Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 10, 7 March 1868 — Ka Nupepa Kuokoa. Kekahi mau mea a ka poe kahiko I MAHELE AI O HAWAII NEI i ka wa kahiko. [ARTICLE]

Ka Nupepa Kuokoa.

Kekahi mau mea a ka poe kahiko I MAHELE AI O HAWAII NEI i ka wa kahiko.

E KA NUPEPA KUOKOA E; Aloha oe: Penei no ka mahele ana o ka Aina maloo. 1. Elua inoa i kapa ia ma ka mokupuni, he moku kekahi inoa, a he aina kekahi. Ma ka moku ana i ke kai, ua kapaia he aina. 2. Ina e ku kinikini ka moku, e like me Hawaii nei, he pae moku, a he pae aina kekahi inoa. I na hookahi wale no moku, he moku no ia, a he aina hoi. 3. O na mokupuni, oia na mea nui, ua mahele ia oia i mau apana, a o kela mau apana, i mahele ia ua ka-pa ia he moku o loko, e like me Kohala i Hawaii, O Hawaii ka mokupuni, a o Kohala hoi ka moku o loko o Hawaii, a pela aku no. 4. Eia he wahi mahele hou, o ka okana, a he kalana kekahi inoa. Eia keia, i na i mahele ia ka moku o loko i mau apana hou, he okana ia a he kalana kekahi inoa, a he poe maloko oia okana a ua mahele ia i mau ahupuaa hou; aka, malalo o ke ahupuaa, he ili, ua mahele ia malalo o ka ili, na mooaina a malalo o na mooaina, na pauku aina, a malalo o na pauku aina, malalo iho o laila na kihapai, a malaila i mahele ia na kihapai koele na hakuone, a me na kuakua. 5. Eia hoi kekahi mahele ana i ka mokupuni. Ma kahi kiekie mawaena-konu ka mokupuni he kuahiwi ia, o ka puu maluna pono iho o ke kuahiwi, e ku lalani ana a ku hookahi paha, ua kapa ia aku ia he kualono, oia ka inoa o na mea oioi maluna o ke kuahiwi; o na wahi e poepoe ana maluna iho, he lua pele ia, o

kahi malalo iho o ke kuahiwi e pili ana ma ke kooku o ke kuahiwi he kua mauna kekahi inoa, a he mauna kekahi inoa o kahi e ku liilii ana ka laau malalo iho o ke amaumau he kuahea ia, o kahi e ulu ana ma kai mai o ke kuahea, he wao kona inoa, a he waonahele kekahi o he wao eiwa kekahi inoa oia wahi, o kahi o na laau loloa e ulu ana ma kai mai o ka wao eiwa, he wao mau kele ia e liilii hou iho na laau he waoakua no ia, o kahi makai mai o laila e ulu ana kuamuamu he wao kanaka kona inoa, no ka mea oia kahi a na knnakn e mahiai ai, o kahi makai o ka wao kanaka, he apa ia, a makai o ka apa he ilima ia, makai mai oia wahi, he pahu ia, a makai mai o ka pahu, he kula, oia kahi e pili ana i kauhale, a o kahi makai iho o kauhale, he kahakai ia, oia kahi e pili ana i ke kai. Pela i mahele ia ai ka mokupuni a hiki i ke kai o ko Hawaii nei poe kahiko. 6. Eia no kekahi mahele ana i ka mokupuni, o kahi e ku kiekie ana iluna ma kekela wahi keia wahi o ka mokupuni, ua kapa ia he puu ia, ina i ku lalani, he lalani puu ia, a he pae puu kekahi inoa, a ina i ku kinikini mai makahi hookahi, he kinikini puu kekahi inoa, a he oloalu puu kekahi inoa, i na i haahaa iho kekahi, he ohua ia, a he ohuku kekahi inoa, a he kahua kekahi. A o na wahi kiekie o ka honua e moe ololi ana he lapa ia, a he kualapa kekahi inoa, a i na i ku kinikini ka lapa, he olapalapa no ia, o na wahi poopoo o ka honua e moe loihi ana, he kahawai ia, he awawa ia, a he owawa, kekahi mau inoa. A o na wahi o ka honua e kiekie kalale ana ma kekahi aoao, he pali ia, a i na he haahaa iho, he opalipali no ia. A o kahi e neoneo loihi ana he alanui ia, a he kuamoo kekahi inoa, a i na i moe loihi ma ke anapuni o ka mokupuni, he ala loa ia, ma kahi kiekie ai ke ala, he piina ia, he hoopiina kekahi inoa, a he kooku kekahi inoa, a he auku kekahi inoa, ma kahi e haahaa iho ai ke ala he ihona ia, a he alu, a he kaola, a he kalua, a he hooihona kahi mau inoa, a ma kahi a na kanaka e hoomaha ai, oioina ia, o kahi a ka wai e holo mau ai, he kahawai ia, o kahi mauka he kumu ia, o kahi makai he nuku ia, o kahi e holo ana o ka wai ma kahi mahiai, he auwai ia, o kahi e hui ai o ka wai me ke kai, he muliwai ia, o na wai e lana poepoe ana maloko o ka mokupuni he loko no ia. NO KA MAHELE ANA I NA KAI. Ua kapa ia e ka poe kahiko, o kahi makai he kai, a o kahi i poi iho ai ke kai, he aekai kona inoa, a o kahi o ka nalu i poi iho ai ma kai aku o ka aekai, he poana kai ia, a he pue-one kekahi inoa, oia wahi, ma kai aku o ke poi ana o ke kai,

he kai hele ku, a he kai papau, a he kai ohua ekolu inoa oia wahi, ma kai aku o laila he kuaau, oia kahi e pau ai ke kai papau, a he kai au ka inoa o kahi ma kai aku o kuaau,a he hohonu a he kai kilo hee, a he kai hu-nalu, a kohola kekahi inoa oia wahi, a ma kai aku o laila, he kai malolo, he kai opelu, a ma kai aku o ke kai uli ua ike ia he kai hiaku, a ma kai aku o laila he kai kahala, a ma kai aku, he moana, he wahi lipo he lipo, he lewa, he lipo, oia mau wahi kahi i pili aku i Kahikimoe. Eia kekahi, o kahi o o ke kai e hooluli ia e ka makani, he ale ia o kahi e aui ana, he nalu no ia, o kahi e wili ana he nalu no ia, he au ia a he wili-au kahi inoa, a o na ka@e komo ana, ma na wahi kuono o ka mokupuni, hekaikuono no ia, a o ka nalu e poi poepoe ai ma ke ahua papau, he puao, a he kooka no ia, kahi o na kai e lele ai iluna, mai ka puka pohaku mai he puhi ia, o kahi e hooikaika ai ma ku lua pohaku, he mimilo ia, he mimiki hoi, a he aaka kahi inoa. I ka pii ana mai o ke kai, he kai pii ia, a i ole ia he kai nui, he kai piha, a he kai apo, ina i ku malie ke kai, aole ia e pii mai, aole ia emi aku, he kai ku ia, a i ka hoi ana aku o ke kai, he kai moku ia, a he kai emi, he kai hoi, a he kai make paha ; ina i poipoi pinepine mai ka nalu, he kai koo ia, o ke kai e poi ana ma kahi oioi o ka mokupuni, he lae, he kai makalae, o kahi o ke kai e moe ana me he alanui la ; he kanai ia, o ke kai e lana malie ana, he ai ia, he *lino, he kai paeaea, a he pohu. S. A. Mokuleia. Kaanapali, Oct. 19, 1867