Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 38, 21 September 1867 — Page 3
| This text was transcribed by: | Keliikanoe |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KE KUOKOA, HONOLULU, SEPATEMABA 21, 1867
KA HOLO ANA O KILAUEA. - Ma ke ahiahi Poakhhi iho nei, ua holo aku o Kilauea ma kona mau awa ku mau, ma Maui a me Hawaii. Ua hoi aku maluna ona na Mea Hanohano o ka Ahaolelo, J. H. Kamalo, L. Aholo, C. K. Kakani, J. G. Hoapili, J. K. Kaunamano, A. Keohokaua, a me kekahi poe haole e iho. Mamua o ka haalele ana @ho o ka mokuahi, ua haawiia he mau buro no Kaiama, no kekahi o kana mau hana Hawaii maluna o ka papahele o ka moku.
HE NANEA HIMENI. - Ma ke ahiahi Poalima aku nei i hala, ua hoohanohanoia ka hale kula himeni a Kivini ma Kaakopua, mamuli o ke komo ana aku o ke alii Kiaaina wahine o Hawaii e hoolohe i ke kani a me ka honehone a na leo mele o ia kula. Ua hoolilo oia ia mau hora liula, i wa nona e hoelohe ai i ko lakou mau mele. A malia paha, aohe io no e ole ke kapalili aku la o kahi ohe o ua Kivini, e like me ia e kanikani mau nei ma na huina alanui, e lawa hoi kamalii ke kakani mau o kahi ohe i ke ahiahi.
NA HOA HANOHANO O KA AHAOLELO. - I ka Poakahi iho nei, maluna o ke kuna Neki Mele, ua hoi aku ka Lunamakaainana o Waimea a me kona kokoolua opiopio.
Ma luna o ke kuna Mele o Kauai, ua hoi aku ka hoa hanohano T. Huluili o Koloa, ka mea i hookau papaluaia na oho iloko o kona noho ana Lunamakaainana.
I ka Poalua iho nei, maluna o na kuna Oddfellow a me Haleakala, ua hoi aku na Lunamakaainana o Hilo, oia L. Kaapa a me L. W. Kaainoa, pokaka no nae ua mau wahi luna la, i elua no wahi pule hana, hoi ana me ka Haneri kanalima dala. E ole no naeia Iona na huluhulu e pue aku ai i ka aina ua o laua.
AHAAINA PALALA. - Ma ke ahiahi Poakolu iho nei, ua hoomakaukau kekahi makua mailani keiki, a kanaka kuonoono hoi o keia kaona, oia hoi o Lutanela W. Ka, i ahaaina no kana kaikamahine no ka hiki ana aku o kana kama i ka elima makahiki, oia hoi o F. Jane H. Ka. Ua maikai na mea i hoomakaukauia, a ua ku no hoi i ka makemakeia e ka poe i hookipaia aku. Ua konoia ka Papa Himeni holookoa o Kawaiahao e luana malaila. O ka oi o ka makou mau mea i mahalo aku ai, he mau mea ono poepoe i kakauia na hua penei, "Lidia K. Domnis, Sept. 18, 1867." Ma kekahi mea ono iho, ka inoa o ke kama nona ka la hanau. Ua lawa na mea i hiki aku i na mea ai a ke keiki Ka a hoi wale. O ka mua paha ia o na hoano haole.
MAHAOI NO HOI. - I ke ahiahi Poalua iho nei, ia Lutanela Ka e holo ae ana maluna o kona kaa lio a ku ma ka Hale Waiwai o Burua ma, a lele ae ike i Ka Mea Hanohano P. Nahaolelua, mai kahi e no kekahi kanaka opunui a elekei ana i luna o ke kaa, a holo aku la. I aluli ae ka hana o ka mea mea kaa, e hele ana ke kaa mauka iho o ka Halemahoe, me ka hookohukohu o ke kanaka a nona ponoi. E ole e paa ia mai e kamalii o ka uapo, loaa aku ai e noho ana no kela. Ia manawa kipakuia aku la ia me ke ao ia aku ma ka olelo haole. I ko makou manao, no kona nui paha e like me Ka kona mea i kau ai i luna o ke kaa a holo.
KA MOKUAHI AMERIKA TUSCARORA. - Ma ke kakahiaka Poakahi iho nei, ua ku mai la ma ke awa nei ka mokuahi kaua Amerika nona kela inoa. Ua haalele oia ia Tahiti i ka la 1 o keia mahina, a ua ku mai ma Honolulu nei i ka la 16. Mai Valaparaiso kona holo ana mai e makaikai na mokupuni liilii o ka Moana Pakipika Hema, a o keia no hoi ka moku i hoolahaia aku ai, mamua iho nei, ua loohia i ka pilikia a hana hou ia ma ia mau mokupuni no. Ia ia i holo mai nei, ua make kona alii Wiliki Nui, he mai ma ke ake, a ua kanuia oia ma ka opu hohonu o ke kai, elua la mamua o ka ike ana ia Hawaii nei. O ka nui o kona mau kanaka, ke huipuia me na alii, he 345.
UA HUIIA I HOOKAHI. - Me ke anu o na welau makani kuehu lepo o Honolulu nei a makou e noho aku nei la, e puana ae no ko Honolulu nei keiki "Elua pua i ka wao." E like me ka mea i hooholoia; "No ka mea, aohe pono ke kanaka ke noho oia wale, e hana no kakou i kokoolua e ku ia ia." Ma ka hora 4 o ka Poaono la 14 iho nei o Sepatemaba, ua hoohuiia ae la ma ka berita Hemolele o ka Mare kekahi o ko makou hoa paahana ulele hua-kepau o ko kakou nei Kilohana, oia o J. W. Mikasobe Kauhao, me Miss. Debora Kaaua Kuakea. Ma Kawaiahao Honolulu nei ko laua mareia ana, a ke mahalo loa nei makou i keia hana a kahi ukulii o makou, ua komohia pu mai la ka baibala i ka mahalo ana aku penei; "E mahaloia ka mare no na mea a pau-E aho ka mare mamua o ka noho kuko ana," a nawai no hoi e hoole ka pipili ana o keia mau hua ia laua. "E haalele no ke kanaka i kona makua a e hoopili aku ia i kana wahine a e kapaia he io hookahi." Nolaila, ua wehe ae la makou i ko makou mau papale, a hoouna ae la i keia mau mamala olelo.
"Elua no nae kino, Hookahi no manao,
Elua no puuwai, Hookahi no pana ana."
OLELO NANE A KAMALII. - Kuu imu kalua loa heaha la ia? Eia ka haina, He kupapau; aka, ke hoole nei au, aole he kupono loa oia haina, no ka mea, o kela kanaka i make o Kalimahuluhulu kona inoa, no Kualu ma Koloa Komohana, a'u i hoolaha aku ai. Ua kanuia oia ma la 11 o Sepatemaba nei, a i ka la 12 ae ua huai hou ia ae mamuli o ke kauoha a na Jiure Koronero, a laa la, o ka mea a ka poe kahiko i olelo ai "he umu kalua loa." I keia kau o ke kanawai ua huai hou ia ae; A aia ma Lanai kekahi mea i huai ia, a he nui wale aku no.
D. KEALAHULA.
Koloa, Sepatemaba, 12, 1867.
MAUI
KU KA PAAKAI O KEALIA. - Ma ka palapala i loaa mai i kekahi o makou mai na Pamolo hoohei pipi mai o Makawao, ua ike iho makou, ua hu hou ae ka paakai o ua Kealia nei ma Kamaalaea, ka mea i hunaia no na makahiki i hala, a akahi a hoike hou. Hana nui no hoi kau, o kou hoea mai a pee hou iho.
AIA I HALEAKALA. - Ka i no paha o na malihini la hoi ka poe e ake nui e ike i ka piko o Haleakala, eia ka o na Paniolo hoohei pipi no ka hoi kekahi. He palapala ka i hoounaia mai, e hai ana i ko lakou moe ana maluna o ua mauna la. O ka poe no paha i ike ia laila ke u ae, he mea a he mea. O makou la he ole loa no.
AINA AI O MAUI. - I keia mau la aku nei i hala, ua lawe mai ke kiakahi Hokulele he mau pai ai he lehulehu wale, he mau haneri paha, a ke hoahuia nei ia mau pai ma ka hale Hoomaemae ko ma Honolulu maanei aku. E kuaiia aku ana i ka poe pololi a maka paniuniu o ke kaona nei i lako i na wahi hipuu.
HOIKE KULA HAOLE MA LELE. - Ma ke kakahiaka Poalima aku nei i hala, Sepatemaba 13, ua hoikeia ma Lahaina, ke Kula Haole Kuokoa o Lahaina, malalo o ka hooponopono a me ke alakai ana a J. M. Poli. He keiki papa a kupa no ua malu ulu la. Mamuli o na lono i hiki mai ma o ko Lahaina la poe i hiki mai, ua mahaloia ua kula haole la no ke akamai a me ka holo o ka naauao, a ke manao nei makou, e malama pono ia ana no ke ola o ke kumu o na keiki a oukou. Ua pomaikai oukou, oiai e pakeke aku ana na menehune a oukou.
HAWAII.
HOOPAIIA KA LUNAAUHAU O WAIMEA. - Ua lono mai makou, ma ke kau Aha Hookolokolo Kaapuni o Waimea o keia malama, ua hoopiiia imua o ia Aha ka Lunaauhau oia Apana, oia hoi o Akao Hapai, (hapa Pake) no kona kuai ana i kekahi mau lio kaa ole o ka auhau makahiki. O ka nui o kona hoopai, he haneri kanawalu dala.
D. K. NAIAPAAKAI. - Ma keia Kau Hookolokolo no o Waimea, ua hoopiiia ka Mea Hanohano D. K. Naiapaakai, ka Lunakanawai Kaapuni o Kohala, e kekahi haole, no ka hoopaa kumu ole ana i ua haole la ma kahi paa. I ka hookolokolo io ia ana mai nei, ua hoopaiia oia.
KA HOIKE KULA HAOLE MA HILO. - Ma ka la 10 o Sepatemaba, oia ka Poalua, ua hele o Hawe Hikikoke me kana mau haumana he 55 paha ka nui, maloko o ka Luakini o "Haili." Ua piha o Haili i ka poe makaikai i na keiki olelo-haole. Ma ko makou ike aku ma na mea i ao ikaika ia e ke kumu, ua eleu maoli no na mea helu, na mea hoopaanaau, na mea hooikaika kino, o ka pa-ko li ka mea maikai oi loa. Ua lele-le lealea ka leo e like me ke kani a ka Iiwi-polena o ka nahele; a kolo-na-he e like me ke kani a ka Pupu-kani-oe. Ua mahalo nui ke anaina okoa i ka ikaika o Hawe, Hikikoke i ke ao ana. Heaha la ia i ke keiki kui-laau o Molokai Nui Ahina? He eleu no ia. Pela no ka mahalo nui aku i na keiki olelo haole o ka ua Kanilehua nei. Ua paka-ke-haa launa ole na keiki i ka olelo haole.
MAHUNEHUNE KE OLA. - Ua minamina loa makou i ka hai ana aku, o kekahi o ko makou hoa heluhelu nupepa o Hilo, oia hoi o F. Kaiser, ua mainoino kona ola. Penei ke kumu: Iaia e hana ana maloko a kona Hale Hana Moe ma Hilo, me ka hookaa i kona pahiolo poepoe, e like me ka nui e ike ia nei, a hookomo aku la i ka laau ma ka nihoniho o ua pahiolo la, ia manawa koke no, a no ka nui loa o ka ikaika o ke kaa ana o ka huila, e lele mai ana kekahi apana laau a ku ma kona pu-a-i, a mai laila aku a ma kekahi lala o ke kino a paa loa. O kona kokoolua hoi, i kona wa i ike aku ai i keia mainoino, kii aku la oia a keehi aku la ma ka opu, a unuhi mai la i ka laau. Aole no nae i maopopo loa kona ola, aka, ua manao nae ka mea e waiho nawaliwali la, e make io ana no ia, a ua hana i kona Palapala Hooilina no kona mau hooilina.
Ua Ulu mai ka hewa.
He anoano anei ko ka hewa, he mole anei ko ka hewa? Ae, wahi a ka mea ninau mai, no kela kumu maluna ae, "Ua ulu mai ka hewa. 1. No ke aloha ole. 2. No ka maka'u ole. 3. No ke kipi. 4. No ke aloha ole i ke alii. 5. No ka minamina ole i ka maluhia. 6. No ka makemake ole i ke kuonoono. 7. No ka makemake e hana ino i ko hai pono. 8. No ka hana ino i ke kanawai. 9. No ka palaka o na Makai, ohi wale no i ke dala ma ka mahina a ma ka makahiki. 10. No ke kue i ka pono io maoli, a me na mea like he nui wale.
I ka la 23 o Aukake oia ka Poalima ma Kawaihae nei, he la haunaele loa ia ma keia wahi kaona uuku o kakou, no ka inu ana, ona ana, hakaka ana, kuikui aku a kuikui mai, a mai make loa kekahi kanaka, ua laoa ka puu, a lewalewa ke alelo, loaa i ka poe ona ole, inu ole, lealea ole, Uilama Y. David, I. Kahaawi, K. Kahano, a pakele ke ola. Lulumi ino na kanaka i-o a-i anei; Ninau mai paha auanei oukou, nohea mai ka mea inu i ona ai? e hai aku au me ka hookamani ole. No ke kuene o ke kumu Marilda i kuai me ka poe puhikole o uka nei, me ke dala, me ka ike ole o ke kapena, a me na ona o ua Marilda nei. Pela no ke kuene o Kilauea mokuahi, he kuai no ia me lakou nei i ka mea inu, he bipi ka lakou nei aku me ke dala, he rama mai ka laua la.
E na Ona moku, a me na Kapena, e makaala oukou i na kuene hoohaumia ia oukou.
O ka hui pu ana me na makai o uka nei, @e uha@ i na kanawai o ka maluhia, @, ona pu; Aohe kokua i ke Aupuni, aohe malama i ka maluhia a me ka pono o na makaainana a pau malalo o ka Moi.
Me ke aloha. D. Kekaihawanawana.
Ka Hoohalike ana me Iesu.
BUKE AKAHI.
HE MAU OLELOAO NO KA NOHO HEMOLELE ANA.
I kou pilikia ana i na mea hoowalewale mai e kuka pu me na mea i pilikia like, ua lanakila nae. A ina e hoowalewale ia kou hoahanau, e hana oluolu aku, a e kokua aku ia ia, e like me kou makemake ana i ke kokua ia mai i kou wa e pilikia ai.
O ke kumu o ko kakou pilikia aha i na mea hoowalewale mai, oia no ko kakou kupaa ole, no ka hilinai ole i ke Akua. E like me ka uuku i nele i ke kanaka e hookele ai, i puhiia i o a ia nei e na makani ino, pela no ke kanaka lolelua me ka manaoio ole i ke Akua, ua lilo aku no ia i kela ale ana keia ale ana o ke kai kupikipikio o keia ao.
"Ua hoao ia ke gula iloko o ke ahi, a o na kanaka i hoapono ia ua hoao ia no hoi lakou iloko o ke ahi iwaena o ka pilikia." Aole no i maopopo ko kakou ikaika ia kakou iho; aia nae a hoao ia, alaila maopopo. Aole nae he pono ia kakou ke kauo naaupo aku iloko o ka pilikia, aka e kiai mau i ka hoomaka ana mai o ka hoao ia ana mai; no ka mea ua oi aku ka oluolu o ka paio ana me ka enemi, ke pale koke ia aku i kona wa e hoomaka mai ai i ka hoowalewale ia kakou, aole aole hoi i ae ia e kauo mai iloko o na ipuka o ko kakou mau naau.
Ke ao mai nei kekahi mea haku mele penei.
"E inu e i ka laau,
Mai kali aku oe a pau,
Kou ikaika me kou aho,
I holo ino a poho."
Pela no e kiai o kauo ka hewa, a lilo e aku kou ikaika, no ka mea he pahele ke kauo ana a ka hewa i ka naau. Ua hoike mua ia ka ino i ke kanaka ma ke ano noonoo iki; alaila ua mahuahua ka noonoo ana ma ia mea me ka makamae; ua lilo keia i mea e wela ai ke kuko, a me ka makemake nui launa ole, a o ka lilo loa aku no ia o ua kanaka nei mamuli o ka hewa. Oia ka hope o k@ kinai ole ana i ka hoomaka ana o ka ulu ana o ke kuko ino ma ka naau; a pela e kauo ai ka enemi a lilo loa aku ka naau nona. E like no hoi me ka loihi o ka noho ana o ka auana nui iloko o ka naau, pela e emi ai ka mana o ke kanaka e pale aku iaia, a mahuahua no hoi na ikaika o ka enemi.
He kaumaha ka pilikia o kekahi poe i ka hoowalewaleia mai ma ka hoomaka ana o ko lakou hele malihini ana; a i kekahi poe ma ka hopena o ko lakou ola ana ka pilikia. O kekahi poe nae ua pilikia mau mai ka mua a i ka hopena o ko lakou hooikaika ana ma ka pono; a o kekahi poe no hoi ua halawai me na pilikia mama, ano oluolu, aole loihi loa. O keia ano okoa ana o na pilikia ua hooponopono ke Akua mamuli o kona naauao a me kona akamai, e like me na mea e kupono ana i ke ano o kela kanaka keia kanaka; i mea hoi e lilo ai ua mau pilikia la i kumu e hoohuli ai i na kanaka ma ka pono. Nolaila, a i hoao ia kakou, mai hopohopo i ka manao lana; aka me ka hoomahuahua ana i ka manaoio, ka manao lana, a me ke aloha, e pule aku i ke Akua e kokua mai ia kakou iloko o ko kakou mau pilikia a pau; e like mo ka Paulo olelo "ke hoowalewale ia oukou, e hoomakaukau no kela i kahi e pakele ai." i hiki ia kakou ke kupaa. E hoohaahaa kakou ia kakou iho malalo o ka lima o ke Akua, ka mea nana i hoohiki e hoola a e hookiekie i ka mea haahaa a akahai.
Ka keia mau mea hoao e ikeia ke ano oioio maoli o ko kakou noho Kristiano ana. E ike mahuahua kakou i ka mana o ke Akua iloko o kakou iho, a e maopopo @a ka hua ia hai. Aole he mea nui ke noho hemolele a haipule ke kanaka i ka wa pilikia ole; aka, ina i ka wa pilikia e mau ana kona manaoio, kona manao lana, kona ahonui, a me kona hoomanawanui, alaila e maopopo ai kona ano hanau hou. O kekahi poe nae, ne mea i hoopomaikai ia i ka lanakila ana maluna o na mea hoao ikaika loa, ua ae ia e hina imua o na mea uuku loa o na hana o kela la keia la; i mea e hoohaahaa ia no ko lakou mana ole e lanakila maluna o na mea liilii, a i ole hoi lakou e hlinai maluna o lakou iho i ka wa e hiki mai ai na pilikia nui.
MOKUNA XIV.
Ka manao ino aku.
E hoohuli i kou maka a nana iloko i kou naau ponoi; e malama hoi o manao ino aku i ka hai hana ana. I ka manao ana i ka hai hana, he waiwai ole ko ke kanaka hana, ua pinepine ke kuhihewa ana, me ka pono ole. Aka, i ka nana ana a i ka hookolokolo ana ia ia iho, ua naauao a waiwai kana hana.
I ko kakou hookolokolo ana ia hai ua kue ka manao ia lakou no ko lakou keakea ana i ko kakou manao, a me ko kakou makemake; a ua hoomaopopoia e ko kakou manao nui ana ia kakou iho, a nolaila ke kuhihewa o ka ka manao. Ina o ke Akua ke kumu o ko kakou noonoo ana, a me ko kakou makemake, ina aole i pilikia kakou i ke kue ana o ka oiaio i kekahi manao a makemake paha o ko kakou naau iho. Ano nae, ua alakai hewa ia kakou, mai ka oiaio a me ka malu aku, e kekahi makemake oloko, a me kekahi mea maikai paha, a ino paha, e ala ana mawaho mai.
He nui na mea e imi malu ana i ko lakou pomaikai iho ma na hana a pau a lakou e hana ai, aole nae i hoomaopopo pela. I ka wa e holo pono ana na mea a pau e like me ko lakou makemake iho, me he mea la ua loaa ia lakou ka pomaikai a me ka malu; aka, i ka wa i hoka ai ko lakou makemake, a i kue ia ko lakou manao, loaa koke ia lakou ke kaumaha a me ka pono o ka manao.
Noloko mai o na manao kue i ala mai ai ka hakaka ana iwaena o na hoahanau a me na hoaaina, iwaena hoi o na hoahanau iloko o ka ekalesia.
He mea paakiki ka hoopau ana i kekahi mea i maa ai i na kanaka; aole hoi i ae ke kanaka e hahai mamuli o na mea kue i kona manao a i kona makemake iho. Ina nae e hoopaakiki ana oe mamuli o kou manao iho a me kou makemake iho, aole hoi i haha mamuli o Iesu Kristo, ka mea akahai, i lilo hoi oia i pono nou, aole no e loaa koke ia oe ka malamalama o ka Uhane Hemolele. No ka mea, ke makemake nei ke Akua i ka naau a pau, a i oi loa aku ko kakou aloha ia ia mamua o na mea i manao a i makemake ia e ke kanaka.
MOKUNA XV.
Na hana aloha.
Mai ae aku oe e hana i kekahi mea hewa i loaa paha kekahi waiwai o keia ao, a no kou aloha paha i kekahi mea. I mea nae e pomaikai ai kekahi mea pilikia he pono ke kapae kekahi hana maikai i maa ia oe; no ka mea, ma ia hana ana pela, aole i hoopau loa ia ka hana maikai ana, aka ua huiia me kekahi mea i oi ka maikai.
Ina aole he aloha, aole no i waiwai na hana owaho; aka, o na mea a pau i hanaia me ke aloha, ina paha he mea ole i kanaka, he waiwai no imua o ke Akua, ke mea e nana ana ma ka nui o ke aloha, aole ma ka nui o ka hana. He nui ka hana o ka mea aloha nui; he nui ka hana a ka mea nana e hana ana me ka maikai; a he nui a maikai ka hana o ka mea manao nui ole ia ia iho, aka manao nui i ka pomaikai o ka lehulehu.
He nui na hana i manaoia he maikai a he aloha i ka nana aku, ua pili nae i ke aloha ole; no ka mea o ka nui o na hanaka ua ulu mai loko mai o na kuko ino, ka manao paakiki, ka makemake i ka ukuia mai, a me na mea e pomaikai a e oluolu ai ke kanaka ia ia iho.
O ka mea nona ke aloha oiaio maoli, "aole imi i kana mea iho" ma kekahi mea. aka, ua imi i na mea wale no e nani ai ke Akua; aole hoi i kuko i ka hai, no ka mea, aole ona imi i kona oluolu iho. Aole oia i olioli ia ia iho, aole hoi i kekahi mea i hana ia; aka, ua ake nui i na mea oi loa aku, oia hoi ka olioli iloko o ke Akua. Aole ona manao ua maikai kekahi kanaka iloko ona iho, aka, ua manao no ke Akua mai na mea maikai a pau, nona mai, me he punawai la, ke kahie mai nei na mea maikai a pau; iloko ona hoi, ko lakou poo, e walu ai na haipule a pau.
Ahaaina Hoomanao.
E KA NUPEPA KUOKOA E; ALOHA KAUA:
Eia mai ke hao aku la na Kepa o Hihimanu, huki na kaula-hao o Mamalahoa, i ka holo ino a ke aloha.
Ma ka Poaono, la 7 o Sepatemaba, he ahaaina hoomanao no ka poe make, i pepehiia'i i ka pali o Kapukamoi, Kalihiwai, Halelea, Kauai, i ka la 8 o Sepatemaba, A. D. 1866. Oiai ua nee ka la 8 o Sepatemaba o keia makahiki, i ka la Sabati; nolaila, hooemiia mai i ka Poaono i olelo ia maluna.
O Esau Manohoa, a me Samela Manohoa, &co. na mea nana i kukulu manao iho keia ahaaina, ma Anini, Hanalei, Halelea Kauai, no ka eha lima ole a ke aloha. O Aimoo Manohoa, a me Kuakapaka, he mau keiki ia na ka mea nona ka inoa maluna, a he mau kaikaina ia no ka mea nona ka inoa malalo iho, a o James K. Manohoa, he moopuna ia na ka mea nona ka inoa, maluna, a he keiki hoi na ka mea nona ka inoa malalo iho.
Ma keia ahaaina, 2 pipi, 6 puaa, 8 barela poi, a me na mea hooluolu kino e ae, ua hoonuu a "ko'u ka puu i ka wai a ka naulu." Ua maemae loa keia ahaaina, ua u-i a kanaka maikai loa, pela no ka huakai ahaaina; ua kakiaia ka aahu kanikau maluna o lakou pakahi. Ua piha a hoaleale i ke kaha o Kaunalewa na makaikai, a o ka pakeu pali o ko'u mahalo; aole he aila hoopouli noonoo ma keia ahaaina, e like me ka mea mau i na ahaaina a'u i ike ai.
Ma keia ahaaina ua haku ia he mele kanikau, na Kaui a me Leoole, no na kino wailua o lakou, ua loaa ia laua ko laua uni, $165.00; na na makua a me na pili ohana keia o ka poe i moe kau a moe hooilo i ka opu anuanu o ka honua.
Ma keia $165. ina la hoi paha e kokua wiwo ole i ke aupuni o ke Akua, a me ka Hale mai Moi Wahine, ina la ua u-i loa aohe puu, aohe kee.
E o'u poe kukulu ahaaina o keia mua aku, ina e loaa ia oukou kahi hunahuna dala, e aho no na aumakua o kakou; no ke aupuni o ke Akua; a me ka Hale mai Moi Wahine. He hoakaka wale no ka Kiilau.
J. W. G. KAIA.
Hanalei, Kauai, Sept. 11, 1867.
I mea e ola ai na ilikona a me na kiokio puu o ka wawae i ke kamaa, e okioki ae i ka ili ino a pili loa i ka ili maoli, alaila, e hamo iho i ka aila honua i hoomauia iloko o ka pulupulu, a hauhoa iho maluna o kahi i okiia. Ekolu kau ana o ke ola no ia. Hookahi kau ana i ka la.
Ke hana nei ka Moiwahine o Vitoria i buke no ke ola o Albert, kana kane. E komo ana malaila na moolelo o ko laua hoohuiia ana, a me na mea nui e ku ai i ke kanaka ke noonoo pono iho i na kaona o ke iini a me ke kuakahi o ka manao. Aole no o Vitoria wale iho no ka i komo pu iloko o ka hana ana i ua buke nei, aka o na lani no ana kekahi. Na ka Princess Helena i unuhi ae i na leta a Albert mai ka olelo Geremania ae a i ka olelo Beritania.
Mea hou ma ka Ahahui o Kohala A.
E KA NUPEPA KUOKOA E: Aloha oe: - Ma ka malama o Augate o ka makahiki 1866, ua kalahea aku o D. D. Baluwina ka Luna Nui o ka Ahahui Mahiko o Kohala Akau, ke keiki kauiana hoi o ka malu @ o Lele, i na @hana a pau, na kane a me na wahine, penei:
"O ka mea a mau mea e hoolohe a malama i na Rula o keia Hui, me ka hele mau i na halawai Sabati a me na halawai e ae, me ka hana pono i na hana i waiho ia aku ia lakou i kela la keia la, me ka @ ole i na luna hana, mai keia la aku a pau ka makahiki, e loaa i ka poe mua na dala makana maikai he $20., a i ka lua he $10., a i ke kolu $5.00."
A ma ka Poakahi iho nei, la 2 Sepatemaba, ua hookoia keia mau olelo i hai mua ia ae nei, a ua loaa ia J. H. Paakaula ka mua na dala makana maikai he $20., a ia H. Aneheialima, Kaluahinui a me Paukahi, he $10 pakahi; a i kekahi poe, ua haawi palimaia a pau na dala he kanaono ($60.00). A o ka huina o na dala i lilo no keia hana he $110.00.
Nolaila, he mea hou no keia, aole i ikeia i na luna i hala aku nei mamua. Ke ninau nei hoi ka maka o ka peni, "Pela no anei ka hana ma na Ahahui e aku?" Ka oi keia.
Ma keia la no i hooko ia ai keia hana, ua kauoha hou aku oia (D. D. Baluwina) i na paahana a pau o keia Hui, i ka i ana, "Mai keia la aku a pau ka makahiki, e loaa no na makana ia oukou, e like me ia a oukou i ike iho nei i keia la, aka, o ko'u makemake nae, e nui mai ka poe e loaa na makana."
J. H. AUKAI.
Edena, Kohala, Sept. 5. 1867.
Hunahuna Huikau.
Ko Perusia makemake nui e hooukaia ke kaua me Farani mamua ae o ka manawa e loaa ai o ko Farani hoahui.
I mea e loaa ole mai ai ia oe ka maloo, e ku aku iwaho i kahi a ka ua e haule lokuloku ana.
Ua hooiliia maluna o na moku he 27 eke guano o na Mokupuni Kinika iloko iho nei o ka mahina o Iune. O ke keu paha keia o ka hooili nui ana o na lepo manu.
Ke hoomakaukau nei ko Kili e pale aku i ka hiki hou ana mai o na aumoku o Sepania. Ua kukala ae ke Kuhina Kaua o Kili, aole lakou e kaua maoli aku ana, aka, e alai wale aku no i na hoopilikiaia mai.
I ninauia aku o Kuba (he wahi keiki makapo mai kona wa no i hanau mai ai) i ke ano o ka mea ulaula. I mai la nae kela, "O ka mea ulaula, ua like no ia me ka leo hoene o ka ohe a me ke kanaka Kahuhipa.
I ka ike ana o kekahi kanaka Ailiki i kekahi keiki kolohe e aihue ana iloko o kona ululaau ohia, hoohiki iho la oia, ina e loaa hou ua keiki kolohe la, alaila, e hopu no oia a paa, a hoo iloko o ka hale hau, e hoopumehana ai i kona lakeke.
Heaha ka mea i like ai o na wahine me na pua? wahi a kekahi i kona hoa. "No ka mea, he ala kekahi pua, a he ala ole no hoi kekahi, a he nani hoi ko kekahi, a pupuka hoi ko kekahi." Ina hoi ha pela, o na kane no kekahi i hoohalike ia me na pua. "Ae, oia no, aka, he aoao oolea ko na kane, a he palupalu ko na pua."
HE MAU OLELO NOIAU NO PANIOLO. - I ka manawa e loaa ai kou kina ia'u, aole loa au e makemake iki ana ia oe. - I ka la a'u e hoomaemae ai i ko ka hale, aia ka e hiki mai ana he mea a'u i manao ole ai e hiki mai ana. - Mai kamailio iki i ke kaula iloko o ka hale o ke kanaka i li ia. - A i makemake oe e lilo i kanaka kalepa, e hookaa mua aku i kou mau aie a pau, alaila, kuai aku i kau mau mea kuai.
MARE.
KEKAUOHANUI - LAHELA - Ma Honolulu. Sept. 7, mareia e Rev. H. H. Pareka, o H. Kekauohanui k. me Lahela w. No Honolulu laua.
Sept. 14. ma Honolulu, mareia e Rev. H. H. Pareka, o Kiolea k. me Kaaia w. No Waikiki kai laua.
Sept. 14. ma Honolulu, mareia e Rev. H. H. Pareka, o J. W. Mikasope k. me Debora Kaaua w. No Kamoiliili laua.
Sept. 1@. ma Honolulu, mareia e Rev. H. H. Pareka, o Kaoie k. me Kapi@oho w. No Wailupe laua.
Sept. 7. Mareia e L. H. Kulika ma Kawaiahao, o Kahalau k. a me Kiokiaina w. No Waikiki laua.
Auk 28. ma Lahaina, Maui, Mareia e Rev. D. Baluwina, o Mu k. me Kanuku w. nolaila no laua.
Auk. 16, Mareia e Rev. J. D. Parisa o Kuhauina k. me Manuwa w. no Kealia, Kona Hema @
Sept. 9. Mareia e Rev. Petero, o Kanai k. me Ileana w. no Honolulu nei no laua.
Iulai 29 ma Waikoloa, Waimea, H. Mareia e Rev. A. Pali, o John Hale k. me Mary Kaelukai w.
HANAU.
Aug. 25, ma Kaumakapili, hanau o Hai'i k. no Ainini.
MAKE.
Aug. 20. ma Molakia Lahaina make o Kauanui.
Aug. 27, ma Pawaa Waikiki make o Kaoakahialii k.
Sept. 4, ma Kikii Waikiki make o Kauhane k.
Sept. 9, ma Pawaa Waikiki make o Ka@ k.
Aug. 14, ma Kalahiki Kona Hawaii, make o Keamoo w.
Aug. 2, ma Moalii, Lahaina, make Aarona Keawe k.
MOKU KUAI!
E kuaiia ana ke kuea maikai
"HALAWA!"
Ma ke kumukuai makepono. E ninau koke ia KIMO. (JAMES DUNCAN.)
303-3t Ma ka Halepai KUOKOA.
Noho Lio ua Nalowale!
I ka POAONO iho nei. Sepatemaba 14, ua holo aku ko'u lio me ka NOHO LIO PELEKANE mai ke Alanui Liliha aku. He noho lio maikai ia me na keehi kila, a ua pohole iki mahana iho o ua noho lio la. I ka la Sabati loaa ka lio me ke kaulawaha aohe ka noho. O ka mea e loaa a @ mai ma ka halekuai mea ai o S. SAVIDGE, ma Alanui Papa, e @ Elima Dala.
303-3z B. MAKA
AINA KUAI!
E KUAIIA ana ka APANA AINA me ka HALE ma ke kihi Komohana o ke Alanui Moi a me Alakea. Ina he makemake, e ninau ia OHIAKU,
303-2z Ma ke Alanui Liliha.
OLELO HOOLAHA.
KE PAPA aku nei au ia oukou, mai hoaie mai oukou i kuu wahine mare ia
MRS. KALEO,
o poho auanei oukou, aole ae e hookaa, no ka mea, ua haalele kema ole mai eia ia'u. Na NAPAE.
Haiaula, Wailuku, Maui, Sept. 8, 1867 302 3t
LAINA MOKUAHI
MAWAENA O
HONOLULU me KAPALAKIKO!
O KA MOKUAHI MONATANA KAPENA CONNER o ka NUI HOOHOLO HUKI AHI O KALEPONI, OREGONA a me MEKIKO, o ka mai ana ua Honolulu nei ma ka la 23 o keia malama a makika ae paha, a e @ ana i
KAPALAKIKO
MA KA POAKOLU LA 25 O SEPATEMABA, HORA 10 KAKAHIAKA.
O ka uku o na Ukana a me na Kemoku no keia holo ana, ua hoopaaia e like me kena malalo oeie
No na Keena o hope (Cabin Passage) $75.00
" " o waena (Steerage Passage) 40.00
No na Ukana ma ka Topa - - 6.00
Ua @ na mai ka Apana o ua laina Mokaiki nei i ka ua Hale Oihana ma ka paha ma Waikiki iho o ka Hale Umihema o KALE OLEL@ K@. O ka hala @aha waiwai, aia ma ka hale ma ha@a Aha mai Papa a @ Mawahi@. O ka pua a paa e makemake ana e he aha @ @ kou mau waiwai ma ua hale @, e haa @ ia lakou na @ paha. Hoo@ no ko lakou maluna o ka Agena. K. EKU@STAIN,
305 @ A @, Honolulu
MOKU KUAI MAKEPONO
KIAKAHI
"FOURTH Of JULY"
"HELU AKAHI."
Moku maikai kela. Ua paa o holo i ke ke@, a ua mahau kau no hoi n o ka hana ana, a e @ aku au me ke kumu i mai makepono--2 Tuna, 27 hauai 6 @ ke hoa i @ kapuaai ka mula, 3 kapuai 7 iniha ka mahonu. Me ke waapa, ka hehe@, ke kaulahao a me na mea a pau loa--K apau ia
T. SPENCER---H@
302-1m WALKER & ALLEN O Honolulu.
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU KE nana mai i keia. O ka mea nana ka mea maloko ina nei Ke hookapu loa aku nei au i kahi i hoe o Waiawa iaia a @ ana, maloko o ka pa Loaa aina i hanaia ma Waiawa, aole i hele ka Lio o Hipa, Ilipua, Kao, Paa, Miule, Ilohi, maluna e na mau wahi ia A na hoolilo aku au ia Kamai i Luaa ua'u, ua@ e hopu aku i na holoholona, a nana e like me ka Kanawai.
M. KEKUANAOA.
Honolulu, Sepat. 3, 1867 301-4s
OMOLE: OMOLE!!
UA MAKEMAKE IA E KA MEA NONA ka loaa malalo @ ua @le eia @@ e kuai aku i ka mea a niau mea paha e lawe mai ana i na emole o ke aha i hoikeia au nei maiuna ma ka paha makai iho o ke Me Mouley Keena Luna ma ke Alanui Kaahumanu.
JOHN KITSON
Honolulu. Sepat. 3, 1867 301--4t
Ua Nee aku i ka Hale Kuai Hou.
O KA HALE KUAI HAPA PERE I IKE mauia a i maa o i i na kanaka, ma Alanaui Maunakea ua hooneeia aku i ka Hale hoa maikai mauka iho o ka Hale Kuai mua, malaila e loaa ai ka mea nana ka mea malalo nei me ka makaukau i na wa a pau e kuai aku i ko @ e kipa mai ana, no ke kuaiukuai i kupu o @ ia wa
WILLIAM KAAN.
Honolulu, Sepat 6, 1867 301--3m
Papa Nukama (R. Newcomb),
A ME
Toma Kea (Thomas Cross)
NA MEA HUMU BUKE.
Alanui Kalepa MakaI o Hale Luiua.
275 1y
HALE KUAI HOU!
UA WEHE AE NEI NA MEA NONA na mea malalo nei he HALE KUAI @ ma Moaikahune, mawaena o ka Hale Kuai Papa a no ka Hale Kauka o he Kemely ma ke Alanui Papa O kekahi o ma ua, oia hoi o SCHUTTE, ua maa no na kanaka iaia, ma ka Halekuai o Paanapa Eia kuu maloko o keia Hale ako LOLE he nui wale, e laua ai ka makemake o na kane a me na wahine, oiai he wau lole kane a he mau lole wahine maloko o keia hale. A e kuai aku ana no maua u@ ua makamaka Hawaii a pau i na mea i makemakeia. GRUNWALD & SCHUTTE.
282-6m
PAPA
PAPA
PAPA
MA KE KUMUKUAI MAKEPONO LOA
OIA HOI NA UKANA O "JANE FALKINBURG"
NA PILI Hale ulaula.
NA PAPA Noweke 1 a 11/2 iniha
NA KAOLA HALE O KELA ANO KEIA ANO
NA PAPA palahalaha
NA PAPA hele a me na
Papa Paina oolea, Paina keokeo a me ke Kua
Na PENA a me ka AILA
Na PEPA Hoonani Hale
AILA Hoomalo a AILA Hoowali
NA KUI a me
NA LAKO HALE NO A PAU E PILI ANA i ke kukulu hale o kela a me keia ano, a e kuaiia ana ma ke kumukuai haahaa loa e
L. L. HULIPAHU (TORBERT.)
Ma ke kihi makai o na huina o Alanui Moiwahine a me Papu.
300-tf
HALE KUAI!
O KA HALEKUAI O KAHI HAOLE Parani ma ke Alanui M unikea, ma ka @@@ punahoe i L@ Hali@, ua @ nei i na mea nana na mea malalonei, an mae paha ka Halekuai ma M@. Aia maloko o keia Halekuai na lole o keia ano keia ano o na kane a me na wahine, a he hiki no hoi ke kuai ia aku me ke kumu kuai oluolu i na makemake a pono hela ano keia ano.
GRUNWALD and SCHUTTE
226 8m
HALE MU!
HALE KUAI MEA AI!
HE OLUOLU LOA KE KUAI ANA O NA mea ai ma keia hale, i holoa oukou e na makemake lia wau a pau:
RAIKI no Waimea, Kauai mai,
PALAOA maikai loa,
KAMANO io ula no Keamolewa mai,
BIPI uahi no Kaleponi mai,
KOPA keokeo-KOPA ulaula,
AILA Honua! AILA Kohola,
KOPE-PAAKAI,
AI no na Lio me na Moa,
Na mea ono he nui wale o kela ano keia ano.
PIA NO HAWAII MAI,
PIA AI-
A he nui loa no na mea ai maikai e ae.
Nolaila la ea, e na makamaka, e hele mai no me kahi dala, a e ike maka no oukou i kona mau mea i haha ae la maluna
Me ka mahalo,
I. BATALETA
286-3m
HALE PAI KII!
AIA KO'U HALE PAI KII MA
MONIKAHAAE,
Mawaena o ka HALEKUAI BIPI a me ka HALEKUAI MEA AI o B. SAVIDGE ma ke Alanui Papa. He emi loa ke kumu kuai o na KII. H. L. KEIKI (CHASE)
267-1y Mea Pai Kii.
HOOLOHE MAI!
KA HALEKUAI O C. F. PULUKA
OIAI KE MAKEMAKE NEI KA mea nona ka inoa malalo nei e haalele iho i na kaiaulu o ke Aupuni Hawaii iloko o ka wa pokole, nolaila, ke hoike aku nei au i na makamaka Hawaii a pau loa. E hooemi ana au i ke kumukuai o na mea kuai o kuu Halekuai, ma Alanui Papa, malalo e ke kumu lilo, e like me na Hale Kudala mai keia la aku. Nolaila, e oluolu oukou e hele mai e nana i kuu waiwai, mamua o kuu nana ana aku. C. T. PULUKA
Honolulu, Mei 23, 1867 286 3m