Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 17, 27 April 1867 — Ke Keiki Alii Hesana a me ka Pilikua ai Kanaka. [ARTICLE]

Ke Keiki Alii Hesana a me ka Pilikua ai Kanaka.

HELU 6. Ua komo kukonukonu mai na hua-ole--lo iloko o ko Hesana mau pepeiao, ia ia i hoolono malie aku ai i na leo haalulu o ka luahine, a ua hoehaeha koke ia mai hoi kona puuwai eia mau hua-olelo lokomaika ku io i ke aloha—A o na manao ino a ka pilikua i okomo mai ai iloko o ko Hesana poo, ua haaiele hou mai lakou ia ia iloko o ia manawa pokole. "Ke lawe paa nei au i keia mea, "wahi ana " i haawina kupono e ao mai ai ia'u i na aoao o ka pono a me ka pololei. A ano la, ke hoomaopopo lea nei au, ua hanau ia mai no kela mea keia mea me kana mau hana no i ku i ka mahalo ia iloko o keia ao. A he pono anei

ia'u ke lawe aku i kekahi mea kino mai mai keia wahi aku ma ke ano powa, no ka mea, o keia mea kino uhane kahiko makamae, he wahi hana lokomaikai no kana i hana aku ai i kekahi wahi manu liilii i oi aku ka poino a me ka pilikia mamua iho o kona. Ua loaa no ia'u na pomaikai he nui waie o keia ao, aole oʻu hemahema iki. no kekahi mea pili kino o keia noho, ana, a i ka manawa i hiki mai ai ko'u piiikia, aole anei e pono ia'u ke hookomo aku i ko'u mau poohiwi e auamo pu i ua piiikia la, e like me keia mea kino uhane i hoomanawanui ai i kona mau popilikia o keia ola ana—E koa no au e like me ke kanaka makua i hele a poohina ka noho ana iloko o ka pono, a aole au e powa wale ana i ke ola o kekahi mea kino, i kumu e hoopakele ia mai ai ko'u ola ponoi.—" Onioni ae la ka luahine me ka naka o na lala ; a ia manawa koke no, lelele mai la kahi manu nunu a kokoke ia ia me ka leo kuululu e kani ana iloko kona nuku. Huki mai la ka luahine i ke kauwahi eke, he mau apana barena ko iloko; a nanahu ae la oia nana kekahi a lulu aku la hoi na kahi manu kekahi mau hunahuna berena. I ko Hesana ike maka ana aku i ka luahine e hanai ana pela i ka manu nunu, ua komohia koke ia mai kona naau e ke aloha nona. Olelo aku lu oia i ka luahine. "Ke nonoi aku nei au ia oe e ka wahine maikai i kahiko na la o ke ola ana ; e kala mai oe ia'u, aka nae, aole oe i ike i ke ano o kau mea e kala mai ai—A ke hoomaikai aku nei hoi au ia oe me kuu aloha a pau—E lawe aku oe i keia kieke moni mai o'u aku, he makana aloha ia nau mai a'u aku, no ka mea, ke manao iho nei au, aohe a'u mea i koe e hana aku ai me keia aa moni—O na kau a me na hooilo i hala ae ne nei maluna o'u, ua hoonani ia mai au e lakou. Ua lawa au i na mea a pau o keia ola ana, ua ai a lawa, ua inu a kena, ua lealea a nui, ua hauoli mau loa, mai ko'u manawa uuku mai a hiki i ka loaa ana mai ia'u o keia pilikia ku i ka wa. He mau popilikia e ae no i loaa i kekahi, aole nae i like me keia. He make no i loaa like i na kanaka a pau, aole nae i like me ko'u make." Haka pono mai la ka luahine ia Hesana, me ka hoolohe pono mai i ka ia nei mau olelo. "A ! o oe e ke keiki opio kanaka maikai i ike ia ma keia wahi. Heaha le na poino i uluhia ia mai maluna ou ? A heaha hoi ke ano o kau mea e olelo nei ? E hai aku ana anei oe i kou aloha imua o Soda, a i ole ia, he ipo paha oe i hooluhiia e ke aloha o Bidia Samela, a i ole hoi ia, he pio paha oe i hoopilihua ia e na karaima nui i hanaia e kou mau lala ponoi. E hai mai e ke keiki opio i na mea i ulupuni ia ai kou puuwai e ka ehaeha, malia e hiki ana no paha i ko'u wahi naauao ke hoomoakaka lea aku ia oe, a e wehewehe pono aku ai hoi i na mea hiki ia'u ke hana aku, a me ka hooluolu pu aku hoi ia oe." "Aole, aole loa e hiki ana ia oe " wahi a Hesana, " ke hoolaulea mai i na ehaeha o kuu puuwai, aole e hiki ke pale ae i ke kakauha o ka make e kakali mai nei iaʻu. Ua ili io mai no keia poino ma na hana a ko'u mau lima, a me na lealea nana i hoomaamaa ia'u mai ko'u wa opio mai, aka nae, aole ia he mea e manaoio ia mai e ka mea i oi ae ka naauao mamua o kekahi kanaka, he hewa ia no'u e ku ai i ka make. E hai aku anei au ia oe i ke kumu i hiki mai ai keia pilikia? a me ka mea hoi nana i hoo mai i ka manao ino powa iloko o kuu poo. Ua lohe no paha oe e ke kanikoo iloko o kou mau la opiopio i ka inoa o kekahi pilikua." " Pilikua ! " wahi a ka luahine, " oia anei kau e hopohopo nei ? Owai la o lakou ? o Mugino paha, o Ogea a me Ugalemugimo, a i ole lakou, o Giloa a me Tatu paha. O keia mau pilikua, na pilikua ino loa o na helehelena i ka nana aku, a me ka ai kanaka ? • • • • " Ae, o Ugalemugimo " wahi a Hesana," o ua pilikua la no ka mea nana i waiho mai i kekahi huaolelo iloko o kuu pepeiao. O ko'u moʻolelo nae he loihi loa ia ke hahai aku ia oe. Mai ka hoo maka ana mai o keia popilikia a hiki i keia la, oia wale no ka'u e hahai aku ai ia oe. a mahope iho o kou lohe ana i ko'u moolelo, e kakala pu mai oe i na manao ino i hoopuia ia ai ko'u lolo, e hana aku i kekahi karaima e kue ana i kou ola."

Malmpe iho n ko ka luahine lohe ana i ko ia nei olelo mai la, %4 Oia, o ua t i:aieni«gimo la no ka (Miemi ino I<mi 0 na keiki opiopio a pau, a oia no hoi ka moohueloawa nui ona hewa a pau. He enemi ikaika loa oia no Nuds, a me da, ame B»dia Sameh. Aka, eke keiki alii opio. (E hiki ia*u ke kapa aku in oe pela he keiki nln oe, a ka hooilina Moi hoi ona iahui Kasimia a pau ;) e lawe koke aku oe ia'u ano i.nua ona, a e hoopau kokemaioia i kuu ola, 110 ka mea, !ke ake nei au e haalele mni keia hanu lilokoo'u i keia kino nnwnlmal» nei. M | Oielo aku la o tlesnna, ** Aole, aole |loa an e Inwe nku ia »>e ilaili, nole hoi au le hoomainoino aku ann i kou ol.i, aka, ;ke nonoi aku nei au e hahai mai oe i ke |anoo kau mea i olelo ti»ai nei ia'u he ene|mi ikuikn loa ia no Nuda a me Soda, a |me Bidia Samela, a me ke kumu hoi o kou ike ana he keiki alii au, a o ka hooi* lina Moi o Kasimin. 44 Hamau ! u wahi aka luahine. u O Nudn, a me Soda, a me Bidia Samela, he poe kino like ole keie, a ōole pono iia'u ke hahai aku i ko lokou mau moelello ia oe, no ka men, e lilo nuanei ia i rnu e hoomaule koke ia ai kou naau e ke kaumalia. O oe hoi, mamuli o Kou moolelo i hahai mai nei ia'u i akaka ai ia'u o oe ka hooilina Moi o Kapinua nei. Elima In i hala ae nei, lohe aku la au i ke kamailioana mai o kekahi mau uhane ino mawaho iho nei t> ko'u wnhi papai hale, penei: Eia ae ke keiki alii Heeana ke holo mai nei i ke nlualu dia, e hoolilo iho oe in oe e Anej*\o i dia, a owau hoi, e hoopuna ae au ina ilio hnlmi t a mnho> pe iho oia manaua, lohe aku la hu i ke aoa e na ilio a hala nku ko laua leo, lohe hou aku la au i ka paapanina o nn knpuni iio, a manao iho la au o oe ia. M Olelo hou aku la o Hesana, 14 Ke nonoi aku nei au ia oe e ka wahine i kahiko na la, e hnlini mai oe iiru i ka moolelo o Nuda a me Soda, a me Hid»a Snmchi, malia pah:« he mau mo«leio ko Inkou i like ka pilikia me ko'u, alaila, he kumu hoi ia no'u e olelo ai, aole owau liooknhi wnle no ka i ike i keia popilikin ; a mnlia hoi, he hoa nlo inen pu lakou me a'u iloko o kein pilikiu hookahi, alaila, e olelo auanei au ia lakou mamua o ko mnkou kaawale ana mni keia ao aku. E koa makou tne tw kulu koko o ko makou mau lima ponoi, e kinai i ke ola o kela pilikua" " Aole, aole e hiki ia oukou ke kinai i kona ola, aole hoi i na poe eae okeia ao," wahi a ka luahine. " E hai mai oe i ko lakou moolelo, malia ain no kekahi o lakou ke ola la iloko o ka lua pouii o ka pilikua a hiki i keia la, a nonn jmha ka leo kanikau a'u i lohe ni inehiuei." Olelo mni la ka luahine. (< O ke kolu keia o kau nonoi ana mai ia*u e hahai aku au i ko lakou moolelo, a oke kolu no hoi nei o ko T u hnole ana aku ia oe, aoleau e hahai aku ana. i ko lakou moolelo. Ua lohe mua oe i ko'u manao, aoie au e hahai iki ana i ko Inkou moolelo ia oe i keia mannwa, aia a lawe aku oe ia'u imua oka pilikua ; a i ole oe e lawe nku ia'u, aole no hoi au e hai iki aku ana. Aka, hookahi a'u mea i koe e kamaiiio aku ai ia oe : E hoi hoa mai oe ianei i kekahi manawa e aku. , Ku iho la ke keiki alii e noonoo ana i , na mea huna a keia wahi luahine e auanei, a he wahi luahine kupanaha maoli keia. Ua nooneK» nui iho ke k«iki alii no Nuda,a me Soda, a me Brdia Samela,ao--1 le lakou he poe kino e like me ko keia ao, . e like me ka ka luhine i olelo mai ai ht poe kino like oU lakou. Haalele iho la o Hesana i ka luahioe »ne ka waiho pu iho i ka ekeeke moni,a me kekahi ribinegula i hoopiliia me kekai hi pepa i kokau la i ka imai o Hesana, a ine kn hoailona'ahi pu, alaila, Iwie aku ia oia me ka manno kaumaha. Akahi noa ili ia m!\i iluna onn ke kakauha o keia mea he kaumnha, a akahi no hoi oia a ike, aote io oia e lilo ana i Moi no kona lahui. * ; Ke kokoke aku nei e kani ka hora umi- ■ kumamahia ; a o uo Heaana la, ku iho la oia inaluna pono o kekahi puu pohaku me ka nana ae i na wahi a pau • hoopuni ana ia ia, na Inlani maui a, a me na kauhale. a me na kula kahi ana e hele mau ai i ka ; paani. Halni mai la kona mau maka eiiwe, a puana ae la oin i kekaln mau lalani mele penei: Oke koa o oa koo, aole ia i keia la : £ hoohuoi auaoei oukou e oa pou, A me oa a«rawa uliuli, «nen kula, | Na wahi a pau a Heaaoa i hele ai. Imoa o oa hoouka kaua, aohe e ike ia Kona ouiu aoa i kana pahi laoakila A rae kona lena ana i kana kakaka Ua hakihaki wale na poa p»na. Ua mahani hoi ka oi o na mea kaua ]moa o ka ikaika a'u i ike ai * A owau be mea iiiiii hooleilei ■ Na Uguletnugimo nunuipiiikua ai kanaka/' C4Of«ĪJMNI.)