mai i na hana e hana ia ana maluna o ka moku.

            Maluna o ka moku na Kamalei alii elua o Hawaii nei e hoohanohano ana i ka moku, o ia o Kilia, Kamakaeha, Dominis a me B. Pauahi Bihopa a me ko laua makuahine alii Keohokalole.

            I ka pau ana o ka makaikai a na keiki, ua hoi like aku na keiki a pau me ka olioli.

 

NU HOU KULOKO.

Oahu.

 

            PEPA HOU NANI NO KE ALAULA. -Ua hoounaia mai nei maluna o ka Hokuao na pepa hinuhinu no ia nupepa kamalii e pai ia ai, a o ia hoi ka pepa e puka mau aku ai ma ke ia hope.

            NA MOKU LANAHU. -Eia ke hoolei nei makai o Ainahou, he mau moku lanahu hou mai Amerika mai. Ua hele o kai o Ainahou a ku pai i ua mea he lanahu. O ka lanahu ke hookio ia nei ianei, aohe ike ia aku o na mokuahi nona ia mau lanahu.

 

            KA MOKU LANAHU MUA. -O ka moku lanahu mua i holo mai nei i Honolulu me na 1513 mau tona lanahu no ka Hui Mokuahi o ka Pakipika, ua holo aku i na mokupuni lepo manu malalo o ka hoolimalima ana a ka Hui o C. A. Williams ma. Ina e piha i na lepo manu e lawe pololei ia i Amerika hoolei ia ai.

 

            KA MOIWAHINE EMMA. -I ka awakea Poakahi iho nei, ua holo aku o Kaleleonalani i Puuloa maluna o kahi Pele. Ma ka uapo ka Moi mamua ae o kona holo ana. I holo aku nei oia malaila paha e hooluolu ai, a ke lohe mai nei makou, e hoi mai ana i keia la mai kana wahi huakai hele pokole.

 

            KA HOOLEWALA ANA O HON. ROBIKANA. -Ma ka hora 4 o ke ahiahi Poaono aku nei i hala, ua hooko io ia ka hoolewa ana o ke kino kupapau o ka mea i make. Ua maikai no ka hoonohonoho ia ana o ha huakai, a ua komo pu mai ma ia huolewa ua lii manuwa o ka mokuahi Lakawauna.

 

            HOLO ANA O HOKUAO. -Ua manao ia e holo ana ka Hokuao i ka Poaha e hiki mai ana, Maraki 28.

 

            UA HAI MAKOU MA KEKAHI O na hunahuna o kekahi pepa aku nei i hala na na makua o Mokuleia i kukulu i hale kula no ko lakou mau keiki. aole pela ka oiaio. Na ka ekalesia o Waialua i kukulu ia hale, a o ka na makua ka hookomo ana mai i ka lakou mau keiki.

 

            HE KEENA HELUHELU. -Ua weheia nenei he keena heluhelu no na keiki o ke kulanui o Punahou ma kekahi o na keena kaawale o ko lakou hale hoonaauao. He mea nui a ano hou keia i hanaia ma keia kulanui, aka he mea mau no ia ma na kulanui o ka honua nei.

 

            HE KAA LAWE LOLE HOLOI. -Ke ike nei makou he kaa hou e holoholo nei ma ke kaona nei. He hale ko ua kaa la, a ma na aoao o ua hale la, ua kakau ia i na huaolelo haole, me he mea la ma ka unuhi ana ae paha, he kaa e hoomaemae ai i na lole. I ka Poakahi iho nei, nahaha liilii ua kaa la.

 

            POULI KA MAHINA. -Ma ka Poalua iho nei, mamua iki iho o ka hora 9, ua ike ia aku ka hoomaka ana ae o ka pouli o ka mahina e kau aheahe mai ana ma ka lewa lani. Ma ka hora 11 1/2 o ke aumoe, ua pau ae la ka pouli, a ua pa konane hou mai kona malamalama hiehie.

 

            NA LAAU KAUKA. -I kekahi ia o keia pule nei, ua kuai ia aku na laau a pau o ka hale Kauka o Kauka Poka iho nei mamua, e na Kauka Hopemana a me Makipine. Ua lilo na mea pili kauka a pau ia laua, a ua ike iho nei makou ua kuai kudala ia ae kekahi mau lanu o loko o ua hale la inehinei.

 

            KE KILAUEA. -I ka Poakahi iho nei, ua hoomaka hou ke Kilauea e holo ma na awa ku moku mua ana i holoholo iho nei. A o na ohua a makou i ike aku ai maluna on a i kona wa i haalele mai ai i ka uapo, o Rev. S. E. Bihopa ka Peresidena o ke kula o Lahainaluna, o Hale Turton a me keiki lalawai o ka ua Kanilehua o Hilo, oia o S. Kipi.

 

            NA ELELE O KA PAPA HAWAII. -Ma na la hope o ka pule hope o Maraki e haalele ai o Hokuao ia Honolulu nei, a e holo aku ana a Hilo, a malaila mai e kau ai o Rev. T. Koana. E holo pu ana o Rev. B. W. Pareka o Kaneohe maluna o ka Hokuao ma ke ano elele o ka Papa Hawaii i ko Patuhiwa.

 

            HE ULIA WALE IA MAI. -I ke ahiahi Poalua iho nei, ua pinana kekahi wahi keiki uuku nona na makahiki 6 maluna o ke kumu laau kuikui mauka o ke Alanui Beritania, a ia ia e pinana ana me ka manao lealea, haule iho la oia, hai kona lima akau. O ka inoa o ua wahi keiki la o Hale Balaka, kahi hiapo a J. H. Balaka.

 

            PAI KELEAWE. -Ke hanaia nei keia mea pai maloko o ka Hale Humu Buke o Nukama ma, makai iho o ka Hale Luina ma Alanui Kalepa, a he mea pai kekahi maluna o ka papa pohaku (Lithographic Printing.) I ka nana ana i na mea i hoao ia, ua ku no i ka nani, a ina paha e maa loa iho, aohe nani a koe aku.

 

            AHAHUI PAIO O HONOLULU. -Ma ka po Poaha e hiki mai ana, Maraki 28, e halawai hou ai na lala a pau o keia Aha ma ko lakou keena mau. Nolaila, ua makemakeia na lala a pau o keia Aha, e hele pau loa mai ia po. Mai noho a nonohua iho, o mea ia nuanei i ka hoohoihoi makuahonowai. Ma ke kauoha a ka Peresidena.

 

            PILIKINO. -Maluna o na ohua o ke kiapa Combridge i holo aku nei i Kapalakiko i ka Poalua iho nei, ua ike aku makou ia V. Kanuka a me kana wahine a me J. Sinclair maluna ona. E holo loa ana lakou i Sekotia, malaila aku paha hele aku e makaikai ma kahi a ko lakou mau maka e hialani aku ai e ike, a i ka huli hoi ana mai i Hawaii nei, hoomanao ne no i na awawa uliuli o na Pae Moku kanu a Kamehameha.

 

            NO KA AHA HOONANEA. -Ma ke ahiahi o ka Poalima o kela pule i hala ae nei, ua akoakoa ae kekahi poe opiopio ma ke keena halawai o Kawaiahao, a malaila lakou i hoonunea iho ai ia lakou ma ke kamailio maikai ana a me kekahi mau hana lealea ano ku no i ka maikai; aka nae, ma ka manao ana o kekahi poe, ua hewa loa ia hana ana maloko o ia keena, mamuli ka lilo ia hana ana i mea e haumia ai ka hale. Ke i nei makou, he kuhihewa ia manao, aole oia ka mea e haumia ai, he ole loa no, aka aia no i ka manao ana o ka mea e manao ana e hoohaumia a aahu paha i ke koloka mauaua a ka hewa.

 

            HE NINAU IA REV. A. KAOLIKO. -Ua lono leo ia mai ia makou, i ke kaapuni ana o ke Kahukula Nui i ka hoike kula, a ike oia i ka hemahema o ke kula ma Makua, apana o Waianae, ua hooholo oia e hoouna aku i mau pepa, a e hookiko i ka halepule a na hoahanau i kukulu ai malaila, i mea e pono ai ka malama ia ana o ke kula maloko o ia hale. Eia hoi ka ninau i na hoahanau ma Makua a me ke Kahu o ia Ekalesia. Aia a hoolakolako mai o Aberahama i ko oukou hale, e lilo loa ana anei ia halepule no ke Aupuni, a e pau anei ko oukou kuleana iloko o ia hale, e like me ke kipaku ia ana o Rev. J. S. Emesona a me kana papa kula Sabati i kekahi Sabati o Augate i hale aku nei mai loko aku o ka hale kula a lakou i kukulu ai ma Waialua, me ka hai ia mai, ua pau ke kuleana o ka Ekalesia o Waialua iloko o ia hale, no ka mea, ua hoolako ke Aupuni? Eia ka wa e hiki ai ke noonoo i keia mea, oi komo ole aku oukou i loko o ka ma-ka-ha, a puni i ka nae.

 

            KAPENA KAIMANA. -Ua lono lauahea mai makou, ua noi aku o Kapena W. H. Kaimana o ka puali kaua lio mahele B., e pau, a e hoi ana oia ma ka aina hanau o kona mau makua.

            HE AHAAINA KA kekahi hapa haole ma Waimanalo, i ka la Sabati iho nei, a ke ninau nei makou, he kupono no anei ka ahaaina akea ana ia la? No ka hiki ole anei o ka ahaaina i na la e ae.

            KAMALEI HAKU KAMAKAEHA. -Ma nehinei, ua holo aku oia ma Puuloa me kona mau ukali maluna o na lio. I hele aku la paha ia e ukali i ka Moiwahie a hoi pu mai i keia la.

 

            MARIA KEKELA. -Maluna o ka Hokuao e holo aku ai i Patuhiwa i keia pule aku, e holo pu aku ana ka mea nona ka inoa maluna e ike ia kona makuakane Rev. J. Kekeia e noho mai la i Patuhiwa.

 

            HE AHAAINA. -Ua lohe wale mai makua e haawi ana ke Kiaaina o Oahu i Ahaaina i na 'lii manuwa o ka Lauapana. Ke lohe hou mai nei no hoi makou, in a e pau ae kana, haawi iho na lii koa o uka nei he ahaaina no ua poe alii la no.

 

            HOOHUI IA MA BERITA MAKE. -Ma ka po Poaha iho nei, ua hoohui ia ke kaikamahine makahiapo a Mr. Bolo (Bolles) me kekahi haole kapena moku, o Mr. Loveland ka moi, maloko o ka hale o na makua o ka wahine, Na Rev. Elia Koawina laua i mare.

 

            HE MAU HUA KEPAU MELE. -Ua hiki mai nei maluna o ke kialua Hokuao, he mau hua mele kepau na H. M. Wini, a i keia mau la iho nei, ua hiki ae ma kona Hale Pai. E olioli ana paha ka poe ike i na mele ke ike iho, ua makaukau loa o Wini i na mea e lako pono ai i na hua mele.

            HE MAU MAHOE. --Ma ka Poakahi i aui ae nei, ua hanau mai o Kalihi (w.,) ma Apua. Honolulu, he mau keiki kane mahoe elua, hanau mai no nae ua make. Eia nae ka mea ano e: O kekahi keiki aole he waha maoli e like me ka mea i nina ia kakou, aohe ihu, a ua ulu elua papa niho o ke a luna, a o ka lehelehe o kekahi keiki ua ano kapakahi.

 

            E HOLO ANA I KALIPONIA. -Maluna o ke kiapa Kometa e holo aku ai i keia la i Kapalakiko, e holo ana o Have R. Hikikoki, kekahi o na keiki i hanauia ma Hawaii nei. E holo ana oia malaila e hoomahuai no kekahi manawa. O ka mua keia o kana huakai hele i ka aina o kona mau makua, a akahi no hoi oia a haalele iho i kona one hanau mai kona la i hanau ia mai ai a hiki i keia la, nolaila o makou pu hoi kekahi e haawi pu aku nei i ke aloha pumehana no kona au ana aku i keia mau kai, oiai makou, he poe i hooewe pu ia me ia ma na mokupuni a Kamehameha.

 

            I ka pule i hala iho nei, ua kaahele o Aberahama Fornander ke Kahukula Nui e hoike i na kula o Ewa, Waianae a me Waialua a hala loa i na Pali Koolau. Aole nae nana i hoike maoli i na kula, aka, na na kumu no e hoike, a o ka hoolohe wale aku no kana; a i ka pau ana, hoopuka aku he mau wahi oleloao i na keiki, e like me na oleloao ekolu ana i hoopuka pinepine ai i na keiki a pau o Hawaii nei, penei, "1. E hoolohe i na makua a me na kumu. 2. Mai hoopanipani a hoopuka i na olelo wahaee. 3. E imi hana, a mai palauleo."

 

            NO JOHN KAMANA Esq., A ME ABERAHAMA FORNANDER Esq. -I ka hiki ana o Aberahama i Waialua i kela pule iho nei, kena aku oia ia Kamana, ke kumu kula Misionari Kuloko o Mokuleia, e haalele i ke kula pualu a ka Ekalesia o Waialua i kukulu ai no na keiki he 23 o Mokuleia, i haalele wale ia e ke Aupuni, a e hoi mai oia e malama i ke kula Aupuni ma Heeia, Koolaupoko. Ua loihi no ka noho ana o keia kanaka makaukau ma Koolaupoko, me ka imi hana a me ke noi ia o Aberahama e haawi iaia i kekahi kula o laila, aole nae i loaa. Eia no ka hoi a loaa no iaia ka hana mai ka Ekalesia o Waialua mai, alaila, haawi koke ia mai he kula nona ma Koolaupoko. No ka ike paha o ke Kahukula Nui ma ko kakou Kilohana nei, no ka holo pono o ka hana ia Kamana ma Waialua, nolaila kii ia e hoi ae i Heeia. Ke lohe nei nae makou, ua aua ia o Kamana e ko Waialua poe, aole no hoi on a manao e haalele i ka hana ana i hapai ai malaila.

 

            PAU KA HALE O REV. Z POLI I KE AHI. -Ia makou e hoolaha ana ma o a maanei, ""he mau hale pau ahi," aia hoi, ma ka Poakahi iho nei la 18 o keia malama, lawe ia aku ia e na ula lapalapa o ke ahi, ka hale o ko makou hoa hawehana Rev Z. Poli, ma Waikane, Oahu. I Kahana ka mea nona ka hale, a o ka wahine wale no ke noho ana. I ke kakahiaka, ua hele ka wahine i ke kula, a ua a mai ke ahi ma na wahi aku e pili mai ana a pio koke iho. I ke awakea hoomaha ke kula a ka wahine a hoi mai i kau hale. Mahope iho hele aku ka wahine ma kauhale e, e aa mai ana ke ahi ma kekahi aoao o ka hale, a o ka emoole no ia pau loa na mea o loko. Aohe wahi mea lawe ae mailoko mai o ia hale. Nolaila i ko makou mau makamaka i komo ia e ke aloha i na makamaka i hoonele ia i kahi e hoopunana ole ai ko laua mau kino ma keia honua, e alu like mai kakou, a e haawi manawalea aku ia laua no ke aloha, e like me kahi mea i loaa. E haawi ia na makena ma na lima o na kahu ekalesia o kela a me keia apana. Elua mau mea e kokua ai na makamaka, no ka ekalesia a no ko Poli ma mau mea pili kino iho. A na na makamaka no e koho i ka mea a lakou e haawi aku ai. I ke kahu ekalesia iho paha o ko lakou mau apana, a hoouna mai i ka kakauolelo o ka Papa Hawaii